Kuzey Kıbrıs'ın devlet yapısı, Kuzey Kıbrıs cumhuriyetle yönetilmekte olup yarı başkanlık sistemi bulunmaktadır. Cumhurbaşkanı aynı zamanda devlet başkanı, başbakan ise hükûmetin başkanıdır. Çok partili sistem uygulanmaktadır. Yürütme yetkisi hükûmetin elindedir. Yasama yetkisi ise hükûmetle beraber Cumhuriyet Meclisi'ne aittir.
Kuzey Kıbrıs, bağımsızlığı Türkiye dışında hiçbir ülke tarafından tanımayan de facto bağımsız cumhuriyet konumundadır. Bugün birçok devlet, Birleşmiş Milletler ve Avrupa Birliği gibi uluslararası kuruluşlar tarafından adanın sadece güneyinde egemenliği bulunan Kıbrıs Cumhuriyeti toprakları içerisinde kabul edilmektedir.
Anayasa
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasası, 15 Kasım 1983 tarihinde Kuzey Kıbrıs'ın bağımsızlığını tek yanlı olarak ilan etmesinden sonra kurulmuş olan Kurucu Meclis tarafından hazırlanmış, 5 Mayıs 1985 günü Kıbrıslı Türk seçmenler tarafından %70.18'e karşı %29.82 çoğunlukla onaylanmıştır. Kuzey Kıbrıs Anayasası, 1975 tarihinde onaylanmış 'na benzemekte ama yeni cumhuriyetin gereklerini düzenleyen yeni hükümler içermektedir. Toplam 164 madde ve 13 geçici maddeden oluşmaktadır.
Yürütme
Kuzey Kıbrıs'ta yürütme yetkisi Bakanlar Kurulu ve Cumhurbaşkanı'na aittir. Cumhurbaşkanlığı ülkenin en üst makamıdır. Anayasaya karşı saygının korunması ve kamu yönetiminin kesintisiz ve düzenli bir şekilde yürütülmesi ile ülkenin devamından sorumlu kişidir. Cumhurbaşkanı ayrıca Bakanlar Kurulu toplantısına başkanlık edebilir, fakat oy verme konumuna sahip değildir. Cumhurbaşkanı Cumhuriyet Meclisinden geçen kanunları geri çevirmeye veya onaylayarak Resmi Gazete’de ilan etmeye yetkilidir.
Cumhurbaşkanlığı
Kuzey Kıbrıs'ta Cumhurbaşkanı 5 yıllık bir dönem için halk tarafından seçilir. Cumhurbaşkanı’nın Kıbrıs kökenli olması mutlaka gereklidir. Seçilebilmesi için 5 sene Kuzey Kıbrıs'ta ikamet etmesi, 35 yaşını doldurmuş olması ve üniversite eğitimi almış olması gerekir.
Bakanlar Kurulu
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasası, seçilecek olan Bakanlar Kurulu’nun Başbakan ve Bakanlardan oluşması gerektiğini belirtir. Başbakan, Cumhurbaşkanı tarafından Cumhuriyet Meclisi'ndeki milletvekilleri arasından atanır. Bakanlar'ın anayasaya göre milletvekili olma zorunluluğu yoktur. Bakanlar, Başbakan’ın tavsiyesi üzerine Cumhurbaşkanı tarafından göreve atanır.
Yasama
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasası egemenliğin "kayıtsız ve şartsız" Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin vatandaşlarına ait olduğunu belirtir. Cumhuriyet Meclisi halkın seçimlerde seçtikleri milletvekillleri aracılığıyla egemenliklerini kullandıkları yasama organıdır ve Kıbrıslı Türklerin "bağımsızlık ve özgürlüğünün" sembolüdür.
Cumhuriyet Meclisi
Ülkenin yasama yetkileri beş senelik bir dönem için seçimler sonucundan seçilmiş olan 50 milletvekilinin oluşturduğu Cumhuriyet Meclisi tarafından kullanılır. Meclisin yasa oluşturma, Bakanlar Kurulu’nu ve Bakanları sorgulama ve denetleme, bütçe ile ilgili yasa tasarılarını tartışma ve onaylama, genel ve özel af çıkarma ve mahkemeler tarafından verilen ölüm cezalarının uygulanıp uygulanmaması ile uluslararası anlaşmaları onaylama hakkı bulunmaktadır.
Siyasi partiler
Kuzey Kıbrıs'ın siyasi yapısı çok hareketli ve çok partili sistem benimsemektedir. Çok sayıda siyasi parti mevcut olup çoğu kez tek başına iktidara gelme şansı olmaması nedeniyle siyasi partiler koalisyon hükûmeti kurmak zorunda kalmaktadır. Seçimler düzenli olarak anayasaya göre yapılmakta ve her türlü siyasi ideolojiye sahip farklı partiler arasında mücadeleler olmaktadır. Cumhuriyet Meclisinde temsil edilen siyasi partiler şunlardır;
Yargı
Kuzey Kıbrıs'ta yargı özgürdür ve belirlenen yapısı yasalarla güvence altına alınmıştır. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasası'nın 136 ve 157'nci maddeleri arasındaki toplam 22 madde yargının düzeni ve işleyişi konusuna ayrılmıştır. Mahkemelerin bağımsızlığı, yargıçların güvenceleri, hukukun üstünlüğü ilkesi anayasada yer almaktadır.
