Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kutuzov Harekâtı (Rusça: Операция «Кутузов»), II. Dünya Savaşı sırasında Alman kuvvetlerine karşı Kızıl Ordu’nun yürüttüğü askeri bir harekâttır. I. Napolyon’un 1812 yılında Rusya’yı istilası sırasında Rusya’yı yenilgiden kurtaran General olarak ünlenen Mihail İllarionoviç Kutuzov'a ithafen, harekâta onun ismi verilmiştir. Harekât 12 Temmuz’da başladı ve 18 Ağustos 1943 tarihinde sona erdi. Muharebelerin son aşamasında, Oryol yakınlarında mevzide olan 2. Panzer Ordusu'nun, Sovyet ve Bryansk Cepheleri tarafından atılmasıyla Oryol girintisi ortadan kalkmıştır.
| Kutuzov Harekâtı | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| II. Dünya Savaşı Doğu Cephesi | |||||||
 Oryol'a doğru ilerleyen Kızıl Ordu'ya bağlı T-34 tankı ve askerler (Ağustos 1943) | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Almanya |  Sovyetler Birliği | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
 Walter Model |  Konstantin Rokossovski | ||||||
Harekât öncesi
Savaşın Sovyet topraklarına ulaştığı 1941 yılındaki Kızıl Ordu ile 1943 yılı başlarındaki Kızıl Ordu, birbirinden epeyce farklıydı. Stalin’in 1937 yılındaki tasfiyelerinden sonra Kızıl Ordu, deneyimsiz subayların eline kalmıştı. Dahası Sovyet askeri doktrininin fikir babaları sayılabilecek subaylar ve kuramcılar da -Tuhaçevski gibi- tasfiye edilmişti. Ancak savaş başladıktan sonra Kızıl Ordu, belirgin biçimde kabuk değiştirmeye başladı. Genç subaylar savaş içinde giderek deneyim kazandılar. Ayrıca Stalin, tasfiye etmiş olduğu bazı subayları -örneğin Jukov- Kızıl Ordu’ya geri getirdi. Öte yandan Kızıl Ordu’nun yapılanışı yönünden de önemli gelişmeler sağlandı. Özellikle 1943 yılında Kızıl Ordu, yapısal bir değişim süreci içindeydi. Savaşın ilk yıllarında kaybedilmiş olan seçkin ve iyi eğitimli birliklerin yarattığı boşluk, yerini yenileri aldı ve bunlara verilen temel eğitim de oldukça yeterliydi. Sonuçta 1943 yılına kadar Kızıl Ordu genel bir bozulma içindeyken bu durum tersine işlemeye başlamıştı. 1943 yılında ise etkin temel eğitim, birlikler üzerindeki etkin bir sevk ve idare, subayların muharebe deneyiminin artması gibi gelişmelerle, muharebe gücü yüksek birlikler oluşturulmaya başlandı.
Birliklere verilen temel eğitimin etkinleşmesinde belki de en belirgin görüngü, Sovyet topçusunun ateş yenileme hızındaki gelişmedir. 1943 yılına gelindiğinde artık Sovyet topçusu, Alman topçusuna oranla daha yüksek bir ateş yenileme hızına erişmişti.
Bütün bunlar kızıl ordu’nun sevk ve idaresinden sağlanan gelişmelerdi. Ama Kızıl Ordu’nun muharebe etkinliğinin 1943 yılında artmasının tek nedeni değildi. Kızıl Ordu, 1943 yılına gelindiğinde “donanım” yönünden de belirgin bir dönüşüm yaşamaktaydı. İlk kundağı motorlu toplar, 1943 yılı ortalarında Kızıl Ordu’da görev almaya başladı.
Her şeyden önce Ural’lardaki silah fabrikalarının üretimleri artmıştı. Kızıl Ordu, giderek daha fazla silahla donatılıyordu. Piyadenin hafif silahlarından başlamak üzere ordunun ağır silahlarına kadar, pek çok silahta teknolojik bir üstünlüğe ulaşılmıştı.
