Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Leeds, Birleşik Krallık'ın İngiltere ülkesinin kuzeyinde Yorkshire ve Humber bölgesinde olarak West Yorkshire törensel kontluğunda şehir statüsü olan bir yerleşkedir. Günümüzde tek-seviyeli-yerel-idare olan Leeds Şehri metropoliten bölgesinin de merkezidir.
| Leeds | |
|---|---|
Leeds | |
 | |
  Leeds | |
| Ülke |  Birleşik Krallık |
| Kurucu Ülke |  İngiltere |
| Bölge | Yorkshire ve Humber |
| Kontluk | West Yorkshire |
| Yüzölçümü | |
| • Şehir | 551,7 km² |
| En yüksek nokta | 340 m (1.110 ft) |
| En alçak nokta | 10 m (30 ft) |
| Nüfus (2019) | |
| • Şehir | 793,139 |
| • Yoğunluk | 1,430/km² |
| • Kent | 1.901,934 |
| • Metropol | 2,638,127 |
| Zaman dilimi | UTC±00.00 (BAS) |
| • Yaz (YSU) | (BAYS) |
| Alan kodu | 0113 |
Resmî site http://www.leeds.gov.uk/ | |
Tarihçe
"Leeds" adını "Loidis" şeklindeki Kelt kökenli bir orman isminden almıştır. Bu "Loidis" ormanı 5.-7.yy arasında Kelt Elmet krallığı arazisinin çoğunu kaplıyordu. İlk İngiliz tarih yazarlarından olan "Bede" (673 –735) "Historia ecclesiastica gentis Anglorum (İngiliz Halkının Hristiyan Kilisesine İlişkin Tarihi)" adlı eserinde "Loidis" bölgesinden bahsetmiştir.
Orta Çağlarda Leeds civarındaki tarımsal alanların gereksinimlerini karşılayan bir pazar merkezi olarak gelişti.
Sanayi Devriminden önce bile 17. ve 18. yüzyılda Leeds civarında bulunan köyün sürüleri ve evden çalışan dokumacıların ürettiği ve çoğu dış ülkelere ihraç edilen çok sıkı dokunmuş beyaz renkli "yünlü" ("broadcloth") kumaşın üretilip satılmasının kontrol edilmesi "Leeds White Cloth Hall" borsası yolu ile oluyordu. 1770'li yıllarda Leeds İngiltere'nin önemli yünlü kumaş ihracatının 1/6'ini kontrol etmekteydi. Leeds'in yünlü kumaş üzerinde kontrolü to 20. yy başlarına kadar devam etti.
Önceleri yünlü kumaş sanayiine sonra Leeds'de gelişen diğer sanayilere destek sağlamak için Leeds etrafında ulaşım ağları geliştirildi. 1699'da "Aire and Calder Navigation" adlı kanal ve 1816'da Leeds'i batıda liman olan Liverpool'a bağlayan "Leeds and Liverpool Kanalı" dar mavna trafiğine açıldı. 1834'ten itibaren ilk "Leeds-Selby" hattının açılmasından sonra Leeds ve etrafında çok yoğun bir demiryolu sistemi gelişti. Bu demiryolu ağı Leeds'in İngiltere içindeki diğer yerleşkelerle bağlanması yanında Leeds doğu'da liman olan Hull ile batı'da limanlar olan Liverpool ve Manchester ile bağlantılar sağladı.
Döküm alanında fabrika sistemine geçiş Leeds'de 1790'da "Marshall's Mill" adlı dokuma fabrikasının kurulması ile başladı. Leeds'de kurulan ilk fabrikalar yünlü dokuma ve keten döküm üzerinde çalışmaktaydı. Fakat 19. yy. Leeds'in sanayi bazı çok genişleyip demir döküm, baskı makineleri, basım sanayi, ağır mühendislik, kimya sanayi ve giyim sanayi alanlarında çok önemli büyük mikyaslı üretim yapan fabrika tipi merkezler kuruldu.
