Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddede bulunmasına karşın yetersizliği nedeniyle bazı bilgilerin hangi kaynaktan alındığı belirsizdir. (Mayıs 2020) () |
Leishmania Kinetoplastida takımından alttakımı ve ailesindendir. (Burada Trypanosoma cinsi ile beraberdir.)
| Leishmania | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
 Leishmania donovani kemik iliği hücresinin içinde | ||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||
| ||||||
| L. aethiopica |
Vektörleri
(en) (Amerika Kıtası) ve Phlebotomus (Asya-Afrika-Avrupada bulunur, tatarcık, kum sineği, yakarca diyede bilinir). Yapılan çalışmalarda Phlebotomus tobbi türünün kesin vektör olduğu yapılan çalışmalar ile kanıtlanmış iken, moleküler olarak yapılan çalışmalarda olası vektör oldukları düşünülen türler; P. papatasi, P. neglectus ve P. alexandri olarak karşımıza çıkmaktadır.
Formları
(Makrofajlar içinde bu (2-5 mikrometre) Formdadır) ve (14-20x1,5-3,5 mikrometre uzun mekik tarzıdır. Ayrıca bu form çoğaltma kültürlerinde de görülebilinir) formda bulunur.
Konakları
Memeliler ve Sürüngenlerdir
Hastalıkları
Temelde 2 tip hastalıktan sorumludur. (mukozal layşmanyaz gibi alt hastalıkları da vardır). Türkiye'de L. donovani donovani ve L. donovani infantum (özellikle) viseral layşmanyaz (içorgansal layşmanyaz görece daha tehlikelidir) etkenidir. Özellikle Ege, Akdeniz ve Trakya'da bulunur. (Köpeklerde ve insanlarda olabilir-zoonozdur.)
L. tropica, kütanöz layşmanyaz etkenidir. Özellikle Güneydoğu Anadolu'da bulunur. Şark Çıbanı diye de bilinir. Son dönemlerde insanlardan elde edilen kutanöz leishmaniasis vakalı hastalardan L. major'da izole edilerek moleküler olarak tür tayini yapılmıştır.
Bunun dışında Amerikan Layşmanyaz etkenleri (L. donovani chagas, L. braziliense,... vb.) görece Eski Dünya Layşmanyaz etkenlerine göre tehlikelidir. Bu bölgelere ziyaret edecek insanların mutlaka koruyucu tedavileri yaptırmaları ve bu sineklere dikkat etmeleri gerekir. Bu sadece Leishmania için değil Trypanosoma, , ... vb. etkenler içinde geçerlidir. Bu etkenler öldürücüdürler.
Layşmanyaz
Layşmanyaz, Leishmania türleri tarafından birçok omurgalı konakta görülen, vektör tatarcıklar tarafından nakledilen zoonoz karakterli protozoer bir hastalıktır. Doğada kertenkelelerde ve memelilerde görülen hastalığın insan dışında en yaygın görüldüğü memeli köpeklerdir. Köpekler, klinik olarak hastalığa yakalanmalarının yanı sıra insanlar başta olmak üzere diğer memeliler için hastalığın rezervuarı olması açısından da önem taşımaktadır. Hastalık köpeklerde ölüme kadar giden ciddi problemlere yol açmaktadır.
Leishmania türlerinde, tek kamçılı olma özelliği taşıyan, Trypanasomatidae ailesi içinde yer alan öteki türler gibi yapısal değişiklikler yanında biçimsel değişiklikler de meydana gelir. Gelişimleri sırasında, promastigot ve amastigot olmak üzere iki ayrı morfolojik form gösterirler. Bunun yanında, iki form arasında paramastigot form adı verilen bir geçiş formundan da söz edilmektedir. Bunlardan, omurgalı konağın makrofaj hücreleri içinde görülen amastigot formu, hareketsiz 2x5 μ büyüklüğünde oval yapıdadır. Giemsa ile yapılan boyamalarda, ortada koyu mora boyanan bir çekirdeği, azure ile boyanan mor çubuk şeklinde kinetoplastı görülebilir. Vektör tatarcıkların sindirim sisteminde görülen promastigot formu ise parazitin tek kamçılı halidir. Bu formda vücut 20 μ’a kadar ulaşır.Boyanma özellikleri amastigot formu ile aynıdır.
Yaşam çemberi
Leishmania türlerinin hayat siklusu Phlebotominae vektörle, vertebralı konak arasında birbirini takip eden düzenli bir döngüyü içerir . Heteroxene gelişim gösteren etkenin vektörlüğünü Phlebotomus ve soyundaki tatarcıklar yapmaktadır. Parazitler, enfekte vektör tatarcıklar tarafından kan emme sırasında konakçıya verilir ve konakçının makrofaj ve makrofaj benzeri hücrelerine invaginasyonla girerek, parazitofor vakuol içinde gelişmeye başlarlar. Etken, tatarcıkların sindirim kanalının farklı kısımlarında birkaç morfolojik form göstermektedir. Bu durum, sindirim kanalının değişik kısımlarındaki farklı koşullara parazitin uyum sağlamasına bağlanmaktadır. Bu şekilde enfekte olan konaktan, vektör kan emme esnasında makrofajlarla birlikte amasigotları da alır. Makrofajların tatarcığın midesinde parçalanması ile serbest kalan amastigotlar boylarının uzaması ve kamçı gelişimi ile promastigotlara dönüşür. Promastigotlar bölünerek çoğalırlar ve ön mideye oradan da özefagusa geçerler. Özefagustaki promastigotlar enfektif yapıya sahiptirler ve uzun kamçılarının bulunması, arka uçlarının sivri ve dar olması ile diğer promastigot formlardan ayrılırlar. Promastigotların tatarcıkların ağız organeline gelmesiyle döngü tamamlanır.
Köpeklerde Layşmanyaz
Köpeklerde hastalığa çoğunlukla L. infantum nadiren de olsa L. tropica sebep olmaktadır. Köpek leishmaniosisi 5 aylıktan 13 yaşına kadar olan birçok ırkta tespit edilmiştir. Hastalıkta, deri ve iç organ lezyonlarına bağlı semptomlar birlikte görülmektedir. Deride görülen lezyonlar tipiktir ve dermisteki Leishmania amastigotlarına karşı gelişen hücresel immun yanıtın dermisin anatomik yapısında meydana getirdiği değişiklikler sonucunda ortaya çıkar. Hiperkeratoz, deride zayıflık, elastikiyet kaybı, kuruma, sertleşme, depigmentasyon, kepekli dermatitis yaygın deri belirtileridir. Kulak çevresinde, periorbital bölgede, burun ve ağız kısmında parazitin irritasyonuyla meydana gelen epidermal hiperplaziler yanında derinin bütünlüğünün bozulmasıyla, çok sayıda, açık lezyon, yüzeysel ve düzensiz eksülserasyonlar oluşur. Genellikle başta, kulakların sınırında, burunda, gözlerde, bacakların eklem yerlerinde özellikle de bilek-metatarsus ve tarsusmetatarsus eklemlerinde görülen ülserler yuvarlak şekilli, düzgün sınırlı ve derindir. Genelde dorsal, skapular, torasik ve femoral bölgede bulunan, 3–15 mm. büyüklüğündeki nodüller çok miktarda Leishmania amasigotu içerir ve bu nodüller de ülserleşebilir. Parazitlerin kıl folliküllerine yerleşmesine bağlı olarak, kılların parlaklığını ve canlılığını kaybetmesiyle, başta göz çevresinde olmak üzere, burun çevresinde, kulaklarda, boyunda, toraksta, eklemlerin çıkıntılı yerlerinde ve kuyrukta görülen alopesili alanlar daha sonraları tüm vücuda yayılırlar. Bu özelliği ile uyuz hastalığı ile karıştırılabilmektedir. Hastalık sırasında, tırnaklarda da çeşitli lezyonlar meydana gelmektedir. Parazitin tırnağın matriksine yerleşmesi ve tırnaktaki sürekli büyüme sonucunda, güçlü kıvrımlarla karakterize oncogryposis meydana gelir. Bu durum tırnakların normal kullanımını engeller. Bunun yanında interdigital bölgede yangı ve ayak yastıklarında hiperkeratoz sebebiyle artan duyarlılık gözlenir. Deri lezyonları yanında, en sık rastlanan visceral beliriti, kilo kaybı ve aktivite azalmasıdır. Böbrekte nefritis ve glomerulonefritisle ortaya çıkan böbrek yetmezliğine bağlı olarak anoreksi, polyuri, polydipsi, kusma, dorsolumbar bölgede kifozis ve palpasyonda ağrı gözlenir. Artralji, nöralji, polyartiritis, interdigital dermatitis ve yarıklara bağlı olarak, hasta güçlükle yürümektedir). Konjuktival membranlarda, kırmızı renkli, mukopurulent ve purulent eksudatla karakterize konjuktivitis vardır. Keratitise bağlı olarak korneada, mavi rekte bulutlanma, pupillar deformasyon ve ülser meydana gelir. Nasal mukozada, trombositopeniye ve ülserlere bağlı olarak burun kanaması gözlenir. Bukkal mukozada, dudakların iç kısımlarında, yanaklarda ülserasyonlar görülür. Popliteal ve preskapular lenf yumrularında görülen adenopatiler köpek leishmaniosis’inin erken belirtilerindendir. Sonraları submaksillar ve retrofarengeal lenf yumrularına da yayılır. Nodüllerin palpasyonunda şişlik, sertlik ve ağrı gözlenir).
Patogenez
Tatarcıklar ile taşınarak bulaştırılan parazitlerin kandan temizlenmesi, retiküloendotelial sistem (RES) hücreleri tarafından yapılır. Bu mücadele sırasında RES hücreleri çoğalıp büyürler ve sonuçta, her organ retiküloendotelial elemanlardan zenginliği oranında, patolojik değişikliğe uğrar. Bu nedenle hastalığı karakterize eden en önemli değişiklikler, dalak, karaciğer, kemik iliği ve lenf yumrularında görülür. Buna bağlı olarak RES hücrelerinden zengin lenf yumrularında adenopatiler, kemik iliğinin sıvılaşarak hemorajik hal alması, dalak ve karaciğerdeki hipertrofiler yaygın görülen patolojik bulgulardır.Bunun yanında; gözde keratitis, hemorajik keratokonjuktivitis, immun kompleks birikimine bağlı üveitis, böbreklerde tubuler nekroz ve membranoproliferatif glomerulonefritis, akciğerlerde konjesyon, çeşitli organlara ait damarlarda yangı ve yangılı damarların yırtılmasına bağlı kanamalar sonucu şekillenen iskemik lezyonlar ayrıca hipokampusta aktif nörofaji gibi patolojik lezyonlar da görülmektedir.
Tedavi yöntemleri
Pentavalan antimon bileşikleri olan meglumine antimonate ve sodium stibogluconate tedavide oldukça yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu ilaçların, intramuskuler yapılan uygulamalarında muskuler fibrozis ve abse oluşumu gibi yan etkileri olduğundan subkutan kullanımı tavsiye edilmektedir. Allopurinol’ün kullanımı son yıllarda yaygınlaşmıştır. İlaç RNA sentezini bloke ederek protozoonun gelişimini engeller. Allopurinol oral olarak tek başına uygulanabileceği gibi subkutan olarak uygulanan pentavalan antimon preparatları ile birlikte de kullanılabilir. , Streptomyces nodosus aktinomisetlerinden elde edilen makrolid grubu bir preparattır. Özellikle anti-fungal olmasına karşın bazı protozoonlarda da etkinliği saptanmıştır. Bu ilaç nefrotoksik özelliği sebebiyle fazla tercih edilmemektedir. Ancak bu dezavantaj lipozomalize formulasyonları ile giderilmeye çalışılmıştır (5,38).
Bu ilaçların yanında leishmaniosisin tedavisinde aminosidine, , , metronidazol, , gibi preparatlar da kullanılmaktadır.
Kaynakça
- Abranches P, Silva-Pereira CD, Conceição- Silva FM, Santos-Gomes GM, Janz JG,1991. Canine leishmaniasis: Pathological and ecological factors influening transmission of infection. J Parasitol., 77(4):557-561.
- Adler S, 1964. Leishmania Dawes B. eds., Advances in Parasitology. Vol.2 Academic Press New York, London, p: 35-78.
- Baneth G, Aroch I, Zuri G, Harrus S, Schnur F, Jaffe L, 1996. A new focus of canine leishmaniasis in central Israel. Journal of Israel Veterinary Medicine. 51(1):43-44.
- Baneth G, Schnur LF, Keren E, Aroch I, Zuri G, Harrus S, Jaffe L, 1997. Canine visceral leishmaniasis in central Israel – an emerging zoonozis. Journal of Israel Veterinary Medicine. 52(1):24.
- Baneth G, Shaw SE, 2002. Chemotherapy of canine leishmaniosis. Vet Parasitol., 106:315- 324.
- Cardoso L, Neto F, Sousa JC, Rodrigues M, Cabral M, 1998. Use of leishmanin skin test in the detection of canine Leishmania-spesific cellular immunity. Vet Parasitol., 79:213-220.
- Carrasco L, Chacón M de Lara F, Martin E, Hervás J, Molleda JM, Gómez-Vıllamandos JC, López R, 1997. Acute haemorrhagic pancreatitis associated with canine visceral leishmaniasis. Vet Rec., 141:519-521.
- Coşkun Ş, Batmaz H, Aydın L, Yılmaz F, 1997. Seroprevalance of Leishmania infantum infection of dogs in the western part of Turkey. T Parasitol Derg., 21(3):287-291.
- Dye C, Vidor E, Dereure J, 1993. Serological diagnosis of leishmaniasis: on detecting infection as well as disease. Epidemiol Infect., 103:647-656.
- El-Shoura SM, Sheikha AK, 1991. Fine structure of Leishmania donovani in bone marrow aspirates from a patient with visceral leishmaniasis before and during treatment with sodium stiboglucanate. Trop Med Parasitol., 42:119-126.
- Evans DA, Rebélo ME, 1996. Hand Book of Visceral-Cutaneous Leishmaniasis in the Domestic Dog. Instituto de Protecçáo da Produçáo Agro-Alimentar Centro Nacional de Protecçáo e Controlo Zoo-Sanitário.
