Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kırık camlar teorisi, Amerikalı suç psikoloğu Philip Zimbardo'nun 1969 yılında yapmış olduğu bir deneyden esinlenerek elde edilmiş olan, kentsel bozukluk üzerine anti-sosyal davranışlar ve diğer suçlardaki vandalizm davranışları/belirtileri ve normları işaret eden kriminolojik bir teoridir.
Teoriye göre denetimin olmadığı, sahipsiz ve bakımsız yerler görmezden gelinip önemsenmediğinde ve kısa sürede olumsuz davranışlara sebep olacak unsurlar ortadan kaldırılmadığında suç üretmeye açık ortamlar haline gelir. Bu olguyu tetikleyen temel etken ise kitle psikolojisidir. Bu teori, düzen halindeki kamuya açık kentsel ortamlarda düzenin sürdürülmesi, daha ciddi suçların ve vandalizmin oluşmasını önlemek amacıyla izlenmesi gereken çözüm yollarını ve müdahale edilmemesi durumda neden olacak sonuçları ifade eder. Amaç, düzende bozulan küçük şeylerin tekrar düzenli olacak şekilde değiştirilerek, düzenin sağlanmaya devam edilmesidir.
Teori ilk olarak 1982 yılında sosyal bilimciler ve tarafından makale olarak sunulmuştur. Sunulduğu günden bu yana sosyal bilimler ve kamusal alanlarda uygulanması hakkında büyük tartışmalara neden olmuştur.[] Teori aynı zamanda ceza politikalarındaki reformlar için bir motivasyon olarak da kullanılmıştır.
Kırık camlar teorisi birçok bilimsel çalışma ile destek alsa da aynı zamanda eleştiri konusu olmuştur.
Madde ve suç önleme
Sosyal bilimciler James Q. Wilson ve George L. Kelling tarafından aylık olarak yayınlanan Atlantik dergisinin 1982 yılı mart ayındaki sayısında yayınlanan Kırık camlar makalesinden bir bölüm teoriyi daha iyi açıklamaktadır:
Birkaç kırık penceresi olan bir bina düşünün. Camlar tamir edilmemişse vandallar birkaç cam daha kırmaya meyillidir. Sonunda bina boş ise tüm camları kırılabilir, gecekonduysa belki de yangın dahi çıkarabilirler. Ya da bir kaldırım düşünün. Burada bazı çöpler birikir. Yakın zamanda bu çöpler daha fazla birikir. Sonunda buradaki restoranlar, hatta paket servis yapan insanlar bile çöpleri araba ile poşetler halinde getirerek buraya atarlar.
Wilson ve Kelling'ten önce teori Stanford'lu psikolog Philip Zimbardo tarafından 1969 yılında bir test olarak düzenlenmiştir. Zimbardo, plakası bulunmayan iki otomobili Bronx ve Kaliforniya Palo Alto'da bulunan mahallelere bıraktı. Bronx'taki araba, "terk edildikten" birkaç dakika sonra "barbarlar" tarafından saldırıya uğradı. Bir baba, anne ve genç yaştaki oğlundan oluşan aile tarafından öncelikle aracın radyatör ve aküsü çalındı. Bu durum Zibmardo tarafından kaydedildi. Yirmidört saat içerisinde ise araç artık değerini kaybetmiş ve elden çıkmış bir hale gelmişti. Daha sonra aracın pencereleri parçalandı ve döşemeleri yırtıldı. Bu halde araç bir çocuk oyun alanı gibi kullanılıyordu. Bu süre içerisinde yaklaşık bir haftadan daha uzun süredir Palo Alto'da bulunan araca kimse tarafından dokunulmamıştı. Daha sonra Zimbardo aracın yanına bir balyoz ile giderek kasıtlı bir şekilde araca balyoz ile vurdu ve çökertti. Kısa bir süre sonra bu parçalama işlemine diğer insanlar da katıldı. Zimbardo her iki durumda da zarar veren barbarların çoğunluğunun, öncelikle düzgün ve saygın görünümlü beyazlar olduğunu kaydetti. Elbette toplumda, Bronx gibi bir mahallede terk edilmiş bir haldeki mülkiyetin daha hızlı sürede parçalanacağı veya çalınacağı inancı yaygındır. Karşılıklı nezaket ve saygı yükümlülüklerinin daha fazla bulunduğu yerlere ise terk edilmiş haldeki bir mülkiyetin -kimsenin umurunda olmayacağı - düşünülür. Ancak benzer olaylar herhangi bir uygar toplumda da oluşabilir.
Dipnotlar
Kaynakça
- ^ a b Hıncal Uluç. "Kırık cam teorisi!." sabah. 29 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Aralık 2012.
- ^ a b Bektaş, Meral; Erkal, Pınar; Çetin, D. Tülgen (2019). "Kırık Camlar Teorisinin İşletmelere Uyarlanması: Ölçek Geliştirme Çalışması". Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. ISSN 2667-405X.
- ^ a b James Q. Wilson ve George L. Kelling. "KIRIK CAMLAR: Polis ve mahalle güvenliği" (PDF). 19 Haziran 2015 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 3 Eylül 2007. (HTML versiyonu 14 Ağustos 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kirik camlar teorisi Amerikali suc psikologu Philip Zimbardo nun 1969 yilinda yapmis oldugu bir deneyden esinlenerek elde edilmis olan kentsel bozukluk uzerine anti sosyal davranislar ve diger suclardaki vandalizm davranislari belirtileri ve normlari isaret eden kriminolojik bir teoridir Sankt Peterburg daki terk edilmis tiyatronun kirik camlari Teoriye gore denetimin olmadigi sahipsiz ve bakimsiz yerler gormezden gelinip onemsenmediginde ve kisa surede olumsuz davranislara sebep olacak unsurlar ortadan kaldirilmadiginda suc uretmeye acik ortamlar haline gelir Bu olguyu tetikleyen temel etken ise kitle psikolojisidir Bu teori duzen halindeki kamuya acik kentsel ortamlarda duzenin surdurulmesi daha ciddi suclarin ve vandalizmin olusmasini onlemek amaciyla izlenmesi gereken cozum yollarini ve mudahale edilmemesi durumda neden olacak sonuclari ifade eder Amac duzende bozulan kucuk seylerin tekrar duzenli olacak sekilde degistirilerek duzenin saglanmaya devam edilmesidir Teori ilk olarak 1982 yilinda sosyal bilimciler ve tarafindan makale olarak sunulmustur Sunuldugu gunden bu yana sosyal bilimler ve kamusal alanlarda uygulanmasi hakkinda buyuk tartismalara neden olmustur kaynak belirtilmeli Teori ayni zamanda ceza politikalarindaki reformlar icin bir motivasyon olarak da kullanilmistir Kirik camlar teorisi bircok bilimsel calisma ile destek alsa da ayni zamanda elestiri konusu olmustur Madde ve suc onlemeSosyal bilimciler James Q Wilson ve George L Kelling tarafindan aylik olarak yayinlanan Atlantik dergisinin 1982 yili mart ayindaki sayisinda yayinlanan Kirik camlar makalesinden bir bolum teoriyi daha iyi aciklamaktadir Birkac kirik penceresi olan bir bina dusunun Camlar tamir edilmemisse vandallar birkac cam daha kirmaya meyillidir Sonunda bina bos ise tum camlari kirilabilir gecekonduysa belki de yangin dahi cikarabilirler Ya da bir kaldirim dusunun Burada bazi copler birikir Yakin zamanda bu copler daha fazla birikir Sonunda buradaki restoranlar hatta paket servis yapan insanlar bile copleri araba ile posetler halinde getirerek buraya atarlar Wilson ve Kelling ten once teori Stanford lu psikolog Philip Zimbardo tarafindan 1969 yilinda bir test olarak duzenlenmistir Zimbardo plakasi bulunmayan iki otomobili Bronx ve Kaliforniya Palo Alto da bulunan mahallelere birakti Bronx taki araba terk edildikten birkac dakika sonra barbarlar tarafindan saldiriya ugradi Bir baba anne ve genc yastaki oglundan olusan aile tarafindan oncelikle aracin radyator ve akusu calindi Bu durum Zibmardo tarafindan kaydedildi Yirmidort saat icerisinde ise arac artik degerini kaybetmis ve elden cikmis bir hale gelmisti Daha sonra aracin pencereleri parcalandi ve dosemeleri yirtildi Bu halde arac bir cocuk oyun alani gibi kullaniliyordu Bu sure icerisinde yaklasik bir haftadan daha uzun suredir Palo Alto da bulunan araca kimse tarafindan dokunulmamisti Daha sonra Zimbardo aracin yanina bir balyoz ile giderek kasitli bir sekilde araca balyoz ile vurdu ve cokertti Kisa bir sure sonra bu parcalama islemine diger insanlar da katildi Zimbardo her iki durumda da zarar veren barbarlarin cogunlugunun oncelikle duzgun ve saygin gorunumlu beyazlar oldugunu kaydetti Elbette toplumda Bronx gibi bir mahallede terk edilmis bir haldeki mulkiyetin daha hizli surede parcalanacagi veya calinacagi inanci yaygindir Karsilikli nezaket ve saygi yukumluluklerinin daha fazla bulundugu yerlere ise terk edilmis haldeki bir mulkiyetin kimsenin umurunda olmayacagi dusunulur Ancak benzer olaylar herhangi bir uygar toplumda da olusabilir Dipnotlar Cesitli tarzlarda davranmaya yatkin olan birbirine benzeyen insanlarin bir araya gelerek sergiledikleri homojen yapiKaynakca a b Hincal Uluc Kirik cam teorisi sabah 29 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Aralik 2012 a b Bektas Meral Erkal Pinar Cetin D Tulgen 2019 Kirik Camlar Teorisinin Isletmelere Uyarlanmasi Olcek Gelistirme Calismasi Ankara Haci Bayram Veli Universitesi Iktisadi ve Idari Bilimler Fakultesi Dergisi ISSN 2667 405X a b James Q Wilson ve George L Kelling KIRIK CAMLAR Polis ve mahalle guvenligi PDF 19 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 3 Eylul 2007 HTML versiyonu 14 Agustos 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde