Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
La Calisto, Venedikli besteci Francesco Cavalli tarafından "Giovanni Faustini"nin, antik Romalı yazar Ovid, Metamorfozlar eserinde yazdığı mitten uyarlanan librettosuna göre hazırlanmış 1 prolog ve 3 perdeden oluşan "Drama musicale" janrında olan opera eseridir. Prömiyer temsili 28 Kasım 1651'de Teatro San Apollinare, Venedik'te sahnelenmiştir. Bundan sonra bu opera önce gayet popüler olmuş ve hemen sonra seyirci kaybetmeye başlamıştır. Gittikçe küçülen ve en sonunda gayet küçük sayılı seyircilere 11 daha oynandıktan sonra temsili kapatılmıştır. Bu eser bundan sonra başarısız bir opera eseri olarak kabul edilerek 20. yüzyılda 1970'li yıllara kadar sahnelenmeden unutulmuştur. 20. yüzyılda bu eser yeniden temsil edilmiş; bu temsiller yeni seyirci çekerek başarılı olmuş ve bu opera eseri tekrar modern opera-evleri repertuvarlarına girmiştir. Bu dönemde CD ve DVD olarak da ses ve görüntü kayıtlarına da geçirilmiştir.
 Nemf Calisto ve Tanrıça Diana Ressam:Dossa Dossi | |
| Müzik | Francesco Cavalli |
|---|---|
| Libretto | Giovanni Faustini |
| Gala | 28 Kasım 1651 |
| İlk gösterim yeri | Teatro San Apollinare, Venedik |
| Oyuncular |
|
Hazırlanma ve sahnelenme
Bu eserin ilk librettosu ünlü antik Romalı yazar Ovid'in Metamorfozlar eserindeki bir bölümünden uyarlanarak Guiliani ve Batti tarafından yayımlanmıştır. Bu dönemde Venedik'te San Appolliare Tiyatrosu geniş sahnesi ve en güncel sahne mizansen mekanizmaları ile isim yapmıştı. Bu tiyatronun idarecisi Cavalli'nin yeni gelişen opera janrı eserlerinin tiyatronun yeni mekanik mizansen sisteminin seyirciyi sanki büyüleyecek bir şekilde kullanmasına elverişli olacağına inanıp Cavslli'ye bu yeni opera eseri hazırlama siparişini verip bu yeni opera eserinin hazırlanıp sahnelemesine önayak olmuştur.
Cavalli'nin ikinci opera eseri olan La Calisto eserinin prömiyer temsili 28 Kasım 1651'de Venedik'te Teatro San Apollinare tiyatrosunda yapıldı. Bu operanın tiyatro mizansen mekanizmalarını çok iyi kullanıp şaheser bir gösteri ortaya çıkardığı haberi Venedik'te hemen yayıldı. 19 Kasım'dan 31 Aralık'a kadar bu eserin tiyatroda sahnelenmesinde her temsil için 400 kişilik salonuna 1200 kişilik talep geldi. Fakat daha sonraki temsiller için sonra seyircinin ilgisini kaybetmeye başlayıp yeni seyirci çekemeyip seyirci sayısı gittikçe hızla azalmaya başladı. Bu opera 11 defa temsilden sonra gittikçe küçülen sayılı seyirciler dolayısıyla unutuldu sahneden kaldırıldı. Bu eser bundan sonra başarısız bir opera eseri olarak kabul edilerek 20. yüzyılda 1970'li yıllara kadar hiç sahnelenmeden .
Bu operanın librettosunun ana konuları Romalı mitolojisinde Baş-tanrı Jüpiter'in Calisto'yu baştan çıkarması ve ağaçlıklar ve vahşi hayvanlarla ilişkili av, ay ve çocuk doğum tanrıçası Diana'nın Endimione ile aşk macerası geçirmesidir. Bu konular o dönemde gayet olağan ve beklenen bir formül üzerine geliştirilmiştir.
Bu operayı 20. yüzyılda sahneleyen tiyatro direktörü ve müzik tenkitçisi Jane Glover bu eserin liberetto yazarının seyircisinin ilgisini kaybetmemek için, bir Venedik operasının heyecanlı şekilde gelişmesine alışık olan Venedikli seyircilere hitap ederek eserin konu gelişmesinde çeşitli içerik karışıklıklarını suni olarak yarattığını iddia etmiştir.
Bu opera prömiyer dahil 11 defa sahnelendikten sonra seyirci yokluğu nedeni ile kapanmıştır. Bundan sonra yıllarca La Calisto bir "başarısız" bir opera olarak hiç sahnelenmiştir. Ama 1960'lı ve 1970'li yıllarda tekrar popüler olarak birçok operaevi tarafından sahneye konulmuştur. Bu sahnelenmelerde dönemin tanınmış orkestra şefleri ve müzik direktörleri (örneğin, Raymond Leppard, Bruno Moretti, René Jacobs, Jane Glover, Steven Stubbs, Sergio Vartolo) bu opera eserinin temsil edilmesinde gayet önemli rol oynamışlardır. Bunlardan Raymoind Leppard 1960'lı ve özellikle 1970'li yıllarda Cavalli'nın önemli eserleri olan Ormindo, La Calisto ve Aeghitus operalarını başarılı prodüksiyonlar, ses ve görüntü kayıtları ve makale yazımları ile büyük destek sağlamış ve o zaman kadar ismi sadece modern müzikolog spesialistlere münhasır kalmış olan bu eserleri modern opera seyircisine sunmuş ve sevdirmiştir. La Calisto bu modern dönemde üç defa tümü ile ses ve video kayıt edilip CD ve DVD piyasasına sunulmuştur.
