Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kusta bin Luka (Costa ben Luca, Constabulus ya da Qusta ibn Luqa olarak da bilinir; Arapça: قُسطا ابن لُوقا البعلبکی; 820-912), Melkit Hristiyan hekim, filozof, astronom, matematikçi ve çevirmendir.Baalbek'te doğmuştur. Bizans İmparatorluğu'nun bazı bölgelerine seyahat ederek Yunanca metinler getirmiş ve bunları Arapçaya çevirmiştir.
Qusṭā ibn Lūqā al‐Baʿlabakkī | |
|---|---|
| قُسطا ابن لُوقا البعلبکی | |
| Doğum | 820 Baalbek, Abbasi Halifeliği, şimdi Baalbek Bölgesi, Beqaa Valiliği, Lübnan |
| Ölüm | 912 (92 yaşlarında) Ermenistan |
| Tanınma nedeni | Risalah fī Auja Al Niqris, Rislah fī al Nabidh, Kitāb fī al‐ʿamal bi‐ʾl-kura al‐nujūmiyya, Hayʾat al‐aflāk, Kitāb al‐Madkhal ilā ʿilm al‐nujūm, Kitāb al‐Madkhal ilā al‐hayʾa wa‐ḥarakāt al‐aflāk wa‐ʾl‐kawākib, Kitāb fī al‐ʿamal bi‐ʾl‐asṭurlāb al‐kurī, Kitāb fī al‐ʿamal bi‐ʾl‐kura dhāt al‐kursī, |
| Kariyeri | |
| Dalı | Hekim, bilim insanı, çevirmen |
Aktif olduğu yıllar: 840 –912 | |
Kişisel yaşamı
Kusta bin Luka el-Ba'albakki, şimdi Lübnan'da bulunan Baalbek (veya Heliopolis) kökenlidir. Melkit bir Hıristiyan olup 820 yılında doğmuş ve Bağdat'ta gelişmiştir. Filozof, hekim, matematikçi ve astronomdu. Muhtemelen 912 yılı civarında Ermenistan'da ölmüştür.
Çevirileri
Kusta bin Luka, bir dizi eserin çevirisini yapmış, bizzat gözden geçirmiş ya da denetlemiştir. Bunlar arasında Diophantus'un eserleri, Bitinyalı Theodosius'un Küreler (), Gündüzler ve Geceler Üzerine (On Days and Nights) ile Yerleşim Yerleri Üzerine (On the places of habitation) , Autolycus'un Hareket Eden Küre ve Yükselişler ile Batışlar Üzerine (On the moving sphere and On Risings and Settings), Hypsicles'in Yükselişler Üzerine (On Ascensions), Aristarchus'un eserleri, Theophrastus'un Meteora adlı eseri, Galen'in kitaplarının kataloğu, İskenderiyeli Heron'un Mekanik (Mechanics) adlı eseri ve John Philoponus'un eserleri bulunmaktadır.
Öklid üzerine şerhler ve astronomik küre üzerine bir yazmıştır. Dokuzuncu yüzyılda zirveye ulaşan önde gelen isimlerinden biriydi. Varlıklı ve nüfuzlu komisyoncuların isteği üzerine Kusta astronomi, matematik, mekanik ve doğa bilimleri üzerine eserleri Yunancadan Arapçaya çevirmiştir.
Özgün çalışmaları
Kusta'ya atfedilen 60'tan fazla risale vardır. Çoğunlukla tıbbi konularda, ama aynı zamanda matematik ve astronomi üzerine de yazmıştır. Eserlerinin sadece küçük bir kısmı yayımlanmıştır. Tıp eserlerinin günümüze ulaşan baskıları, onun Hipokratik-Galenik humoral tıbbı -İslam'da resmi tıbbın temelini oluşturan teorik sistem- çok iyi bildiğini göstermektedir.
Birçoğu İbnü'n-Nedîm'in Fihrist'inde yer alan Kusta'nın eserleri çağdaş bilim, tıp, astronomi ve felsefe ile ilgilidir. De Differentia Spiritus et Animae adlı eserinin Latince çevirisi, 1254 yılında Paris'te Sanat Fakültesi Üstatları tarafından Doğa Felsefesi çalışmalarının bir parçası olarak okunacak kitaplar listesine dahil edilen Aristoteles'e atfedilmeyen birkaç eserden biriydi. Eser (fl. 1140) tarafından çevrilmiştir. üzerine bir risale yazmıştır. Mekke Hacıları için Tıbbi Rejim: Risālā Fī Tadbīr Safar Al-ḥa (Medical Regime for the Pilgrims to Mecca) adlı eserinin çevirisi mevcuttur.