- Ferrer L, Aisa MJ, Roura X, Portús M, 1995. Serological diagnosis and treatment of canine leishmaniasis. Vet Rec., 136:514-516.
- Fisa R, Riera C, Gállego M, Manubens J, Portús M, 2001. Nested PCR for diagnosis of canine leishmaniosis in peripheral blood, lymph node and bone marrow aspirates. Vet Parasitol., 99:105-111.
- Garcia-Alonso M, Blanco A, Reina D, Serrano FJ, Alonso C, Nieto CG, 1996. Immunopathology of the uveitis in canine leishmaniasis. Parasit Immunol., 18:617-623.
- George JW, Nielsen SW, Shively JN, Hopek S, Mroz S, 1976. Canine leishmaniasis with amyloidosis. Vet Pathol., 13:365-373.
- Ginel PJ, Mozos E, Fernández A, Martinez A, Molleda JM, 1993. Canine pemphigus foliaceus associated with leishmaniasis. Vet Rec., 133:526-527.
- Guessous-Idrissi N, Berrag B, Riyad M, Sahibi H, Bichichi M, Rhalem A, 1997. Short report: Leishmania tropica Etiological agent of a case of canine visceral leishmaniasis in northern Morocco. Am J Trop Med Hyg., 57(2):172-173.
- Guy M, Bailey W, Snowden K, 1993. Canine leishmaniasis. Vet Rec., 396.
- Hervás Rodriguez J, Mozos E, Méndez A, Pérez J, Gómez-Villamandos JC, 1996. Leishmania infection of canine skin fibroblast in vivo. Vet Pathol., 33:469-473.
- Lachaud L, Marchergui-Hammami S, Chabbert E, Dereure J, Dedet JP, Bastien P, 2002. Comparison of six PCR methods using peripheral blood for detection of canine visceral leishmaniasis. J Clin Microbiol., 40 (1): 210-215.
- Lawyer PG, Ngumbi PM, Anjili CO, Odongo SO, Mebrahtu YB, Githure JI, Koech DK, Roberts CR, 1990. Development of Leishmania major in Phlebotomus duboscqi and Sergentomyia schwetzi (Diptera: Pshycodidae). Am J Trop Med Hyg ., 43(1):31-43.
- Leedale GF, Vickerman K. 2000. Phylum Euglenozoa. Lee JJ, Leedale GF, eds, The Illustrated Guide to the Protozoa. Second Edition Organisms Tradiditionally Referred ta as Protozoa,or Newly Discoverd Groups. Society of Protozoologists Allen Press Inc. Lawrence, U.S.A. Volume I. p: 1135-1185.
- Levine DN, 1985. Veterinary Protozoology. Chapt 2,48-55 Iowa State University Press.
- Liste F, Gascon M, 1995. Allopurinol in the treatment of canine visceral leishmaniasis. Vet Rec., 137:23-24.
- Müller N, Zimmermann V, Forster U, Bienz M, Gottstein B, Welle M, 2003. PCR-based detection of canine Leishmania infections in formalin-fixed and paraffin-embedded skin biopsies: elaboration of a protocol for quality assessment of the diagnostic amplification reaction. Vet Parasitol., 114:223-229.
- Nieto CG, Navarette I, Habela MA, Serrano F, Redondo E, 1992. Pathological changes in kidneys of dogs with natural Leishmania infection. Vet Parasitol., 45:33-47.
- Özcel MA, Daldal N, 1997. Artropod Hastalıkları Vektörler. Türkiye Parazitoloji Derneği Yayını, yayın no:13, İzmir.
- Pumarola M, Brevik L, Badiola J, Vargas A, Domingo M, Ferrer L, 1991. Canine leishmaniasis associated with systemic vasculitis in two dogs. J Comp Path., 105:279-286.
- Rafyi A, Niak AL, Naghshineh R, Aboutorabian H, 1968. Canine visceral leishmaniasis in Iran. Vet Rec., 83:269-278.
- Ribeiro JMC, 1989. Vector saliva and its role in parasite transmission. Exp Parasitol., 69:104-106.
- Slappendel RJ, 1988. Canine leishmaniasis. Veterinary Quarterly. 10(1):1-16.
- Spreng D, 1993. Leishmanial polyarthritis in two dogs. J Small Anim Pract., 34:559-563.
- Valladares JE, Riera C, Pastor J, Gállego M, Portús M, Arboix M, 1997. Hepatobiliar and renal failure in a dog experimentally infected with Leishmania infantum. Vet Rec., 141:574-575.
- Vercammen F, De Deken R, 1995. Treatment of canine leishmaniasis with allopurinol. Vet Rec., 252.
- Vercammen F, De Deken R, 1996. Antibody kinetics during allopurinol treatment in canine leishmaniasis. Vet Rec., 139:264.
- Wargburg A, Schlein Y, 1986. The effect of post-bloodmeal nutrition of Phlebotomus papatasi on the transmission of Leishmania major. Am J Trop Med Hyg., 35(5):926-930.
- Yaşarol Ş, 1981. Leishmaniasis. T. Parazitoloji Derneği Yayını, Yayın No:2.
- Zuckerman A, Lainson R, 1977. Leishmania. Kreier JP, eds, 1977. Parasitic Protozoa. Vol 1:Chapt 3, Academic Press New York, San Francisco, London. 57-133
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddede kaynak listesi bulunmasina karsin metin ici kaynaklarin yetersizligi nedeniyle bazi bilgilerin hangi kaynaktan alindigi belirsizdir Lutfen kaynaklari uygun bicimde metin icine yerlestirerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Mayis 2020 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Leishmania Kinetoplastida takimindan alttakimi ve ailesindendir Burada Trypanosoma cinsi ile beraberdir LeishmaniaLeishmania donovani kemik iligi hucresinin icindeBiyolojik siniflandirmaSube EuglenozoaSinif Takim TurL aethiopica L amazonensis L arabica L archibaldi disputed species L aristedesi L Viannia braziliensis L chagasi syn L infantum L Viannia colombiensis L deanei L donovani L enriettii L equatorensis L forattinii L garnhami L gerbili L Viannia guyanensis L herreri L hertigi L infantum L killicki L Viannia lainsoni L major L mexicana L Viannia naiffi L Viannia panamensis L Viannia peruviana L Viannia pifanoi L Viannia shawi L tarentolae L tropica L turanica L venezuelensisVektorleri en Amerika Kitasi ve Phlebotomus Asya Afrika Avrupada bulunur tatarcik kum sinegi yakarca diyede bilinir Yapilan calismalarda Phlebotomus tobbi turunun kesin vektor oldugu yapilan calismalar ile kanitlanmis iken molekuler olarak yapilan calismalarda olasi vektor olduklari dusunulen turler P papatasi P neglectus ve P alexandri olarak karsimiza cikmaktadir Formlari Makrofajlar icinde bu 2 5 mikrometre Formdadir ve 14 20x1 5 3 5 mikrometre uzun mekik tarzidir Ayrica bu form cogaltma kulturlerinde de gorulebilinir formda bulunur KonaklariMemeliler ve SurungenlerdirHastaliklariTemelde 2 tip hastaliktan sorumludur mukozal laysmanyaz gibi alt hastaliklari da vardir Turkiye de L donovani donovani ve L donovani infantum ozellikle viseral laysmanyaz icorgansal laysmanyaz gorece daha tehlikelidir etkenidir Ozellikle Ege Akdeniz ve Trakya da bulunur Kopeklerde ve insanlarda olabilir zoonozdur L tropica kutanoz laysmanyaz etkenidir Ozellikle Guneydogu Anadolu da bulunur Sark Cibani diye de bilinir Son donemlerde insanlardan elde edilen kutanoz leishmaniasis vakali hastalardan L major da izole edilerek molekuler olarak tur tayini yapilmistir Bunun disinda Amerikan Laysmanyaz etkenleri L donovani chagas L braziliense vb gorece Eski Dunya Laysmanyaz etkenlerine gore tehlikelidir Bu bolgelere ziyaret edecek insanlarin mutlaka koruyucu tedavileri yaptirmalari ve bu sineklere dikkat etmeleri gerekir Bu sadece Leishmania icin degil Trypanosoma vb etkenler icinde gecerlidir Bu etkenler oldurucudurler LaysmanyazLaysmanyaz Leishmania turleri tarafindan bircok omurgali konakta gorulen vektor tatarciklar tarafindan nakledilen zoonoz karakterli protozoer bir hastaliktir Dogada kertenkelelerde ve memelilerde gorulen hastaligin insan disinda en yaygin goruldugu memeli kopeklerdir Kopekler klinik olarak hastaliga yakalanmalarinin yani sira insanlar basta olmak uzere diger memeliler icin hastaligin rezervuari olmasi acisindan da onem tasimaktadir Hastalik kopeklerde olume kadar giden ciddi problemlere yol acmaktadir Leishmania turlerinde tek kamcili olma ozelligi tasiyan Trypanasomatidae ailesi icinde yer alan oteki turler gibi yapisal degisiklikler yaninda bicimsel degisiklikler de meydana gelir Gelisimleri sirasinda promastigot ve amastigot olmak uzere iki ayri morfolojik form gosterirler Bunun yaninda iki form arasinda paramastigot form adi verilen bir gecis formundan da soz edilmektedir Bunlardan omurgali konagin makrofaj hucreleri icinde gorulen amastigot formu hareketsiz 2x5 m buyuklugunde oval yapidadir Giemsa ile yapilan boyamalarda ortada koyu mora boyanan bir cekirdegi azure ile boyanan mor cubuk seklinde kinetoplasti gorulebilir Vektor tatarciklarin sindirim sisteminde gorulen promastigot formu ise parazitin tek kamcili halidir Bu formda vucut 20 m a kadar ulasir Boyanma ozellikleri amastigot formu ile aynidir Yasam cemberi Leishmania turlerinin hayat siklusu Phlebotominae vektorle vertebrali konak arasinda birbirini takip eden duzenli bir donguyu icerir Heteroxene gelisim gosteren etkenin vektorlugunu Phlebotomus ve soyundaki tatarciklar yapmaktadir Parazitler enfekte vektor tatarciklar tarafindan kan emme sirasinda konakciya verilir ve konakcinin makrofaj ve makrofaj benzeri hucrelerine invaginasyonla girerek parazitofor vakuol icinde gelismeye baslarlar Etken tatarciklarin sindirim kanalinin farkli kisimlarinda birkac morfolojik form gostermektedir Bu durum sindirim kanalinin degisik kisimlarindaki farkli kosullara parazitin uyum saglamasina baglanmaktadir Bu sekilde enfekte olan konaktan vektor kan emme esnasinda makrofajlarla birlikte amasigotlari da alir Makrofajlarin tatarcigin midesinde parcalanmasi ile serbest kalan amastigotlar boylarinin uzamasi ve kamci gelisimi ile promastigotlara donusur Promastigotlar bolunerek cogalirlar ve on mideye oradan da ozefagusa gecerler Ozefagustaki promastigotlar enfektif yapiya sahiptirler ve uzun kamcilarinin bulunmasi arka uclarinin sivri ve dar olmasi ile diger promastigot formlardan ayrilirlar Promastigotlarin tatarciklarin agiz organeline gelmesiyle dongu tamamlanir Kopeklerde Laysmanyaz Kopeklerde hastaliga cogunlukla L infantum nadiren de olsa L tropica sebep olmaktadir Kopek leishmaniosisi 5 ayliktan 13 yasina kadar olan bircok irkta tespit edilmistir Hastalikta deri ve ic organ lezyonlarina bagli semptomlar birlikte gorulmektedir Deride gorulen lezyonlar tipiktir ve dermisteki Leishmania amastigotlarina karsi gelisen hucresel immun yanitin dermisin anatomik yapisinda meydana getirdigi degisiklikler sonucunda ortaya cikar Hiperkeratoz deride zayiflik elastikiyet kaybi kuruma sertlesme depigmentasyon kepekli dermatitis yaygin deri belirtileridir Kulak cevresinde periorbital bolgede burun ve agiz kisminda parazitin irritasyonuyla meydana gelen epidermal hiperplaziler yaninda derinin butunlugunun bozulmasiyla cok sayida acik lezyon yuzeysel ve duzensiz eksulserasyonlar olusur Genellikle basta kulaklarin sinirinda burunda gozlerde bacaklarin eklem yerlerinde ozellikle de bilek metatarsus ve tarsusmetatarsus eklemlerinde gorulen ulserler yuvarlak sekilli duzgun sinirli ve derindir Genelde dorsal skapular torasik ve femoral bolgede bulunan 3 15 mm buyuklugundeki noduller cok miktarda Leishmania amasigotu icerir ve bu noduller de ulserlesebilir Parazitlerin kil follikullerine yerlesmesine bagli olarak killarin parlakligini ve canliligini kaybetmesiyle basta goz cevresinde olmak uzere burun cevresinde kulaklarda boyunda toraksta eklemlerin cikintili yerlerinde ve kuyrukta gorulen alopesili alanlar daha sonralari tum vucuda yayilirlar Bu ozelligi ile uyuz hastaligi ile karistirilabilmektedir Hastalik sirasinda tirnaklarda da cesitli lezyonlar meydana gelmektedir Parazitin tirnagin matriksine yerlesmesi ve tirnaktaki surekli buyume sonucunda guclu kivrimlarla karakterize oncogryposis meydana gelir Bu durum tirnaklarin normal kullanimini engeller Bunun yaninda interdigital bolgede yangi ve ayak yastiklarinda hiperkeratoz sebebiyle artan duyarlilik gozlenir Deri lezyonlari yaninda en sik rastlanan visceral beliriti kilo kaybi ve aktivite azalmasidir Bobrekte nefritis ve glomerulonefritisle ortaya cikan bobrek yetmezligine bagli olarak anoreksi polyuri polydipsi kusma dorsolumbar bolgede kifozis ve palpasyonda agri gozlenir Artralji noralji polyartiritis interdigital dermatitis ve yariklara bagli olarak hasta guclukle yurumektedir Konjuktival membranlarda kirmizi renkli mukopurulent ve purulent eksudatla karakterize konjuktivitis vardir Keratitise bagli olarak korneada mavi rekte bulutlanma pupillar deformasyon ve ulser meydana gelir Nasal mukozada trombositopeniye ve ulserlere bagli olarak burun kanamasi gozlenir Bukkal mukozada dudaklarin ic kisimlarinda yanaklarda ulserasyonlar gorulur Popliteal ve preskapular lenf yumrularinda gorulen adenopatiler kopek leishmaniosis inin erken belirtilerindendir Sonralari submaksillar ve retrofarengeal lenf yumrularina da yayilir Nodullerin palpasyonunda sislik sertlik ve agri gozlenir Patogenez Tatarciklar ile tasinarak bulastirilan parazitlerin kandan temizlenmesi retikuloendotelial sistem RES hucreleri tarafindan yapilir Bu mucadele sirasinda RES hucreleri cogalip buyurler ve sonucta her organ retikuloendotelial elemanlardan zenginligi oraninda patolojik degisiklige ugrar Bu nedenle hastaligi karakterize eden en onemli degisiklikler dalak karaciger kemik iligi ve lenf yumrularinda gorulur Buna bagli olarak RES hucrelerinden zengin lenf yumrularinda adenopatiler kemik iliginin sivilasarak hemorajik hal almasi dalak ve karacigerdeki hipertrofiler yaygin gorulen patolojik bulgulardir Bunun yaninda gozde keratitis hemorajik keratokonjuktivitis immun kompleks birikimine bagli uveitis bobreklerde tubuler nekroz ve membranoproliferatif glomerulonefritis akcigerlerde konjesyon cesitli organlara ait damarlarda yangi ve yangili damarlarin yirtilmasina bagli kanamalar sonucu sekillenen iskemik lezyonlar ayrica hipokampusta aktif norofaji gibi patolojik lezyonlar da gorulmektedir Tedavi yontemleriPentavalan antimon bilesikleri olan meglumine antimonate ve sodium stibogluconate tedavide oldukca yaygin olarak kullanilmaktadir Bu ilaclarin intramuskuler yapilan uygulamalarinda muskuler fibrozis ve abse olusumu gibi yan etkileri oldugundan subkutan kullanimi tavsiye edilmektedir Allopurinol un kullanimi son yillarda yayginlasmistir Ilac RNA sentezini bloke ederek protozoonun gelisimini engeller Allopurinol oral olarak tek basina uygulanabilecegi gibi subkutan olarak uygulanan pentavalan antimon preparatlari ile birlikte de kullanilabilir Streptomyces nodosus aktinomisetlerinden elde edilen makrolid grubu bir preparattir Ozellikle anti fungal olmasina karsin bazi protozoonlarda da etkinligi saptanmistir Bu ilac nefrotoksik ozelligi sebebiyle fazla tercih edilmemektedir Ancak bu dezavantaj lipozomalize formulasyonlari ile giderilmeye calisilmistir 5 38 Bu ilaclarin yaninda leishmaniosisin tedavisinde aminosidine metronidazol gibi preparatlar da kullanilmaktadir KaynakcaAbranches P Silva Pereira CD Conceicao Silva FM Santos Gomes GM Janz JG 1991 Canine leishmaniasis Pathological and ecological factors influening transmission of infection J Parasitol 77 4 557 561 Adler S 1964 Leishmania Dawes B eds Advances in Parasitology Vol 2 Academic Press New York London p 35 78 Baneth G Aroch I Zuri G Harrus S Schnur F Jaffe L 1996 A new focus of canine leishmaniasis in central Israel Journal of Israel Veterinary Medicine 51 1 43 44 Baneth G Schnur LF Keren E Aroch I Zuri G Harrus S Jaffe L 1997 Canine visceral leishmaniasis in central Israel an emerging zoonozis Journal of Israel Veterinary Medicine 52 1 24 Baneth G Shaw SE 2002 Chemotherapy of canine leishmaniosis Vet Parasitol 106 315 324 Cardoso L Neto F Sousa JC Rodrigues M Cabral M 1998 Use of leishmanin skin test in the detection of canine Leishmania spesific cellular immunity Vet Parasitol 79 213 220 Carrasco L Chacon M de Lara F Martin E Hervas J Molleda JM Gomez Villamandos JC Lopez R 1997 Acute haemorrhagic pancreatitis associated with canine visceral leishmaniasis Vet Rec 141 519 521 Coskun S Batmaz H Aydin L Yilmaz F 1997 Seroprevalance of Leishmania infantum infection of dogs in the western part of Turkey T Parasitol Derg 21 3 287 291 Dye C Vidor E Dereure J 1993 Serological diagnosis of leishmaniasis on detecting infection as well as disease Epidemiol Infect 103 647 656 El Shoura SM Sheikha AK 1991 Fine structure of Leishmania donovani in bone marrow aspirates from a patient with visceral leishmaniasis before and during treatment with sodium stiboglucanate Trop Med Parasitol 42 119 126 Evans DA Rebelo ME 1996 Hand Book of Visceral Cutaneous Leishmaniasis in the Domestic Dog Instituto de Proteccao da Producao Agro Alimentar Centro Nacional de Proteccao e Controlo Zoo Sanitario Ferrer L Aisa MJ Roura X Portus M 1995 Serological diagnosis and treatment of canine leishmaniasis Vet Rec 136 514 516 Fisa R Riera C Gallego M Manubens J Portus M 2001 Nested PCR for diagnosis of canine leishmaniosis in peripheral blood lymph node and bone marrow aspirates Vet Parasitol 99 105 111 Garcia Alonso M Blanco A Reina D Serrano FJ Alonso C Nieto CG 1996 Immunopathology of the uveitis in canine leishmaniasis Parasit Immunol 18 617 623 George JW Nielsen SW Shively JN Hopek S Mroz S 1976 Canine leishmaniasis with amyloidosis Vet Pathol 13 365 373 Ginel PJ Mozos E Fernandez A Martinez A Molleda JM 1993 Canine pemphigus foliaceus associated with leishmaniasis Vet Rec 133 526 527 Guessous Idrissi N Berrag B Riyad M Sahibi H Bichichi M Rhalem A 1997 Short report Leishmania tropica Etiological agent of a case of canine visceral leishmaniasis in northern Morocco Am J Trop Med Hyg 57 2 172 173 Guy M Bailey W Snowden K 1993 Canine leishmaniasis Vet Rec 396 Hervas Rodriguez J Mozos E Mendez A Perez J Gomez Villamandos JC 1996 Leishmania infection of canine skin fibroblast in vivo Vet Pathol 33 469 473 Lachaud L Marchergui Hammami S Chabbert E Dereure J Dedet JP Bastien P 2002 Comparison of six PCR methods using peripheral blood for detection of canine visceral leishmaniasis J Clin Microbiol 40 1 210 215 Lawyer PG Ngumbi PM Anjili CO Odongo SO Mebrahtu YB Githure JI Koech DK Roberts CR 1990 Development of Leishmania major in Phlebotomus duboscqi and Sergentomyia schwetzi Diptera Pshycodidae Am J Trop Med Hyg 43 1 31 43 Leedale GF Vickerman K 2000 Phylum Euglenozoa Lee JJ Leedale GF eds The Illustrated Guide to the Protozoa Second Edition Organisms Tradiditionally Referred ta as Protozoa or Newly Discoverd Groups Society of Protozoologists Allen Press Inc Lawrence U S A Volume I p 1135 1185 Levine DN 1985 Veterinary Protozoology Chapt 2 48 55 Iowa State University Press Liste F Gascon M 1995 Allopurinol in the treatment of canine visceral leishmaniasis Vet Rec 137 23 24 Muller N Zimmermann V Forster U Bienz M Gottstein B Welle M 2003 PCR based detection of canine Leishmania infections in formalin fixed and paraffin embedded skin biopsies elaboration of a protocol for quality assessment of the diagnostic amplification reaction Vet Parasitol 114 223 229 Nieto CG Navarette I Habela MA Serrano F Redondo E 1992 Pathological changes in kidneys of dogs with natural Leishmania infection Vet Parasitol 45 33 47 Ozcel MA Daldal N 1997 Artropod Hastaliklari Vektorler Turkiye Parazitoloji Dernegi Yayini yayin no 13 Izmir Pumarola M Brevik L Badiola J Vargas A Domingo M Ferrer L 1991 Canine leishmaniasis associated with systemic vasculitis in two dogs J Comp Path 105 279 286 Rafyi A Niak AL Naghshineh R Aboutorabian H 1968 Canine visceral leishmaniasis in Iran Vet Rec 83 269 278 Ribeiro JMC 1989 Vector saliva and its role in parasite transmission Exp Parasitol 69 104 106 Slappendel RJ 1988 Canine leishmaniasis Veterinary Quarterly 10 1 1 16 Spreng D 1993 Leishmanial polyarthritis in two dogs J Small Anim Pract 34 559 563 Valladares JE Riera C Pastor J Gallego M Portus M Arboix M 1997 Hepatobiliar and renal failure in a dog experimentally infected with Leishmania infantum Vet Rec 141 574 575 Vercammen F De Deken R 1995 Treatment of canine leishmaniasis with allopurinol Vet Rec 252 Vercammen F De Deken R 1996 Antibody kinetics during allopurinol treatment in canine leishmaniasis Vet Rec 139 264 Wargburg A Schlein Y 1986 The effect of post bloodmeal nutrition of Phlebotomus papatasi on the transmission of Leishmania major Am J Trop Med Hyg 35 5 926 930 Yasarol S 1981 Leishmaniasis T Parazitoloji Dernegi Yayini Yayin No 2 Zuckerman A Lainson R 1977 Leishmania Kreier JP eds 1977 Parasitic Protozoa Vol 1 Chapt 3 Academic Press New York San Francisco London 57 133