Savaş
Harekât Batı Cephesi, Bryansk Cephesi ve Merkez Cephesi tarafından, Oryol bölgesinde, Alman 2. Panzer Ordusu ve 9. Ordu kuvvetlerine karşı yürütüldü. 12 Temmuz’da başladı ve 18 Ağustos’ta sona erdi. Harekâtın amacı, o tarihte kısmen Kursk Muharebesi’nde muhabere etmekte olan Alman Merkez Ordular Grubu’na baskı uygulamak, Oryol girintisini ortadan kaldırmak ve elden geldiğince fazla Alman kuvvetini imha etmekti. Kursk Muharebesi için ayrılmış olan Alman yedek kuvvetleri, Kutuzov Harekâtı'nı karşılamak için harekete geçtiğinde, ilk hedeflere neredeyse ulaşılmış oldu.
İlk saldırı, Oryol girintisinin kuzey ve doğu kenarlarına eşzamanlı olarak yapıldı. Daha sonra, Alman Panzer kuvvetlerinin, harekât karşılamak için Kursk taarruzundan çekilmesi ardından, güney kanat birlikleri de harekâta katıldı.
Hava muharebeleri
Sovyet hava ordusu, geniş çaplı bir hazırlık topçu bombardımanı ile birlikte Alman mevzilerine yoğun bir saldırıya girişti. Hava akınları, Alman geri hatları üzerine 360 çıkış yaptı ve sonuçta 210 ton bomba bıraktı.Luftwaffe'nin 1. Hava Tümeni 16-13 Temmuz arasında Sovyetlere bazı ezici yenilgiler verdi ve güneyde Alman 9. Ordu'su üzerinde hava hakimiyeti kurdu. Ancak çatışmaların 6. gününde ağır çatışmalar sonunda Luftwaffe’nin gücü tükendi. Sonuçta Sovyet hava ordusu 868 çıkış yapmışken Alman hava tümeni bunları karşılamak için 74 görev uçuşu yapmıştır. Sovyet pilotlarının deneyimsizlikleri nedeniyle taktik çatışmalarda kayıplara uğrasalar da hava hakimiyeti kurdular. Alçak irtifada girişilen çatışmalar, onlara taktik bir dezavantaj getirdi. Yine de Sovyet hava unsurları, 11. Muhafız Ordusu'na kritik bir yarma için gereken hava desteğini sağladı. Kursk çıkıntısının güneyinde Alman hava kuvvetleri ilk gün 1.000 çıkış yapmışken Sovyet hava kuvvetleri 737 çıkış yapmıştır. Luftwaffe, Bryansk Cephesi'nde zoru başardı, 35 tank, 14 top ve 50 araç imha etti. Sonuç olarak Bryansk Cephesi’nde harekâtın ilk gününde, Alman savunmasının sadece ilk hattında bir gedik açıldı. 2. Panzer Ordusu ağır ağır geri çekilirken Luftwaffe, Sovyet hava kuvvetlerine ağır kayıplar verdirdi. Sovyet Hava Kuvvetleri 13 Temmuz’da 94 uçak kaybetti. Luftwaffe’nin Alman kuvvetlerine üstün bir hava desteği sağlamasına karşın, 1. ve 5. Tank Kolordularıyla takviye edilen 11. Muhafız Ordusu, Alman yenilgiye uğrattı.
Kara muharebeleri
’nin kuzey yönündeki taarruzları, General İvan Bagramyan komutasındaki 11. Muhafız Ordusu tarafından yapıldı. Harekâtın ilk evrelerinden ve Tank Orduları tarafından desteklenmiştir. Taarruzun açılarak ilerlemesi yakınlarında, zayıf Alman mevzileri karşısında başladı. Altı piyade tümeni, iki Alman piyade alayı karşısında, 16 km.lik taarruz hattında yoğunlaştı ve ilk günün öğleden sonrasında yaklaşık 23 mil ilerleme sağladı. (kaynak) Alman 5. Panzer Tümeni, Sovyet tankları piyade desteği olarak muharebeye katılırken, cephenin yarılmasını geciktirmeye çalıştı, fakat geri çekilmek zorunda kaldı. Alman 53. Kolordusu, 13 Temmuz’da güçlü bir karşı taarruzla Bryansk Cephesi Kuvvetlerinin saldırısını kısa bir süre durdurdu. Bryansk Cephesi’nin doğu kanadındaki ilk taarruzlar daha az başarılı olmuştur. Arazi çok açıktı ve Alman savunması alarma geçmişti. Kızıl Ordu kuvvetleri, güney (Kursk) yönünden, iç hatlar avantajını kullanarak zamanında ulaşan panzer tümenleriye çatışdı.
Sovyetler, taarruzlarını birkaç yönde genişlettiler. Bu genişletme, başlada Bryansk Cephesi'nde 20. Tank Kolordusu’nun 'u hedef alan girişimiyle, harekâtın 4. gününde Merkez Cephesi'nin güney kesiminden ve ilk haftanın sonunda ’nun yanında 11. Muhafız Ordusu'nun desteği ile batı yönünde yapılan taarruzlarla icra edildi. Partizanlar, birkaç gece boyunda Alman demiryolu hatlarını binlerce noktada keserek harekâtı destekledi. Sovyetler de 3. Muhafız Tank Ordusu ile 'nu muhabereye soktular. 3. Muhafız Tank Ordusu, doğrudan Oryol yönünde bir taarruz geliştirdi. 4. Tank Ordusu, 11. Muhafız Ordusu tarafından kuzeyde açılmış olan gedikten yararlanarak önce güneye, sonra da güneydoğuya ilerledi Bu, hala başarılı bir savunma yapmakta olan Alman kuvvetlerini imha etmeyi amaçlıyordu. Bu çatışmalar bölgeye intikal eden Alman ihtiyatlarıyla büyük ölçekli Sovyet tank birlikleri arasında gelişti.
Kızıl Ordu giderek arazi kazandı. Sonunda Hitler, daha kısa, dolayısıyla savunulabilir hatlara dahi çekilmeyi yasakladı. Temmuz ayı sonlarında, Sovyet ileri harekâtının en ileri ucu olarak 11. Muhafız Ordusu, Oryol ile Briansk arasındaki Karaçev’in varoşlarına ulaştı. Kızıl Ordu’nun ulaştığı bu nokta, Alman kuvvetleri’nin hemen hemen tüm ikmal malzemesini taşıyan ana demiryolu hattına yönelen bir tehdit oluşturuyordu. Bu durumda Alman kuvvetlerinin bulundukları mevziler artık savunulamaz duruma gelmişti. Kursk girintisinde sağladıkları ilerlemeyle elde ettikleri bölgeyi tahliye etmeye başladılar.
Kutuzov Harekâtı, Stavka’nın Doğu’da stratejik inisiyatifi nihai olarak ele geçirmesi sunucunu doğurmuştur. Almanlar bu aşamadan sonra sürekli olarak savunmada kaldılar. Almanlar, Kursk çıkıntısını ortadan kaldırma girişiminde başarısız olurken, onun hemen kuzeyindeki Oryol girintisini gidermekte Sovyetler Birliği, başarılı olmuştu. Kayıpları fazlaydı ve arazi kaybettiler.
Sonuç
Kızıl Ordu, Oryol’u savunan Alman kuvvetlerini geri attı ve kenti yeniden elegeçirdi. Kutuzov Harekâtı aynı zamanda Simolensk’in Sovyet kuvvetlerince 1943 yılı Eylül ayında geri alınmasına da zemin hazırlamıştır. Alman kuvvetleri Kızıl Ordu’nun batı yönünde ilerleyişini durduramayacak ölçüde zayıfladı.
Kaynakça
- ^ One Who Survived Alexander Barmine, New York, G. P. Putnam (1945), Sh: 7-8
- ^ II. Dünya Savaşı Tarihi - Lliddell Hart. YKB Yayınları. 2. cilt, Sh: 515
- ^ Kitle Savaşının Üstadı Mareşal Jukov - Harrison E. Salisbury. Kastaş yayınları 2002, Sh: 317 - 319
- ^ Bergstrom 2007, p. 82.
- ^ a b Bergstrom 2007, p. 83-85.
- ^ Bergstrom 2007, p. 89.
Bibliyografya
- Bergström, Christer (2007). Kursk - The Air Battle: July 1943. Chervron/Ian Allen. .
- II. Dünya Savaşı Tarihi - Lliddell Hart. YKB Yayınları. 2. cilt
- Kitle Savaşının Üstadı Mareşal Jukov - Harrison E. Salisbury. Kastaş yayınları 2002.
- One Who Survived Alexander Barmine, New York, G. P. Putnam (1945)
Dış bağlantılar
- Kroki
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kutuzov Harekati Rusca Operaciya Kutuzov II Dunya Savasi sirasinda Alman kuvvetlerine karsi Kizil Ordu nun yuruttugu askeri bir harekattir I Napolyon un 1812 yilinda Rusya yi istilasi sirasinda Rusya yi yenilgiden kurtaran General olarak unlenen Mihail Illarionovic Kutuzov a ithafen harekata onun ismi verilmistir Harekat 12 Temmuz da basladi ve 18 Agustos 1943 tarihinde sona erdi Muharebelerin son asamasinda Oryol yakinlarinda mevzide olan 2 Panzer Ordusu nun Sovyet ve Bryansk Cepheleri tarafindan atilmasiyla Oryol girintisi ortadan kalkmistir Kutuzov HarekatiII Dunya Savasi Dogu CephesiOryol a dogru ilerleyen Kizil Ordu ya bagli T 34 tanki ve askerler Agustos 1943 Tarih12 Temmuz 18 Agustos 1943BolgeOryol Rusya SSCBSonucSovyet zaferiTaraflar Almanya Sovyetler BirligiKomutanlar ve liderlerWalter ModelKonstantin RokossovskiHarekat oncesiSavasin Sovyet topraklarina ulastigi 1941 yilindaki Kizil Ordu ile 1943 yili baslarindaki Kizil Ordu birbirinden epeyce farkliydi Stalin in 1937 yilindaki tasfiyelerinden sonra Kizil Ordu deneyimsiz subaylarin eline kalmisti Dahasi Sovyet askeri doktrininin fikir babalari sayilabilecek subaylar ve kuramcilar da Tuhacevski gibi tasfiye edilmisti Ancak savas basladiktan sonra Kizil Ordu belirgin bicimde kabuk degistirmeye basladi Genc subaylar savas icinde giderek deneyim kazandilar Ayrica Stalin tasfiye etmis oldugu bazi subaylari ornegin Jukov Kizil Ordu ya geri getirdi Ote yandan Kizil Ordu nun yapilanisi yonunden de onemli gelismeler saglandi Ozellikle 1943 yilinda Kizil Ordu yapisal bir degisim sureci icindeydi Savasin ilk yillarinda kaybedilmis olan seckin ve iyi egitimli birliklerin yarattigi bosluk yerini yenileri aldi ve bunlara verilen temel egitim de oldukca yeterliydi Sonucta 1943 yilina kadar Kizil Ordu genel bir bozulma icindeyken bu durum tersine islemeye baslamisti 1943 yilinda ise etkin temel egitim birlikler uzerindeki etkin bir sevk ve idare subaylarin muharebe deneyiminin artmasi gibi gelismelerle muharebe gucu yuksek birlikler olusturulmaya baslandi Birliklere verilen temel egitimin etkinlesmesinde belki de en belirgin gorungu Sovyet topcusunun ates yenileme hizindaki gelismedir 1943 yilina gelindiginde artik Sovyet topcusu Alman topcusuna oranla daha yuksek bir ates yenileme hizina erismisti Butun bunlar kizil ordu nun sevk ve idaresinden saglanan gelismelerdi Ama Kizil Ordu nun muharebe etkinliginin 1943 yilinda artmasinin tek nedeni degildi Kizil Ordu 1943 yilina gelindiginde donanim yonunden de belirgin bir donusum yasamaktaydi Ilk kundagi motorlu toplar 1943 yili ortalarinda Kizil Ordu da gorev almaya basladi Her seyden once Ural lardaki silah fabrikalarinin uretimleri artmisti Kizil Ordu giderek daha fazla silahla donatiliyordu Piyadenin hafif silahlarindan baslamak uzere ordunun agir silahlarina kadar pek cok silahta teknolojik bir ustunluge ulasilmisti SavasHarekat Bati Cephesi Bryansk Cephesi ve Merkez Cephesi tarafindan Oryol bolgesinde Alman 2 Panzer Ordusu ve 9 Ordu kuvvetlerine karsi yurutuldu 12 Temmuz da basladi ve 18 Agustos ta sona erdi Harekatin amaci o tarihte kismen Kursk Muharebesi nde muhabere etmekte olan Alman Merkez Ordular Grubu na baski uygulamak Oryol girintisini ortadan kaldirmak ve elden geldigince fazla Alman kuvvetini imha etmekti Kursk Muharebesi icin ayrilmis olan Alman yedek kuvvetleri Kutuzov Harekati ni karsilamak icin harekete gectiginde ilk hedeflere neredeyse ulasilmis oldu Ilk saldiri Oryol girintisinin kuzey ve dogu kenarlarina eszamanli olarak yapildi Daha sonra Alman Panzer kuvvetlerinin harekat karsilamak icin Kursk taarruzundan cekilmesi ardindan guney kanat birlikleri de harekata katildi Hava muharebeleriSovyet hava ordusu genis capli bir hazirlik topcu bombardimani ile birlikte Alman mevzilerine yogun bir saldiriya giristi Hava akinlari Alman geri hatlari uzerine 360 cikis yapti ve sonucta 210 ton bomba birakti Luftwaffe nin 1 Hava Tumeni 16 13 Temmuz arasinda Sovyetlere bazi ezici yenilgiler verdi ve guneyde Alman 9 Ordu su uzerinde hava hakimiyeti kurdu Ancak catismalarin 6 gununde agir catismalar sonunda Luftwaffe nin gucu tukendi Sonucta Sovyet hava ordusu 868 cikis yapmisken Alman hava tumeni bunlari karsilamak icin 74 gorev ucusu yapmistir Sovyet pilotlarinin deneyimsizlikleri nedeniyle taktik catismalarda kayiplara ugrasalar da hava hakimiyeti kurdular Alcak irtifada girisilen catismalar onlara taktik bir dezavantaj getirdi Yine de Sovyet hava unsurlari 11 Muhafiz Ordusu na kritik bir yarma icin gereken hava destegini sagladi Kursk cikintisinin guneyinde Alman hava kuvvetleri ilk gun 1 000 cikis yapmisken Sovyet hava kuvvetleri 737 cikis yapmistir Luftwaffe Bryansk Cephesi nde zoru basardi 35 tank 14 top ve 50 arac imha etti Sonuc olarak Bryansk Cephesi nde harekatin ilk gununde Alman savunmasinin sadece ilk hattinda bir gedik acildi 2 Panzer Ordusu agir agir geri cekilirken Luftwaffe Sovyet hava kuvvetlerine agir kayiplar verdirdi Sovyet Hava Kuvvetleri 13 Temmuz da 94 ucak kaybetti Luftwaffe nin Alman kuvvetlerine ustun bir hava destegi saglamasina karsin 1 ve 5 Tank Kolordulariyla takviye edilen 11 Muhafiz Ordusu Alman yenilgiye ugratti Kara muharebeleriTiger I Oryol yakininda nin kuzey yonundeki taarruzlari General Ivan Bagramyan komutasindaki 11 Muhafiz Ordusu tarafindan yapildi Harekatin ilk evrelerinden ve Tank Ordulari tarafindan desteklenmistir Taarruzun acilarak ilerlemesi yakinlarinda zayif Alman mevzileri karsisinda basladi Alti piyade tumeni iki Alman piyade alayi karsisinda 16 km lik taarruz hattinda yogunlasti ve ilk gunun ogleden sonrasinda yaklasik 23 mil ilerleme sagladi kaynak Alman 5 Panzer Tumeni Sovyet tanklari piyade destegi olarak muharebeye katilirken cephenin yarilmasini geciktirmeye calisti fakat geri cekilmek zorunda kaldi Alman 53 Kolordusu 13 Temmuz da guclu bir karsi taarruzla Bryansk Cephesi Kuvvetlerinin saldirisini kisa bir sure durdurdu Bryansk Cephesi nin dogu kanadindaki ilk taarruzlar daha az basarili olmustur Arazi cok acikti ve Alman savunmasi alarma gecmisti Kizil Ordu kuvvetleri guney Kursk yonunden ic hatlar avantajini kullanarak zamaninda ulasan panzer tumenleriye catisdi Sovyetler taarruzlarini birkac yonde genislettiler Bu genisletme baslada Bryansk Cephesi nde 20 Tank Kolordusu nun u hedef alan girisimiyle harekatin 4 gununde Merkez Cephesi nin guney kesiminden ve ilk haftanin sonunda nun yaninda 11 Muhafiz Ordusu nun destegi ile bati yonunde yapilan taarruzlarla icra edildi Partizanlar birkac gece boyunda Alman demiryolu hatlarini binlerce noktada keserek harekati destekledi Sovyetler de 3 Muhafiz Tank Ordusu ile nu muhabereye soktular 3 Muhafiz Tank Ordusu dogrudan Oryol yonunde bir taarruz gelistirdi 4 Tank Ordusu 11 Muhafiz Ordusu tarafindan kuzeyde acilmis olan gedikten yararlanarak once guneye sonra da guneydoguya ilerledi Bu hala basarili bir savunma yapmakta olan Alman kuvvetlerini imha etmeyi amacliyordu Bu catismalar bolgeye intikal eden Alman ihtiyatlariyla buyuk olcekli Sovyet tank birlikleri arasinda gelisti Kizil Ordu giderek arazi kazandi Sonunda Hitler daha kisa dolayisiyla savunulabilir hatlara dahi cekilmeyi yasakladi Temmuz ayi sonlarinda Sovyet ileri harekatinin en ileri ucu olarak 11 Muhafiz Ordusu Oryol ile Briansk arasindaki Karacev in varoslarina ulasti Kizil Ordu nun ulastigi bu nokta Alman kuvvetleri nin hemen hemen tum ikmal malzemesini tasiyan ana demiryolu hattina yonelen bir tehdit olusturuyordu Bu durumda Alman kuvvetlerinin bulunduklari mevziler artik savunulamaz duruma gelmisti Kursk girintisinde sagladiklari ilerlemeyle elde ettikleri bolgeyi tahliye etmeye basladilar Kutuzov Harekati Stavka nin Dogu da stratejik inisiyatifi nihai olarak ele gecirmesi sunucunu dogurmustur Almanlar bu asamadan sonra surekli olarak savunmada kaldilar Almanlar Kursk cikintisini ortadan kaldirma girisiminde basarisiz olurken onun hemen kuzeyindeki Oryol girintisini gidermekte Sovyetler Birligi basarili olmustu Kayiplari fazlaydi ve arazi kaybettiler SonucKizil Ordu Oryol u savunan Alman kuvvetlerini geri atti ve kenti yeniden elegecirdi Kutuzov Harekati ayni zamanda Simolensk in Sovyet kuvvetlerince 1943 yili Eylul ayinda geri alinmasina da zemin hazirlamistir Alman kuvvetleri Kizil Ordu nun bati yonunde ilerleyisini durduramayacak olcude zayifladi Kaynakca One Who Survived Alexander Barmine New York G P Putnam 1945 Sh 7 8 II Dunya Savasi Tarihi Lliddell Hart YKB Yayinlari 2 cilt Sh 515 Kitle Savasinin Ustadi Maresal Jukov Harrison E Salisbury Kastas yayinlari 2002 Sh 317 319 Bergstrom 2007 p 82 a b Bergstrom 2007 p 83 85 Bergstrom 2007 p 89 BibliyografyaBergstrom Christer 2007 Kursk The Air Battle July 1943 Chervron Ian Allen ISBN 978 1 903223 88 8 II Dunya Savasi Tarihi Lliddell Hart YKB Yayinlari 2 cilt Kitle Savasinin Ustadi Maresal Jukov Harrison E Salisbury Kastas yayinlari 2002 One Who Survived Alexander Barmine New York G P Putnam 1945 Dis baglantilarKroki