Lav domları veya Lav domu, riyolit, ve trakit gibi asit karakterdeki çok yapışkan ve yoğun lavların,içinden çıktıkları bacanın ağız kısmında meydana getirdikleri kubbe şeklindeki tepelerdir.
Volkanik domlar genellikle bacanın ağzına yükselen lav kütlesinin basınç nedeniyle iç kısmından şişmesiyle oluşmaktadır. Bunun dışında peş peşe çıkan lavların içten ya da dıştan üst üste yığılmalarıyla veya katılaşmış baca tıkacının alttan gelen basınçlarla yukarıya doğru itilmesi gibi yollarla da domlar meydana gelmektedir. Yükseklikleri genellikle birkaç yüz metreyi bulabilir.
Lakolitlerin üstünde yer alan tortul katmanların yükselmesiyle oluşan domlar bunlara örnek oluşturur.
Kriptovolkanik dom
Bazı domlar yerin derin bölümlerinde serbest kalan volkanik gazların basıncı sonucu üstte yer alan katmanların kıvrılmalarıyla oluşur. Bunlara kriptovolkanik dom denir. Bu domların çekirdeğinde magmatik kaya bulunmaz.
Lav kubbeleri
Bunlara kümülodom ya da ekstrüzif kümbez adları da verilir.Lav kubbeleri çabuk katılaşan ağdalı magma türlerine bağlı olarak ortaya çıkan reliyef formlarıdır. Asit lavlar akışkan olmadıklarından çevreye yayılamazlar; tersine, kubbemsi yığın olarak katılaşıp kalırlar. Böylece magma bir karnabahar ya da mantar görünümü kazanır. Lav kubbesi bazen subvolkanik bir formasyon olarak ortaya çıkar ve hatta tavan katmanlarını da kubbeleştirmiş olabilir. Böyle subvolkanik domlar ancak üzerlerindeki örtü aşındıktan sonra ortaya çıkarlar. Örneğin; Afyonkarahisar kalesinin üzerinde bulunduğu trakit kütlesi olasıdır ki, böyle olmuş subvolkanik bir lav kütlesinin sonradan aşınmalarla ortaya çıkmış kafa bölümüdür.
Kaynakça
- Özel
- ^ Fink, Jonathan H., Anderson, Steven W. (2001), "Bernard Lewis", Sigursson, Haraldur (Ed.), Encyclopedia of Volcanoes, Academic Press, ss. 307-319.
- Genel
- Prof. Dr. M. Yıldız, Hoşgören. Jeomorfoloji'nin ana çizgileri II. 3. baskı. İstanbul: Çantay Kitabevi, 2003. s.107-108
- Prof. Dr. Emrullah, Güney. Yerbilim 2 Jeomorfolojisi. 1. Baskı. Yayınevi:Literatür Yayıncılık, 2011. s.70-187
Dış bağlantılar
- Küresel Volkanizma Programı: Lav Kubbeler 31 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- USGS Foto Volkan terimleri sözlüğü: Lav kubbe 16 Şubat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Lav domlari veya Lav domu riyolit ve trakit gibi asit karakterdeki cok yapiskan ve yogun lavlarin icinden ciktiklari bacanin agiz kisminda meydana getirdikleri kubbe seklindeki tepelerdir Volkanik domlar genellikle bacanin agzina yukselen lav kutlesinin basinc nedeniyle ic kismindan sismesiyle olusmaktadir Bunun disinda pes pese cikan lavlarin icten ya da distan ust uste yigilmalariyla veya katilasmis baca tikacinin alttan gelen basinclarla yukariya dogru itilmesi gibi yollarla da domlar meydana gelmektedir Yukseklikleri genellikle birkac yuz metreyi bulabilir Lakolitlerin ustunde yer alan tortul katmanlarin yukselmesiyle olusan domlar bunlara ornek olusturur Kriptovolkanik dombir riyolit kubbe ornegi Bazi domlar yerin derin bolumlerinde serbest kalan volkanik gazlarin basinci sonucu ustte yer alan katmanlarin kivrilmalariyla olusur Bunlara kriptovolkanik dom denir Bu domlarin cekirdeginde magmatik kaya bulunmaz Lav kubbeleriSt Helens Yanardaginda bir lav kubbesi krateri Bunlara kumulodom ya da ekstruzif kumbez adlari da verilir Lav kubbeleri cabuk katilasan agdali magma turlerine bagli olarak ortaya cikan reliyef formlaridir Asit lavlar akiskan olmadiklarindan cevreye yayilamazlar tersine kubbemsi yigin olarak katilasip kalirlar Boylece magma bir karnabahar ya da mantar gorunumu kazanir Lav kubbesi bazen subvolkanik bir formasyon olarak ortaya cikar ve hatta tavan katmanlarini da kubbelestirmis olabilir Boyle subvolkanik domlar ancak uzerlerindeki ortu asindiktan sonra ortaya cikarlar Ornegin Afyonkarahisar kalesinin uzerinde bulundugu trakit kutlesi olasidir ki boyle olmus subvolkanik bir lav kutlesinin sonradan asinmalarla ortaya cikmis kafa bolumudur KaynakcaOzel Fink Jonathan H Anderson Steven W 2001 Bernard Lewis Sigursson Haraldur Ed Encyclopedia of Volcanoes Academic Press ss 307 319 GenelProf Dr M Yildiz Hosgoren Jeomorfoloji nin ana cizgileri II 3 baski Istanbul Cantay Kitabevi 2003 s 107 108 Prof Dr Emrullah Guney Yerbilim 2 Jeomorfolojisi 1 Baski Yayinevi Literatur Yayincilik 2011 s 70 187Dis baglantilarKuresel Volkanizma Programi Lav Kubbeler 31 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde USGS Foto Volkan terimleri sozlugu Lav kubbe 16 Subat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde