Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kınalı ekmek, Türkiye'nin Malatya ilinin Polat kasabasına özgü bir ekmek türü. "Kınalı" ismini kınaya benzer renginden alır. Geleneksel olarak bayramlarda yapılıp bölgede "ekmeklerin baş tacı" olarak addedilir.
| Kınalı ekmek | |
|---|---|
| Ülke(ler) | Türkiye |
| Bölgesi | Malatya |
| Türü | İçli pide |
Polat Kınalı Ekmek 19.06.2023 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.
Tarihçe
Özellikle geçmiş dönemlerden günümüze bayram arifelerinde kınalı ekmek pişirmek bir âdettir. Önceleri süt hayvanı olanların süt hayvanı olmayanlara arife gününden önce büyük boy inek tası olarak tabir edilen kaplarla kınalı ekmek yapmak üzere süt dağıttıkları bilinmektedir. Geçmiş dönemlerde bayram ekmeği olarak Ramazan ve Kurban bayramlarında pişirilen kınalı ekmek, günümüzde maddi imkânların genişlemesi ile birlikte daha sık yapılır durumdadır.
Yapım
Kınalı ekmek, ekmek yapımında normalde de tercih edilen buğday unu ile yapılmaktadır. Geçmiş dönemlerde buğday ununun dahi kolay elde edilemediği yıllarda arpa unuyla pişirilmiştir. Yöre halkı kınalı ekmek hamuru için kullanılan unu bizzat kendi tarlasına ektiği buğdaydan ya da yerel üreticilerden temin eder. Aşağı Oba ve Yukarı Oba olarak ikiye bölünen kasabada adı geçen bölgelerde birer değirmen bulunmakta, buğdaylar çoğunlukla burada öğütülmektedir.
Yörede her evin içinde veya bahçesinde bir sac ocağı kuruludur. Genellikle ekmek pişirme işinde ocağa pelit odunu/meşe odunu ya da kayısı odunu kullanılır. Kınalı ekmek, pişirme işlemi dışında iki aşamalı yapılmaktadır. Değirmende öğütülmüş tam buğday unu, su, tuz ve maya ile karıştırılarak yoğrulur ve üzeri "hıla" denilen bir çeşit bez örtü ile ya da tepsiyle kapatılarak akşamdan mayalanmaya bırakılır. Sabah kalkınca ekmek pişirmeye başlamadan önce açılan ekmek hamurunun üzerine sürmek üzere süt, yumurta, tereyağı, un, kaymak, çörek otu, boz çörek otu, susam, karbonat, dövülmüş ceviz ve tuz ile oluşturulan ve kınalı yüzü olarak ifade edilen çok katı ya da sıvı olmayacak bir şekilde orta kıvamda bir harç hazırlanır. Karbonat kınalının yüzünü kızartmak için eklenen bir malzemedir. Pişen ekmek yakılmış kına rengine ne kadar çok benzerse o kadar makbul olur. Harç karıştırılmaya başlanırken besmele çekilir ve “Benim elim değil Fatma Anamızın eli, Allah Halilullah bereketi versin” denir.
Mayalı ekmek hamuru yufkadan kalın bir şekilde açılarak üzerine hazırlanan bu harçtan bolca sürülür. Harcın üzeri çatalla yol yol açılır. Bu şekilde pişince ekmeğin üstünde güzel bir desen olur. Hamurun üzerine sürülen harcı dökmeden sacın üzerine almak gerekir. Sac ocağının üzerinde hamur olan kısmı pişirilmeye bırakılır. Kaldırmaya elverişli bir duruma geldikten sonra yani yarı pişmiş haldeyken alınarak alt kısmı sac ocağının önüne, ateşin karşısında bulunan süğe denilen yassı taşın üstüne alınır. Süğe taşı önceleri dağlardan getirilen siyah taşların elle yontulması ile oluşturulurken günümüzde hazır malzemeden yapılmaktadır. Süğe taşının üzerine alınan kınalı ekmeğin böylece üstüne sürülen malzemenin de kızartılması sağlanır. Bu aşamada el çabukluğu gerekir, ardı ardına ekmek pişirmeye devam ederken ateşin karşısındaki kınalı sıkça çevrilerek adını aldığı kına rengini aldıktan sonra aktaraç (ağaçtan yapılma uzunca kürek benzeri bir pişirme aracı) yardımıyla taşın üstünden alınır. Hılanın üzerine konarak soğumaya bırakılır.
Tüketim
Kınalı ekmek her öğünde yenebildiği gibi özellikle sabah sofralarında daha çok tüketilmektedir.
Kınalı ekmek yapıldığında konu komşuya da dağıtmak gözetilir. Kadınlar arasında kınalı ekmek yapma maharet göstergesi ve bir çeşit rekabet işidir. Temel malzemeleri ve pişirme tekniği aynı olmasına rağmen pişirilen kınalı ekmeğinin sırrını kimse kimseye vermez. Duygu ve hüner işi olarak görülür. Kınalı ekmek son zamanlarda ekmek pişirme fırınlarında da yapılır olmuştur. Harç hazırlanıp fırına gönderilir ve fırında hazırlanan ekmek hamurunun üzerine evlerde hazırlanmış kınalı harcı sürülür. Ancak bu işin kolayına kaçmaktır. Makbul olanı evde pişirilendir. Fırınlarda yapılan kınalı ekmeğe "sosyete kınalısı" denmektedir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "Polat Kınalı Ekmek". Türk Patent ve Marka Kurumu. 8 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Temmuz 2023.
- Kurt, Begüm (2020). . Motif Akademi Halkbilimi Dergisi. 13 (29). ss. 20-32. doi:10.12981/mahder.687229. 9 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2020.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kinali ekmek Turkiye nin Malatya ilinin Polat kasabasina ozgu bir ekmek turu Kinali ismini kinaya benzer renginden alir Geleneksel olarak bayramlarda yapilip bolgede ekmeklerin bas taci olarak addedilir Kinali ekmekUlke ler TurkiyeBolgesiMalatyaTuruIcli pide Polat Kinali Ekmek 19 06 2023 tarihinde Turk Patent ve Marka Kurumu tarafindan tescillenmis ve cografi isaret almistir TarihceOzellikle gecmis donemlerden gunumuze bayram arifelerinde kinali ekmek pisirmek bir adettir Onceleri sut hayvani olanlarin sut hayvani olmayanlara arife gununden once buyuk boy inek tasi olarak tabir edilen kaplarla kinali ekmek yapmak uzere sut dagittiklari bilinmektedir Gecmis donemlerde bayram ekmegi olarak Ramazan ve Kurban bayramlarinda pisirilen kinali ekmek gunumuzde maddi imkanlarin genislemesi ile birlikte daha sik yapilir durumdadir YapimKinali ekmek ekmek yapiminda normalde de tercih edilen bugday unu ile yapilmaktadir Gecmis donemlerde bugday ununun dahi kolay elde edilemedigi yillarda arpa unuyla pisirilmistir Yore halki kinali ekmek hamuru icin kullanilan unu bizzat kendi tarlasina ektigi bugdaydan ya da yerel ureticilerden temin eder Asagi Oba ve Yukari Oba olarak ikiye bolunen kasabada adi gecen bolgelerde birer degirmen bulunmakta bugdaylar cogunlukla burada ogutulmektedir Yorede her evin icinde veya bahcesinde bir sac ocagi kuruludur Genellikle ekmek pisirme isinde ocaga pelit odunu mese odunu ya da kayisi odunu kullanilir Kinali ekmek pisirme islemi disinda iki asamali yapilmaktadir Degirmende ogutulmus tam bugday unu su tuz ve maya ile karistirilarak yogrulur ve uzeri hila denilen bir cesit bez ortu ile ya da tepsiyle kapatilarak aksamdan mayalanmaya birakilir Sabah kalkinca ekmek pisirmeye baslamadan once acilan ekmek hamurunun uzerine surmek uzere sut yumurta tereyagi un kaymak corek otu boz corek otu susam karbonat dovulmus ceviz ve tuz ile olusturulan ve kinali yuzu olarak ifade edilen cok kati ya da sivi olmayacak bir sekilde orta kivamda bir harc hazirlanir Karbonat kinalinin yuzunu kizartmak icin eklenen bir malzemedir Pisen ekmek yakilmis kina rengine ne kadar cok benzerse o kadar makbul olur Harc karistirilmaya baslanirken besmele cekilir ve Benim elim degil Fatma Anamizin eli Allah Halilullah bereketi versin denir Mayali ekmek hamuru yufkadan kalin bir sekilde acilarak uzerine hazirlanan bu harctan bolca surulur Harcin uzeri catalla yol yol acilir Bu sekilde pisince ekmegin ustunde guzel bir desen olur Hamurun uzerine surulen harci dokmeden sacin uzerine almak gerekir Sac ocaginin uzerinde hamur olan kismi pisirilmeye birakilir Kaldirmaya elverisli bir duruma geldikten sonra yani yari pismis haldeyken alinarak alt kismi sac ocaginin onune atesin karsisinda bulunan suge denilen yassi tasin ustune alinir Suge tasi onceleri daglardan getirilen siyah taslarin elle yontulmasi ile olusturulurken gunumuzde hazir malzemeden yapilmaktadir Suge tasinin uzerine alinan kinali ekmegin boylece ustune surulen malzemenin de kizartilmasi saglanir Bu asamada el cabuklugu gerekir ardi ardina ekmek pisirmeye devam ederken atesin karsisindaki kinali sikca cevrilerek adini aldigi kina rengini aldiktan sonra aktarac agactan yapilma uzunca kurek benzeri bir pisirme araci yardimiyla tasin ustunden alinir Hilanin uzerine konarak sogumaya birakilir TuketimKinali ekmek her ogunde yenebildigi gibi ozellikle sabah sofralarinda daha cok tuketilmektedir Kinali ekmek yapildiginda konu komsuya da dagitmak gozetilir Kadinlar arasinda kinali ekmek yapma maharet gostergesi ve bir cesit rekabet isidir Temel malzemeleri ve pisirme teknigi ayni olmasina ragmen pisirilen kinali ekmeginin sirrini kimse kimseye vermez Duygu ve huner isi olarak gorulur Kinali ekmek son zamanlarda ekmek pisirme firinlarinda da yapilir olmustur Harc hazirlanip firina gonderilir ve firinda hazirlanan ekmek hamurunun uzerine evlerde hazirlanmis kinali harci surulur Ancak bu isin kolayina kacmaktir Makbul olani evde pisirilendir Firinlarda yapilan kinali ekmege sosyete kinalisi denmektedir Ayrica bakinizKaytaz boregi Menakis Lahmacun Biberli ekmekKaynakca Polat Kinali Ekmek Turk Patent ve Marka Kurumu 8 Temmuz 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Temmuz 2023 Kurt Begum 2020 Motif Akademi Halkbilimi Dergisi 13 29 ss 20 32 doi 10 12981 mahder 687229 9 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Eylul 2020