Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Laz evleri, Lazların ve Acaralıların yaşadığı ev türlerinden biridir. Çoğunlukla Lazlar tarafından inşa edildiği için bu şekilde isimlendirilmiştir. Yapımında geleneksel olarak taş ve ahşap kullanılan Laz evlerine çoğunlukla serander eşlik eder.
Yayılımı
Laz evleri, Türkiye Lazlarının yaşadığı ilçelerin kırsal bölgelerinde görülmektedir. Ayrıca Acara'nın güneybatısındaki kırsal kesimlerde Laz evlerine rastlamak mümkündür. Laz evi; Patskha evi, Dzhargvali Sakhli, Acara evi ve Oda evi ile beraber Acara'da yaygın olan 5 ev türünden biridir. Laz evleri, birbirine uzak ve dağınık bir şekilde inşa edilirdi.
Özellikleri
Şekil olarak Acara'daki diğer evlere benzeyen Laz evleri, dikdörtgen veya kare plana sahiptir. Genellikle zorlu arazilere iki katlı inşa edilen Laz evlerinin düzeni çevreyle uyumlu olacak şekilde tasarlanır. Teras konumu nedeniyle eğimli bir arazinin üzerine kurulduğu için zeminin bir kısmı toprakla doldurulur, böylece yüzeyin tamamı ikinci katın zemin seviyesine eşit olur. Kalınlığı 1 metreyi bulan duvarlar, Laz inşaatçılar tarafından yatay bir taş yığınının üzerine dikilir. Fermente kireç binayı sağlamlaştırmak için kullanılır. Son olarak evin çatısı Marsilya kiremitleriyle örülür. Evin yüksekliği ise 2 ila 3 metre arasında değişim gösterir. Eski Laz evleri ise tarihi Kolhis'in diğer bölümlerinde olduğu gibi tek katlıydı. Gubaz Vanilişi, 19. yüzyılın ilk yarısında bu tür evlerin olduğunu köy büyüklerinin teyit ettiğini anlatır. Örneğin Sarpi köyündeki bilinen en eski konutlardan biri, düz ladin kütüklerinden yapılmıştır ve tek katlıdır. Bu evlere Jargvali Okhori deniyordu. Okhori, Lazca bir kelimedir ve ana depo, mutfak ve oturma odası anlamına gelir. Yakın zamana kadar, geleneksel olarak inşa edilmiş Okhoriler, Laz evlerinin ortasında oluyordu ve diğer tüm odalar o okhori ile bağlantılıydı. Bazen ev, özellikle kardeşlerin arası açıldığında veya kardeşlerden biri evlendiğinde ikiye bölünür ve sadece kapı ortak olurdu.
2016 yılında yapılan bir araştırmada Fındıklı'daki 10 Laz evi, Çamlıhemşin'deki 10 Hemşinli evi ve Şavşat'taki 10 Gürcü evi incelendi. Bu araştırmada Laz evlerinde Hemşinli ve Gürcü evlerinden farklı olarak mutfağın, evin ve evdeki yaşamın merkezi olacak şekilde konumlandırıldığı tespit edildi. Gürcü ve Hemşinli evlerinde ise oturma odasının evin merkezi olduğu bulundu. Aynı araştırmaya göre, Laz evlerindeki en güzel manzaraya sahip oda misafir odası olarak ayarlanırken, Hemşin evlerinde en güzel manzaraya bakan odalar ev halkının kaldığı odalar olarak ayarlanmaktadır.
İlk kat
İlk kat yiyecek ve tarımsal malzemelerin depolandığı mahzen işlevi görür ve tamamen taş duvarlarla çevrilidir. Denize yakın Laz evlerinde, evin alt katının bir kısmı bir tekne yapım atölyesi ve tarım aletlerinin depolanması için tasarlanırdı.
