Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kunduzca Muharebesi, Altın Orda Devleti hanı Toktamış ile Timur arasında, (şimdiki Samara Oblastı) Kunduzca Nehri kıyılarında 18 Haziran 1391 tarihinde yapılan muharebe. Toktamış'ın kaybederek ordusunun arta kalanıyla birlikte Volga Bölgesine çekilmesiyle sonuçlanmıştır.
| Kunduzca Muharebesi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Timurlu fetihleri, Toktamış-Timur savaşları | |||||||
 Timur'un Birinçi Deşt'i Kıpçak Seferi (1391) | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Timur İmparatorluğu |  Altın Orda Devleti | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Emir Timur Küregen | Toktamış | ||||||
| Güçler | |||||||
| 300.000 | 300-500 bin | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| Bilinmiyor | 100 bin | ||||||
Öncesi
Emir Timur'un desteğiyle 1378'de Altın Orda tahtını ele geçiren Toktamış, birkaç yıl içerisinde ülke içi sorunları çözümleyerek ekonomik ve askeri alanda ülke birliğini sağlamıştır. Kuzey'e yapmış olduğu seferlerle Rusları da itaati altına alan Toktamış, böylece gücünün zirvesine ulaşmıştır. Altın Orda Devletini eski sınırlarına ulaştırmak için; Emir Timur'un kendisine yapmış olduğu yardımları hiçe sayarak, Harezm'i Timurdan istemiştir. İsteğinin kabul edilmemesi üzerine; 1387'de Timur'un çıkmış olduğu Orta Doğu seferini fırsat bilip, Harezmde Kongrat Süleyman Sufiyle anlaşarak isyan başlatmış, Deşt'i Çetadaki Duğlat Emiri Kamarettinle de anlaşarak birleşik ordularıyla birlikte Timur'un oğlu Ömer Şeyh'i Andicanda yenerek Maveraünnehir'i yağmalamıştır. Aynı yıl hedef şaşırtma amacıyla başka bir Altın Orda ordusunu Kafkaslar üzerinden Timurlu hakimiyeti altındaki Derbent ve Şirvan'ı yağmalaması için göndermişse de, bu ordu Timurlu mirzası Miranşah'a yenilerek geri çekilmek zorunda kalmıştır. 1388'de merkezine geri dönen Timur, ilk olarak Harezm'e girmiş, Altın Orda yanlısı Kongratları yenilgiye uğratarak Urgenç'i harabeye çevirmiş ve burada hakimiyetini yenilemiştir. Miran Şah'ın da katılmasıyla ordusunu güçlendiren Timur, 1389 baharında Sapranda bulunan Toktamış üzerine yürümüştür. Fakat Toktamış, uzun süredir seferde olmasından dolayı yorgun ordusunun Timur'a karşı koyamayacağını anlayarak, Sapran'ı terk etmiş ve Deşt'i Kıpçak bozkırına geri çekilmiştir. 1390 yılı sonlarında Toktamış üzerine sefere çıkan Timur, kışı Taşkentte geçirerek 1391 yılı Ocak ayı sonunda Otrar'a varmıştır. Burada Toktamış'ın elçileriyle görüşen Timur, onun özür dileklerini kabul etmeyerek elçileri geri göndermiş ve Toktamış'ın yerini tespit edebilmek için gizlice onları takip ettirmiştir. Timur'un üzerine geldiğini haber alan Toktamış, düşman ordusunu yıpratmak için Deşt'i Kıpçakta otlak alanları tahrip ederek geri çekilmeye başlamıştır. 1391 Mart ayında Sarı Su Nehrini geçen Timur, Mayıs ayında ise Ural Nehrini geçerek ilerleyişini sürdürmüştür. Bozkırda ordusuna iaşe bulmakta zorlanmasına rağmen azimle ilerleyişine devam eden Timur, Şerafeddin Ali Yezdi'nin aktardığı bilgilere göre; geceleyin ordusunun yeri gözcüler tarafından tespit edilemesin diye çadır kurulmasını ve ateş yakılmasını dahi menetmiştir. Ayrıca Timur, Toktamışla savaşmadan önce onun tuğ beyi ile anlaşarak savaş sırasında tuğu ters çevirmesini emretmiştir. Bu haber üzerine Toktamışla yorgun olarak savaşma konusunda fikir ayrılıkları bulunan komutanlarıyla yeniden fikir birliğini saylayan Timur, 18 Haziran 1391'de Kunduzca Nehri kıyısında Altın Orda ordusuyla karşılaşmıştır.
Savaş
Timur ordusunu alışılmış üçlü sistemden (merkez, sağ, sol) farklı olarak, kendi tasarladığı 7 kol düzenine göre tanzim etmiştir. Merkezde 8.000 kişiyi 2 kanat rezervli olarak torunu Ebu Bekir komutasına veren Timur, ordunun sol koluna oğlu Ömer Şeyh'i, sağ koluna ise Miran Şah'ı tayin etmiştir. Timurlu ordusunun yolda yıpranmasından kaynaklanan güç eksikliğinin, aldığı istihbaratlar sayesinde sol kolda bulunan Sulduz kabilesine ait birliklerde olduğunu öğrenen Toktamış, savaş sırasında saldırı ağırlığını Timurlu ordusunun sol koluna vermiştir.
Savaş, büyük bir şiddetle başladı. İki taraf da görülmemiş bir cengaverlikle savaşıyorlardı. İki taraf da çok ağır kayıplar verdiler. Bir aralık Toktamış, karşı hücuma geçerek Timur'un ordusuna çok ağır bir darbe indirdi. Öyle ki Timur'un birlikleri neredeyse dağılmaya yüz tutmuştu.
Ancak Altın Ordu askerlerinin tüm saldırıları çökmekte olan sol kola Timur'un bizzat müdahalesiyle geri püskürtüldü. Savaş öncesinde yapılan anlaşmaya göre Toktamış'a ihanet eden tuğ beyi, savaş sırasında Altın Orda tuğunu ters çevirerek, Toktamış'ın geri çekildiği izlenimini yarattı. Timur ise, bu olayın ardından kendi askerlerini "düşman kaçtı" diye bağıra çağıra genel taarruza geçirdi. Çıkan kargaşa ortamında aniden geri çekilmeye başlayan ordusuna komuta edemeyen Toktamış, bozguna uğrayan ordusunu bırakarak savaş meydanını terk etti.
Sonrası
Kazanılan zaferin ardından yorgun olan ordusunu 26 gün süren bir şenlikle ödüllendiren Timur, ordusunu daha fazla yormamak için Toktamış'ı takip etmemiştir. Savaş alanında yüklü miktarda ganimet elde eden Timur, geldiği yoldan ülke merkezi Semerkand'a geri dönmüştür.
Dış kaynaklar
- Şerafeddin Ali Yezdi, Zafername
- Şakirov, Aslan (2010). Timur’un Günlüğü “Tüzükat-ı Timur”. İnsan Yayınları. .
Kaynakça
- ^ Karsakpay Yazıtı
- ^ Muhammed Verdiyev, Altın Orda Devleti`nde Nasıreddin Toktamış Han Dönemi (1379-1397), s.139. kaynağından arşivlendi
- ^ Ivanin, Mikhail Ignatʹevich (1994). Ikki bui︠u︡k sarkarda: Chingizkhon va Amir Temur (Özbekçe). Ŭzbekiston Respublikasi Fanlar akademii︠a︡sining "Fan" nashriëti. s. 195. ISBN . 21 Nisan 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Nisan 2024.
- ^ Tarih II Orta zamanlar, s. 134 sayfa 21 Nisan 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Ahmet Şimşirgil, Otağ II: Emir Timur. s. 108.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kunduzca Muharebesi Altin Orda Devleti hani Toktamis ile Timur arasinda simdiki Samara Oblasti Kunduzca Nehri kiyilarinda 18 Haziran 1391 tarihinde yapilan muharebe Toktamis in kaybederek ordusunun arta kalaniyla birlikte Volga Bolgesine cekilmesiyle sonuclanmistir Kunduzca MuharebesiTimurlu fetihleri Toktamis Timur savaslariTimur un Birinci Dest i Kipcak Seferi 1391 Tarih18 Haziran 1391BolgeKunduzca Nehri Samara OblastiSonucKesin Timur zaferi TaraflarTimur ImparatorluguAltin Orda DevletiKomutanlar ve liderlerEmir Timur KuregenToktamisGucler300 000300 500 binKayiplarBilinmiyor100 binOncesiEmir Timur un destegiyle 1378 de Altin Orda tahtini ele geciren Toktamis birkac yil icerisinde ulke ici sorunlari cozumleyerek ekonomik ve askeri alanda ulke birligini saglamistir Kuzey e yapmis oldugu seferlerle Ruslari da itaati altina alan Toktamis boylece gucunun zirvesine ulasmistir Altin Orda Devletini eski sinirlarina ulastirmak icin Emir Timur un kendisine yapmis oldugu yardimlari hice sayarak Harezm i Timurdan istemistir Isteginin kabul edilmemesi uzerine 1387 de Timur un cikmis oldugu Orta Dogu seferini firsat bilip Harezmde Kongrat Suleyman Sufiyle anlasarak isyan baslatmis Dest i Cetadaki Duglat Emiri Kamarettinle de anlasarak birlesik ordulariyla birlikte Timur un oglu Omer Seyh i Andicanda yenerek Maveraunnehir i yagmalamistir Ayni yil hedef sasirtma amaciyla baska bir Altin Orda ordusunu Kafkaslar uzerinden Timurlu hakimiyeti altindaki Derbent ve Sirvan i yagmalamasi icin gondermisse de bu ordu Timurlu mirzasi Miransah a yenilerek geri cekilmek zorunda kalmistir 1388 de merkezine geri donen Timur ilk olarak Harezm e girmis Altin Orda yanlisi Kongratlari yenilgiye ugratarak Urgenc i harabeye cevirmis ve burada hakimiyetini yenilemistir Miran Sah in da katilmasiyla ordusunu guclendiren Timur 1389 baharinda Sapranda bulunan Toktamis uzerine yurumustur Fakat Toktamis uzun suredir seferde olmasindan dolayi yorgun ordusunun Timur a karsi koyamayacagini anlayarak Sapran i terk etmis ve Dest i Kipcak bozkirina geri cekilmistir 1390 yili sonlarinda Toktamis uzerine sefere cikan Timur kisi Taskentte gecirerek 1391 yili Ocak ayi sonunda Otrar a varmistir Burada Toktamis in elcileriyle gorusen Timur onun ozur dileklerini kabul etmeyerek elcileri geri gondermis ve Toktamis in yerini tespit edebilmek icin gizlice onlari takip ettirmistir Timur un uzerine geldigini haber alan Toktamis dusman ordusunu yipratmak icin Dest i Kipcakta otlak alanlari tahrip ederek geri cekilmeye baslamistir 1391 Mart ayinda Sari Su Nehrini gecen Timur Mayis ayinda ise Ural Nehrini gecerek ilerleyisini surdurmustur Bozkirda ordusuna iase bulmakta zorlanmasina ragmen azimle ilerleyisine devam eden Timur Serafeddin Ali Yezdi nin aktardigi bilgilere gore geceleyin ordusunun yeri gozculer tarafindan tespit edilemesin diye cadir kurulmasini ve ates yakilmasini dahi menetmistir Ayrica Timur Toktamisla savasmadan once onun tug beyi ile anlasarak savas sirasinda tugu ters cevirmesini emretmistir Bu haber uzerine Toktamisla yorgun olarak savasma konusunda fikir ayriliklari bulunan komutanlariyla yeniden fikir birligini saylayan Timur 18 Haziran 1391 de Kunduzca Nehri kiyisinda Altin Orda ordusuyla karsilasmistir SavasTimur ordusunu alisilmis uclu sistemden merkez sag sol farkli olarak kendi tasarladigi 7 kol duzenine gore tanzim etmistir Merkezde 8 000 kisiyi 2 kanat rezervli olarak torunu Ebu Bekir komutasina veren Timur ordunun sol koluna oglu Omer Seyh i sag koluna ise Miran Sah i tayin etmistir Timurlu ordusunun yolda yipranmasindan kaynaklanan guc eksikliginin aldigi istihbaratlar sayesinde sol kolda bulunan Sulduz kabilesine ait birliklerde oldugunu ogrenen Toktamis savas sirasinda saldiri agirligini Timurlu ordusunun sol koluna vermistir Savas buyuk bir siddetle basladi Iki taraf da gorulmemis bir cengaverlikle savasiyorlardi Iki taraf da cok agir kayiplar verdiler Bir aralik Toktamis karsi hucuma gecerek Timur un ordusuna cok agir bir darbe indirdi Oyle ki Timur un birlikleri neredeyse dagilmaya yuz tutmustu Ancak Altin Ordu askerlerinin tum saldirilari cokmekte olan sol kola Timur un bizzat mudahalesiyle geri puskurtuldu Savas oncesinde yapilan anlasmaya gore Toktamis a ihanet eden tug beyi savas sirasinda Altin Orda tugunu ters cevirerek Toktamis in geri cekildigi izlenimini yaratti Timur ise bu olayin ardindan kendi askerlerini dusman kacti diye bagira cagira genel taarruza gecirdi Cikan kargasa ortaminda aniden geri cekilmeye baslayan ordusuna komuta edemeyen Toktamis bozguna ugrayan ordusunu birakarak savas meydanini terk etti SonrasiKazanilan zaferin ardindan yorgun olan ordusunu 26 gun suren bir senlikle odullendiren Timur ordusunu daha fazla yormamak icin Toktamis i takip etmemistir Savas alaninda yuklu miktarda ganimet elde eden Timur geldigi yoldan ulke merkezi Semerkand a geri donmustur Dis kaynaklarSerafeddin Ali Yezdi Zafername Sakirov Aslan 2010 Timur un Gunlugu Tuzukat i Timur Insan Yayinlari ISBN 975 506 018 9 Kaynakca Karsakpay Yaziti Muhammed Verdiyev Altin Orda Devleti nde Nasireddin Toktamis Han Donemi 1379 1397 s 139 kaynagindan arsivlendi Ivanin Mikhail Ignatʹevich 1994 Ikki bui u k sarkarda Chingizkhon va Amir Temur Ozbekce Ŭzbekiston Respublikasi Fanlar akademii a sining Fan nashrieti s 195 ISBN 978 5 648 01970 6 21 Nisan 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Nisan 2024 Tarih II Orta zamanlar s 134 sayfa 21 Nisan 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Ahmet Simsirgil Otag II Emir Timur s 108