İki dünya savaşında Leeds'in üretim merkezleri ve kapasitesi (özellikle giyim sanayiinin üniforma üretimi ve kimya sanayiinin mühimmat üretimi) Birleşik Krallık savaş ekonomisinde baş rolü oynamıştır. Fakat Leeds yün dokuma sanayi 1930'lu yıllardan itibaren gittikçe hızlanan bir şekilde gerilemeye başlamış ve 21.yy başında çok küçülüp önemsiz bir sektör haline geçmiştir. 1970'li yıllarda giyim sanayi de ucuz işçi ile üretim yapan Uzak Doğu ve Güney Doğu Asya üreticileri ile rekabet edemeyip çökmüşlerdir.
Bu ekonomik çökme ve krize karşı tedbirler "Leeds Şehri Yerel İdaresi" tarafından alınmaktadır. Bu yerel idare Leeds'in geleceği için vizyonu olarak post-endüstri şehri olarak gördüğü Leeds için "24-saat Avrupalı Şehir" ve "Kuzeyin Merkezi" sloganlarına uyan stratejik planlar yapmıştır.
Leeds 2000'li yıllar başlarında modern global ekonominin elektronik altyapısına bağlanıp Londra'dan sonra İngiltere'de en büyük uluslararası finans merkezi olmuştur. Şehirde birçok telefon çağırım merkezleri; telefonla bankacılık sektörü ve işletmelere hukuksal ve işletmecilik danışma merkezleri kurulmuştur. Bu zengin sektörün taleplerini karşılamak için şehir merkezinde yüksek çok katlı lüks dairelerden oluşan çok sayıda bina yapılmıştır ve şehrin lüks mallar satan perakende satış merkezi büyük gelişme göstermiştir.
2010'da iktidara gelen koalisyon hükûmeti 2011'de Leeds'in bir "girişimcilik merkezi" olacağı ve bunun da özel sektöre özel imtiyazlar ve iktisadi destek sağlayıp Leeds ve civarındaki bölgedeki halkın refahını artıracağı ilan etmiştir.
Demografi
Birleşik Krallık'ta nüfus sayımları 10 yılda bir yapılmaktadır ve 2011 sayımı yapılmış olmakla beraber sonuçlar henüz belli olmamıştır. Leeds nüfusu (2001 Nüfus sayımına göre) şehir yerel idaresi sınırları içinde 761.100 kişilik nüfusu bulunmaktadır. Bunun büyük kısmı şehirsel nüfus olmakla beraber Otley ve gibi kasabalar ve civarlarındaki kırsal nüfus bu nüfusa dahildir. Diğer taraftan Leeds "Batı Yorkshire" şehirleşmiş alan içinde bir merkezdir.
Önemli yapıları
Leeds Şehrinde farklı devirlerden kalan birçok değişik özelliği olan ilginç yapılar bulunmaktadır. Bunlar arasına 12. yüzyıldan kalma eski binalar dahildir; örneğin .
Diğer taraftan, "Şehir Yerel İdare Konağı" 19. yüzyıl Kraliçe Victoria dönemi mimarisinin bir şaheseridir.
21. yüzyıla girildiğinden beri yapılan birçok gökdelen şeklinde apartmanlar Leeds şehrinin ufuk görünüşünü değiştirmiştir. Bunlar arasında en önemlisi Bridgewater binasıdır.
Bu gelişmeler son yıllardaki büyük ekonomik kriz nedeniyle çok yavaşlamış; hatta durmuştur.
Ulaşım
Leeds M1, M62 ve A1 (M) otoyolları ile Kuzey, Güney, Doğu ve Batı şehirlerini bağlayan bir otoyol şebekesi üzerindedir. Ayrıca M621 ve Şehir-içi çevre yolu da otoyol seklinde bulunmaktadır.