Keşifler
2021 yılında yapılan araştırmalar, pulmoner dolaşımın keşfini Kusta'nın Ruh ve Nefs Arasındaki Fark Üzerine Bir İnceleme (İngilizce: A Treatise on the Difference Between Spirit and Soul; Arapça: رسالة في الفرق بين الروح والنفس) adlı kitabına dayandırmaktadır.
Görüşler
İbnü'n-Nedîm, onun hakkında şöyle der: “Mükemmel bir mütercimdir; Yunanca, Süryanice ve Arapçayı iyi bilirdi; metinleri tercüme etti ve birçok tercümeyi düzeltti. Tıbbi yazıları çoktur."[8] Kusta, Huneyn bin İshak ile birlikte Arap medeniyetinde en iyi hizmet eden yazardı.
Akranlar ile katılım
Ayrıca, Hıristiyan arkadaşı Huneyn bin İshak ile birlikte, kendilerini İslam'ı benimsemeye davet eden Müslüman astronom ile mektuplaşmıştır. Her ikisi de bu daveti reddetmiş ve İslam inancını reddetme nedenlerini belirtmişlerdir.
Yazıları
- Risalah fī Auja Al Niqris by Qusta Ibn Luqa. Çeviri ve yorumlarıyla birlikte yayına hazırlayan , , Aligarh, 2007 ().
- Rislah fī al Nabidh (Arabic translation of Qusta ibn Luqa by Rufus. Çeviri ve yorumlarıyla birlikte yayına hazırlayan , , Aligarh, 2007 ().
- Rîsâlah-i Nabîdh of Qustâ bin Lûqâ by , Supplement to 'Studies in the History of Medicine and Science' (SHMS), , Vol. IX(1985), pp. 185–201.
- Kitāb fī al‐ʿamal bi‐ʾl–kura al‐nujūmiyya (On the use of the celestial globe; with some variations as to title), 65 bölümden oluşan ve en az iki Arapça baskısının yanı sıra Latince, İbranice, İspanyolca ve İtalyanca çevirileriyle geniş çapta yayılmıştır. Latince çevirinin editörü R. Lorch - J. Martínez: Qusta ben Lucae De sphera uolubili, in Suhayl, vol. 5 [1]
- the extant astronomical work, Hayʾat al‐aflāk (On the configuration of celestial bodies; Bodleian Library MS Arabic 879, Uri, p. 190), teorik (hayʾa) astronomi alanındaki en eski kompozisyonlardan biridir
- Kitāb al‐Madkhal ilā ʿilm al‐nujūm (Astronomi - astroloji bilimine giriş)
- Kitāb al‐Madkhal ilā al‐hayʾa wa‐ḥarakāt al‐aflāk wa‐ʾl‐kawākib (Introduction to the configuration and movements of celestial bodies and stars)
- Kitāb fī al‐ʿamal bi‐ʾl‐asṭurlāb al‐kurī (On the use of the spherical astrolabe; Leiden University Library MS Or. 51.2: Handlist, p. 12)
- Kitāb fī al‐ʿamal bi‐ʾl‐kura dhāt al‐kursī (On the use of the mounted celestial sphere). Yukarıda belirtilen Kitāb fī al‐ʿamal bi‐ʾl-kura al‐nujūmiyya ile aynıdır.
- The Introduction to Geometry. Çeviri ve yorumlayan Jan P. Hogendijk in Suhayl, vol. 8 [2]
Etkisi
Şair W. B. Yeats tarafından şairin felsefi incelemesi 'daki fikirlerin kaynağı olarak (Kusta Ben Luka olarak) adlandırılmıştır.
Ayrıca bakınız
Notlar
- ^ Nancy G. Siraisi, Medicine and the Italian Universities, 1250-1600 (Brill Academic Publishers, 2001), p 134.
- ^ Worrell, W. H. (1944). "Qusta Ibn Luqa on the Use of the Celestial Globe". Isis. 35 (4). ss. 285-293. doi:10.1086/358720. JSTOR 330840.
- ^ N. Swanson, Mark (24 Mart 2010), "Qusṭā ibn Lūqā", Christian-Muslim Relations 600 - 1500 (İngilizce), Brill, 7 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 7 Şubat 2024
- ^ "Qusta ibn Luqa al-Balabakki". 23 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2025.
- ^ J. A Burns, article on ‘The Faculty of Arts’ in The Catholic Encyclopedia, Vol. 1, [NY: Robert Appleton, 1907], 758.
- ^ Lūqā, Qusṭā ibn; Bos, Gerrit (1992). Qusṭā Ibn Lūqā's Medical Regime for the Pilgrims to Mecca: The Risālā Fī Tadbīr Safar Al-ḥajj. BRILL. ISBN . Erişim tarihi: 29 Eylül 2012.
- ^ Mahlooji, Kamran; Abdoli, Mahsima; Tekiner, Halil; Zargaran, Arman (23 Mart 2021). "A new evidence on pulmonary circulation discovery: A text of Ibn Luqa (860-912 AD)". European Heart Journal. doi:10.1093/eurheartj/ehab039
. ISSN 1522-9645. (PMID) 33755117. 30 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2025.
- ^ Sydney H. Griffith, The Church in the Shadow of the Mosque: Christians and Muslims in the World of Islam, Jews, Christians, and Muslims from the Ancient to the Modern World (Princeton University Press, 2008), p. 86; Samir Khalil Samir and Paul Nwyia, Une correspondance islamo-chrétienne entre ibn al-Munaggim, Hunaym ibn Ishaq et Qusta ibn Luqa, Patrologia Orientalis, 40:4, no. 185 (Turnhout: Brepols, 1981).
Kaynakça
- Kheirandish, Elaheh (2007). "Qusṭā ibn Lūqā al‐Baʿlabakkī". Thomas Hockey (Ed.). The Biographical Encyclopedia of Astronomers. New York: Springer. ss. 948-9. ISBN . (PDF version)
- Les Arabes et les Arméniens à l'époque médiévale
- Harvey, L. Ruth (2008) [1970-80]. "Qusṭā Ibn Lūqā Al-BaʿLabakkī". Complete Dictionary of Scientific Biography. Encyclopedia.com.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kusta bin Luka Costa ben Luca Constabulus ya da Qusta ibn Luqa 1 olarak da bilinir Arapca ق سطا ابن ل وقا البعلبکی 820 912 Melkit Hristiyan hekim filozof astronom matematikci ve cevirmendir 2 3 Baalbek te dogmustur Bizans Imparatorlugu nun bazi bolgelerine seyahat ederek Yunanca metinler getirmis ve bunlari Arapcaya cevirmistir Qusṭa ibn Luqa al Baʿlabakkiق سطا ابن ل وقا البعلبکیDogum820 Baalbek Abbasi Halifeligi simdi Baalbek Bolgesi Beqaa Valiligi LubnanOlum912 92 yaslarinda ErmenistanTaninma nedeniRisalah fi Auja Al Niqris Rislah fi al Nabidh Kitab fi al ʿamal bi ʾl kura al nujumiyya Hayʾat al aflak Kitab al Madkhal ila ʿilm al nujum Kitab al Madkhal ila al hayʾa wa ḥarakat al aflak wa ʾl kawakib Kitab fi al ʿamal bi ʾl asṭurlab al kuri Kitab fi al ʿamal bi ʾl kura dhat al kursi KariyeriDaliHekim bilim insani cevirmenAktif oldugu yillar 840 912 Icindekiler 1 Kisisel yasami 2 Cevirileri 3 Ozgun calismalari 4 Kesifler 5 Gorusler 6 Akranlar ile katilim 7 Yazilari 8 Etkisi 9 Ayrica bakiniz 10 Notlar 11 KaynakcaKisisel yasamidegistirKusta bin Luka el Ba albakki simdi Lubnan da bulunan Baalbek veya Heliopolis kokenlidir Melkit bir Hiristiyan olup 820 yilinda dogmus ve Bagdat ta gelismistir Filozof hekim matematikci ve astronomdu Muhtemelen 912 yili civarinda Ermenistan da olmustur 4 CevirileridegistirKusta bin Luka bir dizi eserin cevirisini yapmis bizzat gozden gecirmis ya da denetlemistir Bunlar arasinda Diophantus un eserleri Bitinyali Theodosius un Kureler Theodosius Spherics Gunduzler ve Geceler Uzerine On Days and Nights ile Yerlesim Yerleri Uzerine On the places of habitation Autolycus un Hareket Eden Kure ve Yukselisler ile Batislar Uzerine On the moving sphere and On Risings and Settings Hypsicles in Yukselisler Uzerine On Ascensions Aristarchus un eserleri Theophrastus un Meteora adli eseri Galen in kitaplarinin katalogu Iskenderiyeli Heron un Mekanik Mechanics adli eseri ve John Philoponus un eserleri bulunmaktadir Oklid uzerine serhler ve astronomik kure uzerine bir inceleme yazmistir Dokuzuncu yuzyilda zirveye ulasan Grekce Arapca ceviri hareketinin onde gelen isimlerinden biriydi Varlikli ve nufuzlu komisyoncularin istegi uzerine Kusta astronomi matematik mekanik ve doga bilimleri uzerine eserleri Yunancadan Arapcaya cevirmistir Ozgun calismalaridegistirKusta ya atfedilen 60 tan fazla risale vardir Cogunlukla tibbi konularda ama ayni zamanda matematik ve astronomi uzerine de yazmistir Eserlerinin sadece kucuk bir kismi yayimlanmistir Tip eserlerinin gunumuze ulasan baskilari onun Hipokratik Galenik humoral tibbi Islam da resmi tibbin temelini olusturan teorik sistem cok iyi bildigini gostermektedir Bircogu Ibnu n Nedim in Fihrist inde yer alan Kusta nin eserleri cagdas bilim tip astronomi ve felsefe ile ilgilidir De Differentia Spiritus et Animae adli eserinin Latince cevirisi 1254 yilinda Paris te Sanat Fakultesi Ustatlari tarafindan Doga Felsefesi calismalarinin bir parcasi olarak okunacak kitaplar listesine dahil edilen Aristoteles e atfedilmeyen birkac eserden biriydi 5 Eser Sevillali John fl 1140 tarafindan cevrilmistir Nebidh uzerine bir risale yazmistir Mekke Hacilari icin Tibbi Rejim Risala Fi Tadbir Safar Al ḥa Medical Regime for the Pilgrims to Mecca adli eserinin cevirisi mevcuttur 6 Kesiflerdegistir2021 yilinda yapilan arastirmalar pulmoner dolasimin kesfini Kusta nin Ruh ve Nefs Arasindaki Fark Uzerine Bir Inceleme Ingilizce A Treatise on the Difference Between Spirit and Soul Arapca رسالة في الفرق بين الروح والنفس adli kitabina dayandirmaktadir 7 GoruslerdegistirIbnu n Nedim onun hakkinda soyle der Mukemmel bir mutercimdir Yunanca Suryanice ve Arapcayi iyi bilirdi metinleri tercume etti ve bircok tercumeyi duzeltti Tibbi yazilari coktur 8 Kusta Huneyn bin Ishak ile birlikte Arap medeniyetinde Yunan kulturune en iyi hizmet eden yazardi Akranlar ile katilimdegistirAyrica Hiristiyan arkadasi Huneyn bin Ishak ile birlikte kendilerini Islam i benimsemeye davet eden Musluman astronom Yahya bin Ebu Mansur el Muneccim ile mektuplasmistir Her ikisi de bu daveti reddetmis ve Islam inancini reddetme nedenlerini belirtmislerdir 8 YazilaridegistirRisalah fi Auja Al Niqris by Qusta Ibn Luqa Ceviri ve yorumlariyla birlikte yayina hazirlayan Hakim Syed Zillur Rahman Ibn Sina Academy of Medieval Medicine and Sciences Aligarh 2007 978 81 901362 8 0 Rislah fi al Nabidh Arabic translation of Qusta ibn Luqa by Rufus Ceviri ve yorumlariyla birlikte yayina hazirlayan Hakim Syed Zillur Rahman Ibn Sina Academy of Medieval Medicine and Sciences Aligarh 2007 978 81 901362 7 3 Risalah i Nabidh of Qusta bin Luqa by Hakim Syed Zillur Rahman Supplement to Studies in the History of Medicine and Science SHMS Jamia Hamdard Vol IX 1985 pp 185 201 Kitab fi al ʿamal bi ʾl kura al nujumiyya On the use of the celestial globe with some variations as to title 65 bolumden olusan ve en az iki Arapca baskisinin yani sira Latince Ibranice Ispanyolca ve Italyanca cevirileriyle genis capta yayilmistir Latince cevirinin editoru R Lorch J Martinez Qusta ben Lucae De sphera uolubili in Suhayl vol 5 1 the extant astronomical work Hayʾat al aflak On the configuration of celestial bodies Bodleian Library MS Arabic 879 Uri p 190 teorik hayʾa astronomi alanindaki en eski kompozisyonlardan biridir Kitab al Madkhal ila ʿilm al nujum Astronomi astroloji bilimine giris Kitab al Madkhal ila al hayʾa wa ḥarakat al aflak wa ʾl kawakib Introduction to the configuration and movements of celestial bodies and stars Kitab fi al ʿamal bi ʾl asṭurlab al kuri On the use of the spherical astrolabe Leiden University Library MS Or 51 2 Handlist p 12 Kitab fi al ʿamal bi ʾl kura dhat al kursi On the use of the mounted celestial sphere Yukarida belirtilen Kitab fi al ʿamal bi ʾl kura al nujumiyya ile aynidir The Introduction to Geometry Ceviri ve yorumlayan Jan P Hogendijk in Suhayl vol 8 2 EtkisidegistirSair W B Yeats tarafindan sairin felsefi incelemesi A Vision daki fikirlerin kaynagi olarak Kusta Ben Luka olarak adlandirilmistir Ayrica bakinizdegistir12 yuzyilin Latince cevirileri Toledo Cevirmenler Okulu 10 yuzyilda LubnanNotlardegistir Nancy G Siraisi Medicine and the Italian Universities 1250 1600 Brill Academic Publishers 2001 p 134 Worrell W H 1944 Qusta Ibn Luqa on the Use of the Celestial Globe Isis 35 4 ss 285 293 doi 10 1086 358720 JSTOR 330840 N Swanson Mark 24 Mart 2010 Qusṭa ibn Luqa Christian Muslim Relations 600 1500 Ingilizce Brill 7 Subat 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi erisim tarihi 7 Subat 2024 Qusta ibn Luqa al Balabakki 23 Ocak 2025 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Mart 2025 J A Burns article on The Faculty of Arts in The Catholic Encyclopedia Vol 1 NY Robert Appleton 1907 758 Luqa Qusṭa ibn Bos Gerrit 1992 Qusṭa Ibn Luqa s Medical Regime for the Pilgrims to Mecca The Risala Fi Tadbir Safar Al ḥajj BRILL ISBN 9789004095410 Erisim tarihi 29 Eylul 2012 Mahlooji Kamran Abdoli Mahsima Tekiner Halil Zargaran Arman 23 Mart 2021 A new evidence on pulmonary circulation discovery A text of Ibn Luqa 860 912 AD European Heart Journal doi 10 1093 eurheartj ehab039 nbsp ISSN 1522 9645 PMID 33755117 30 Temmuz 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Mart 2025 Sydney H Griffith The Church in the Shadow of the Mosque Christians and Muslims in the World of Islam Jews Christians and Muslims from the Ancient to the Modern World Princeton University Press 2008 p 86 Samir Khalil Samir and Paul Nwyia Une correspondance islamo chretienne entre ibn al Munaggim Hunaym ibn Ishaq et Qusta ibn Luqa Patrologia Orientalis 40 4 no 185 Turnhout Brepols 1981 KaynakcadegistirKheirandish Elaheh 2007 Qusṭa ibn Luqa al Baʿlabakki Thomas Hockey Ed The Biographical Encyclopedia of Astronomers New York Springer ss 948 9 ISBN 978 0 387 31022 0 PDF version Les Arabes et les Armeniens a l epoque medievale Harvey L Ruth 2008 1970 80 Qusṭa Ibn Luqa Al BaʿLabakki Complete Dictionary of Scientific Biography Encyclopedia com https tr wikipedia org w index php title Kusta bin Luka amp oldid 35152673 sayfasindan alinmistir