Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Lefkoşa Mevlevihanesi veya Mevlevi Tekkesi, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin başkenti Kuzey Lefkoşa'da 1593 yılında Kıbrıs fatihlerinden Arap Ahmet Paşa tarafından kurulan mevlevihanedir. Semahane ve türbe kısmı günümüze kadar gelebilmiştir ve Mevlevi-Tekke Kültürü müzesi olarak kullanılmaktadır. Girne Kapısı yakınlarındaki Mevlevihane, Kıbrıs'ın Osmanlı döneminde en önemli yapılarından birisidir. Tarihi boyunca gemi ile hacca gidenlerin uğrak yeri olan mevlevihane, yetiştirdiği insanlar ve verdiği hizmetlerle Kıbrıs Türk tarihinin önemli kurumlardan birisi olmuştur. Dânişî ve İlmî mahlaslarıyla şiirleri olan Dânişî Ali Dede, Siyahi Mustafa Dede, Hızır Handi Dede, Siyahi Mustafa Dede'nin oğlu Arif Dede, Sadri Dede, Danişi Ali Dede'nin oğlu Muhammed Mukim Dede, Talib Dede, Nesib Dede, Müneccimbaşı Ahmed Dede, Derviş Lebib Lefkoşa Mevlevihanesi'nde yetişmiş şairler arasındadır. 17. yüzyılda bina bakımsızlıktan harap olunca Rumeli Beylerbeyi Ferhad Paşa Mevlevihane'yi yeniden inşa ettirmiş ve tekke kendi adıyla anılmıştır.
| Lefkoşa Mevlevihanesi | |
|---|---|
 | |
| Açılış | 17 Aralık 2002 |
| Konum | Girne Kapısı, Lefkoşa, Kıbrıs |
| Koordinatlar | 35°10′50″K 33°21′43″D / 35.18056°K 33.36194°D |
| Tür | Mevlevi Kültürü müzesi |
| Koleksiyon boyutu | Mevlevi giysileri, Mevlevi müzik aletleri, halılar, şerri mahkeme sicilleri, fermanlar, beratlar |
1925'te Türkiye'deki tekkelerin kapatılmasından sonra 'nden Şeyh Şamlı Dede Lefkoşa Mevlevihanesi'ne şeyh olarak atandı. Şeyh Şamlı Dede, 1953 yılındaki ölümüne kadar bu görevi sürdürmüş; onun ölümünden sonra tekke yaşamı tarihe karışmıştır. Evkaf'ın Türk toplumuna devredildiği 1956'dan itibaren tekkenin bazı odaları "Türk Çocuk Yuvası" olarak kullanıldı. Kalan bazı odalar 1963'te Kıbrıs Türk Etnoğrafya Müzesi olarak hizmete açıldı. 2001-2002 yılında yeniden düzenlendikten sonra 17 Aralık 2002 tarihinde Şeb-i Arus töreni ile Mevlevi Müzesi olarak yeniden ziyarete açıldı.
Tarihi
Lefkoşa'nın en önemli tarihi ve mimari yapılarından biri olan Mevlevi Tekkesi, Girne Kapısı'nın hemen gerisinde yer almaktadır. Yapı, müstesna vakıflar arasında yer alan Celâliye Vakfı'na aittir. Bir zamanlar sıkça ziyaret edilen en önemli ibadet ve adak yerlerinden biriydi. Lefkoşa Mevlevi Tekkesi'ne bağlı olan birçok tekke ve dergahlar yapılmıştır. Türkiye'deki tekkelerin 30 Kasım 1925 tarihinde kapatılmasına rağmen İngiliz Sömürge İdaresi tekke şeyhlerini Halep'teki Mevlevi tekkesinden getirme kararı almıştır. İlk zamanlar semahane, türbe, derviş odaları, mutfak, misafir odaları gibi bölümlerini içeren tekke, 1954 yılı sonrası işlevini yitirmiştir. Odaları önce Türk Çocuk Yuvası olarak kullanılmış ancak semahane ile türbelerin dışında kalan yapılar bakımsızlık sonucu orijinal çoğu özelliklerini yitirip harap oldukları gerekçesiyle yıkılmış ve yerlerine şimdiki Vakıflar Pasajı inşa edilmiştir. 1961 yılında Türk Cemaat Meclisi, mevlevihaneden geriye kalan semahane, türbe ve doğusundaki bazı odaların bir müze olarak kullanılması için faaliyete geçmiş ve dönemin Konya Müze Müdürü Mehmet Önder Bey'i Kıbrıs'a davet etmiştir. Önder tarafından hazırlanan raporda Mevlevi Tekkesi'nin Türk Etnografya Müzesi olarak düzenlenmesinin uygun görüldüğü belirtilmiştir. Böylece 1962'de restorasyonuna başlanmış ve sergilenmelerin tamamlanmasından sonra 30 Nisan 1963'te Kıbrıs Türk Etnografya Müzesi adıyla hizmete açılmıştır. Müzenin başına Cevdet Çağdaş getirilmiştir. Müzenin tamamının bir Mevlevi Tekke Müzesi olarak yeniden düzenlenmesi düşünüldüğünden, bina 2001-2002 yılları arasında restore edilmiş, sergilenmesi yenilenerek düzenlenmiş ve 7 Aralık 2002 tarihinde resmi törenle yeniden hizmete sokulmuştur.
Mimarisi
Kesme taştan yapılmış tekkenin ana giriş kapısı basık kemerlidir. Tekkeye giriş kapısının üst başında "Ya Hazreti Mevlana. Ketebe Ahmet Burhanettin" cümlesi kayıtlıdır. Kapıdan sonra L şeklinde bir avluya girilmektedir. Burada, çoğunluğu tarihi Girne Kapısı Mezarlığı'na ait mezar taşları ile günümüze kadar gelemeyen bazı yapıların kitabeleri sergilenmektedir. Avlunun doğusundaki basık kemerli giriş kapısından kare planlı semahaneye girilmektedir. Eğimli ahşap tavanı taşıyan iki fil ayak ile bunları birbirlerine ve duvarlara bağlayan kemerlerle iki bölüme ayrılan semahanenin birinci kısmı giriş kapısının önündeki bölüm olup enine dikdörtgen planlı iken kare ayaklardan sonra başlayan ikinci kısım, güney yönüne doğru bir kemerle uzanmaktadır. Burada bir mihrap, sema ayinlerinin icra edildiği bir platform, ahşap mutrib mahfili ve bir mutfak sergilenmesi bulunmaktadır. Cephesinde ahşap parmaklıklar bulunan mutrip mahfiline kuzeybatı köşesindeki ahşap bir merdivenle çıkılmaktadır. Karşısında "tennure" olarak bilinen beyaz elbiseleriyle sema ayini yaptıkları ve etrafı ahşap bir parmaklık ile çevrili yuvarlak bir bölüm bulunmaktadır. Semahanenin güney duvarında alçıdan yapılmış sade bir mihrap bulunmaktadır. Mihrabın doğusunda semahaneye bağlı olarak uzanan bir takım hacimler yer almaktayken bu hacimler, son yapılan restorasyon çalışmaları sırasında ara duvarları ortadan kaldırılarak semahaneye dahil edilmişlerdir. Semahane kısmı, sivri kemerler üzerine kırma çatı ile ve türbe bölümü yine daha küçük sivri kemerler üzerinde 6 kubbe ile örtülmüş ve yapının iç duvarları alçı ile sıvanmıştır.
Tekkenin giriş kapısının sol kısmında ise bir çeşme bulunmaktadır. Gerisindeki mevlevihane avlusunda kare planlı bir deposu vardır. Çeşmenin önündeki sivri kemerin oluşturduğu niş içerisinde mermer bir yazıt, musluk ve bir yalak bulunmakta ve çeşmesinin yazıtında çeşmenin yapımında katkı sağlamış olduğu düşünülen "Ya Atta Shapari" yazılmaktadır.
Tekke türbeleri
Mevlevihanenin giriş cephesi boyunca sıralanmış kubbeli altı türbede Mevlevi ileri gelenlerine ait yazıtsız on altı mezar bulunur. Beş mezarın kimliği belirlenebilmiştir: İlk mezar son Şeyh Selim Dede, ikincisi tekkenin kurucusu Ahmet Paşa, üçüncü şeyh Celaleddin Efendi'ye, onuncusu Arap Abdullah Efendiye, on altıncısı ise Şeyh Feyzullah Dedeye aittir.
Lefkoşa Mevlevihanesine gömülen Mevlevi şairleri arasında Siyahî Mustafa Dede, Hızır Handî Dede, Danişî Ali Dede (İlmi Dede), Mehmet Arif Dede, Sadri Dede ve Mustafa Dede'nin adlarından söz edilmesine karşın bunların türbelerdeki hangi mezarlara gömülü oldukları bilinmemektedir.
Kaynakça
- ^ Mevlevi Tekke Müzesi, Lefkoşa Belediyesi web sitesi, Erişim tarihi:14.05.2015[]
- ^ a b . 16 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2015.
- ^ "İlhan Genç, Kıbrıs Lefkoşe Mevlevîhânesi'nde Yetişmiş Mevlevî Divan Şâirleri, II. Uluslararası Kıbrıs Araştırmaları Kongresi, 24-27 Kasım l998 Doğu Akdeniz Üniversitesi, Gazimağusa, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti" (PDF). 16 Şubat 2019 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 14 Mayıs 2015.
- ^ . 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2015.
- ^ a b c . 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2015.
- ^ Evkaf Arşivi, Dosya No:45, Gömlek No:1124 (E 14/9/91), Yıl: 30.1.1891; Bağışkan, T., Kıbrıs'ta Osmanlı, s.20.
- ^ a b Arslangazi, Havva (2007), Lefkoşa Kent Dokusunda Mimari Üsluplar, İstanbul: Marmara Üniversitesi, s. 120
- ^ a b Arslangazi 2007, s. 121.
- ^ a b . muze.semazen.net. 16 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2019.
- ^ . www.eemd.gov.ct.tr. 16 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2019.
- ^ a b c d e Arslangazi 2007, s. 124.
- ^ a b c d Arslangazi 2007, s. 122.
- ^ a b c d Mehmet, Vatan. . 17 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2019.
- ^ a b c d Arslangazi 2007, s. 123.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Lefkosa Mevlevihanesi veya Mevlevi Tekkesi Kuzey Kibris Turk Cumhuriyeti nin baskenti Kuzey Lefkosa da 1593 yilinda Kibris fatihlerinden Arap Ahmet Pasa tarafindan kurulan mevlevihanedir Semahane ve turbe kismi gunumuze kadar gelebilmistir ve Mevlevi Tekke Kulturu muzesi olarak kullanilmaktadir Girne Kapisi yakinlarindaki Mevlevihane Kibris in Osmanli doneminde en onemli yapilarindan birisidir Tarihi boyunca gemi ile hacca gidenlerin ugrak yeri olan mevlevihane yetistirdigi insanlar ve verdigi hizmetlerle Kibris Turk tarihinin onemli kurumlardan birisi olmustur Danisi ve Ilmi mahlaslariyla siirleri olan Danisi Ali Dede Siyahi Mustafa Dede Hizir Handi Dede Siyahi Mustafa Dede nin oglu Arif Dede Sadri Dede Danisi Ali Dede nin oglu Muhammed Mukim Dede Talib Dede Nesib Dede Muneccimbasi Ahmed Dede Dervis Lebib Lefkosa Mevlevihanesi nde yetismis sairler arasindadir 17 yuzyilda bina bakimsizliktan harap olunca Rumeli Beylerbeyi Ferhad Pasa Mevlevihane yi yeniden insa ettirmis ve tekke kendi adiyla anilmistir Lefkosa MevlevihanesiAcilis17 Aralik 2002KonumGirne Kapisi Lefkosa KibrisKoordinatlar35 10 50 K 33 21 43 D 35 18056 K 33 36194 D 35 18056 33 36194TurMevlevi Kulturu muzesiKoleksiyon boyutuMevlevi giysileri Mevlevi muzik aletleri halilar serri mahkeme sicilleri fermanlar beratlar 1925 te Turkiye deki tekkelerin kapatilmasindan sonra nden Seyh Samli Dede Lefkosa Mevlevihanesi ne seyh olarak atandi Seyh Samli Dede 1953 yilindaki olumune kadar bu gorevi surdurmus onun olumunden sonra tekke yasami tarihe karismistir Evkaf in Turk toplumuna devredildigi 1956 dan itibaren tekkenin bazi odalari Turk Cocuk Yuvasi olarak kullanildi Kalan bazi odalar 1963 te Kibris Turk Etnografya Muzesi olarak hizmete acildi 2001 2002 yilinda yeniden duzenlendikten sonra 17 Aralik 2002 tarihinde Seb i Arus toreni ile Mevlevi Muzesi olarak yeniden ziyarete acildi TarihiLefkosa nin en onemli tarihi ve mimari yapilarindan biri olan Mevlevi Tekkesi Girne Kapisi nin hemen gerisinde yer almaktadir Yapi mustesna vakiflar arasinda yer alan Celaliye Vakfi na aittir Bir zamanlar sikca ziyaret edilen en onemli ibadet ve adak yerlerinden biriydi Lefkosa Mevlevi Tekkesi ne bagli olan bircok tekke ve dergahlar yapilmistir Turkiye deki tekkelerin 30 Kasim 1925 tarihinde kapatilmasina ragmen Ingiliz Somurge Idaresi tekke seyhlerini Halep teki Mevlevi tekkesinden getirme karari almistir Ilk zamanlar semahane turbe dervis odalari mutfak misafir odalari gibi bolumlerini iceren tekke 1954 yili sonrasi islevini yitirmistir Odalari once Turk Cocuk Yuvasi olarak kullanilmis ancak semahane ile turbelerin disinda kalan yapilar bakimsizlik sonucu orijinal cogu ozelliklerini yitirip harap olduklari gerekcesiyle yikilmis ve yerlerine simdiki Vakiflar Pasaji insa edilmistir 1961 yilinda Turk Cemaat Meclisi mevlevihaneden geriye kalan semahane turbe ve dogusundaki bazi odalarin bir muze olarak kullanilmasi icin faaliyete gecmis ve donemin Konya Muze Muduru Mehmet Onder Bey i Kibris a davet etmistir Onder tarafindan hazirlanan raporda Mevlevi Tekkesi nin Turk Etnografya Muzesi olarak duzenlenmesinin uygun goruldugu belirtilmistir Boylece 1962 de restorasyonuna baslanmis ve sergilenmelerin tamamlanmasindan sonra 30 Nisan 1963 te Kibris Turk Etnografya Muzesi adiyla hizmete acilmistir Muzenin basina Cevdet Cagdas getirilmistir Muzenin tamaminin bir Mevlevi Tekke Muzesi olarak yeniden duzenlenmesi dusunuldugunden bina 2001 2002 yillari arasinda restore edilmis sergilenmesi yenilenerek duzenlenmis ve 7 Aralik 2002 tarihinde resmi torenle yeniden hizmete sokulmustur MimarisiKesme tastan yapilmis tekkenin ana giris kapisi basik kemerlidir Tekkeye giris kapisinin ust basinda Ya Hazreti Mevlana Ketebe Ahmet Burhanettin cumlesi kayitlidir Kapidan sonra L seklinde bir avluya girilmektedir Burada cogunlugu tarihi Girne Kapisi Mezarligi na ait mezar taslari ile gunumuze kadar gelemeyen bazi yapilarin kitabeleri sergilenmektedir Avlunun dogusundaki basik kemerli giris kapisindan kare planli semahaneye girilmektedir Egimli ahsap tavani tasiyan iki fil ayak ile bunlari birbirlerine ve duvarlara baglayan kemerlerle iki bolume ayrilan semahanenin birinci kismi giris kapisinin onundeki bolum olup enine dikdortgen planli iken kare ayaklardan sonra baslayan ikinci kisim guney yonune dogru bir kemerle uzanmaktadir Burada bir mihrap sema ayinlerinin icra edildigi bir platform ahsap mutrib mahfili ve bir mutfak sergilenmesi bulunmaktadir Cephesinde ahsap parmakliklar bulunan mutrip mahfiline kuzeybati kosesindeki ahsap bir merdivenle cikilmaktadir Karsisinda tennure olarak bilinen beyaz elbiseleriyle sema ayini yaptiklari ve etrafi ahsap bir parmaklik ile cevrili yuvarlak bir bolum bulunmaktadir Semahanenin guney duvarinda alcidan yapilmis sade bir mihrap bulunmaktadir Mihrabin dogusunda semahaneye bagli olarak uzanan bir takim hacimler yer almaktayken bu hacimler son yapilan restorasyon calismalari sirasinda ara duvarlari ortadan kaldirilarak semahaneye dahil edilmislerdir Semahane kismi sivri kemerler uzerine kirma cati ile ve turbe bolumu yine daha kucuk sivri kemerler uzerinde 6 kubbe ile ortulmus ve yapinin ic duvarlari alci ile sivanmistir Tekkenin giris kapisinin sol kisminda ise bir cesme bulunmaktadir Gerisindeki mevlevihane avlusunda kare planli bir deposu vardir Cesmenin onundeki sivri kemerin olusturdugu nis icerisinde mermer bir yazit musluk ve bir yalak bulunmakta ve cesmesinin yazitinda cesmenin yapiminda katki saglamis oldugu dusunulen Ya Atta Shapari yazilmaktadir Tekke turbeleriMevlevihanenin giris cephesi boyunca siralanmis kubbeli alti turbede Mevlevi ileri gelenlerine ait yazitsiz on alti mezar bulunur Bes mezarin kimligi belirlenebilmistir Ilk mezar son Seyh Selim Dede ikincisi tekkenin kurucusu Ahmet Pasa ucuncu seyh Celaleddin Efendi ye onuncusu Arap Abdullah Efendiye on altincisi ise Seyh Feyzullah Dedeye aittir Lefkosa Mevlevihanesine gomulen Mevlevi sairleri arasinda Siyahi Mustafa Dede Hizir Handi Dede Danisi Ali Dede Ilmi Dede Mehmet Arif Dede Sadri Dede ve Mustafa Dede nin adlarindan soz edilmesine karsin bunlarin turbelerdeki hangi mezarlara gomulu olduklari bilinmemektedir Kaynakca Mevlevi Tekke Muzesi Lefkosa Belediyesi web sitesi Erisim tarihi 14 05 2015 olu kirik baglanti a b 16 Subat 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Mayis 2015 Ilhan Genc Kibris Lefkose Mevlevihanesi nde Yetismis Mevlevi Divan Sairleri II Uluslararasi Kibris Arastirmalari Kongresi 24 27 Kasim l998 Dogu Akdeniz Universitesi Gazimagusa Kuzey Kibris Turk Cumhuriyeti PDF 16 Subat 2019 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 14 Mayis 2015 5 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Mayis 2015 a b c 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Mayis 2015 Evkaf Arsivi Dosya No 45 Gomlek No 1124 E 14 9 91 Yil 30 1 1891 Bagiskan T Kibris ta Osmanli s 20 a b Arslangazi Havva 2007 Lefkosa Kent Dokusunda Mimari Usluplar Istanbul Marmara Universitesi s 120 a b Arslangazi 2007 s 121 a b muze semazen net 16 Subat 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Subat 2019 www eemd gov ct tr 16 Subat 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Subat 2019 a b c d e Arslangazi 2007 s 124 a b c d Arslangazi 2007 s 122 a b c d Mehmet Vatan 17 Subat 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Subat 2019 a b c d Arslangazi 2007 s 123