Yüksek Mahkeme
Kuzey Kıbrıs'taki en üst mahkeme kurumu Yüksek Mahkemedir. Yüksek Mahkeme; Anayasa Mahkemesi, Yargıtay ve Yüksek İdare Mahkemesi olarak oturabilir ve Kuzey Kıbrıs Anayasası'nın emrettiği tüm konularda son kararı vermekle yükümlü tek mahkeme konumundadır.
Yüksek Mahkeme huzurunda görülen davalardaki heyetler şu şekillerde oturabilir:
- Anayasa Mahkemesi olarak
- Anayasa Mahkemesi
- Yüce Divan
- Yüksek İdare Mahkemesi olarak
- Yüksek İdare Mahkemesi
- Yüksek İdare Mahkemesi İstinafı
- Yargıtay olarak
- Yargıtay Genel İstida
- Yargıtay Hukuk
- Yargıtay Hukuk İstida
- Yargıtay Ceza
- Yargıtay Ceza İstida
- Yargıtay Aile
- Yargıtay Asli Yetki
- Yargıtay Asli Yetki İstinaf
- Yargıtay Asli Yetki İstida
- Yargıtay Asli Yetki İstida İstinaf
Anayasa Mahkemesi
Anayasa Mahkemesi olarak oturum yapan Yüksek Mahkeme heyeti, asil üye olarak Yüksek Mahkeme Başkanı ve dört Yüksek Mahkeme Yargıcı'ndan ve yedek üye olarak iki Yüksek Mahkeme Yargıcı'ndan oluşmaktadır. Anayasa'nın 71, 145, 146, 147, 148 ve 149'uncu maddeleri uyarınca organlar arasındaki yetki uyuşmazlığı, iptal davaları, yasaların anayasaya aykırılığı, mahkemeler tarafından yapılan havaleler, anayasanın yorumlanması, siyasi partilerin mali denetimlerini yapmak ve belirli gerekçelerle siyasi partileri kapatmak hususlarında karar verir. Ayrıca 144'üncü madde uyarınca Yüce Divan olarak oturarak Cumhurbaşkanı, Başbakan ve bakanları ilgili suçlarla yargılayabilir.
Yargıtay
Yüksek Mahkeme Başkanı ve iki Yüksek Mahkeme Yargıcı veya üç Yüksek Mahkeme Yargıcı ile Yargıtay olarak oturum yapan Yüksek Mahkeme, en yüksek istinaf mahkemesidir. Alt Mahkemelerin verdikleri hukuk, ceza, aile ve ağır ceza kararlarından yapılan istinaflara ait davaları inceleyip sonuçlandırır. Anayasa’nın 151'inci maddesinin 3'üncü fıkrası kuralları saklı kalmak koşuluyla, Yargıtay, Anayasa'nın veya herhangi bir yasanın gösterdiği hâllerde ilk mahkeme olarak ve istinafen davalara bakmak yargı yetkisine sahiptir. Ancak, ilk mahkeme olarak yetki verildiği hâllerde, bu yetki Yüksek Mahkemenin atayacağı Yüksek Mahkeme Yargıcı veya Yargıçları tarafından kullanılır. Bu suretle verilecek kararlara karşı Yargıtaya istinafen başvurma hakkı vardır.
İlk ve son mahkeme olarak Anglosakson hukukuna özgü olan, yetkisiz tutuklamanın kaldırılması için emirname (habeas corpus), bir yetkinin kullanılmasını sağlamak için emirname (mandamus), herhangi bir mahkeme veya yargı niteliğinde yetki kullanan herhangi bir makamın yanlış bir kararının uygulanmasını önlemek için emirname (prohibition), bir makamın herhangi bir yetkiye dayanılarak işgal edildiğinin soruşturulmasına ilişkin emirname (quo warranto) ve herhangi bir mahkeme veya yargı niteliğinde yetki kullanan herhangi bir makamın kararının iptali için emirname (certiorari) çıkarmaya münhasıran Yüksek Mahkeme, Yargıtay olarak yetkilidir.
Yüksek İdare Mahkemesi
Anayasa’nın 143'üncü maddesi uyarınca Yüksek Mahkeme, Yüksek Mahkeme Başkanı ve iki Yüksek Mahkeme Yargıcı ile veya sadece üç Yüksek Mahkeme Yargıcı ile toplanarak Yüksek İdare Mahkemesi olarak görev yapar. Ancak, 60/1990 sayılı yasa ile gösterilen hâller dışındaki başvurular, Yüksek İdare Mahkemesinde görevli tek yargıç tarafından incelenip karara bağlanır. Tek yargıç tarafından verilecek kararlara karşı üç yargıçtan oluşan Yüksek İdare Mahkemesi İstinafına başvurulabilir. Yüksek İdare Mahkemesi, yürütsel veya yönetsel bir yetki kullanan herhangi bir organ, makam veya kişinin bir kararının, işleminin veya ihmalinin, Anayasa'nın veya herhangi bir yasanın veya bunlara uygun olarak çıkarılan mevzuatın kurallarına aykırı olduğu ve bunların söz konusu organ veya makam veya kişiye verilen yetkiyi aşmak veya kötüye kullanmak suretiyle yapıldığı şikâyeti ile kendisine yapılan başvuru hakkında, kesin karar vermek münhasır yargı yetkisine sahiptir. Yüksek İdare Mahkemesine başvurma hakkı ancak meşru menfaati doğrudan doğruya ve olumsuz yönden etkilenen kişiler tarafından kullanılabilir. Başvurunun, yakınma konusu yapılan karar veya işlem veya ihmalin öğrenildiği tarihten itibaren yetmiş beş gün zarfında yapılması gereklidir.
Alt mahkemeler
Anayasa’nın 155'inci maddesi ve 9/76 sayılı Mahkemeler Yasası ile alt mahkemelerin kuruluşu ve bunların görev ve yetkilerinin tanımı yapılmaktadır. Anayasa ve yasalarla Yüksek Mahkemeye verilen yargısal yetki dışında kalan tüm yetkiler alt mahkemelerce kullanılmakta ve bu mahkemelerin verdiği her türlü karar Yüksek Mahkemeye Yargıtay olarak istinaf edilebilmektedir. Alt mahkemeler ağır ceza mahkemeleri, kaza mahkemeleri ve aile mahkemeleri olarak üçe ayrılır.
Güncel alt mahkemelerin listesi şöyledir:
- Ağır ceza mahkemeleri
- Lefkoşa Ağır Ceza Mahkemesi
- Gazimağusa Ağır Ceza Mahkemesi
- Girne Ağır Ceza Mahkemesi
- Kaza mahkemeleri
- Lefkoşa Kaza Mahkemesi
- Gazimağusa Kaza Mahkemesi
- Girne Kaza Mahkemesi
- İskele Kaza Mahkemesi
- Güzelyurt Kaza Mahkemesi
- Lefke Kaza Mahkemesi
- Aile mahkemeleri
- Lefkoşa Aile Mahkemesi
- Gazimağusa Aile Mahkemesi
- Girne Aile Mahkemesi
- İskele Aile Mahkemesi
- Güzelyurt Aile Mahkemesi
- Lefke Aile Mahkemesi
Ağır ceza mahkemeleri
Günümüzde Lefkoşa Ağır Ceza Mahkemesi, Gazimağusa Ağır Ceza Mahkemesi ve Girne Ağır Ceza Mahkemesi oturum yapmaktadır. Kendi ilçelerindeki mahkemelerinin yanı sıra Lefkoşa Ağır Ceza Mahkemesi, Güzelyurt ve Lefke mahkemelerinin ve Gazimağusa Ağır Ceza Mahkemesi de İskele mahkemesinin yetki alanına giren ağır ceza davalarını da görmektedir. Ağır Ceza Mahkemesi heyetleri bir Kaza Mahkemesi Başkanı, bir Kaza Mahkemesi Kıdemli Yargıcı ve bir Kaza Mahkemesi Yargıcı'ndan oluşmaktadır. Ağır Ceza Mahkemesi beş yılın üzerinde hapis cezası veya iki yüz bin Türk lirasının üzerinde para cezası ile cezalandırılabilen davalara bakıp onları karara bağlamaya yetkilidir.
Kaza mahkemeleri
1976 Mahkemeler Yasası'nın 16'ncı maddesi gereğince Lefkoşa, Gazimağusa, Girne, Güzelyurt, İskele ve Lefke ilçelerinde hukuk ve ceza yargı yetkisine sahip kaza mahkemeleri görev yapmaktadır. Kaza mahkemelerinin hukuk ve ceza yetkilerinin derecesi, oluşumuna göre değişmektedir. Anayasa ve yasalar uyarınca Yüksek Mahkemeye ilk mahkeme olarak yetki veren kurallar saklı kalmak koşuluyla, Kaza Mahkemeleri, hukuk davalarında bir davaya ilk mahkeme olarak bakmak ve karara bağlamak yetkisini haizdir. Kaza mahkemeleri genellikle bir Kaza Mahkemesi Başkanı veya bir Kaza Mahkemesi Yargıcı huzurunda oturum yapar. Ancak dava mevzusu iki milyon Türk lirasını aşan durumlarda bir Kaza Mahkemesi Başkanı veya bir Kaza Mahkemesi Kıdemli Yargıcı başkanlığında ona eşlik eden bir Kaza Mahkemesi Yargıcı'nın bulunduğu iki yargıçlı heyet oturum yapar.
Aile mahkemeleri
Ayrıca 9/1976 sayılı Mahkemeler Yasası’nın 32'nci maddesi gereğince Lefkoşa, Gazimağusa, Girne, Güzelyurt, İskele ve Lefke ilçelerinde, kişi, aile hukuku ve dinî konular ile ilgili hukuk davalarına bakmak ve karara bağlamak üzere tek yargıçlı aile mahkemeleri kurulmuştur. Aile mahkemeleri, yetki alanları içinde ikamet eden yabancılar tarafından başlatılan dava ve müracaatlara da bakmaktadır.
Askerî mahkemeler
Güvenlik Kuvvetleri Mahkemesi
Anayasa'nın 156 ve 157'nci maddeleri, 29/1983 sayılı Askeri Suç ve Cezalar Yasası ve 34/1983 sayılı Güvenlik Kuvvetleri Mahkemesi ile Güvenlik Kuvvetleri Yargıtayın Kuruluşu ve Yargılama Usulü Yasası tahtındaki düzenlemelere göre askerî yargı, askerî mahkemeler ve disiplin mahkemeleri tarafından yürütülür. Güvenlik Kuvvetleri Mahkemesi (Askeri Mahkeme), asker kişilerin, askerî olan suçlar ile bunların asker kişiler aleyhine veya askerî mahallerde veya askerlik hizmet görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ve ayrıca asker olmayan kişilerin özel yasada belirtilen askerî suçlara ait davalara bakmakla görevlidir. Güvenlik Kuvvetleri Mahkemesi, Yüksek Adliye Kurulu tarafından birer yıllık sürelerle görevlendirilen biri başkan olmak üzere üç Askeri Yargıç'tan oluşur. Bu mahkemedeki yargıçlar ve savcılar sivil yargıç ve savcılar arasından seçilir.
Güvenlik Kuvvetleri Yargıtayı
Anayasa'nın 156 ve 157'nci maddeleri, 29/1983 sayılı Askeri Suç ve Cezalar Yasası ve 34/1983 sayılı Güvenlik Kuvvetleri Mahkemesi ile Güvenlik Kuvvetleri Yargıtayın Kuruluşu ve Yargılama Usulü Yasası tahtındaki düzenlemelere göre Güvenlik Kuvvetleri Mahkemesince verilen karar veya hükümlerin son inceleme yeri Güvenlik Kuvvetleri Yargıtayıdır. Güvenlik Kuvvetleri Yargıtayı, Yüksek Adliye Kurulu tarafından birer yıllık sürelerle Yüksek Mahkeme Yargıçları arasından görevlendirilen iki Yargıtay Askeri Yargıcı ile hâlen Güvenlik Kuvvetleri Yargıtayında görev yapmakta olan sivil Yüksek Mahkeme Yargıcı'ndan oluşur. En kıdemli üye başkanlık görevini yürütür.
Disiplin mahkemeleri
Disiplin mahkemeleri, Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı, alay ve eşidi birlik komutanlıkları ve müstaki1 tabur ve eşidi birlik komutanlıkları nezdinde kurulur ve nezdinde kuruldukları komutanlığın ismini alırlar. 13/1979 sayılı Disiplin Mahkemeleri Kuruluşu Disiplin Kabahat ve Cezaları ve Yargılama Usulü Yasası tahtında ilgili yasada belirtilen disiplin kabahatlarına ilişkin meselelere bakarlar. Disiplin Mahkemesi, biri başkan ikisi üye olmak üzare üç subaydan oluşur. Astsubay, erbaş ve erlerin yargılanmalarında, üyelerden biri astsubaylardan seçilir. Siviller görev almaz.
Güvenlik Kuvvetleri Üst Disiplin Mahkemesi
Disiplin mahkemelerinin her karar veya hükmüne karşı Güvenlik Kuvvetleri Karargâhında kurulan Güvenlik Kuvvetleri Üst Disiplin Mahkemesine itiraz edilebilir. Üst Disiplin Mahkemesi biri başkan ikisi üye olmak üzere üç subaydan oluşur. İtiraz yapanın veya hakkında itiraz edilen kişinin astsubay, erbaş ve er olması hâlinde üyelerden biri astsubay olur. Siviller görev almaz.
Başsavcılık
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Başsavcılığı (Hukuk Dairesi), özgür bir kamu kurumudur ve başkanlığını belirlenen bir Başsavcı yapar. Başsavcılık hiçbir bakanlığa veya kuruma bağlı değildir. Başsavcı Yardımcısı, Başsavcı’nın yokluğunda kendisine vekâlet etmekle yükümlüdür.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ antiwar.com 16 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Leon Hadar "In Praise of 'Virtual States'" (16 Kasım 2005)
- ^ . Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Mahkemeleri. 9 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2009.
- ^ a b . KKTC Tanıtma Dairesi. 2 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2009.
- ^ . KKTC Tanıtma Dairesi. 2 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2009.
- ^ . KKTC Tanıtma Dairesi. 2 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2009.
- ^ . KKTC Tanıtma Dairesi. 2 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2009.
- ^ . KKTC Tanıtma Dairesi. 2 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2009.
- ^ . KKTC Tanıtma Dairesi. 2 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2009.
- ^ . KKTC Tanıtma Dairesi. 2 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2009.
- ^ . KKTC Tanıtma Dairesi. 2 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2009.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 26 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 6 Mayıs 2020.
- ^ . KKTC Tanıtma Dairesi. 2 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2009.
- ^ 2020 Faaliyet Raporu (PDF). Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Mahkemeler. 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 24 Haziran 2021.
- ^ 2020 Faaliyet Raporu (PDF). Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Mahkemeler. 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 24 Haziran 2021.
- ^ 2020 Faaliyet Raporu (PDF). Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Mahkemeler. 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 24 Haziran 2021.
- ^ 2020 Faaliyet Raporu (PDF). Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Mahkemeler. 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 24 Haziran 2021.
- ^ 2020 Faaliyet Raporu (PDF). Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Mahkemeler. 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 24 Haziran 2021.
- ^ 2020 Faaliyet Raporu (PDF). Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Mahkemeler. 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 24 Haziran 2021.
- ^ 2020 Faaliyet Raporu (PDF). Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Mahkemeler. 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 24 Haziran 2021.
- ^ a b . KKTC Yüksek Mahkeme. 30 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2021.
- ^ a b 13/1979 sayılı Disiplin Mahkemeleri Kuruluşu, Disiplin Kabahat Cezaları ve Yargılama Usulü Yasası. Kıbrıs Türk Federe Meclisi. 15 Kasım 1979.
- ^ . KKTC Tanıtma Dairesi. 2 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2009.
Dış bağlantılar
Resmî web siteleri
- (İngilizce) (Türkçe) (Yunanca) (Rusça) Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı14 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- (İngilizce) (Türkçe) Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Başbakanlığı 27 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- (İngilizce) (Türkçe) KKTC Başbakan Yardımcılığı ve Dışişleri Bakanlığı1 Haziran 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- (İngilizce) (Türkçe) Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhuriyet Meclisi20 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Diğer
- (İngilizce) (Türkçe) Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Tanıtma Dairesi17 Mayıs 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kuzey Kibris in devlet yapisi Kuzey Kibris cumhuriyetle yonetilmekte olup yari baskanlik sistemi bulunmaktadir Cumhurbaskani ayni zamanda devlet baskani basbakan ise hukumetin baskanidir Cok partili sistem uygulanmaktadir Yurutme yetkisi hukumetin elindedir Yasama yetkisi ise hukumetle beraber Cumhuriyet Meclisi ne aittir Kuzey Kibris bagimsizligi Turkiye disinda hicbir ulke tarafindan tanimayan de facto bagimsiz cumhuriyet konumundadir Bugun bircok devlet Birlesmis Milletler ve Avrupa Birligi gibi uluslararasi kuruluslar tarafindan adanin sadece guneyinde egemenligi bulunan Kibris Cumhuriyeti topraklari icerisinde kabul edilmektedir AnayasaKuzey Kibris Turk Cumhuriyeti Anayasasi 15 Kasim 1983 tarihinde Kuzey Kibris in bagimsizligini tek yanli olarak ilan etmesinden sonra kurulmus olan Kurucu Meclis tarafindan hazirlanmis 5 Mayis 1985 gunu Kibrisli Turk secmenler tarafindan 70 18 e karsi 29 82 cogunlukla onaylanmistir Kuzey Kibris Anayasasi 1975 tarihinde onaylanmis na benzemekte ama yeni cumhuriyetin gereklerini duzenleyen yeni hukumler icermektedir Toplam 164 madde ve 13 gecici maddeden olusmaktadir YurutmeKuzey Kibris ta yurutme yetkisi Bakanlar Kurulu ve Cumhurbaskani na aittir Cumhurbaskanligi ulkenin en ust makamidir Anayasaya karsi sayginin korunmasi ve kamu yonetiminin kesintisiz ve duzenli bir sekilde yurutulmesi ile ulkenin devamindan sorumlu kisidir Cumhurbaskani ayrica Bakanlar Kurulu toplantisina baskanlik edebilir fakat oy verme konumuna sahip degildir Cumhurbaskani Cumhuriyet Meclisinden gecen kanunlari geri cevirmeye veya onaylayarak Resmi Gazete de ilan etmeye yetkilidir Cumhurbaskanligi Kuzey Kibris ta Cumhurbaskani 5 yillik bir donem icin halk tarafindan secilir Cumhurbaskani nin Kibris kokenli olmasi mutlaka gereklidir Secilebilmesi icin 5 sene Kuzey Kibris ta ikamet etmesi 35 yasini doldurmus olmasi ve universite egitimi almis olmasi gerekir Bakanlar Kurulu Kuzey Kibris Turk Cumhuriyeti Anayasasi secilecek olan Bakanlar Kurulu nun Basbakan ve Bakanlardan olusmasi gerektigini belirtir Basbakan Cumhurbaskani tarafindan Cumhuriyet Meclisi ndeki milletvekilleri arasindan atanir Bakanlar in anayasaya gore milletvekili olma zorunlulugu yoktur Bakanlar Basbakan in tavsiyesi uzerine Cumhurbaskani tarafindan goreve atanir YasamaKuzey Kibris Turk Cumhuriyeti Anayasasi egemenligin kayitsiz ve sartsiz Kuzey Kibris Turk Cumhuriyeti nin vatandaslarina ait oldugunu belirtir Cumhuriyet Meclisi halkin secimlerde sectikleri milletvekillleri araciligiyla egemenliklerini kullandiklari yasama organidir ve Kibrisli Turklerin bagimsizlik ve ozgurlugunun semboludur Cumhuriyet Meclisi Ulkenin yasama yetkileri bes senelik bir donem icin secimler sonucundan secilmis olan 50 milletvekilinin olusturdugu Cumhuriyet Meclisi tarafindan kullanilir Meclisin yasa olusturma Bakanlar Kurulu nu ve Bakanlari sorgulama ve denetleme butce ile ilgili yasa tasarilarini tartisma ve onaylama genel ve ozel af cikarma ve mahkemeler tarafindan verilen olum cezalarinin uygulanip uygulanmamasi ile uluslararasi anlasmalari onaylama hakki bulunmaktadir Siyasi partiler Kuzey Kibris in siyasi yapisi cok hareketli ve cok partili sistem benimsemektedir Cok sayida siyasi parti mevcut olup cogu kez tek basina iktidara gelme sansi olmamasi nedeniyle siyasi partiler koalisyon hukumeti kurmak zorunda kalmaktadir Secimler duzenli olarak anayasaya gore yapilmakta ve her turlu siyasi ideolojiye sahip farkli partiler arasinda mucadeleler olmaktadir Cumhuriyet Meclisinde temsil edilen siyasi partiler sunlardir Parti Baskan SandalyeUlusal Birlik Partisi Ersin Tatar 21Cumhuriyetci Turk Partisi Tufan Erhurman 12Halkin Partisi Kudret Ozersay 9Toplumcu Demokrasi Partisi Cemal Ozyigit 3Demokrat Parti Fikri Ataoglu 2Yeniden Dogus Partisi Erhan Arikli 2YargiKuzey Kibris ta yargi ozgurdur ve belirlenen yapisi yasalarla guvence altina alinmistir Kuzey Kibris Turk Cumhuriyeti Anayasasi nin 136 ve 157 nci maddeleri arasindaki toplam 22 madde yarginin duzeni ve isleyisi konusuna ayrilmistir Mahkemelerin bagimsizligi yargiclarin guvenceleri hukukun ustunlugu ilkesi anayasada yer almaktadir Yuksek Mahkeme Kuzey Kibris taki en ust mahkeme kurumu Yuksek Mahkemedir Yuksek Mahkeme Anayasa Mahkemesi Yargitay ve Yuksek Idare Mahkemesi olarak oturabilir ve Kuzey Kibris Anayasasi nin emrettigi tum konularda son karari vermekle yukumlu tek mahkeme konumundadir Yuksek Mahkeme huzurunda gorulen davalardaki heyetler su sekillerde oturabilir Anayasa Mahkemesi olarak Anayasa Mahkemesi Yuce Divan Yuksek Idare Mahkemesi olarak Yuksek Idare Mahkemesi Yuksek Idare Mahkemesi Istinafi Yargitay olarak Yargitay Genel Istida Yargitay Hukuk Yargitay Hukuk Istida Yargitay Ceza Yargitay Ceza Istida Yargitay Aile Yargitay Asli Yetki Yargitay Asli Yetki Istinaf Yargitay Asli Yetki Istida Yargitay Asli Yetki Istida IstinafAnayasa Mahkemesi Anayasa Mahkemesi olarak oturum yapan Yuksek Mahkeme heyeti asil uye olarak Yuksek Mahkeme Baskani ve dort Yuksek Mahkeme Yargici ndan ve yedek uye olarak iki Yuksek Mahkeme Yargici ndan olusmaktadir Anayasa nin 71 145 146 147 148 ve 149 uncu maddeleri uyarinca organlar arasindaki yetki uyusmazligi iptal davalari yasalarin anayasaya aykiriligi mahkemeler tarafindan yapilan havaleler anayasanin yorumlanmasi siyasi partilerin mali denetimlerini yapmak ve belirli gerekcelerle siyasi partileri kapatmak hususlarinda karar verir Ayrica 144 uncu madde uyarinca Yuce Divan olarak oturarak Cumhurbaskani Basbakan ve bakanlari ilgili suclarla yargilayabilir Yargitay Yuksek Mahkeme Baskani ve iki Yuksek Mahkeme Yargici veya uc Yuksek Mahkeme Yargici ile Yargitay olarak oturum yapan Yuksek Mahkeme en yuksek istinaf mahkemesidir Alt Mahkemelerin verdikleri hukuk ceza aile ve agir ceza kararlarindan yapilan istinaflara ait davalari inceleyip sonuclandirir Anayasa nin 151 inci maddesinin 3 uncu fikrasi kurallari sakli kalmak kosuluyla Yargitay Anayasa nin veya herhangi bir yasanin gosterdigi hallerde ilk mahkeme olarak ve istinafen davalara bakmak yargi yetkisine sahiptir Ancak ilk mahkeme olarak yetki verildigi hallerde bu yetki Yuksek Mahkemenin atayacagi Yuksek Mahkeme Yargici veya Yargiclari tarafindan kullanilir Bu suretle verilecek kararlara karsi Yargitaya istinafen basvurma hakki vardir Ilk ve son mahkeme olarak Anglosakson hukukuna ozgu olan yetkisiz tutuklamanin kaldirilmasi icin emirname habeas corpus bir yetkinin kullanilmasini saglamak icin emirname mandamus herhangi bir mahkeme veya yargi niteliginde yetki kullanan herhangi bir makamin yanlis bir kararinin uygulanmasini onlemek icin emirname prohibition bir makamin herhangi bir yetkiye dayanilarak isgal edildiginin sorusturulmasina iliskin emirname quo warranto ve herhangi bir mahkeme veya yargi niteliginde yetki kullanan herhangi bir makamin kararinin iptali icin emirname certiorari cikarmaya munhasiran Yuksek Mahkeme Yargitay olarak yetkilidir Yuksek Idare Mahkemesi Anayasa nin 143 uncu maddesi uyarinca Yuksek Mahkeme Yuksek Mahkeme Baskani ve iki Yuksek Mahkeme Yargici ile veya sadece uc Yuksek Mahkeme Yargici ile toplanarak Yuksek Idare Mahkemesi olarak gorev yapar Ancak 60 1990 sayili yasa ile gosterilen haller disindaki basvurular Yuksek Idare Mahkemesinde gorevli tek yargic tarafindan incelenip karara baglanir Tek yargic tarafindan verilecek kararlara karsi uc yargictan olusan Yuksek Idare Mahkemesi Istinafina basvurulabilir Yuksek Idare Mahkemesi yurutsel veya yonetsel bir yetki kullanan herhangi bir organ makam veya kisinin bir kararinin isleminin veya ihmalinin Anayasa nin veya herhangi bir yasanin veya bunlara uygun olarak cikarilan mevzuatin kurallarina aykiri oldugu ve bunlarin soz konusu organ veya makam veya kisiye verilen yetkiyi asmak veya kotuye kullanmak suretiyle yapildigi sikayeti ile kendisine yapilan basvuru hakkinda kesin karar vermek munhasir yargi yetkisine sahiptir Yuksek Idare Mahkemesine basvurma hakki ancak mesru menfaati dogrudan dogruya ve olumsuz yonden etkilenen kisiler tarafindan kullanilabilir Basvurunun yakinma konusu yapilan karar veya islem veya ihmalin ogrenildigi tarihten itibaren yetmis bes gun zarfinda yapilmasi gereklidir Alt mahkemeler Anayasa nin 155 inci maddesi ve 9 76 sayili Mahkemeler Yasasi ile alt mahkemelerin kurulusu ve bunlarin gorev ve yetkilerinin tanimi yapilmaktadir Anayasa ve yasalarla Yuksek Mahkemeye verilen yargisal yetki disinda kalan tum yetkiler alt mahkemelerce kullanilmakta ve bu mahkemelerin verdigi her turlu karar Yuksek Mahkemeye Yargitay olarak istinaf edilebilmektedir Alt mahkemeler agir ceza mahkemeleri kaza mahkemeleri ve aile mahkemeleri olarak uce ayrilir Guncel alt mahkemelerin listesi soyledir Agir ceza mahkemeleri Lefkosa Agir Ceza Mahkemesi Gazimagusa Agir Ceza Mahkemesi Girne Agir Ceza Mahkemesi Kaza mahkemeleri Lefkosa Kaza Mahkemesi Gazimagusa Kaza Mahkemesi Girne Kaza Mahkemesi Iskele Kaza Mahkemesi Guzelyurt Kaza Mahkemesi Lefke Kaza Mahkemesi Aile mahkemeleri Lefkosa Aile Mahkemesi Gazimagusa Aile Mahkemesi Girne Aile Mahkemesi Iskele Aile Mahkemesi Guzelyurt Aile Mahkemesi Lefke Aile MahkemesiAgir ceza mahkemeleri Gunumuzde Lefkosa Agir Ceza Mahkemesi Gazimagusa Agir Ceza Mahkemesi ve Girne Agir Ceza Mahkemesi oturum yapmaktadir Kendi ilcelerindeki mahkemelerinin yani sira Lefkosa Agir Ceza Mahkemesi Guzelyurt ve Lefke mahkemelerinin ve Gazimagusa Agir Ceza Mahkemesi de Iskele mahkemesinin yetki alanina giren agir ceza davalarini da gormektedir Agir Ceza Mahkemesi heyetleri bir Kaza Mahkemesi Baskani bir Kaza Mahkemesi Kidemli Yargici ve bir Kaza Mahkemesi Yargici ndan olusmaktadir Agir Ceza Mahkemesi bes yilin uzerinde hapis cezasi veya iki yuz bin Turk lirasinin uzerinde para cezasi ile cezalandirilabilen davalara bakip onlari karara baglamaya yetkilidir Kaza mahkemeleri 1976 Mahkemeler Yasasi nin 16 nci maddesi geregince Lefkosa Gazimagusa Girne Guzelyurt Iskele ve Lefke ilcelerinde hukuk ve ceza yargi yetkisine sahip kaza mahkemeleri gorev yapmaktadir Kaza mahkemelerinin hukuk ve ceza yetkilerinin derecesi olusumuna gore degismektedir Anayasa ve yasalar uyarinca Yuksek Mahkemeye ilk mahkeme olarak yetki veren kurallar sakli kalmak kosuluyla Kaza Mahkemeleri hukuk davalarinda bir davaya ilk mahkeme olarak bakmak ve karara baglamak yetkisini haizdir Kaza mahkemeleri genellikle bir Kaza Mahkemesi Baskani veya bir Kaza Mahkemesi Yargici huzurunda oturum yapar Ancak dava mevzusu iki milyon Turk lirasini asan durumlarda bir Kaza Mahkemesi Baskani veya bir Kaza Mahkemesi Kidemli Yargici baskanliginda ona eslik eden bir Kaza Mahkemesi Yargici nin bulundugu iki yargicli heyet oturum yapar Aile mahkemeleri Ayrica 9 1976 sayili Mahkemeler Yasasi nin 32 nci maddesi geregince Lefkosa Gazimagusa Girne Guzelyurt Iskele ve Lefke ilcelerinde kisi aile hukuku ve dini konular ile ilgili hukuk davalarina bakmak ve karara baglamak uzere tek yargicli aile mahkemeleri kurulmustur Aile mahkemeleri yetki alanlari icinde ikamet eden yabancilar tarafindan baslatilan dava ve muracaatlara da bakmaktadir Askeri mahkemeler Guvenlik Kuvvetleri Mahkemesi Anayasa nin 156 ve 157 nci maddeleri 29 1983 sayili Askeri Suc ve Cezalar Yasasi ve 34 1983 sayili Guvenlik Kuvvetleri Mahkemesi ile Guvenlik Kuvvetleri Yargitayin Kurulusu ve Yargilama Usulu Yasasi tahtindaki duzenlemelere gore askeri yargi askeri mahkemeler ve disiplin mahkemeleri tarafindan yurutulur Guvenlik Kuvvetleri Mahkemesi Askeri Mahkeme asker kisilerin askeri olan suclar ile bunlarin asker kisiler aleyhine veya askeri mahallerde veya askerlik hizmet gorevleri ile ilgili olarak isledikleri suclara ve ayrica asker olmayan kisilerin ozel yasada belirtilen askeri suclara ait davalara bakmakla gorevlidir Guvenlik Kuvvetleri Mahkemesi Yuksek Adliye Kurulu tarafindan birer yillik surelerle gorevlendirilen biri baskan olmak uzere uc Askeri Yargic tan olusur Bu mahkemedeki yargiclar ve savcilar sivil yargic ve savcilar arasindan secilir Guvenlik Kuvvetleri Yargitayi Anayasa nin 156 ve 157 nci maddeleri 29 1983 sayili Askeri Suc ve Cezalar Yasasi ve 34 1983 sayili Guvenlik Kuvvetleri Mahkemesi ile Guvenlik Kuvvetleri Yargitayin Kurulusu ve Yargilama Usulu Yasasi tahtindaki duzenlemelere gore Guvenlik Kuvvetleri Mahkemesince verilen karar veya hukumlerin son inceleme yeri Guvenlik Kuvvetleri Yargitayidir Guvenlik Kuvvetleri Yargitayi Yuksek Adliye Kurulu tarafindan birer yillik surelerle Yuksek Mahkeme Yargiclari arasindan gorevlendirilen iki Yargitay Askeri Yargici ile halen Guvenlik Kuvvetleri Yargitayinda gorev yapmakta olan sivil Yuksek Mahkeme Yargici ndan olusur En kidemli uye baskanlik gorevini yurutur Disiplin mahkemeleri Disiplin mahkemeleri Guvenlik Kuvvetleri Komutanligi alay ve esidi birlik komutanliklari ve mustaki1 tabur ve esidi birlik komutanliklari nezdinde kurulur ve nezdinde kurulduklari komutanligin ismini alirlar 13 1979 sayili Disiplin Mahkemeleri Kurulusu Disiplin Kabahat ve Cezalari ve Yargilama Usulu Yasasi tahtinda ilgili yasada belirtilen disiplin kabahatlarina iliskin meselelere bakarlar Disiplin Mahkemesi biri baskan ikisi uye olmak uzare uc subaydan olusur Astsubay erbas ve erlerin yargilanmalarinda uyelerden biri astsubaylardan secilir Siviller gorev almaz Guvenlik Kuvvetleri Ust Disiplin Mahkemesi Disiplin mahkemelerinin her karar veya hukmune karsi Guvenlik Kuvvetleri Karargahinda kurulan Guvenlik Kuvvetleri Ust Disiplin Mahkemesine itiraz edilebilir Ust Disiplin Mahkemesi biri baskan ikisi uye olmak uzere uc subaydan olusur Itiraz yapanin veya hakkinda itiraz edilen kisinin astsubay erbas ve er olmasi halinde uyelerden biri astsubay olur Siviller gorev almaz Bassavcilik Kuzey Kibris Turk Cumhuriyeti Bassavciligi Hukuk Dairesi ozgur bir kamu kurumudur ve baskanligini belirlenen bir Bassavci yapar Bassavcilik hicbir bakanliga veya kuruma bagli degildir Bassavci Yardimcisi Bassavci nin yoklugunda kendisine vekalet etmekle yukumludur Ayrica bakinizKuzey Kibris Turk Cumhuriyeti nde siyaset Kuzey Kibris Turk Cumhuriyeti nde secimler Kuzey Kibris Turk Cumhuriyeti devlet protokolu Turkiye de siyasetKaynakca antiwar com 16 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Leon Hadar In Praise of Virtual States 16 Kasim 2005 Kuzey Kibris Turk Cumhuriyeti Mahkemeleri 9 Aralik 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Mart 2009 a b KKTC Tanitma Dairesi 2 Mayis 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Mart 2009 KKTC Tanitma Dairesi 2 Mayis 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Mayis 2009 KKTC Tanitma Dairesi 2 Mayis 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Mart 2009 KKTC Tanitma Dairesi 2 Mayis 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Mart 2009 KKTC Tanitma Dairesi 2 Mayis 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Mayis 2009 KKTC Tanitma Dairesi 2 Mayis 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Mayis 2009 KKTC Tanitma Dairesi 2 Mayis 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Mayis 2009 KKTC Tanitma Dairesi 2 Mayis 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Mayis 2009 Arsivlenmis kopya PDF 26 Mayis 2012 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 6 Mayis 2020 KKTC Tanitma Dairesi 2 Mayis 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Mayis 2009 2020 Faaliyet Raporu PDF Kuzey Kibris Turk Cumhuriyeti Mahkemeler 24 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 24 Haziran 2021 2020 Faaliyet Raporu PDF Kuzey Kibris Turk Cumhuriyeti Mahkemeler 24 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 24 Haziran 2021 2020 Faaliyet Raporu PDF Kuzey Kibris Turk Cumhuriyeti Mahkemeler 24 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 24 Haziran 2021 2020 Faaliyet Raporu PDF Kuzey Kibris Turk Cumhuriyeti Mahkemeler 24 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 24 Haziran 2021 2020 Faaliyet Raporu PDF Kuzey Kibris Turk Cumhuriyeti Mahkemeler 24 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 24 Haziran 2021 2020 Faaliyet Raporu PDF Kuzey Kibris Turk Cumhuriyeti Mahkemeler 24 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 24 Haziran 2021 2020 Faaliyet Raporu PDF Kuzey Kibris Turk Cumhuriyeti Mahkemeler 24 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 24 Haziran 2021 a b KKTC Yuksek Mahkeme 30 Nisan 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Haziran 2021 a b 13 1979 sayili Disiplin Mahkemeleri Kurulusu Disiplin Kabahat Cezalari ve Yargilama Usulu Yasasi Kibris Turk Federe Meclisi 15 Kasim 1979 KKTC Tanitma Dairesi 2 Mayis 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Mayis 2009 Dis baglantilarResmi web siteleri Ingilizce Turkce Yunanca Rusca Kuzey Kibris Turk Cumhuriyeti Cumhurbaskanligi14 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Turkce Kuzey Kibris Turk Cumhuriyeti Basbakanligi 27 Subat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Turkce KKTC Basbakan Yardimciligi ve Disisleri Bakanligi1 Haziran 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Turkce Kuzey Kibris Turk Cumhuriyeti Cumhuriyet Meclisi20 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Diger Ingilizce Turkce Kuzey Kibris Turk Cumhuriyeti Tanitma Dairesi17 Mayis 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde