Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Toros sediri veya Katran ağacı (Cedrus libani), çamgiller (Pinaceae) familyasından Güney Anadolu Toroslarında yaygın görülen, ayrıca Kelkit ve Yeşilırmak vadilerinde kalıntı meşcereleri bulunan bir sedir türü.
| Lübnan sediri | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||
| Korunma durumu | |||||||||||||||
 Hassas (IUCN 3.1) | |||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||
| Cedrus libani A.Rich. in J.B.G.M.Bory de Saint-Vincent, Dict. Class. Hist. Nat. 3: 299 (1823).
| |||||||||||||||
 | |||||||||||||||
| Lübnan Sedirinin doğal yetişme aralığı | |||||||||||||||
Morfolojik özellikleri
40 m'ye kadar boy yapar. Genç sürgünler grimsi kahverengi, çıplak ya da hafif tüylüdür. İğne yapraklar 1,5-3,5 cm uzunluğunda, sert ve batıcıdır. Renkleri önceleri koyu yeşil, zamanla yaşlı bireylerde mavimsi yeşil renk almaktadır. 40 yaşından itibaren kozalak üretmeye başlar.Kozalakları sonbaharda doğar, erkek kozalakları Eylül başında, dişi kozalakları ise Eylül sonunda çıkar. Kozalakları genellikle fıçı biçimindedir. Boyları 8–10 cm, enleri 4–6 cm'dir. Kozalak pulları geniş ve tam kenarlıdır. Dış yüzeyleri hafifçe tüylüdür. Kozalakların üzerlerinde bol reçine bulunmaktadır.45 ila 50 yaşına kadar hızla büyür; 70 yaşından sonra büyüme aşırı derecede yavaşlar.Taç, gençken koniktir ve yaşla birlikte oldukça düz dallarla geniş bir yatay haline gelir; yoğun ormanlarda büyüyen ağaçlar piramidal şekiller korur. Tohumlarını çimlendirmek için, fideyi erken evrelerinde öldürebilecek mantar türlerini içerme olasılığı daha düşük olduğundan saksı toprağı tercih edilir. Ekimden önce tohumun 24 saat oda sıcaklığında bekletilmesi ve ardından iki ila dört hafta soğuk katlama (~ 3–5 °C) yapılması önemlidir. Tohumlar ekildikten sonra oda sıcaklığında (~ 20 °C) ve güneş ışığına yakın bir yerde muhafaza edilmesi önerilir. Düşük sıklıkta sulama ile toprak hafif nemli tutulmalıdır. Aşırı sulama, fideleri hızla öldürecek olan sönümlemeye neden olabilir. İlk büyüme ilk yıl yaklaşık 3–5 cm olacak ve sonraki yıllarda hızlanacaktır.
Ekolojik özellikleri
Toros sedirinin ışık isteği fazladır ve yarı ışık ağacı olarak kabul edilir. Toprak bakımından seçici değildir. Daha ziyade kayalık kalkerli yamaçlarda yetişirler. Akdeniz ikliminin hakim olduğu yerlerde bulunur. Kışları ılık yerler ister.
Dağılımı
Doğal olarak Güney Anadolu ve Lübnan'da yayılmış olup, batı sınırı Fethiye ve Köyceğiz'den başlar. Doğuya doğru Toros Dağları üzerinden uzanmakta, Göksun ve Kahramanmaraş yörelerinden bir kavisle güneye Nur Dağlarına yönelmektedir. Lübnan'da ancak Cebelübnan'da kalmıştır. Bu ana yayılışı dışında ise Kuzey Anadolu'da Kelkit-Yeşilırmak Vadisinde Erbaa yakınlarında Çatalan Köyünde ve Niksar yörelerinde 100 hektarlık adacıklar halinde bulunmaktadır. İç Anadolu Bölgesinde de Afyon-Emirdağ-Dandindere'de yayılışı vardır. Akdeniz bölgesinde kapsamlı sedir ağaçlandırması yapılmaktadır. Türkiye'de yılda yaklaşık 300 kilometrekarelik bir alanı kaplayan 50 milyondan fazla genç sedir ağacı dikilmektedir.
Tarihi önemi
Hz.Davudun inşaatına başladığı Hz.Süleymanın tamamladığı mabedin çatısında Lübnan bölgesinden sedir ağaçları kullanılmıştır. Osmanlı İmparatorluğunda İstanbul-Şam-Mekke arasında bulunan demiryolu güzergahına dikilmişlerdir. Antalya Kumlucada bulunan Koca Katran olarak adlandırılan sedir ağacının yaşının 2300 yıldan fazla olduğu tahmin edilmektedir. Odununun hafif ve yumuşak olması nedeniyle çürümeye karşı dayanıklılığı, uzun süre sağlam kalması, rengi ve kokusunun olması ve işlenebilmesi gibi özellikleri ile sedir ağaçları tarih boyunca geçmişten günümüze önemli kılmıştır. Tarihi kayıtlara geçmiş ilk ithalatı yapılan üründür. Ayrıca eski zamanlarda gemi yapımında sıkça kullanılan kerestesi değerli bir ağaçtır.
Kültivarlar
- C. libani var. libani : Lübnan sediri, Lübnan dağları, batı Suriye ve güney-orta Türkiye ; yapraklar koyu yeşil ila donuk mavimsi yeşil, 10–25 mm.
- C. libani var. stenokoma : Türk sediri, Türkiye'nin güneybatısındaki dağlar ; yapraklar sarımsı mavimsi yeşil, 8–25 mm
-
![image]()
Sedir ağacı gövdesi -
![image]()
C.libani var. stenokoma
Kaynakça
- ^ . www.ogm.gov.tr. 8 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2023.
- ^ (PDF). 12 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ . 7agac.cekulvakfi.org.tr. 8 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2023.
- ^ Gzt (22 Kasım 2022). . Gzt. 2 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2023.
- ^ . Amerika'nin Sesi | Voice of America - Turkish. 1 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2023.
- ^ . www.anitagaclar.gov.tr. 12 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2023.
- ^ . 7 Temmuz 2014. 12 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2023.
- ^ Yüksel, Erdal (5 Mayıs 2022). . Adan Zye Bitkiler Dünyası. 22 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2023.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Toros sediri veya Katran agaci Cedrus libani camgiller Pinaceae familyasindan Guney Anadolu Toroslarinda yaygin gorulen ayrica Kelkit ve Yesilirmak vadilerinde kalinti mescereleri bulunan bir sedir turu Lubnan sediriKorunma durumuHassas IUCN 3 1 Biyolojik siniflandirmaAlem PlantaeSube TracheophytaSinif PinopsidaTakim PinalesFamilya PinaceaeCins CedrusTur C libaniIkili adlandirmaCedrus libaniA Rich in J B G M Bory de Saint Vincent Dict Class Hist Nat 3 299 1823 Vikitur de Cedrus libani ile ilgili ayrintili taksonomik bilgiler bulunur Wikimedia Commons ta Cedrus libani ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunurLubnan Sedirinin dogal yetisme araligiCedrus Libani kozalaklariMorfolojik ozellikleriLubnan sediri yapraklari8 aylik fidan 40 m ye kadar boy yapar Genc surgunler grimsi kahverengi ciplak ya da hafif tuyludur Igne yapraklar 1 5 3 5 cm uzunlugunda sert ve baticidir Renkleri onceleri koyu yesil zamanla yasli bireylerde mavimsi yesil renk almaktadir 40 yasindan itibaren kozalak uretmeye baslar Kozalaklari sonbaharda dogar erkek kozalaklari Eylul basinda disi kozalaklari ise Eylul sonunda cikar Kozalaklari genellikle fici bicimindedir Boylari 8 10 cm enleri 4 6 cm dir Kozalak pullari genis ve tam kenarlidir Dis yuzeyleri hafifce tuyludur Kozalaklarin uzerlerinde bol recine bulunmaktadir 45 ila 50 yasina kadar hizla buyur 70 yasindan sonra buyume asiri derecede yavaslar Tac gencken koniktir ve yasla birlikte oldukca duz dallarla genis bir yatay haline gelir yogun ormanlarda buyuyen agaclar piramidal sekiller korur Tohumlarini cimlendirmek icin fideyi erken evrelerinde oldurebilecek mantar turlerini icerme olasiligi daha dusuk oldugundan saksi topragi tercih edilir Ekimden once tohumun 24 saat oda sicakliginda bekletilmesi ve ardindan iki ila dort hafta soguk katlama 3 5 C yapilmasi onemlidir Tohumlar ekildikten sonra oda sicakliginda 20 C ve gunes isigina yakin bir yerde muhafaza edilmesi onerilir Dusuk siklikta sulama ile toprak hafif nemli tutulmalidir Asiri sulama fideleri hizla oldurecek olan sonumlemeye neden olabilir Ilk buyume ilk yil yaklasik 3 5 cm olacak ve sonraki yillarda hizlanacaktir Ekolojik ozellikleriToros sedirinin isik istegi fazladir ve yari isik agaci olarak kabul edilir Toprak bakimindan secici degildir Daha ziyade kayalik kalkerli yamaclarda yetisirler Akdeniz ikliminin hakim oldugu yerlerde bulunur Kislari ilik yerler ister DagilimiDogal olarak Guney Anadolu ve Lubnan da yayilmis olup bati siniri Fethiye ve Koycegiz den baslar Doguya dogru Toros Daglari uzerinden uzanmakta Goksun ve Kahramanmaras yorelerinden bir kavisle guneye Nur Daglarina yonelmektedir Lubnan da ancak Cebelubnan da kalmistir Bu ana yayilisi disinda ise Kuzey Anadolu da Kelkit Yesilirmak Vadisinde Erbaa yakinlarinda Catalan Koyunde ve Niksar yorelerinde 100 hektarlik adaciklar halinde bulunmaktadir Ic Anadolu Bolgesinde de Afyon Emirdag Dandindere de yayilisi vardir Akdeniz bolgesinde kapsamli sedir agaclandirmasi yapilmaktadir Turkiye de yilda yaklasik 300 kilometrekarelik bir alani kaplayan 50 milyondan fazla genc sedir agaci dikilmektedir Tarihi onemiHz Davudun insaatina basladigi Hz Suleymanin tamamladigi mabedin catisinda Lubnan bolgesinden sedir agaclari kullanilmistir Osmanli Imparatorlugunda Istanbul Sam Mekke arasinda bulunan demiryolu guzergahina dikilmislerdir Antalya Kumlucada bulunan Koca Katran olarak adlandirilan sedir agacinin yasinin 2300 yildan fazla oldugu tahmin edilmektedir Odununun hafif ve yumusak olmasi nedeniyle curumeye karsi dayanikliligi uzun sure saglam kalmasi rengi ve kokusunun olmasi ve islenebilmesi gibi ozellikleri ile sedir agaclari tarih boyunca gecmisten gunumuze onemli kilmistir Tarihi kayitlara gecmis ilk ithalati yapilan urundur Ayrica eski zamanlarda gemi yapiminda sikca kullanilan kerestesi degerli bir agactir KultivarlarC libani var libani Lubnan sediri Lubnan daglari bati Suriye ve guney orta Turkiye yapraklar koyu yesil ila donuk mavimsi yesil 10 25 mm C libani var stenokoma Turk sediri Turkiye nin guneybatisindaki daglar yapraklar sarimsi mavimsi yesil 8 25 mmSedir agaci govdesi C libani var stenokomaKaynakca www ogm gov tr 8 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Mayis 2023 PDF 12 Temmuz 2022 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi 7agac cekulvakfi org tr 8 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Mayis 2023 Gzt 22 Kasim 2022 Gzt 2 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Mayis 2023 Amerika nin Sesi Voice of America Turkish 1 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Mayis 2023 www anitagaclar gov tr 12 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Mayis 2023 7 Temmuz 2014 12 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Mayis 2023 Yuksel Erdal 5 Mayis 2022 Adan Zye Bitkiler Dunyasi 22 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Mayis 2023