Roller
| Rol | Ses tipi | Prömiyer, 28 Kasim, 1651 (Orkestra şefi: Francesco Cavalli- ) |
|---|---|---|
| La Natura - Doa | alto | Tomaso Bovi? |
| L'Eternità - Ebedilik | soprano | Margarita da Costa? |
| Il Destino - Kader | soprano | Catterina Giani |
| - bir nemf | soprano | Margarita da Costa |
| Giove - baş tanrı | Giulio Cesare Donati | |
| Diana | soprano | Catterina Giani |
| Endimione - bir bilge müneccim | alto | ? |
| Giunone - Baş-tanrıça Giove'nin karısı | soprano | Nina dal Pavon |
| Linfea - bir nimf | soprano | Antonia Padovano? |
| Satirino - genç bir satir | soprano | Andrea Caresana |
| Mercurio - tanrı | Bariton | Tenor di Carrara [sic] |
| Pan - yarı keçi çobanlar tanrısı | alto | Tomaso Bovi? |
| Silvano - Pan'ın yardımıcısı | bas | Pellegrino Canner |
Konu özeti
Prolog
Mekan: Eternita (Ebediyet)'in mağarası
"Eternita (Ebediyet)" etrafında "Ebediyet Yılanı" sarılmış olan tahtında oturmaktadır. "Natura (Doğa)" gerçek dünyaya geçip gerçek insan vücutları ile birleşip onları gerçek insan yapacak olan "saf ruhları" dünyaya indirmek için hazırlık yapmaktadır. Bu saf ruhlara hitaben onlara nefislerini kontrol ederek "Ebediyet Kitabı"nda yazılı olan ve Natura'nin önceden açıkladığı ahlaki prensipler tavsiyelerine uyarak erdemlik yolunu takip etmelerini ve böylece kendilerine ebediyet kazanmalarına onları tekrar uyarmaktadır. "Destino (kader)" sahneye girerek Calisto'nun ebediyet kazandığını ve yeni bir takım-yıldız olarak gökyüzüne ebediyen katılacağını oradakilere haber verir. "Eternita", "Natura" ve "Destino" birlikte bunu ilan etmek için "Calisto yıldızlar arasına yükselecek" triosunu söylerler.
I. Perde
Mekan: Ağaçları kurumuş olan bir koruluk
Fetonte (Faeton) deli gibi sürdüğü Appolo'nun savaş arabası (güneş) ile gökyüzüne çıkar ve bu dünyanın bir felakete sürüklenip yok olma olasılığını ortaya çıkarır. Giove (Jüpiter) dünyayı yok olma felaketinden kurtarmak için elinde bulunan bir yıldırımı Fetonte'ye atarak onu öldürür. Ama tüm dünya toprakları bundan dolayı yangın dumanı ile kaplanır. Bu perdenin başlangıcında Giove ve Mercurio tanrıların ikametgâh yeri olan Olimpus Dağı'ndan ayrılıp yeryüzünde ortaya çıkan yangın zararını temizlemek için dünyaya inmişlerdir. Fakat Giove orada gördüğü Calisto adlı nemf'in güzelliğine hayran olup hemen onu baştan çıkartmak için ne için dünyaya indiğini unutur. Nempf Calisto ağaçlarla dolu korulukta su aramak için dolaşmaktadır ve neden tüm koruluk arazisinin susuz ve kurak olmaya dönüştüğünden şikayet etmektedir. Giove onun kandırmak için tanrısal gücünü göstermek isteyerek bir kuru çeşmeden şu akmasını sağlar. Giove ve Mercurio Calisto'ya tanrısal zevkler sağlamaya hazır olduklarını açıklarlar. Fakat Calisto bakire tanrıça Diana'nın bir tapıcısıdır ve ilelebed bakire kalmak için tanrıçasına yemin vermiştir. Bunun için Calisto Giove'nin kendine aşk tekliflerini tümüyle reddeder ve onların bir kutsal bakireye aşk tekliflerinden çok gücenmiştir. Giove ve Mercurio istediklerin elde etmek için hileye başvururlar. Giove kendini Dianaa'ya benzetmnek için şeklini ve kıyafetini değiştirir ve Calisto'ya Diana olarak kendini gösterir. Kendini gayet susuz hisseden Calisto bir büyülü kaynaktan şu içmeye kandırılır. Bu büyülü suyu içen Calisto o zamana kadarki yalnızlık hayatından bıktığını kabul eder ve bundan sonra çok daha serbest olarak diğerleri ile eğlence hayatına katılmaya karar verir. Diana şeline girmiş Giove tekrar geri geldiğinde Giove Calisto'ya bir "öpücük verme" oyunu oynamayi teklif eder ve Diana'ya tapıp onun her isteğine uyması gereken Calisto bu teklifi reddedemez. Giove ve Calisto bu oyunu oynamak için perde arkasına çıkarken Mercurio seyircilere dönerek aşk içinde zevk hayatına girebilmek için hileye başvurmanın en uygun bir anahtar olduğunu ilan eder.
Mekan: Yeşil Koruluk
Bilge müneccim Endimione sahneye girer. Endimione birbirleriyle çatışan birkaç his ile ne yapacağını şaşırmıştır. Daha önce kurumuş olan arazilerde bitkilerin ve ürünlerin tekrar yetişmesini görmekten çok heyecanlıdır ve yeni ürün yetiştirme sınamaları yapmak istemektedir. Diğer taraftan vahşi araziler tanrıçası olan Diana'ya aşıktır ama ona aşkını söyleyememiştir. Diana ile Diana'nın bakire hizmetlileri ile birlikte avlanma yapmaları sırasında karşılaşmıştır. Diana da Endimione'ye gizli olarak aşıktır ama onun gayet iffetli hareket etmesini istemektedir. Onun için herkese karşı Diana büyük bir kalp kırgınlığı ile Endimione'i yanından uzaklaştırmıştır. Nemf Calisto sahte Diana şekilli Giove ile birlikte olmasından tam mest olmuştur ve gerçek Diana'ya aşkından ne kadar zevk alıp ve mesut olduğunu bildirir. Fakat Diana bir tapıcı hizmetlisi olan ve bakirelik yemini etmiş olan Calisto'nun sahte Diana ile birlikte neler yaptıklarını kendine bildirmesinden sonra çok kızmıştır. Onu kendi bakireler grubundan uzak durması için ikaz eder. Calisto büyük şaşkınlıkla ve bir kalp kırıklığı ile tanrıçasının yanından uzaklaşır.
Tanrıça Diana'nın hizmetlilerinden bir bakire olan Linfea, genç ve meraklı bir nemftir. Erkeklerin aile yatağında neler yaptığına merak sarmıştır ve bunları arkadaşlarına sorar. Bir genç satir olan Satirino Liafen'nin sorusunu duymuştur ve ona şahsi olarak yardım edebileceğini bildirir. Linfea bu satirin yardım sunmasını açıkça reddeder ve ona "keçi-adam" ismi vererek hakaret eder. Bunu Satirino gayet alçak gönüllülükle karşılık verir ama ikiyüzlülük yapan kadınlara ders verilmesinin de gerekli olduğunu düşündüğünü de açıklar.
Çobanlar için bir tanrı olan yarı keçi Pan, yardımcısı Silvano ile sahneye gelir. Pan tanrıça Diana'ya aşıktır ve onun kendini sevmekten vazgeçtiği için çok üzgündür. Bu karşılıksız aşkını ve üzgünlüğünü ifade eden bir şarkı söyler. Silvano ve Satirino tanrıça Diana'nın yeni aşkını bulmaya ve onu öldürmeye yemin ederler. Pan ise kendini yorgun hissetmektedir ve biraz uyku alıp dinlemek için kendine bir ninni söyleyip yere uzanıp uykuya dalar. Bu perdenin sonunda sahneye 6 tane ayı çıkar ve bunlar bir ayı dansı yaparken perde kapanır.
II. Perde
Mekan: Liseum Dağı tepesi
Endimione, sevdiği Diana bir hilal gibi gökyüzünde görünmekte iken onu daha yakından izlemek için Liseum Dağı'nin tepesine tırmanıp çıkar. Orada ayın güzelliği hakkında bir şarkı söyler ve sonra da tepede yatıp uykuya dalar. Endymion uyumakta iken ay şekilli Diana onu yukarıdan seyire başlar. Endimion uykusunda iken Diana'yi kucaklar. Ama hemen uyanır ve Diana'yı kucaklamakta olduğunu anlar. İkisi birbirlerine olan aşklarını birbirlerine ifşa ederler. Fakat Diana'nın ayrılması gerekmektedir ve iki aşık hüzünlü ve acılı olarak birbirlerinden ayrılırlar. Bütün bu olanları Satırino gizlice izlemiştir. Satirino gayet alaylı bir şekilde kadınların hep vefasız olduklarından yakınır. Sonra dağdan inerek Pan'a dağda olup bitenleri anlatır.
Mekan: Erimanto Nehri ovası
Guinone (Juno) kocası Giove'nin tekrar genç kadınlarla hovardalık yapıp kendini aldatmaya başladığı söylentilerini duymuştur. Bunu üzerine Guinone nemf Calisto ile tanışır. Onun hikâyesini duyduğunda hemen kocasının hem Calisto'ya hile yaptığı hem de kendini aldattığı gerçeğini anlar. Guinone ve Calisto saklanırlar. Hala Diana kılığında olan Giove ve Mercuirio sahne ortasına gelirler. Giove gayet övünerek Calisto'yla nasıl oyun oynadığının hikâyesini Merkurio'ya anlatmaya başlar. Calisto birden saklandığı yerden çıkarak hemen sahte Diana'y koşup onu gayet sıcak olarak kucaklar ve bu Giunone'yi dehşet içinde bırakır. Giove daha fazla öpücük vermek için Calisto'nun kendisini dışarıda beklemesini söyler. Bu arada Guinone de ortaya çıkar ve sahte Diana'ya sanki bilmezmiş gibi ne yaptığını sorar. Sahte Diana, (yani Giove) de iki kız arasında birkaç iffetli öpücüğün yanlış bir şey olmadığını yanıtlar. Gionone onun yanından bir ikaz verdikten sonra ayrılır. Giove karışı Gionone'nin kıskançlık gösterebilmesini umursamaz gibi davranmaya devam eder. Mercurio ve Giove erkeklerin eşlerinin kocalarının zevk peşinde koşmakta iken onlara müdahale etmemelerini tavsiye ederler.
Endimione gelir ve sahte Diana'ya sarılır ve ona sevinçle aşkını ifşa eder. Sahte Diana/Giove de böylece tanrıça Diana'nın gerçek aşkını öğrendiği için çok memnun olmuştur. Pan ve satir arkadaşları bu durumdan çok şaşırmışlardır. Mercurio ve Giove, Endimione'yi satirlerle bırakarak, hemen hızla oradan ayrılırlar. Satirino genç aşkının bir delilik olduğunu düşünüp çok bıkkın olduğunu ifade eder. Linfea ve nemf arkadaşları gelirler ve Linfea hala kendi bir erkek arkadaş aramaktadır. Satirino satir arkadaşlarına onlara Linfea'yı cezalandırıp kendinin "tatlı intikamını" almak için onu kaçırmalarını teklif eder. Buna karşılık olarak Linfea kendi nemf arkadaşlarından yardım ister. Satirler ile nemfler arasında bir çatışma çıkar ve nemfler bundan galip çıkarlar.
III. Perde
Mekan: Ladón Nehri kaynağı
Merkurio ve (o zaman Diana şeklinden ayrılıp kendi şekline dönmüş olan) Giove ile birlikte ayıya dönüştürülmüş olan zavallı Calisto'ya yardıma gelirler. Giove Calisto'yu kendi vücuduna geri dönüştürür. Calisto'ya flört yapan sevgilisinin tanrıça Diana değil kendisi olduğunu açıklar. Giove Calisto'ya Guinone'nin büyüsü ile vücut değiştirmesini devamlı olarak bertaraf edecek kadar güçlü olmadığını ve çok geçmeden tekrar ayı şeklini geri alacağını bildirir. Ama bir karşı avutma olarak Giove, Calisto ölünce onu gökyüzünde bir takım yıldızı yapacağına söz verir. Calisto "ilahi yaratıcı" Giove'nın kendisini kurtarmasından ona çok müteşekkir olur ve ilahi baş-tanrı olan Giove'nin kendine özel olarak kendini aşağılayıcı olarak söz vermesinden de şeref duyar. Calisto gelecek için bir hayal görür. Bu hayalde hem kendisi hem de Merkurio gökyüzüne yıldız olarak çıkmaktadırlar.
Pan ve Silvano Endimione'yi yakalarlar ve eğer tanrıça Diana'dan vazgeçmezse onu büyük işkence yapmakla tehdit ederler ve bu işkence sonunda onun öleceğini de belirtirler. Fakat Endimione Diana'dan vazgeçmneyi kabul etmez. Sonunda Diana yetişir ve Endimione'yi kurtarır. Bu sırada Pan'ın Diana'ya yalvarıp yakarıp tekrar Pan'a sevgisini geri vermesi her türlü çaba yapmaya hazır olduğunu bildirmesi de Diana'yi durumundan vazgeçiremez ve Diana Pan'ın aşkını refüze eder. Silvano ise herkese Diana'nın gayet "şehvetli bir kadın"" olduğu söylentilerini yaymaktadır. Diana ve Endimion birbirlerine olan sevgiyi tekrar ederler ve bunu birbirlerine verdikleri öpücüklerle sanki resmen mühürlerler.
Mekan: Empyrean
Operanın son sahnesinde Giove Calisto'ya gökyüzü cennetinde kendini bekleyen şan şeref hakkında ders verir. Fakat Calisto hayatının devamında Giove yanında bir ayı olarak yaşar; Giove'nin kendine verdiği sevgi ile devamlı korunmaktadır ve bu hayatta yanında Merkurio'da vardır.
Seçilmiş şarkılar
- I. Perde:
- Calisto aryası "Non è maggior piacere"
- Diana aryası "Taci lasciva, taci"
- II. Perde:
- Endimion aryası"Lucidissima face"
- III. Perde:
- Calisto aryası "Restino imablsamate"
- Giove ve Calisto dueti "Mio foco fatale".
Ses ve video kayıtları
| Yil | Roller | Yneten, Tiyatro ve orkestra | Kayıt tipi ve kayıt şirketi |
|---|---|---|---|
| 1971 | Janet Baker, James Bowman, Ileana Cotrubas | , Londra Filarmoni Orkestrası, Glyndebourne Festival Korosu | CD: Decca Records |
| 1996 | María Bayo, Marcello Lippi, Barry Banks, Louise Winterdir | René Jacobs, Concerto Vocale | DVD: |
Dipnotlar
- Calisto İspanyolca Wikipedia La Calisto maddesi 31 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İspanyolca) (Erişme:16.10.2015)
Ayrıca bakınız
Konuyla ilgili yayınlar
- Holden, Amanda (Ed.), (2001) The New Penguin Opera Guide, Nueva York: Penguin Putnam,
- Williams Brown, Jennifer (Ed.), (2007) Francesco Cavalli. La Calisto, A-R Editions, Inc. Middleton, Wisconsin, EEUU, İkinci Seri. Cilt. 16. Collegium Musicom Yale University,.
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta La Calisto ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- "Gresham.ac.uk" websitesinde "Calisto a le stelle: Cavalli and the Staging of Venetian Opera" 19 Aralık 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Gresham Koleji, 22 Eylul 2008'de bir konferansın video transkripsiyonu. (İngilizce)
- "Kareol" websitesinde "La Calisto" operası üzerine notlar, diskografí ve libretto 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İtalyanca/İspanyolca)
- IMSLP websitesinde "La_Calisto" partisyon notaları 6 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
La Calisto Venedikli besteci Francesco Cavalli tarafindan Giovanni Faustini nin antik Romali yazar Ovid Metamorfozlar eserinde yazdigi mitten uyarlanan librettosuna gore hazirlanmis 1 prolog ve 3 perdeden olusan Drama musicale janrinda olan opera eseridir Promiyer temsili 28 Kasim 1651 de Teatro San Apollinare Venedik te sahnelenmistir Bundan sonra bu opera once gayet populer olmus ve hemen sonra seyirci kaybetmeye baslamistir Gittikce kuculen ve en sonunda gayet kucuk sayili seyircilere 11 daha oynandiktan sonra temsili kapatilmistir Bu eser bundan sonra basarisiz bir opera eseri olarak kabul edilerek 20 yuzyilda 1970 li yillara kadar sahnelenmeden unutulmustur 20 yuzyilda bu eser yeniden temsil edilmis bu temsiller yeni seyirci cekerek basarili olmus ve bu opera eseri tekrar modern opera evleri repertuvarlarina girmistir Bu donemde CD ve DVD olarak da ses ve goruntu kayitlarina da gecirilmistir La Calisto CalistoNemf Calisto ve Tanrica Diana Ressam Dossa DossiMuzikFrancesco CavalliLibrettoGiovanni FaustiniGala28 Kasim 1651Ilk gosterim yeriTeatro San Apollinare VenedikOyuncularLa Natura Doga alto L Eternita Ebediyet soprano Il Destino Kader soprano soprano Giove Jupiter Bas tanri Diana Tanrica soprano Endimione bir bilge muneccim alto Giunone Juno Jupiter in karisi Bas tanrica soprano Linfea soprano Satir soprano Mercurio tanri bariton Pan yari keci cobanlar tanrisi alto Silvano basHazirlanma ve sahnelenmeBu eserin ilk librettosu unlu antik Romali yazar Ovid in Metamorfozlar eserindeki bir bolumunden uyarlanarak Guiliani ve Batti tarafindan yayimlanmistir Bu donemde Venedik te San Appolliare Tiyatrosu genis sahnesi ve en guncel sahne mizansen mekanizmalari ile isim yapmisti Bu tiyatronun idarecisi Cavalli nin yeni gelisen opera janri eserlerinin tiyatronun yeni mekanik mizansen sisteminin seyirciyi sanki buyuleyecek bir sekilde kullanmasina elverisli olacagina inanip Cavslli ye bu yeni opera eseri hazirlama siparisini verip bu yeni opera eserinin hazirlanip sahnelemesine onayak olmustur Cavalli nin ikinci opera eseri olan La Calisto eserinin promiyer temsili 28 Kasim 1651 de Venedik te Teatro San Apollinare tiyatrosunda yapildi Bu operanin tiyatro mizansen mekanizmalarini cok iyi kullanip saheser bir gosteri ortaya cikardigi haberi Venedik te hemen yayildi 19 Kasim dan 31 Aralik a kadar bu eserin tiyatroda sahnelenmesinde her temsil icin 400 kisilik salonuna 1200 kisilik talep geldi Fakat daha sonraki temsiller icin sonra seyircinin ilgisini kaybetmeye baslayip yeni seyirci cekemeyip seyirci sayisi gittikce hizla azalmaya basladi Bu opera 11 defa temsilden sonra gittikce kuculen sayili seyirciler dolayisiyla unutuldu sahneden kaldirildi Bu eser bundan sonra basarisiz bir opera eseri olarak kabul edilerek 20 yuzyilda 1970 li yillara kadar hic sahnelenmeden Bu operanin librettosunun ana konulari Romali mitolojisinde Bas tanri Jupiter in Calisto yu bastan cikarmasi ve agacliklar ve vahsi hayvanlarla iliskili av ay ve cocuk dogum tanricasi Diana nin Endimione ile ask macerasi gecirmesidir Bu konular o donemde gayet olagan ve beklenen bir formul uzerine gelistirilmistir Bu operayi 20 yuzyilda sahneleyen tiyatro direktoru ve muzik tenkitcisi Jane Glover bu eserin liberetto yazarinin seyircisinin ilgisini kaybetmemek icin bir Venedik operasinin heyecanli sekilde gelismesine alisik olan Venedikli seyircilere hitap ederek eserin konu gelismesinde cesitli icerik karisikliklarini suni olarak yarattigini iddia etmistir Bu opera promiyer dahil 11 defa sahnelendikten sonra seyirci yoklugu nedeni ile kapanmistir Bundan sonra yillarca La Calisto bir basarisiz bir opera olarak hic sahnelenmistir Ama 1960 li ve 1970 li yillarda tekrar populer olarak bircok operaevi tarafindan sahneye konulmustur Bu sahnelenmelerde donemin taninmis orkestra sefleri ve muzik direktorleri ornegin Raymond Leppard Bruno Moretti Rene Jacobs Jane Glover Steven Stubbs Sergio Vartolo bu opera eserinin temsil edilmesinde gayet onemli rol oynamislardir Bunlardan Raymoind Leppard 1960 li ve ozellikle 1970 li yillarda Cavalli nin onemli eserleri olan Ormindo La Calisto ve Aeghitus operalarini basarili produksiyonlar ses ve goruntu kayitlari ve makale yazimlari ile buyuk destek saglamis ve o zaman kadar ismi sadece modern muzikolog spesialistlere munhasir kalmis olan bu eserleri modern opera seyircisine sunmus ve sevdirmistir La Calisto bu modern donemde uc defa tumu ile ses ve video kayit edilip CD ve DVD piyasasina sunulmustur RollerRol Ses tipi Promiyer 28 Kasim 1651 Orkestra sefi Francesco Cavalli La Natura Doa alto Tomaso Bovi L Eternita Ebedilik soprano Margarita da Costa Il Destino Kader soprano Catterina Giani bir nemf soprano Margarita da CostaGiove bas tanri Giulio Cesare DonatiDiana soprano Catterina GianiEndimione bir bilge muneccim alto Giunone Bas tanrica Giove nin karisi soprano Nina dal PavonLinfea bir nimf soprano Antonia Padovano Satirino genc bir satir soprano Andrea CaresanaMercurio tanri Bariton Tenor di Carrara sic Pan yari keci cobanlar tanrisi alto Tomaso Bovi Silvano Pan in yardimicisi bas Pellegrino CannerKonu ozetiProlog Mekan Eternita Ebediyet in magarasi Eternita Ebediyet etrafinda Ebediyet Yilani sarilmis olan tahtinda oturmaktadir Natura Doga gercek dunyaya gecip gercek insan vucutlari ile birlesip onlari gercek insan yapacak olan saf ruhlari dunyaya indirmek icin hazirlik yapmaktadir Bu saf ruhlara hitaben onlara nefislerini kontrol ederek Ebediyet Kitabi nda yazili olan ve Natura nin onceden acikladigi ahlaki prensipler tavsiyelerine uyarak erdemlik yolunu takip etmelerini ve boylece kendilerine ebediyet kazanmalarina onlari tekrar uyarmaktadir Destino kader sahneye girerek Calisto nun ebediyet kazandigini ve yeni bir takim yildiz olarak gokyuzune ebediyen katilacagini oradakilere haber verir Eternita Natura ve Destino birlikte bunu ilan etmek icin Calisto yildizlar arasina yukselecek triosunu soylerler I Perde Mekan Agaclari kurumus olan bir koruluk Fetonte Faeton deli gibi surdugu Appolo nun savas arabasi gunes ile gokyuzune cikar ve bu dunyanin bir felakete suruklenip yok olma olasiligini ortaya cikarir Giove Jupiter dunyayi yok olma felaketinden kurtarmak icin elinde bulunan bir yildirimi Fetonte ye atarak onu oldurur Ama tum dunya topraklari bundan dolayi yangin dumani ile kaplanir Bu perdenin baslangicinda Giove ve Mercurio tanrilarin ikametgah yeri olan Olimpus Dagi ndan ayrilip yeryuzunde ortaya cikan yangin zararini temizlemek icin dunyaya inmislerdir Fakat Giove orada gordugu Calisto adli nemf in guzelligine hayran olup hemen onu bastan cikartmak icin ne icin dunyaya indigini unutur Nempf Calisto agaclarla dolu korulukta su aramak icin dolasmaktadir ve neden tum koruluk arazisinin susuz ve kurak olmaya donustugunden sikayet etmektedir Giove onun kandirmak icin tanrisal gucunu gostermek isteyerek bir kuru cesmeden su akmasini saglar Giove ve Mercurio Calisto ya tanrisal zevkler saglamaya hazir olduklarini aciklarlar Fakat Calisto bakire tanrica Diana nin bir tapicisidir ve ilelebed bakire kalmak icin tanricasina yemin vermistir Bunun icin Calisto Giove nin kendine ask tekliflerini tumuyle reddeder ve onlarin bir kutsal bakireye ask tekliflerinden cok gucenmistir Giove ve Mercurio istediklerin elde etmek icin hileye basvururlar Giove kendini Dianaa ya benzetmnek icin seklini ve kiyafetini degistirir ve Calisto ya Diana olarak kendini gosterir Kendini gayet susuz hisseden Calisto bir buyulu kaynaktan su icmeye kandirilir Bu buyulu suyu icen Calisto o zamana kadarki yalnizlik hayatindan biktigini kabul eder ve bundan sonra cok daha serbest olarak digerleri ile eglence hayatina katilmaya karar verir Diana seline girmis Giove tekrar geri geldiginde Giove Calisto ya bir opucuk verme oyunu oynamayi teklif eder ve Diana ya tapip onun her istegine uymasi gereken Calisto bu teklifi reddedemez Giove ve Calisto bu oyunu oynamak icin perde arkasina cikarken Mercurio seyircilere donerek ask icinde zevk hayatina girebilmek icin hileye basvurmanin en uygun bir anahtar oldugunu ilan eder Mekan Yesil Koruluk Bilge muneccim Endimione sahneye girer Endimione birbirleriyle catisan birkac his ile ne yapacagini sasirmistir Daha once kurumus olan arazilerde bitkilerin ve urunlerin tekrar yetismesini gormekten cok heyecanlidir ve yeni urun yetistirme sinamalari yapmak istemektedir Diger taraftan vahsi araziler tanricasi olan Diana ya asiktir ama ona askini soyleyememistir Diana ile Diana nin bakire hizmetlileri ile birlikte avlanma yapmalari sirasinda karsilasmistir Diana da Endimione ye gizli olarak asiktir ama onun gayet iffetli hareket etmesini istemektedir Onun icin herkese karsi Diana buyuk bir kalp kirginligi ile Endimione i yanindan uzaklastirmistir Nemf Calisto sahte Diana sekilli Giove ile birlikte olmasindan tam mest olmustur ve gercek Diana ya askindan ne kadar zevk alip ve mesut oldugunu bildirir Fakat Diana bir tapici hizmetlisi olan ve bakirelik yemini etmis olan Calisto nun sahte Diana ile birlikte neler yaptiklarini kendine bildirmesinden sonra cok kizmistir Onu kendi bakireler grubundan uzak durmasi icin ikaz eder Calisto buyuk saskinlikla ve bir kalp kirikligi ile tanricasinin yanindan uzaklasir Tanrica Diana nin hizmetlilerinden bir bakire olan Linfea genc ve merakli bir nemftir Erkeklerin aile yataginda neler yaptigina merak sarmistir ve bunlari arkadaslarina sorar Bir genc satir olan Satirino Liafen nin sorusunu duymustur ve ona sahsi olarak yardim edebilecegini bildirir Linfea bu satirin yardim sunmasini acikca reddeder ve ona keci adam ismi vererek hakaret eder Bunu Satirino gayet alcak gonullulukle karsilik verir ama ikiyuzluluk yapan kadinlara ders verilmesinin de gerekli oldugunu dusundugunu de aciklar Cobanlar icin bir tanri olan yari keci Pan yardimcisi Silvano ile sahneye gelir Pan tanrica Diana ya asiktir ve onun kendini sevmekten vazgectigi icin cok uzgundur Bu karsiliksiz askini ve uzgunlugunu ifade eden bir sarki soyler Silvano ve Satirino tanrica Diana nin yeni askini bulmaya ve onu oldurmeye yemin ederler Pan ise kendini yorgun hissetmektedir ve biraz uyku alip dinlemek icin kendine bir ninni soyleyip yere uzanip uykuya dalar Bu perdenin sonunda sahneye 6 tane ayi cikar ve bunlar bir ayi dansi yaparken perde kapanir II Perde Mekan Liseum Dagi tepesi Endimione sevdigi Diana bir hilal gibi gokyuzunde gorunmekte iken onu daha yakindan izlemek icin Liseum Dagi nin tepesine tirmanip cikar Orada ayin guzelligi hakkinda bir sarki soyler ve sonra da tepede yatip uykuya dalar Endymion uyumakta iken ay sekilli Diana onu yukaridan seyire baslar Endimion uykusunda iken Diana yi kucaklar Ama hemen uyanir ve Diana yi kucaklamakta oldugunu anlar Ikisi birbirlerine olan asklarini birbirlerine ifsa ederler Fakat Diana nin ayrilmasi gerekmektedir ve iki asik huzunlu ve acili olarak birbirlerinden ayrilirlar Butun bu olanlari Satirino gizlice izlemistir Satirino gayet alayli bir sekilde kadinlarin hep vefasiz olduklarindan yakinir Sonra dagdan inerek Pan a dagda olup bitenleri anlatir Mekan Erimanto Nehri ovasi Guinone Juno kocasi Giove nin tekrar genc kadinlarla hovardalik yapip kendini aldatmaya basladigi soylentilerini duymustur Bunu uzerine Guinone nemf Calisto ile tanisir Onun hikayesini duydugunda hemen kocasinin hem Calisto ya hile yaptigi hem de kendini aldattigi gercegini anlar Guinone ve Calisto saklanirlar Hala Diana kiliginda olan Giove ve Mercuirio sahne ortasina gelirler Giove gayet ovunerek Calisto yla nasil oyun oynadiginin hikayesini Merkurio ya anlatmaya baslar Calisto birden saklandigi yerden cikarak hemen sahte Diana y kosup onu gayet sicak olarak kucaklar ve bu Giunone yi dehset icinde birakir Giove daha fazla opucuk vermek icin Calisto nun kendisini disarida beklemesini soyler Bu arada Guinone de ortaya cikar ve sahte Diana ya sanki bilmezmis gibi ne yaptigini sorar Sahte Diana yani Giove de iki kiz arasinda birkac iffetli opucugun yanlis bir sey olmadigini yanitlar Gionone onun yanindan bir ikaz verdikten sonra ayrilir Giove karisi Gionone nin kiskanclik gosterebilmesini umursamaz gibi davranmaya devam eder Mercurio ve Giove erkeklerin eslerinin kocalarinin zevk pesinde kosmakta iken onlara mudahale etmemelerini tavsiye ederler Endimione gelir ve sahte Diana ya sarilir ve ona sevincle askini ifsa eder Sahte Diana Giove de boylece tanrica Diana nin gercek askini ogrendigi icin cok memnun olmustur Pan ve satir arkadaslari bu durumdan cok sasirmislardir Mercurio ve Giove Endimione yi satirlerle birakarak hemen hizla oradan ayrilirlar Satirino genc askinin bir delilik oldugunu dusunup cok bikkin oldugunu ifade eder Linfea ve nemf arkadaslari gelirler ve Linfea hala kendi bir erkek arkadas aramaktadir Satirino satir arkadaslarina onlara Linfea yi cezalandirip kendinin tatli intikamini almak icin onu kacirmalarini teklif eder Buna karsilik olarak Linfea kendi nemf arkadaslarindan yardim ister Satirler ile nemfler arasinda bir catisma cikar ve nemfler bundan galip cikarlar III Perde Mekan Ladon Nehri kaynagi Merkurio ve o zaman Diana seklinden ayrilip kendi sekline donmus olan Giove ile birlikte ayiya donusturulmus olan zavalli Calisto ya yardima gelirler Giove Calisto yu kendi vucuduna geri donusturur Calisto ya flort yapan sevgilisinin tanrica Diana degil kendisi oldugunu aciklar Giove Calisto ya Guinone nin buyusu ile vucut degistirmesini devamli olarak bertaraf edecek kadar guclu olmadigini ve cok gecmeden tekrar ayi seklini geri alacagini bildirir Ama bir karsi avutma olarak Giove Calisto olunce onu gokyuzunde bir takim yildizi yapacagina soz verir Calisto ilahi yaratici Giove nin kendisini kurtarmasindan ona cok mutesekkir olur ve ilahi bas tanri olan Giove nin kendine ozel olarak kendini asagilayici olarak soz vermesinden de seref duyar Calisto gelecek icin bir hayal gorur Bu hayalde hem kendisi hem de Merkurio gokyuzune yildiz olarak cikmaktadirlar Pan ve Silvano Endimione yi yakalarlar ve eger tanrica Diana dan vazgecmezse onu buyuk iskence yapmakla tehdit ederler ve bu iskence sonunda onun olecegini de belirtirler Fakat Endimione Diana dan vazgecmneyi kabul etmez Sonunda Diana yetisir ve Endimione yi kurtarir Bu sirada Pan in Diana ya yalvarip yakarip tekrar Pan a sevgisini geri vermesi her turlu caba yapmaya hazir oldugunu bildirmesi de Diana yi durumundan vazgeciremez ve Diana Pan in askini refuze eder Silvano ise herkese Diana nin gayet sehvetli bir kadin oldugu soylentilerini yaymaktadir Diana ve Endimion birbirlerine olan sevgiyi tekrar ederler ve bunu birbirlerine verdikleri opucuklerle sanki resmen muhurlerler Mekan Empyrean Operanin son sahnesinde Giove Calisto ya gokyuzu cennetinde kendini bekleyen san seref hakkinda ders verir Fakat Calisto hayatinin devaminda Giove yaninda bir ayi olarak yasar Giove nin kendine verdigi sevgi ile devamli korunmaktadir ve bu hayatta yaninda Merkurio da vardir Secilmis sarkilarI Perde Calisto aryasi Non e maggior piacere Diana aryasi Taci lasciva taci II Perde Endimion aryasi Lucidissima face III Perde Calisto aryasi Restino imablsamate Giove ve Calisto dueti Mio foco fatale Ses ve video kayitlariYil Roller Yneten Tiyatro ve orkestra Kayit tipi ve kayit sirketi1971 Janet Baker James Bowman Ileana Cotrubas Londra Filarmoni Orkestrasi Glyndebourne Festival Korosu CD Decca Records1996 Maria Bayo Marcello Lippi Barry Banks Louise Winterdir Rene Jacobs Concerto Vocale DVD Dipnotlar Glover Jane 1975 1976 The Peak Period of Venetian Public Opera The 1650s Proceedings of the Royal Musical Association C 102 say 67 82 OpernFuhrer websitesinden uyarlama Calisto Ispanyolca Wikipedia La Calisto maddesi 31 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Ispanyolca Erisme 16 10 2015 Ayrica bakinizOpera Francesco CavalliKonuyla ilgili yayinlarHolden Amanda Ed 2001 The New Penguin Opera Guide Nueva York Penguin Putnam ISBN 0 14 029312 4 Williams Brown Jennifer Ed 2007 Francesco Cavalli La Calisto A R Editions Inc Middleton Wisconsin EEUU Ikinci Seri Cilt 16 Collegium Musicom Yale University ISBN 978 0 89579 601 1Dis baglantilarWikimedia Commons ta La Calisto ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Gresham ac uk websitesinde Calisto a le stelle Cavalli and the Staging of Venetian Opera 19 Aralik 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Gresham Koleji 22 Eylul 2008 de bir konferansin video transkripsiyonu Ingilizce Kareol websitesinde La Calisto operasi uzerine notlar diskografi ve libretto 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Italyanca Ispanyolca IMSLP websitesinde La Calisto partisyon notalari 6 Eylul 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde