Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kan emme (hematofaji) kan ile beslenen canlıların kan emme eylemidir (Eski Yunancada αἷμα haima "kan" ve φάγειν phagein "beslenme"). Kan besleyici proteinler ve lipitler açısından zengin bir sıvı olduğundan, kan emme muazzam bir çaba olmadan bu besin maddelerine ulaşmada solucanlar ve eklembacaklılar gibi birçok küçük hayvanlarda beslenme için tercih edilen bir form olarak gelişmiştir. Bazı bağırsak nematodları, bağırsak kılcallarından sızan kan ile beslenirler ve sülüklerin yaklaşık yüzde 75'i kan emme eylemi gerçekleştirir. Bazı balıklar, lampreyler, candirular ve memeliler, özellikle ve , , kuşu, gibi kuşlar kan emme eylemi gösterirler.
Mekanizma ve gelişim
Kan emici canlıların damar yapılarına ve deriye girebilmek ve kan emebilmek için özelleşmiş ağız organelleri ve kimyasal salgıları vardır. Bu beslenme türü flebotomi (kan alma) diye bilinir (Eski Yunancada, phleps "damar" and tomos "kesme").
Kan emme, kılcal damarlardan ya da kan sızıntısından direkt olarak kan emme şeklinde olabileceği gibi yalama şeklinde de olabilir. Kan emerken tükürük salgısında bulunan kanın pıhtılaşmasını önleyici antikoagülan, , yangı önleyici ve ağrı engelleyici maddeler kullanılır.
Kan emme zorunlu veya isteğe bağlı bir eylem olarak sınıflandırılabilir. Zorunlu olarak kan emen canlılar, Rhodnius prolixus (Güney Amerikada bir Adımlayıcı yarım kanatlılar türü) türünde olduğu gibi başka bir beslenme şekline sahip değillerdir. Aedes aegypti ve birçok sivrisinek türünde olduğu gibi bazı türler de isteğe bağlı kan emicilik gösterirler ve polen, meyve suyu ve diğer biyolojik sıvılarla beslenebilirler. türlerde dişilerin yumurta üretebilmesi için kan emmeye ihtiyaçları vardır.
Görünüşe göre birçok canlı türünde kan emme işlevi farklı şekillerde gelişmiştir. Konaklara yerleşebilmek ve onlardan yarar sağlayabilmek için adaptasyon yetenekleri gelişmiştir (genellikle konaklar tarafından öldürülmemek için gece ortaya çıkarlar) ve aynı zamanda fiziksel kimyasal dedektörler gelişmiştir (ter bileşenleri, CO2, ısı, ışık, hareket vb. tespit etmek için).
Tıbbi önemi
Kan emme ile birlikte, kan emen organizmada bulunan hastalık etkenleri konak organizmaya aktarılır. Bazı parazitlerin yaşam döngüsünde önemli bir yeri vardır. Birçok bakteri ve virüs bu yolla yayılabilmektedir
Hematophagous organisms have been used by physicians for beneficial purposes (hirudotherapy). Bazı doktorlar ameliyat veya travma sonrası bazı yaralardaki kanın pıhtılaşmasını önlemek için sülükleri kullanırlar, böylece yara bölgesinde taze kan sızıntısı yaranın iyileşmesini destekler.[kaynak belirt] Yakın zamanda genetik mühendisliği ile geliştirilen ve desmoteplase denen Desmodus rotundus (vampir yarasa) tükürüğü kökenli bir maddenin inmeli hastalarda tedaviyi şansını arttırdığı görülmüştür.[kaynak belirt]
İnsanlarda kan emme davranışı
Kan içme, kan ürünleri üretme ve tatma birçok toplumda görülen bir beslenme davranışıdır. Sığır kanı ile sütünü karıştırarak içme Afrika Masailerinde görülen bir beslenme şeklidir. Marko Polo, Moğolların zor durumda kalmaları hallerinde gerektiği kadar atlarının kanlarını içtiklerini bildirmiştir. dünyanın birçok yerinde tüketilmektedir. Mocheler gibi bazı toplumlarda kan emme ayinleri yapılırken Rusyanın yerel topluluklarından olan schytialılar savaşta ilk öldürdükleri düşmanın kanını içerler. Bazı dinlerdeki bazı ritüeller kan içme eyleminin bir yansımasıdır, Hristiyan efkaristiyasında şarabın İsanın kanına dönüştürülmesi gibi. Bazı psikiyatrik hastalarda da kan emme eylemi bazı insanlarda ise kendi kanlarını emme ya da yalama eylemi gözlenmiştir. Sonuç olarak vampirlik kültürel ve edebi olarak ilgi duyulan bir davranış olmuştur.
Ayrıca bakınız
- Chupacabra
- Consumer-resource systems
- Doğal konak
- Tick-borne disease
- Vektörler
- Bulaş
- Zoonoz hastalıklar
Kaynakça
- Scharfetter C, Hagenbuchner K (1967). "Blutdurst als Symptom. Ein seltsamer Fall von Bluttrinken". Psychiatr Neurol. 154 (5). Basel. ss. 288-310.
- Ciprandi A, Horn F, Termignoni C (2003). "Saliva of hematophagous animals: source of new anticoagulants" (PDF). Rev. Bras. Hematol. Hemoter. 25 (4). ss. 250-262. 7 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Temmuz 2016.
- Markwardt F (Ekim 2002). "Hirudin as alternative anticoagulant--a historical review". Semin. Thromb. Hemost. 28 (5). ss. 405-14. doi:10.1055/s-2002-35292. (PMID) 12420235.
- Ribeiro JM (Eylül 1995). "Blood-feeding arthropods: live syringes or invertebrate pharmacologists?". Infect Agents Dis. 4 (3). ss. 143-52. (PMID) 8548192.
Dış bağlantılar
- Schutt, W.
- Galun, R.
- Beaty, LC.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kan emme hematofaji kan ile beslenen canlilarin kan emme eylemidir Eski Yunancada aἷma haima kan ve fagein phagein beslenme Kan besleyici proteinler ve lipitler acisindan zengin bir sivi oldugundan kan emme muazzam bir caba olmadan bu besin maddelerine ulasmada solucanlar ve eklembacaklilar gibi bircok kucuk hayvanlarda beslenme icin tercih edilen bir form olarak gelismistir Bazi bagirsak nematodlari bagirsak kilcallarindan sizan kan ile beslenirler ve suluklerin yaklasik yuzde 75 i kan emme eylemi gerceklestirir Bazi baliklar lampreyler candirular ve memeliler ozellikle ve kusu gibi kuslar kan emme eylemi gosterirler Bir Anopheles stephensi sivrisinegi sivri bir hortuma sahiptir insanlardan ve hayvanlardan kan emer Karni sistikten sonra emdigi kani damla damla konagin uzerine birakmaya baslar Bu sivrisinek Misir dan Cin e kardar yayilim gosteren bir sitma vektorudur Tahtakurusu Bir corapta bulunan taze kani emen kelebekler Mekanizma ve gelisimKan emici canlilarin damar yapilarina ve deriye girebilmek ve kan emebilmek icin ozellesmis agiz organelleri ve kimyasal salgilari vardir Bu beslenme turu flebotomi kan alma diye bilinir Eski Yunancada phleps damar and tomos kesme Kan emme kilcal damarlardan ya da kan sizintisindan direkt olarak kan emme seklinde olabilecegi gibi yalama seklinde de olabilir Kan emerken tukuruk salgisinda bulunan kanin pihtilasmasini onleyici antikoagulan yangi onleyici ve agri engelleyici maddeler kullanilir Kan emme zorunlu veya istege bagli bir eylem olarak siniflandirilabilir Zorunlu olarak kan emen canlilar Rhodnius prolixus Guney Amerikada bir Adimlayici yarim kanatlilar turu turunde oldugu gibi baska bir beslenme sekline sahip degillerdir Aedes aegypti ve bircok sivrisinek turunde oldugu gibi bazi turler de istege bagli kan emicilik gosterirler ve polen meyve suyu ve diger biyolojik sivilarla beslenebilirler turlerde disilerin yumurta uretebilmesi icin kan emmeye ihtiyaclari vardir Gorunuse gore bircok canli turunde kan emme islevi farkli sekillerde gelismistir Konaklara yerlesebilmek ve onlardan yarar saglayabilmek icin adaptasyon yetenekleri gelismistir genellikle konaklar tarafindan oldurulmemek icin gece ortaya cikarlar ve ayni zamanda fiziksel kimyasal dedektorler gelismistir ter bilesenleri CO2 isi isik hareket vb tespit etmek icin Tibbi onemiKan emme ile birlikte kan emen organizmada bulunan hastalik etkenleri konak organizmaya aktarilir Bazi parazitlerin yasam dongusunde onemli bir yeri vardir Bircok bakteri ve virus bu yolla yayilabilmektedir Hematophagous organisms have been used by physicians for beneficial purposes hirudotherapy Bazi doktorlar ameliyat veya travma sonrasi bazi yaralardaki kanin pihtilasmasini onlemek icin sulukleri kullanirlar boylece yara bolgesinde taze kan sizintisi yaranin iyilesmesini destekler kaynak belirt Yakin zamanda genetik muhendisligi ile gelistirilen ve desmoteplase denen Desmodus rotundus vampir yarasa tukurugu kokenli bir maddenin inmeli hastalarda tedaviyi sansini arttirdigi gorulmustur kaynak belirt Insanlarda kan emme davranisiKan icme kan urunleri uretme ve tatma bircok toplumda gorulen bir beslenme davranisidir Sigir kani ile sutunu karistirarak icme Afrika Masailerinde gorulen bir beslenme seklidir Marko Polo Mogollarin zor durumda kalmalari hallerinde gerektigi kadar atlarinin kanlarini ictiklerini bildirmistir dunyanin bircok yerinde tuketilmektedir Mocheler gibi bazi toplumlarda kan emme ayinleri yapilirken Rusyanin yerel topluluklarindan olan schytialilar savasta ilk oldurdukleri dusmanin kanini icerler Bazi dinlerdeki bazi ritueller kan icme eyleminin bir yansimasidir Hristiyan efkaristiyasinda sarabin Isanin kanina donusturulmesi gibi Bazi psikiyatrik hastalarda da kan emme eylemi bazi insanlarda ise kendi kanlarini emme ya da yalama eylemi gozlenmistir Sonuc olarak vampirlik kulturel ve edebi olarak ilgi duyulan bir davranis olmustur Ayrica bakinizChupacabra Consumer resource systems Dogal konak Tick borne disease Vektorler Bulas Zoonoz hastaliklarKaynakcaScharfetter C Hagenbuchner K 1967 Blutdurst als Symptom Ein seltsamer Fall von Bluttrinken Psychiatr Neurol 154 5 Basel ss 288 310 Ciprandi A Horn F Termignoni C 2003 Saliva of hematophagous animals source of new anticoagulants PDF Rev Bras Hematol Hemoter 25 4 ss 250 262 7 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Temmuz 2016 Markwardt F Ekim 2002 Hirudin as alternative anticoagulant a historical review Semin Thromb Hemost 28 5 ss 405 14 doi 10 1055 s 2002 35292 PMID 12420235 Ribeiro JM Eylul 1995 Blood feeding arthropods live syringes or invertebrate pharmacologists Infect Agents Dis 4 3 ss 143 52 PMID 8548192 Dis baglantilarSchutt W Galun R Beaty LC