Leeds Tren Garı hem banliyö servislerinin hem de ulusal servislerin ana tren terminal istasyonu olmaktadır.
Leeds ait olan "Leeds-Bradford Uluslararası Hava Meydanı" hem Leeds ve civarına hem de Kuzey-Batı İngiltere bölgesine hizmet etmektedir.
Leeds, Avrupa'nın en büyük şehirlerinden biri olmasına rağmen, iyi bir şehiriçi toplu taşıma sistemine sahip değildir. Fakat yeni ve daha çevreye uygun toplu taşıma için son yıllarda çok sayıda proje teklifi alınmıştır.
Resimler
-
![image]()
Leeds şehir merkezi -
![image]()
Kirkgate'de pazar -
![image]()
Leeds - bir şehir meydanı -
![image]()
Leeds - Millennium Meydanı -
![image]()
Leeds - Kirkstall Abbey manastırı -
![image]()
Leeds - Bridgewater Place gökdeleni -
![image]()
Leeds- Briggate -
![image]()
King Edward Sokağı -
![image]()
Leeds - Roundhay Park'ında kanal kenarı bahçeleri -
![image]()
Leeds - Victoria semti -
![image]()
Leeds United Elland Road stadı -
![image]()
Leeds Bradford Enternasyonal Havaalanı -
![image]()
Leeds tren garı
Kaynakça
- ^ S.A. Caunce (2003). "Houses as Museums: The Case of the Yorkshire Wool Textile İndustry". Transactions of the RHS Royal Historical Society. Cilt 13. Royal Historical Society. ss. 329-343.
- ^ Katrina Honeyman (2000). Well suited: a history of the Leeds clothing industry, 1850–1990. Oxford University Press. ISBN .
- ^ Tony Harcup (2000). "Re-imaging a post-industrial city". . 4 (2). Carfax.
- ^ "Legal services: Law firms have solid local roots and global ambitions". Financial Times. 11 Mart 2008. 10 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2009.
- ^ Leeds, Live ıt, Love ıt. . Marketing Leeds. 3 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2011.
- ^ . leedscityregion.gov.uk. 2011. 3 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2011.
- ^ . hm-treasüry.gov.uk. 2011. 6 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2011.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Leeds ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Leeds için kılavuz[](İngilizce)
- Resmî turizm sitesi 11 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- Curlie'de Yorkshire/Leeds/ Leeds (DMOZ tabanlı) (İngilizce)
(İngilizce)Vikigezgin'de Leeds ile ilgili gezi rehberi bulunmaktadır.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Leeds Birlesik Krallik in Ingiltere ulkesinin kuzeyinde Yorkshire ve Humber bolgesinde olarak West Yorkshire torensel kontlugunda sehir statusu olan bir yerleskedir Gunumuzde tek seviyeli yerel idare olan Leeds Sehri metropoliten bolgesinin de merkezidir LeedsSehirLeedsLeedsUlkeBirlesik KrallikKurucu UlkeIngiltereBolgeYorkshire ve HumberKontlukWest YorkshireYuzolcumu Sehir551 7 km En yuksek nokta340 m 1 110 ft En alcak nokta10 m 30 ft Nufus 2019 Sehir793 139 Yogunluk1 430 km Kent1 901 934 Metropol2 638 127Zaman dilimiUTC 00 00 BAS Yaz YSU UTC 01 00 BAYS Alan kodu0113Resmi site http www leeds gov uk Tarihce Leeds adini Loidis seklindeki Kelt kokenli bir orman isminden almistir Bu Loidis ormani 5 7 yy arasinda Kelt Elmet kralligi arazisinin cogunu kapliyordu Ilk Ingiliz tarih yazarlarindan olan Bede 673 735 Historia ecclesiastica gentis Anglorum Ingiliz Halkinin Hristiyan Kilisesine Iliskin Tarihi adli eserinde Loidis bolgesinden bahsetmistir Orta Caglarda Leeds civarindaki tarimsal alanlarin gereksinimlerini karsilayan bir pazar merkezi olarak gelisti Sanayi Devriminden once bile 17 ve 18 yuzyilda Leeds civarinda bulunan koyun suruleri ve evden calisan dokumacilarin urettigi ve cogu dis ulkelere ihrac edilen cok siki dokunmus beyaz renkli yunlu broadcloth kumasin uretilip satilmasinin kontrol edilmesi Leeds White Cloth Hall borsasi yolu ile oluyordu 1770 li yillarda Leeds Ingiltere nin onemli yunlu kumas ihracatinin 1 6 ini kontrol etmekteydi Leeds in yunlu kumas uzerinde kontrolu to 20 yy baslarina kadar devam etti Onceleri yunlu kumas sanayiine sonra Leeds de gelisen diger sanayilere destek saglamak icin Leeds etrafinda ulasim aglari gelistirildi 1699 da Aire and Calder Navigation adli kanal ve 1816 da Leeds i batida liman olan Liverpool a baglayan Leeds and Liverpool Kanali dar mavna trafigine acildi 1834 ten itibaren ilk Leeds Selby hattinin acilmasindan sonra Leeds ve etrafinda cok yogun bir demiryolu sistemi gelisti Bu demiryolu agi Leeds in Ingiltere icindeki diger yerleskelerle baglanmasi yaninda Leeds dogu da liman olan Hull ile bati da limanlar olan Liverpool ve Manchester ile baglantilar sagladi Dokum alaninda fabrika sistemine gecis Leeds de 1790 da Marshall s Mill adli dokuma fabrikasinin kurulmasi ile basladi Leeds de kurulan ilk fabrikalar yunlu dokuma ve keten dokum uzerinde calismaktaydi Fakat 19 yy Leeds in sanayi bazi cok genisleyip demir dokum baski makineleri basim sanayi agir muhendislik kimya sanayi ve giyim sanayi alanlarinda cok onemli buyuk mikyasli uretim yapan fabrika tipi merkezler kuruldu Iki dunya savasinda Leeds in uretim merkezleri ve kapasitesi ozellikle giyim sanayiinin uniforma uretimi ve kimya sanayiinin muhimmat uretimi Birlesik Krallik savas ekonomisinde bas rolu oynamistir Fakat Leeds yun dokuma sanayi 1930 lu yillardan itibaren gittikce hizlanan bir sekilde gerilemeye baslamis ve 21 yy basinda cok kuculup onemsiz bir sektor haline gecmistir 1970 li yillarda giyim sanayi de ucuz isci ile uretim yapan Uzak Dogu ve Guney Dogu Asya ureticileri ile rekabet edemeyip cokmuslerdir Bu ekonomik cokme ve krize karsi tedbirler Leeds Sehri Yerel Idaresi tarafindan alinmaktadir Bu yerel idare Leeds in gelecegi icin vizyonu olarak post endustri sehri olarak gordugu Leeds icin 24 saat Avrupali Sehir ve Kuzeyin Merkezi sloganlarina uyan stratejik planlar yapmistir Leeds 2000 li yillar baslarinda modern global ekonominin elektronik altyapisina baglanip Londra dan sonra Ingiltere de en buyuk uluslararasi finans merkezi olmustur Sehirde bircok telefon cagirim merkezleri telefonla bankacilik sektoru ve isletmelere hukuksal ve isletmecilik danisma merkezleri kurulmustur Bu zengin sektorun taleplerini karsilamak icin sehir merkezinde yuksek cok katli luks dairelerden olusan cok sayida bina yapilmistir ve sehrin luks mallar satan perakende satis merkezi buyuk gelisme gostermistir 2010 da iktidara gelen koalisyon hukumeti 2011 de Leeds in bir girisimcilik merkezi olacagi ve bunun da ozel sektore ozel imtiyazlar ve iktisadi destek saglayip Leeds ve civarindaki bolgedeki halkin refahini artiracagi ilan etmistir DemografiBirlesik Krallik ta nufus sayimlari 10 yilda bir yapilmaktadir ve 2011 sayimi yapilmis olmakla beraber sonuclar henuz belli olmamistir Leeds nufusu 2001 Nufus sayimina gore sehir yerel idaresi sinirlari icinde 761 100 kisilik nufusu bulunmaktadir Bunun buyuk kismi sehirsel nufus olmakla beraber Otley ve gibi kasabalar ve civarlarindaki kirsal nufus bu nufusa dahildir Diger taraftan Leeds Bati Yorkshire sehirlesmis alan icinde bir merkezdir Onemli yapilariLeeds Sehrinde farkli devirlerden kalan bircok degisik ozelligi olan ilginc yapilar bulunmaktadir Bunlar arasina 12 yuzyildan kalma eski binalar dahildir ornegin Diger taraftan Sehir Yerel Idare Konagi 19 yuzyil Kralice Victoria donemi mimarisinin bir saheseridir 21 yuzyila girildiginden beri yapilan bircok gokdelen seklinde apartmanlar Leeds sehrinin ufuk gorunusunu degistirmistir Bunlar arasinda en onemlisi Bridgewater binasidir Bu gelismeler son yillardaki buyuk ekonomik kriz nedeniyle cok yavaslamis hatta durmustur UlasimLeeds M1 M62 ve A1 M otoyollari ile Kuzey Guney Dogu ve Bati sehirlerini baglayan bir otoyol sebekesi uzerindedir Ayrica M621 ve Sehir ici cevre yolu da otoyol seklinde bulunmaktadir Leeds Tren Gari hem banliyo servislerinin hem de ulusal servislerin ana tren terminal istasyonu olmaktadir Leeds ait olan Leeds Bradford Uluslararasi Hava Meydani hem Leeds ve civarina hem de Kuzey Bati Ingiltere bolgesine hizmet etmektedir Leeds Avrupa nin en buyuk sehirlerinden biri olmasina ragmen iyi bir sehirici toplu tasima sistemine sahip degildir Fakat yeni ve daha cevreye uygun toplu tasima icin son yillarda cok sayida proje teklifi alinmistir ResimlerLeeds Leeds PanoramasiLeeds sehir merkezi Kirkgate de pazar Leeds bir sehir meydani Leeds Millennium Meydani Leeds Kirkstall Abbey manastiri Leeds Bridgewater Place gokdeleni Leeds Briggate King Edward Sokagi Leeds Roundhay Park inda kanal kenari bahceleri Leeds Victoria semti Leeds United Elland Road stadi Leeds Bradford Enternasyonal Havaalani Leeds tren gariKaynakca S A Caunce 2003 Houses as Museums The Case of the Yorkshire Wool Textile Industry Transactions of the RHS Royal Historical Society Cilt 13 Royal Historical Society ss 329 343 Katrina Honeyman 2000 Well suited a history of the Leeds clothing industry 1850 1990 Oxford University Press ISBN 0199202370 Tony Harcup 2000 Re imaging a post industrial city 4 2 Carfax Legal services Law firms have solid local roots and global ambitions Financial Times 11 Mart 2008 10 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Eylul 2009 Leeds Live it Love it Marketing Leeds 3 Kasim 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Agustos 2011 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link leedscityregion gov uk 2011 3 Kasim 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Temmuz 2011 hm treasury gov uk 2011 6 Nisan 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Agustos 2011 ol section Ayrica bakinizYorkshire ve Humber West Yorkshire Leeds SehriDis baglantilarWikimedia Commons ta Leeds ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Leeds icin kilavuz olu kirik baglanti Ingilizce Resmi turizm sitesi 11 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Curlie de Yorkshire Leeds Leeds DMOZ tabanli Ingilizce Vikigezgin de Leeds ile ilgili gezi rehberi bulunmaktadir Ingilizce