İkinci kat
Aile ikinci katta yaşar. İkinci katın yapımında ahşap kullanılır ve zemin kil ile kaplanır. En fazla 5 odanın bulunduğu katın alanı 28-30 metrekare arasında değişmektedir. Kapı, pencere ve dolapların yüksekliğinde insan uzunluğu esas alınır. Evin merkezinde genellikle aile salonu bulunur. Oturma odasında aile için hayati önem taşıyan su dolu kapların yerleştirildiği Otskare bölümü vardır. Su kapları, su ve yemeğin aile refahının temelini oluşturduğuna inanıldığından ev envanterinde özel bir yere sahiptir, Gümüş veya bakır olabilen su kapları içme suyunu muhafaza etmek için tasarlanır. Evlerin bir bölümü toprak zeminlidir. Toprak zeminli olan bölüm Lazcada "çamura şekil verme" anlamına gelen modi olarak adlandırılır. Evlerde yeni evlenen çiftlerin kalması için tasarlanmış birkaç yatak odası olabilir. Bu odalarda normalde evdeki yaşlı çiftler kalıyor olsa da, eve bir misafir geldiğinde bu oda misafire verilir. Evin köşesinde bir ocak bulunmaktadır. Evdeki ocak sayısı evde kalan aile sayısına göstermektedir. Gubaz Vanilişi'ye göre, ocağın yanında oturmak yaşlılara verilen bir ayrıcalıktır. Kayınvalide eve misafir geldiği zaman en büyük oda kayınvalideye verilir.
Laz konakları
Soylu veya zengin ailelerin kaldığı Laz evleri ise genellikle konak olarak adlandırılır ve daha dayanıklıdır. İlk dış duvar dayanıklı malzemeden, meşe veya kestaneden yapılır. Ahşap iskeletin içi Safranbolu evlerinde olduğu gibi taşla örülür. Dış cepheler sanatsal-dekoratif bir görünüme sahip olmasının yanında kurşun geçirmez olduğu için savunma açısından önemlidir. İç duvarlar ise tamamen ahşaptan yapılır. Sarpi Etnografya Müzesi'nde bu tarz Laz konağı maketleri bulunmaktadır.
Hemşin evleri
Laz evlerinden esinlenerek yapılan, genelde Laz ustalarca inşa edilen Hemşin evleri Laz evlerine kıyasla daha büyüktür. Hemşinlilerde ataerkil aile yapısı görüldüğü için evlenen çiftler genellikle babanın evine yerleşir. Bu yüzden Hemşinlilerde 15 odalı ve 3 katlı taş konak tipi evler de görülmektedir. Lazlarda ise evlenen erkek evden ayrılarak kendi evine inşa ederdi.
Kaynakça
- ^ Öztürk, Özhan (2005). Karadeniz: ansiklopedik sözlük, 2. cilt. Heyamola Yayınları. s. 1022. ISBN . Erişim tarihi: 13 Ocak 2021.
- ^ Muhammet Tunçsan. "Unutulan Laz Evleri". lazuri.com. 28 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Mayıs 2024.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Mart 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Aralık 2021.
- ^ Sarı, Eren (2018). AHA (Aylık Dergi): ARALIK SAYISI. noktaekitap. ss. 15-19. 15 Ocak 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Ocak 2021.
- ^ სარფი (PDF). Batum: Acara Yayınevi. 2015. 15 Nisan 2019 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 14 Ocak 2021.
- ^ Birol, Uğur (2016). Gurbet Pastası: Hemşinliler, Göç ve Pastacılık. İletişim Yayınları. ISBN . Erişim tarihi: 13 Ocak 2021.
- ^ Mira, Martínez, Sabucedo Cameselle, Ricardo García, José Romay, José Manuel (2003). Culture, Environmental Action and Sustainability. Hogrefe & Huber. ISBN . Erişim tarihi: 13 Ocak 2021.
ადამია, 1967; მგელაძე, შოშიტაშვილი, მიქელაძე, ტუნაძე, 2009. Gürcistan Acara Etnolojik Sözlüğü 30 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Dış bağlantılar
- Doğu Karadeniz Bölgesi Geleneksel Konutlarında Mekânsal Kademelenme 26 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Laz evleri Lazlarin ve Acaralilarin yasadigi ev turlerinden biridir Cogunlukla Lazlar tarafindan insa edildigi icin bu sekilde isimlendirilmistir Yapiminda geleneksel olarak tas ve ahsap kullanilan Laz evlerine cogunlukla serander eslik eder Ardesen in Senyurt koyundeki geleneksel Laz eviAcara ya ozgu oda eviFindikli Pacva daki 100 yillik bir Laz konagiAcara daki bir Laz evi Verdzadze konutuYayilimiLaz evleri Turkiye Lazlarinin yasadigi ilcelerin kirsal bolgelerinde gorulmektedir Ayrica Acara nin guneybatisindaki kirsal kesimlerde Laz evlerine rastlamak mumkundur Laz evi Patskha evi Dzhargvali Sakhli Acara evi ve Oda evi ile beraber Acara da yaygin olan 5 ev turunden biridir Laz evleri birbirine uzak ve daginik bir sekilde insa edilirdi OzellikleriSekil olarak Acara daki diger evlere benzeyen Laz evleri dikdortgen veya kare plana sahiptir Genellikle zorlu arazilere iki katli insa edilen Laz evlerinin duzeni cevreyle uyumlu olacak sekilde tasarlanir Teras konumu nedeniyle egimli bir arazinin uzerine kuruldugu icin zeminin bir kismi toprakla doldurulur boylece yuzeyin tamami ikinci katin zemin seviyesine esit olur Kalinligi 1 metreyi bulan duvarlar Laz insaatcilar tarafindan yatay bir tas yigininin uzerine dikilir Fermente kirec binayi saglamlastirmak icin kullanilir Son olarak evin catisi Marsilya kiremitleriyle orulur Evin yuksekligi ise 2 ila 3 metre arasinda degisim gosterir Eski Laz evleri ise tarihi Kolhis in diger bolumlerinde oldugu gibi tek katliydi Gubaz Vanilisi 19 yuzyilin ilk yarisinda bu tur evlerin oldugunu koy buyuklerinin teyit ettigini anlatir Ornegin Sarpi koyundeki bilinen en eski konutlardan biri duz ladin kutuklerinden yapilmistir ve tek katlidir Bu evlere Jargvali Okhori deniyordu Okhori Lazca bir kelimedir ve ana depo mutfak ve oturma odasi anlamina gelir Yakin zamana kadar geleneksel olarak insa edilmis Okhoriler Laz evlerinin ortasinda oluyordu ve diger tum odalar o okhori ile baglantiliydi Bazen ev ozellikle kardeslerin arasi acildiginda veya kardeslerden biri evlendiginde ikiye bolunur ve sadece kapi ortak olurdu 2016 yilinda yapilan bir arastirmada Findikli daki 10 Laz evi Camlihemsin deki 10 Hemsinli evi ve Savsat taki 10 Gurcu evi incelendi Bu arastirmada Laz evlerinde Hemsinli ve Gurcu evlerinden farkli olarak mutfagin evin ve evdeki yasamin merkezi olacak sekilde konumlandirildigi tespit edildi Gurcu ve Hemsinli evlerinde ise oturma odasinin evin merkezi oldugu bulundu Ayni arastirmaya gore Laz evlerindeki en guzel manzaraya sahip oda misafir odasi olarak ayarlanirken Hemsin evlerinde en guzel manzaraya bakan odalar ev halkinin kaldigi odalar olarak ayarlanmaktadir Ilk kat Ilk kat yiyecek ve tarimsal malzemelerin depolandigi mahzen islevi gorur ve tamamen tas duvarlarla cevrilidir Denize yakin Laz evlerinde evin alt katinin bir kismi bir tekne yapim atolyesi ve tarim aletlerinin depolanmasi icin tasarlanirdi Ikinci kat Aile ikinci katta yasar Ikinci katin yapiminda ahsap kullanilir ve zemin kil ile kaplanir En fazla 5 odanin bulundugu katin alani 28 30 metrekare arasinda degismektedir Kapi pencere ve dolaplarin yuksekliginde insan uzunlugu esas alinir Evin merkezinde genellikle aile salonu bulunur Oturma odasinda aile icin hayati onem tasiyan su dolu kaplarin yerlestirildigi Otskare bolumu vardir Su kaplari su ve yemegin aile refahinin temelini olusturduguna inanildigindan ev envanterinde ozel bir yere sahiptir Gumus veya bakir olabilen su kaplari icme suyunu muhafaza etmek icin tasarlanir Evlerin bir bolumu toprak zeminlidir Toprak zeminli olan bolum Lazcada camura sekil verme anlamina gelen modi olarak adlandirilir Evlerde yeni evlenen ciftlerin kalmasi icin tasarlanmis birkac yatak odasi olabilir Bu odalarda normalde evdeki yasli ciftler kaliyor olsa da eve bir misafir geldiginde bu oda misafire verilir Evin kosesinde bir ocak bulunmaktadir Evdeki ocak sayisi evde kalan aile sayisina gostermektedir Gubaz Vanilisi ye gore ocagin yaninda oturmak yaslilara verilen bir ayricaliktir Kayinvalide eve misafir geldigi zaman en buyuk oda kayinvalideye verilir Laz konaklariSoylu veya zengin ailelerin kaldigi Laz evleri ise genellikle konak olarak adlandirilir ve daha dayaniklidir Ilk dis duvar dayanikli malzemeden mese veya kestaneden yapilir Ahsap iskeletin ici Safranbolu evlerinde oldugu gibi tasla orulur Dis cepheler sanatsal dekoratif bir gorunume sahip olmasinin yaninda kursun gecirmez oldugu icin savunma acisindan onemlidir Ic duvarlar ise tamamen ahsaptan yapilir Sarpi Etnografya Muzesi nde bu tarz Laz konagi maketleri bulunmaktadir Hemsin evleriLaz evlerinden esinlenerek yapilan genelde Laz ustalarca insa edilen Hemsin evleri Laz evlerine kiyasla daha buyuktur Hemsinlilerde ataerkil aile yapisi goruldugu icin evlenen ciftler genellikle babanin evine yerlesir Bu yuzden Hemsinlilerde 15 odali ve 3 katli tas konak tipi evler de gorulmektedir Lazlarda ise evlenen erkek evden ayrilarak kendi evine insa ederdi Kaynakca Ozturk Ozhan 2005 Karadeniz ansiklopedik sozluk 2 cilt Heyamola Yayinlari s 1022 ISBN 9756121009 Erisim tarihi 13 Ocak 2021 Muhammet Tuncsan Unutulan Laz Evleri lazuri com 28 Mayis 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Mayis 2024 Arsivlenmis kopya 26 Mart 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Aralik 2021 Sari Eren 2018 AHA Aylik Dergi ARALIK SAYISI noktaekitap ss 15 19 15 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Ocak 2021 სარფი PDF Batum Acara Yayinevi 2015 15 Nisan 2019 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 14 Ocak 2021 Birol Ugur 2016 Gurbet Pastasi Hemsinliler Goc ve Pastacilik Iletisim Yayinlari ISBN 9750520718 Erisim tarihi 13 Ocak 2021 Mira Martinez Sabucedo Cameselle Ricardo Garcia Jose Romay Jose Manuel 2003 Culture Environmental Action and Sustainability Hogrefe amp Huber ISBN 0889372829 Erisim tarihi 13 Ocak 2021 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link ადამია 1967 მგელაძე შოშიტაშვილი მიქელაძე ტუნაძე 2009 Gurcistan Acara Etnolojik Sozlugu 30 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Dis baglantilarDogu Karadeniz Bolgesi Geleneksel Konutlarinda Mekansal Kademelenme 26 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde