Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Küçlüg Bilge Kağan, 821-824 yılları arasında babası Alp Bilge Kağan'ın ölümünden sonra tahta geçen Uygur kağanıdır. Hakkındaki bilgiler, Çin kaynakları ve Karabalasagun Yazıtı'ndan elde edilmiştir. Karabalasagun Yazıtı'na göre adı "Tengride Kut Bolmış Küçlüg Bilge Kağan"dır. Küçlüg Bilge Kagan, Uygur kağanlığının iç durumunu düzeltmek için samimi olarak gayret göstermiştir. Özellikle Uygur-Çin münâsebetlerine büyük önem vermiştir. Ancak bu sayede kağanın döneminde ülkede iktisadi bir zenginlik oluşsa da, ülke varlıklarının özellikle gereksiz düğün masraflarıyla harcanması sonucu Uygur Kağanlığı gerileme dönemine girmiştir.
| Küçlüg Bilge Kağan | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Uygur Kağanı | |||||
| Hüküm süresi | Uygur Kağanlığı: 821-824 | ||||
| Önce gelen | Alp Bilge Kağan | ||||
| Sonra gelen | Kasar Kağan | ||||
| Ölüm | 824 | ||||
| Eş(ler)i | Taihe Katun | ||||
| |||||
Arka plan
Uygur Kağanlığı ve Çin İmparatorluğu arasında Küçlüg Kağan'dan önceki 12 yıl boyunca yaşanan en büyük siyasi kriz, Çin prensesinin Uygur kağanıyla bahaneler üretilerek evlendirilmemesiydi. Ancak, Alp Bilge Kağan'ın Çin sınırına askerî yığınak yaparak zaten Tibetliler karşısında düştüğü zor durum karşısında oldukça buhranlı günler yaşayan Çin, bu evliliğe razı olmuştur. Ancak tam bu evlilik gerçekleşme evresindeyken Uygur kağanı ölmüştür. Yine yakın dönemde Çin İmparatoru Hsien-Tsung da ölmüştür. Bunun üzerine Çin tahtına geçen Mu-tsung, Uygurlara verilen sözü yerine getirmeye karar vermiştir.
Kağanlığı
Çin tahtına Mu-tsung'un geçmesiyle birlikte, tahta yeni çıkmış olan Küçlüg, Çin ile evlilik bağı kurma isteğini Çin'e iletmiştir. Bu istek olumlu karşılanmış ve 20.000 at, 1000 deveden oluşan Uygur heyeti bu hediyelerle Çin sarayına gitmiştir.
İbn Bahr adındaki bir Arap seyyah da bu elçi grubunun Çin'de bulunduğu sırada burayı ziyaret etmekteydi. Ona göre, Türklerin bu elçilik heyeti o güne kadar Çin başkentini ziyaret eden en büyük heyettir. Yine bu seyyah Uygur halkını şu şekilde tanımlamaktadır: “Halkı arasında Zındık dini (Maniheizm) geçerlidir, başkentte zındıklar çoğunluktadır.” denilmektedir. Bu durum, Küçlüg Bilge Kağan Dönemi'nde Maniciliğin iyiden iyiye Uygur toplumuna egemen olduğunu göstermektedir. Mani dininin savaşçıl özelliklere karşı oluşu ve Çin konçuyunun (prensesinin) devletin iç işlerinde oluşturduğu bozgunculuk neticesinde Küçlüg Bilge Kağan ülke içi huzuru sağlamakta başarılı olamamıştır. Bunda, Çin kaynaklarında anlatılan savurgan düğün masraflarının devletin maliyesini bozması ve bu evlilikten rahatsız olan Tibetlilerin Çin'i kışkırtması da etkilidir. Karluk Türkleri de Tibetlilerle bu dönemde Uygurlara karşı birlik olmuştur. Ayrıca bu ittifaka kağanın oğlu da katılmış, olay bir iç isyan boyutu kazanmıştır. Bu durum Karabalasagun Yazıtı'nda şöyle anlatılır: Küçlüg Bilge Kağan, karluklar ve Tibetlilere hücum etti. Bayraklarını yırttı. Bu ülkelerin halklarını hayvanlarıyla birlikte esir etti. Bunun üzerine yabgu (kağanın oğlu) buyruldulara uymayarak ülkeyi terk etti.
Küçlüg Bilge Kağan, 824'te öldü. Onun ölümüyle birlikte tahta kardeşi Kasar Kağan geçmiştir.
Kaynakça
- ^ Saadettin Gömeç, Uygur Türkleri Tarihi ve Kültürü, Akçağ Yayınları, s. 91.
- ^ Gülçin Çandarlıoğlu, Uygur Devletleri Tarihi ve Kültürü, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, s. 29-30.
- ^ a b Gömeç, s.57.
- ^ Türk Dünyası Kültür Atlası: The pre-Islamic period - Sayfa 69.
- ^ Türk Dünyası Tarih Dergisi - 61-72. sayılar - Sayfa 45
- ^ "Bögü Kagan Sonrası Dönemde Orhun Uygur Devleti'nde Maniheizm". 2 Şubat 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Ocak 2017.
- ^ TDV İslam Ansiklopedisi, cilt: 41; sayfa: 471.
- ^ Karabalasagun yazıtı, 20. satır
- ^ Doğu Türkistan'in Sesi - 39-46. sayılar - Sayfa 12.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kuclug Bilge Kagan 821 824 yillari arasinda babasi Alp Bilge Kagan in olumunden sonra tahta gecen Uygur kaganidir Hakkindaki bilgiler Cin kaynaklari ve Karabalasagun Yaziti ndan elde edilmistir Karabalasagun Yaziti na gore adi Tengride Kut Bolmis Kuclug Bilge Kagan dir Kuclug Bilge Kagan Uygur kaganliginin ic durumunu duzeltmek icin samimi olarak gayret gostermistir Ozellikle Uygur Cin munasebetlerine buyuk onem vermistir Ancak bu sayede kaganin doneminde ulkede iktisadi bir zenginlik olussa da ulke varliklarinin ozellikle gereksiz dugun masraflariyla harcanmasi sonucu Uygur Kaganligi gerileme donemine girmistir Kuclug Bilge KaganUygur KaganiHukum suresiUygur Kaganligi 821 824Once gelenAlp Bilge KaganSonra gelenKasar KaganOlum824Es ler iTaihe KatunTam adiTengride Kut Bolmis Kuclug Bilge KaganArka planUygur Kaganligi ve Cin Imparatorlugu arasinda Kuclug Kagan dan onceki 12 yil boyunca yasanan en buyuk siyasi kriz Cin prensesinin Uygur kaganiyla bahaneler uretilerek evlendirilmemesiydi Ancak Alp Bilge Kagan in Cin sinirina askeri yiginak yaparak zaten Tibetliler karsisinda dustugu zor durum karsisinda oldukca buhranli gunler yasayan Cin bu evlilige razi olmustur Ancak tam bu evlilik gerceklesme evresindeyken Uygur kagani olmustur Yine yakin donemde Cin Imparatoru Hsien Tsung da olmustur Bunun uzerine Cin tahtina gecen Mu tsung Uygurlara verilen sozu yerine getirmeye karar vermistir KaganligiCin tahtina Mu tsung un gecmesiyle birlikte tahta yeni cikmis olan Kuclug Cin ile evlilik bagi kurma istegini Cin e iletmistir Bu istek olumlu karsilanmis ve 20 000 at 1000 deveden olusan Uygur heyeti bu hediyelerle Cin sarayina gitmistir Ibn Bahr adindaki bir Arap seyyah da bu elci grubunun Cin de bulundugu sirada burayi ziyaret etmekteydi Ona gore Turklerin bu elcilik heyeti o gune kadar Cin baskentini ziyaret eden en buyuk heyettir Yine bu seyyah Uygur halkini su sekilde tanimlamaktadir Halki arasinda Zindik dini Maniheizm gecerlidir baskentte zindiklar cogunluktadir denilmektedir Bu durum Kuclug Bilge Kagan Donemi nde Maniciligin iyiden iyiye Uygur toplumuna egemen oldugunu gostermektedir Mani dininin savascil ozelliklere karsi olusu ve Cin koncuyunun prensesinin devletin ic islerinde olusturdugu bozgunculuk neticesinde Kuclug Bilge Kagan ulke ici huzuru saglamakta basarili olamamistir Bunda Cin kaynaklarinda anlatilan savurgan dugun masraflarinin devletin maliyesini bozmasi ve bu evlilikten rahatsiz olan Tibetlilerin Cin i kiskirtmasi da etkilidir Karluk Turkleri de Tibetlilerle bu donemde Uygurlara karsi birlik olmustur Ayrica bu ittifaka kaganin oglu da katilmis olay bir ic isyan boyutu kazanmistir Bu durum Karabalasagun Yaziti nda soyle anlatilir Kuclug Bilge Kagan karluklar ve Tibetlilere hucum etti Bayraklarini yirtti Bu ulkelerin halklarini hayvanlariyla birlikte esir etti Bunun uzerine yabgu kaganin oglu buyruldulara uymayarak ulkeyi terk etti Kuclug Bilge Kagan 824 te oldu Onun olumuyle birlikte tahta kardesi Kasar Kagan gecmistir Kaynakca Saadettin Gomec Uygur Turkleri Tarihi ve Kulturu Akcag Yayinlari s 91 Gulcin Candarlioglu Uygur Devletleri Tarihi ve Kulturu Turk Dunyasi Arastirmalari Vakfi s 29 30 a b Gomec s 57 Turk Dunyasi Kultur Atlasi The pre Islamic period Sayfa 69 Turk Dunyasi Tarih Dergisi 61 72 sayilar Sayfa 45 Bogu Kagan Sonrasi Donemde Orhun Uygur Devleti nde Maniheizm 2 Subat 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Ocak 2017 TDV Islam Ansiklopedisi cilt 41 sayfa 471 Karabalasagun yaziti 20 satir Dogu Turkistan in Sesi 39 46 sayilar Sayfa 12