Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kuveyt petrol yangınları, Körfez Savaşı esnasında Kuveyt'i işgal eden Irak askerî birliklerinin, tarafından püskürtülmesi sonucunda Kuveyt'ten çekilirken ülkedeki 700'ün üzerinde petrol kuyusunu ateşe vermesi olayı. Yangınlar 1991'in Ocak ile Şubat aylarında başlarken, son yangın ancak Kasım 1991'de söndürülebildi.
Petrol kuyularının çevresinde yer alan mayınlar sebebiyle itfaiye ekipleri gönderilmediğinden yangınlar giderek kontrolden çıktı. Gün başına yaklaşık 6 milyon galonluk (950.000 m³) petrol kaybı yaşandı. Sonraları, yangınları söndürmek için 1,5 milyar dolara mal olan özel şirketlerle anlaşıldı. Ancak on ay gibi bir sürenin ardından söndürülebilen yangınlar, ülkede büyük bir çevre felaketine yol açtı. Yangınların sebep olduğu toprak ve hava kirliliğine, ileride adı verildi.
Çöl Fırtınası Operasyonu esnasında Dr. , ABC News'te yayınlanan Nightline adlı haber programında Carl Sagan ile yangınların etkileri hakkında tartıştı. Sagan, nükleer kış araştırmasından bilindiği üzere, dumanların atmosferde bir tabaka oluşturacağını ve yaratacağı etkilerin, 1815'te, Endonezya'da faaliyet gösteren Tambora volkanına benzer olacağını savundu. Volkanın faaliyetlerinin ardından büyük bir çevre felaketi yaşanmış, atmosferi volkandan çıkan dumanlar kaplamış, dünya genelinde büyük bir sıcaklık düşüşü olmuş, tarımsal faaliyetler durma noktasına gelmiş ve bu sebeplerden dolayı 1816 yılı, Yazı Olmayan Yıl olarak adlandırılmıştı. Diğer taraftan Singer, yaptığı hesaplamalara göre dumanın 910 m kadar yükseleceğini, üç ila beş gün süren bir yağmura sebep olacağını ve sonrasında ise dumanların tamamen ortadan kaybolacağını öne sürdü.
Tüm bu tahminlerin ardından yangınlar sonucunda oluşan duman, Basra Körfezi ve çevresindeki hava tabakasını kapladı. Sonrasında ise atmosferin alt kısımlarında esen rüzgarların etkisiyle Arap Yarımadası'nın doğu kısımlarına sürüklenen dumanlar, Suudi Arabistan'ın Zahran ve Riyad gibi şehirleriyle Bahreyn'de etkili olarak havanın dumanla kaplanmasına sebep oldu.
Nedenleri
Irak işgalinin yaşandığı akşamla birlikte Kuveyt, günlük petrol üretim kotasını 1,9 milyon galona (300.000 m³) çıkardı. Bu sebepten dolayı petrol fiyatlarında ani bir düşüş gerçekleşti. 1990 yazında, Kuveyt'in üretimi arttırması sebebiyle Irak ile arasında ciddi boyutlarda anlaşmazlıklar yaşanmaya başladı.
Bazı araştırmacılara göre Saddam Hüseyin'in Kuveyt'i işgal etmesinin esas sebebi; Kuveyt'in başındaki Es-Sabah ailesinin aşırı derecede petrol üretmesi olarak görülmektedir.
Çevreye olan etkileri
Irak'ın Kuveyt'i işgalinden hemen sonra, Irak'ın ele geçirdiği petrol kuyularını patlatma tehditlerinden sonra çevresel bir felaketin oluşabileceğinin sinyalleri verildi. Kasım'da, Cenova'da düzenlenen 'nda, olası bir yangın sonrasında asit yağmurları oluşabileceği ve kısa süreli de olsa dünya genelinde sıcaklık artışına sebep olabileceği senaryoları üretildi.
Yangınların hemen ardından yaşanan hava kalitesindeki ciddi oranda düşüşle birlikte birçok Kuveytli'de solunum sorunları baş göstermeye başladı. Bununla birlikte yangınlar, nadiren yağmur yağan çöl tabiatını da etkiledi. Çöl kumlarıyla karışan petrol, ülke topraklarının yaklaşık %5'ini kaplayan, irili ufaklı 300 kadar petrol gölü oluşturdu.
Temizleme çalışmaları ile Arap Petrol Şirketi tarafından yürütüldü. Peter Hobbs ve Lawrence Radke'in 1992'de yaptığı araştırmaya göre; günlük elde edilen miktarı ABD'de elektrik hizmetlerinden elde edilen miktarın %57'si iken; karbon dioksit miktarı dünya genelinin %2'si olarak belirlendi. Günlük çıkarılan kurum miktarı ise 3400 ton olarak tespit edildi.
Yangınların çevreye olan etkileri beklenildiği kadar büyük olmadı. Yangınların en şiddetli olduğu zamanlarda duman, güneşten gelen radyasyonun %75 ila 80'lik kısmını absorbe etti. Dumanların 6 km'den fazla yükseldiği gözlenmedi.
Oluşan petrol göllerinden etkilenen bitki örtüsü 1995'ten itibaren eski haline dönmeye başladı. Kurutucu havanın da etkisiyle katılaşan göllerin üstü, zamanla çöldeki kum tabakalarıyla örtüldü.
Popüler kültürdeki yeri
Yangınlar, 1992 IMAX yapımı, Akademi Ödülü'ne de aday olarak gösterilen adındaki belgesele konu oldu. Filmde jet yardımıyla yangınları söndürmeye çalışan Macar uçaklarına ait görüntülere yer verildi. Werner Herzog'un 1992 yapımı filmi da konusunu Kuveyt'te yaşanan yangınlardan almaktadır.
2005 yapımı savaş filmi Jarhead ile adlı video oyununda da yangınlar konu edildi. Baraka adlı filmde ise yangınlar esnasında bölgeden geçen uçaklar görülebilmektedir. 2004 yılında yeniden çekilen 'ın Kuveyt'te geçen bir sahnenin arka planında yanan petrol kuyuları yer almaktadır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Robert Campbell Wellman (14 Şubat 1999). . USGS. 19 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2010.
- ^ Tahir Husain (1995). Kuwaiti Oil Fires: Regional Environmental erspectives. Oxford: BPC Wheatons Ltd. ss. sf. 68.
- ^ "First Israeli Scud Fatalities Oil Fires In Kuwait". Nightline. 22 Ocak 1991. ABC.
- ^ Patrick K. Dowling (1996). (PDF). , Uygulamalı Bilimler Bölümü. 5 Ekim 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2010.
- ^ a b "The Economic and Environmental Impact of the Gulf War on Kuwait and the Persian Gulf". The Trade & Environment Database. . 1 Aralık 2000. 2 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Ekim 2010.
- ^ "Burning oil wells could darken U.S. skies". . 20 Ocak 1991. s. 6A. 24 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Ekim 2010.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Ekim 2010.
- ^ a b Peter V. Hobbs ve Lawrence F. Radke (15 Mayıs 1992). Airborne Studies of the Smoke from the Kuwait Oil Fires.
- ^ Environmental impact of the Gulf War: An integrated preliminary assessment. Hosny Khordagu, Dhari Al-Ajmi. Environmental Management, 17. cilt, 4. sayı / Temmuz 1993
- ^ Heather MacLeod McClain (2001). "Environmental impact: Oil fires and spills leave hazardous legacy". CNN. 22 Aralık 2006 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Ekim 2010.
- Against the Fires of Hell: The Environmental Disaster of the Gulf War. Hawley, T. M., Harcourt Brace Jovanovich, New York, 1992.
Dış bağlantılar
- Konu hakkındaki makale20 Şubat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kuveyt petrol yanginlari Korfez Savasi esnasinda Kuveyt i isgal eden Irak askeri birliklerinin tarafindan puskurtulmesi sonucunda Kuveyt ten cekilirken ulkedeki 700 un uzerinde petrol kuyusunu atese vermesi olayi Yanginlar 1991 in Ocak ile Subat aylarinda baslarken son yangin ancak Kasim 1991 de sondurulebildi Kuveyt teki yanan petrol kuyulari uzerindeki ABD Hava Kuvvetleri ucaklariYanan petrol kuyularinin genel gorunumuYanan petrol kuyulari Kuveyt te buyuk bir cevre felaketinin yasanmasina sebep oldu Petrol kuyularinin cevresinde yer alan mayinlar sebebiyle itfaiye ekipleri gonderilmediginden yanginlar giderek kontrolden cikti Gun basina yaklasik 6 milyon galonluk 950 000 m petrol kaybi yasandi Sonralari yanginlari sondurmek icin 1 5 milyar dolara mal olan ozel sirketlerle anlasildi Ancak on ay gibi bir surenin ardindan sondurulebilen yanginlar ulkede buyuk bir cevre felaketine yol acti Yanginlarin sebep oldugu toprak ve hava kirliligine ileride adi verildi Col Firtinasi Operasyonu esnasinda Dr ABC News te yayinlanan Nightline adli haber programinda Carl Sagan ile yanginlarin etkileri hakkinda tartisti Sagan nukleer kis arastirmasindan bilindigi uzere dumanlarin atmosferde bir tabaka olusturacagini ve yaratacagi etkilerin 1815 te Endonezya da faaliyet gosteren Tambora volkanina benzer olacagini savundu Volkanin faaliyetlerinin ardindan buyuk bir cevre felaketi yasanmis atmosferi volkandan cikan dumanlar kaplamis dunya genelinde buyuk bir sicaklik dususu olmus tarimsal faaliyetler durma noktasina gelmis ve bu sebeplerden dolayi 1816 yili Yazi Olmayan Yil olarak adlandirilmisti Diger taraftan Singer yaptigi hesaplamalara gore dumanin 910 m kadar yukselecegini uc ila bes gun suren bir yagmura sebep olacagini ve sonrasinda ise dumanlarin tamamen ortadan kaybolacagini one surdu Tum bu tahminlerin ardindan yanginlar sonucunda olusan duman Basra Korfezi ve cevresindeki hava tabakasini kapladi Sonrasinda ise atmosferin alt kisimlarinda esen ruzgarlarin etkisiyle Arap Yarimadasi nin dogu kisimlarina suruklenen dumanlar Suudi Arabistan in Zahran ve Riyad gibi sehirleriyle Bahreyn de etkili olarak havanin dumanla kaplanmasina sebep oldu NedenleriIrak isgalinin yasandigi aksamla birlikte Kuveyt gunluk petrol uretim kotasini 1 9 milyon galona 300 000 m cikardi Bu sebepten dolayi petrol fiyatlarinda ani bir dusus gerceklesti 1990 yazinda Kuveyt in uretimi arttirmasi sebebiyle Irak ile arasinda ciddi boyutlarda anlasmazliklar yasanmaya basladi Bazi arastirmacilara gore Saddam Huseyin in Kuveyt i isgal etmesinin esas sebebi Kuveyt in basindaki Es Sabah ailesinin asiri derecede petrol uretmesi olarak gorulmektedir Cevreye olan etkileriYanan bir petrol kuyusu2008 de Kuveyt teki kurumus bir petrol golunde cekilen bu resimde uzeri petrolle kaplanmis ve bu sayede mumyalanmis bir kus gorulmektedir Irak in Kuveyt i isgalinden hemen sonra Irak in ele gecirdigi petrol kuyularini patlatma tehditlerinden sonra cevresel bir felaketin olusabileceginin sinyalleri verildi Kasim da Cenova da duzenlenen nda olasi bir yangin sonrasinda asit yagmurlari olusabilecegi ve kisa sureli de olsa dunya genelinde sicaklik artisina sebep olabilecegi senaryolari uretildi Yanginlarin hemen ardindan yasanan hava kalitesindeki ciddi oranda dususle birlikte bircok Kuveytli de solunum sorunlari bas gostermeye basladi Bununla birlikte yanginlar nadiren yagmur yagan col tabiatini da etkiledi Col kumlariyla karisan petrol ulke topraklarinin yaklasik 5 ini kaplayan irili ufakli 300 kadar petrol golu olusturdu Temizleme calismalari ile Arap Petrol Sirketi tarafindan yurutuldu Peter Hobbs ve Lawrence Radke in 1992 de yaptigi arastirmaya gore gunluk elde edilen miktari ABD de elektrik hizmetlerinden elde edilen miktarin 57 si iken karbon dioksit miktari dunya genelinin 2 si olarak belirlendi Gunluk cikarilan kurum miktari ise 3400 ton olarak tespit edildi Yanginlarin cevreye olan etkileri beklenildigi kadar buyuk olmadi Yanginlarin en siddetli oldugu zamanlarda duman gunesten gelen radyasyonun 75 ila 80 lik kismini absorbe etti Dumanlarin 6 km den fazla yukseldigi gozlenmedi Olusan petrol gollerinden etkilenen bitki ortusu 1995 ten itibaren eski haline donmeye basladi Kurutucu havanin da etkisiyle katilasan gollerin ustu zamanla coldeki kum tabakalariyla ortuldu Populer kulturdeki yeriYanginlar 1992 IMAX yapimi Akademi Odulu ne de aday olarak gosterilen adindaki belgesele konu oldu Filmde jet yardimiyla yanginlari sondurmeye calisan Macar ucaklarina ait goruntulere yer verildi Werner Herzog un 1992 yapimi filmi da konusunu Kuveyt te yasanan yanginlardan almaktadir 2005 yapimi savas filmi Jarhead ile adli video oyununda da yanginlar konu edildi Baraka adli filmde ise yanginlar esnasinda bolgeden gecen ucaklar gorulebilmektedir 2004 yilinda yeniden cekilen in Kuveyt te gecen bir sahnenin arka planinda yanan petrol kuyulari yer almaktadir Ayrica bakinizNukleer kisKaynakca Robert Campbell Wellman 14 Subat 1999 USGS 19 Subat 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Ekim 2010 Tahir Husain 1995 Kuwaiti Oil Fires Regional Environmental erspectives Oxford BPC Wheatons Ltd ss sf 68 First Israeli Scud Fatalities Oil Fires In Kuwait Nightline 22 Ocak 1991 ABC Patrick K Dowling 1996 PDF Uygulamali Bilimler Bolumu 5 Ekim 2013 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 28 Ekim 2010 a b The Economic and Environmental Impact of the Gulf War on Kuwait and the Persian Gulf The Trade amp Environment Database 1 Aralik 2000 2 Agustos 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Ekim 2010 Burning oil wells could darken U S skies 20 Ocak 1991 s 6A 24 Agustos 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Ekim 2010 Arsivlenmis kopya 18 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Ekim 2010 a b Peter V Hobbs ve Lawrence F Radke 15 Mayis 1992 Airborne Studies of the Smoke from the Kuwait Oil Fires erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Environmental impact of the Gulf War An integrated preliminary assessment Hosny Khordagu Dhari Al Ajmi Environmental Management 17 cilt 4 sayi Temmuz 1993 Heather MacLeod McClain 2001 Environmental impact Oil fires and spills leave hazardous legacy CNN 22 Aralik 2006 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Ekim 2010 Against the Fires of Hell The Environmental Disaster of the Gulf War Hawley T M Harcourt Brace Jovanovich New York 1992 Dis baglantilarKonu hakkindaki makale20 Subat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce