Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Lugano (Latince: Luganum), güney İsviçre'de İtalya sınırına yakın, Lugano Gölü kıyısında şehir. İsviçre'de tamamında İtalyanca konuşulan tek kanton olan Ticino'dadır.
| Lugano | |
|---|---|
Şehir | |
 | |
 Arma | |
 | |
  Lugano Lugano'nun İsviçre'deki konumu. | |
| Ülke |  İsviçre |
| Kanton |  Ticino |
| İlçe (Wahlkreises, District, Distretto) | Lugano İlçesi (Distretto) |
| İdare | |
| • Tür | Belediye |
| • Belediye Başkanı | Marco Borradori (Ticino Ligi) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 75.8 km² |
| Rakım | 273 m |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 63,185 |
| • Yoğunluk | 830/km² |
| Zaman dilimi | (OAS) |
| • Yaz (YSU) | (OAYS) |
Resmî site www.lugano.ch | |
İsmi ve arması
Bu şehrin ismini benzerini ihtiva eden ilk yazılı belge 804 tarihli olup şehrin adı Luanasco olarak verilmektedir. Ancak 1189'den itibaren yazılı belgelerde şehir Lugano olarak anılmaktadır. Şehrin isminin Almanca belgelerde şekli Löwens, Lauis, Lauwis olarak verilmiştir; ama günümüzde bu isim varyantı kullanılmamaktadır.
Lugano isminin aslının ne olup nasıl türetildiği hakkında çeşitli teoriler bulunmaktadır. En olası açıklamalar halk arasında konuşulan halk Latince'sinde bulunan "koru" anlamına gelen lucus sözcüğünden veya "golde yaşayan" anlamına gelen lakavannus sözcüğünden türetildiğidir.
Şehir, 1200 yılından beri hemen hemen aynı özel armayı kullanmaktadır. Bu bir kalkan şekilli arma üzerinde bir kırmızı hac bulunmakta ve bu haçın dört boş köşesinde büyük harflerle "L", "V", "G" ve "A" bulunmaktadır. Bu harflerin Lugano isminin kısaltılması olduğu kabul edilmektedir.
Coğrafya ve iklim
Lugano şehri, Alpler'in güneyinde bulunan Maggiore Gölü ile Como Gölü arasında bulunan Lugano Gölü kenarında konumlanmıştır. Lugano Ticino kantonunun Alpler üzerinde bulunan "Monte Ceneri Geçidi"'nin güneyinde bulunan "Sottoceneri" adı verilen bölgenin ortasında bulunmaktadır.
Şehir merkezi göl sahilindedir ve göle akan Casserate Suyu'nun hemen batısındadır. Şehrin göl sahili 925 m rakımlı "Bre Dağı" ile 912 m rakımlı "San Salvatore Dağı" arasında hilal şeklinde bir körfezdir.
Şehrin tarihi gelişmesi belli bir plan veya programa göre olmadığı için şehri kapsadığı alan ve şehrin sınırları belirli bir geometrik hatta mantıki bir şekil göstermemektedir. Şehir değişik zamanlarda gelişigüzel gelişmiştir. Belirli zamanlarda bazı komşu köyler veya yakın varoşlar veya araziler şehrin parçası olmuşlar; belli bir plana bağlanmadan diğer taraflar ise şehrin parçası olmamışlardır. Özellikle şehrin uzak ve şehir ile araları ayrık iki semti bulunur. Bunlardan bir Villa Luganese'dir ve bağlı olduğu Lugano şehri ile arasında "Cadro" belediyesi bulunur. Diğeri ise büyük ve çok dağınık olarak az gelişmiş olan Lugano Gölü doğu sahilinde olup şehirle arasında Luagano Golü bükluna semttir. Diğer taraftan, Paradiso adlı bağımsız bir belediye Lugano'nun çok gelişmiş iç bölgesi tarafından ve Lugano Golü tarafından çepeçevre çevrelenmiştir.
Lugano şehri belediye sınırları içindeki şehir azarısını alana (1997'den beri) 32.09 km² olmaktadır. Bu alanın %10.1'i (yani 3.25 km²'si) tarım alanı olup %0.5'i tarım bitkileri yetiştirmede %8.4'ü yüksek yayla merası olarak hayvancılık için kullanılmaktadır. Bunun %0.5'i 6.73 km² (yani %21.0'i) orman olup bu alanın hepsi çok yoğun ağaçlıklı orman halindedir. Geriye kalan alanın 4.48 km (%14.0'ü) binalar ve yollar gibi şehirleşme için kullanılmakta; ve bu alanın %3.0 yollar gibi ulaşım enfrastrüktürü için kullanılmakta, diğerleri özel veya kiraya verilmiş evler, iş yerleri ve sanayi alanları ve %3.0'ü parklar, yeşil bölge alanları ve spor yapma alanları için kullanılmaktadır. Su alanı olan 0.04 km² (%0.1'i) göl alanıdır. 0.12 km (%0.4'ü) ise boş arazidir.
Lugano "okyanus tipi" hemen hemen "ıslak subtropik" iklimine yakın bir iklime sahiptir, Bu iklime uygun olarak kışlar nispeten ılık ve yazlar ise sıcak ve ıslak geçmekte ve yılın her döneminde yağışlar bulunmakta ama kışlar nispeten daha az yağışlı geçmektedir. Şehrin meteorolojik gözlem istasyonu rakımı 273 metredir. Buradaki gözlemlere göre şehirde yılın 103.3 günü ya yağmurlu ya da karlı geçmektedir ve yıllık toplam yağış ortalaması 1545 mm olur. En kuru geçen ay Aralık ayı olup aylık ortalama yağış ortalama 5.6 gün içinde ortalama 63 mm'dir. En yağışlı ay Mayıs olup ortalama yağış 194 mm'dir.
Demografi
Belediye sınırları içinde Lugano şehrinin nüfusu (14 Nisan 2013 tahminine göre) 666,034 kisidir. Böylece Lugano İsviçre'de nüfus itibarıyla 9. büyük şehir ve Ticino kantonunun en büyük şehri olmaktadır. Aynı zamanda İtalya dışında bulunan en büyük İtalyanca konuşulan şehirdir.
Lugano şehri nüfusunun tarihsel gelişmesi (şehre 1972'de eklenen semtlerin nüfusları 1972'den sonraki verilerden düşülerek elde edilen) şu Tarihî Nüfus Verileri tablosunda incelenebilir:
Ekonomi
Lugano yakınlarında buluna bölgeleri istihdam merkezidir. Bu şehir ekonomik sektörlerine İsviçre dışından büyük miktarda işçi çekmiştir. Bu arada bir İtalyanca konuşulan bölge olduğu için İtalya'nın daha az gelişmiş kısımlarından işçi gelmiştir. Şehirde önemli iki ekonomik sektör ilgiyi çekmektedir.
Bunların başında turizm gelmektedir. 2009'da Lugano'da 1,584 otel odası ve 2,889 yataklı 80 otelden oluşan önemli turizm sektörü bulunmaktadır. Şehirde epeyce çok tarihi bina ve müze bulunmaktadır ve şehrin etrafında birçok doğa atraksiyonları bulunur. Lugano Gölü ve etrafındaki dağlar çok değişik turizm faaliyeti için yatırım çekmiş ve turistler için çok ilgi çekici hale getirilmiştir. Örneğin Lugano çevresindeki bölgede 300 km. aşkın dağ bisikleti sporu için özel bisiklet patikaları bulunmaktadır.
Diğer önemli sektör bankacılık ve finansman faaliyetleridir. Özellikle İtalyan yatırımcıların devlete vermek istemedikleri vergilenebilir gelirleri bu şehirdeki finansal kurumlar tarafından nemalandırmaktadırlar.
Fakat Lugano'da reel sektör üretimi de önemlidir. Şehirde tekstil sektörü ve makine sektörü önem kazanmakla beraber buhrandan etkilenmişlerdir. Şehirde ayrıca önemli tütün işleme fabrikaları ve çikolata üretim fabrika ve imalathaneleri de bulunmaktır.
Kültür
Eurovision
İlk Eurovision Şarkı yarışması 24 Mayıs 1956'da Lugano kentindeki Kursaal Theatre'da gerçekleştirildi. İlk gecede Hollanda, İsviçre, Belçika, Almanya, Fransa, Lüksemburg ve İtalya yarıştılar. Gecenin birincisi Lys Assia'nın söylediği "Refrain" şarkısı ile İsviçre oldu.
Müzeler
- Modern Güzel Sanatlar Müzesi (Müseo d'Arte Moderna) resmi websitesi1 Ağustos 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Avrupa Dışı Kültürleri Müzesi (Müseo delle culture extraeuropee) Via Cortivo 24 6976 Lugano, Switzerland25 Kasım 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Kanton Güzel Sanatlar Müzesi (Müseo cantonale d'arte) Resmi websitesi[]
- Aligi Sassu ve Helenita Olivares Vakfı (Fondazione Aligi Sassu e Helenita Olivares)
- Tarih Müzesi (Museo storico)
- Doğa Tarihi Üzerine Kanton Müzesi (Museo cantonale di storia naturale) Resmi websitesi[]
- İsviçre Gümrük Müzesi (Museo doğanale svizzero)
- Belediye Güzel Sanatlar Müzesi (Museo civico di belle artı)
- Wilhelm Schmid Müzesi (Museo Wilhelm Schmid)
- Gottardo Gallerisi (Galleria Gottardo)
- Hermann Hesse Müzesi (Fondazione Hermann Hesse)Resmi websitesi8 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Resimler
-
![image]()
San Salvatore Dagindandesde Piazza Luini, Lugano, Suiza. -
![image]()
Lugano sahil yalılarının birinin gole kapısı -
![image]()
Lugano - Gottardo Bankasi -
![image]()
Monte Bra görüntüsü -
![image]()
Golun doğu yakasında Şehirden ayrik Cantina di Caprino -
![image]()
St. Lorenzo Katedrali -
![image]()
St. Maria degli Angioli Kilisesi -
![image]()
St. Rocco Kilisesi -
![image]()
Palazzo civico Şehir Konağı -
![image]()
Kanton Kütüphanesi
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "History of the City". Lugano Şehri. Erişim tarihi: 18 Şubat 2009.[]
- ^ Stefano Vassere, I nomi di lüogo - L'origine del nome di Lugano[] (1993)
- ^ "Lugano commune (Ticino canton, Switzerland)". Flags of the World Website. 17 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Temmuz 2012.
- ^ (Almanca, Fransızca, ve İtalyanca). Federal Meteoroloji ve Klimatoloji – MeteoSwiss. 11 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2009.
- ^ Kaynak:İngilizce Wikipedia "Lugano" maddesi population 16 Ağustos 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Lugano ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Lugano şehrinin resmi sitesi4 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- "Vikivoyage" "Lugano" maddesi18 Eylül 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- (İngilizce)
- (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Lugano Latince Luganum guney Isvicre de Italya sinirina yakin Lugano Golu kiyisinda sehir Isvicre de tamaminda Italyanca konusulan tek kanton olan Ticino dadir LuganoSehirArmaLuganoLugano nun Isvicre deki konumu UlkeIsvicreKantonTicinoIlce Wahlkreises District Distretto Lugano Ilcesi Distretto Idare TurBelediye Belediye BaskaniMarco Borradori Ticino Ligi Yuzolcumu Toplam75 8 km Rakim273 mNufus 2018 Toplam63 185 Yogunluk830 km Zaman dilimiUTC 01 00 OAS Yaz YSU UTC 02 00 OAYS Resmi site www lugano chSighignola zirvesinden LuganoIsmi ve armasiBu sehrin ismini benzerini ihtiva eden ilk yazili belge 804 tarihli olup sehrin adi Luanasco olarak verilmektedir Ancak 1189 den itibaren yazili belgelerde sehir Lugano olarak anilmaktadir Sehrin isminin Almanca belgelerde sekli Lowens Lauis Lauwis olarak verilmistir ama gunumuzde bu isim varyanti kullanilmamaktadir Lugano isminin aslinin ne olup nasil turetildigi hakkinda cesitli teoriler bulunmaktadir En olasi aciklamalar halk arasinda konusulan halk Latince sinde bulunan koru anlamina gelen lucus sozcugunden veya golde yasayan anlamina gelen lakavannus sozcugunden turetildigidir Sehir 1200 yilindan beri hemen hemen ayni ozel armayi kullanmaktadir Bu bir kalkan sekilli arma uzerinde bir kirmizi hac bulunmakta ve bu hacin dort bos kosesinde buyuk harflerle L V G ve A bulunmaktadir Bu harflerin Lugano isminin kisaltilmasi oldugu kabul edilmektedir Cografya ve iklimLugano sehri Alpler in guneyinde bulunan Maggiore Golu ile Como Golu arasinda bulunan Lugano Golu kenarinda konumlanmistir Lugano Ticino kantonunun Alpler uzerinde bulunan Monte Ceneri Gecidi nin guneyinde bulunan Sottoceneri adi verilen bolgenin ortasinda bulunmaktadir Sehir merkezi gol sahilindedir ve gole akan Casserate Suyu nun hemen batisindadir Sehrin gol sahili 925 m rakimli Bre Dagi ile 912 m rakimli San Salvatore Dagi arasinda hilal seklinde bir korfezdir Sehrin tarihi gelismesi belli bir plan veya programa gore olmadigi icin sehri kapsadigi alan ve sehrin sinirlari belirli bir geometrik hatta mantiki bir sekil gostermemektedir Sehir degisik zamanlarda gelisiguzel gelismistir Belirli zamanlarda bazi komsu koyler veya yakin varoslar veya araziler sehrin parcasi olmuslar belli bir plana baglanmadan diger taraflar ise sehrin parcasi olmamislardir Ozellikle sehrin uzak ve sehir ile aralari ayrik iki semti bulunur Bunlardan bir Villa Luganese dir ve bagli oldugu Lugano sehri ile arasinda Cadro belediyesi bulunur Digeri ise buyuk ve cok daginik olarak az gelismis olan Lugano Golu dogu sahilinde olup sehirle arasinda Luagano Golu bukluna semttir Diger taraftan Paradiso adli bagimsiz bir belediye Lugano nun cok gelismis ic bolgesi tarafindan ve Lugano Golu tarafindan cepecevre cevrelenmistir Lugano sehri belediye sinirlari icindeki sehir azarisini alana 1997 den beri 32 09 km olmaktadir Bu alanin 10 1 i yani 3 25 km si tarim alani olup 0 5 i tarim bitkileri yetistirmede 8 4 u yuksek yayla merasi olarak hayvancilik icin kullanilmaktadir Bunun 0 5 i 6 73 km yani 21 0 i orman olup bu alanin hepsi cok yogun agaclikli orman halindedir Geriye kalan alanin 4 48 km 14 0 u binalar ve yollar gibi sehirlesme icin kullanilmakta ve bu alanin 3 0 yollar gibi ulasim enfrastrukturu icin kullanilmakta digerleri ozel veya kiraya verilmis evler is yerleri ve sanayi alanlari ve 3 0 u parklar yesil bolge alanlari ve spor yapma alanlari icin kullanilmaktadir Su alani olan 0 04 km 0 1 i gol alanidir 0 12 km 0 4 u ise bos arazidir Lugano okyanus tipi hemen hemen islak subtropik iklimine yakin bir iklime sahiptir Bu iklime uygun olarak kislar nispeten ilik ve yazlar ise sicak ve islak gecmekte ve yilin her doneminde yagislar bulunmakta ama kislar nispeten daha az yagisli gecmektedir Sehrin meteorolojik gozlem istasyonu rakimi 273 metredir Buradaki gozlemlere gore sehirde yilin 103 3 gunu ya yagmurlu ya da karli gecmektedir ve yillik toplam yagis ortalamasi 1545 mm olur En kuru gecen ay Aralik ayi olup aylik ortalama yagis ortalama 5 6 gun icinde ortalama 63 mm dir En yagisli ay Mayis olup ortalama yagis 194 mm dir DemografiBelediye sinirlari icinde Lugano sehrinin nufusu 14 Nisan 2013 tahminine gore 666 034 kisidir Boylece Lugano Isvicre de nufus itibariyla 9 buyuk sehir ve Ticino kantonunun en buyuk sehri olmaktadir Ayni zamanda Italya disinda bulunan en buyuk Italyanca konusulan sehirdir Lugano sehri nufusunun tarihsel gelismesi sehre 1972 de eklenen semtlerin nufuslari 1972 den sonraki verilerden dusulerek elde edilen su Tarihi Nufus Verileri tablosunda incelenebilir EkonomiLugano yakinlarinda buluna bolgeleri istihdam merkezidir Bu sehir ekonomik sektorlerine Isvicre disindan buyuk miktarda isci cekmistir Bu arada bir Italyanca konusulan bolge oldugu icin Italya nin daha az gelismis kisimlarindan isci gelmistir Sehirde onemli iki ekonomik sektor ilgiyi cekmektedir Bunlarin basinda turizm gelmektedir 2009 da Lugano da 1 584 otel odasi ve 2 889 yatakli 80 otelden olusan onemli turizm sektoru bulunmaktadir Sehirde epeyce cok tarihi bina ve muze bulunmaktadir ve sehrin etrafinda bircok doga atraksiyonlari bulunur Lugano Golu ve etrafindaki daglar cok degisik turizm faaliyeti icin yatirim cekmis ve turistler icin cok ilgi cekici hale getirilmistir Ornegin Lugano cevresindeki bolgede 300 km askin dag bisikleti sporu icin ozel bisiklet patikalari bulunmaktadir Diger onemli sektor bankacilik ve finansman faaliyetleridir Ozellikle Italyan yatirimcilarin devlete vermek istemedikleri vergilenebilir gelirleri bu sehirdeki finansal kurumlar tarafindan nemalandirmaktadirlar Fakat Lugano da reel sektor uretimi de onemlidir Sehirde tekstil sektoru ve makine sektoru onem kazanmakla beraber buhrandan etkilenmislerdir Sehirde ayrica onemli tutun isleme fabrikalari ve cikolata uretim fabrika ve imalathaneleri de bulunmaktir KulturEurovision Ilk Eurovision Sarki yarismasi 24 Mayis 1956 da Lugano kentindeki Kursaal Theatre da gerceklestirildi Ilk gecede Hollanda Isvicre Belcika Almanya Fransa Luksemburg ve Italya yaristilar Gecenin birincisi Lys Assia nin soyledigi Refrain sarkisi ile Isvicre oldu Muzeler Modern Guzel Sanatlar Muzesi Museo d Arte Moderna resmi websitesi1 Agustos 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Avrupa Disi Kulturleri Muzesi Museo delle culture extraeuropee Via Cortivo 24 6976 Lugano Switzerland25 Kasim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kanton Guzel Sanatlar Muzesi Museo cantonale d arte Resmi websitesi olu kirik baglanti Aligi Sassu ve Helenita Olivares Vakfi Fondazione Aligi Sassu e Helenita Olivares Tarih Muzesi Museo storico Doga Tarihi Uzerine Kanton Muzesi Museo cantonale di storia naturale Resmi websitesi olu kirik baglanti Isvicre Gumruk Muzesi Museo doganale svizzero Belediye Guzel Sanatlar Muzesi Museo civico di belle arti Wilhelm Schmid Muzesi Museo Wilhelm Schmid Gottardo Gallerisi Galleria Gottardo Hermann Hesse Muzesi Fondazione Hermann Hesse Resmi websitesi8 Eylul 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ResimlerSan Salvatore Dagindandesde Piazza Luini Lugano Suiza Lugano sahil yalilarinin birinin gole kapisi Lugano Gottardo Bankasi Monte Bra goruntusu Golun dogu yakasinda Sehirden ayrik Cantina di Caprino St Lorenzo Katedrali St Maria degli Angioli Kilisesi St Rocco Kilisesi Palazzo civico Sehir Konagi Kanton KutuphanesiLugano panoramasi Bre Dagi ndan Lugano panoramasi Bre Dagi ndan Lugano Golu panoramasiAyrica bakinizTicinoKaynakca History of the City Lugano Sehri Erisim tarihi 18 Subat 2009 olu kirik baglanti Stefano Vassere I nomi di luogo L origine del nome di Lugano olu kirik baglanti 1993 Lugano commune Ticino canton Switzerland Flags of the World Website 17 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Temmuz 2012 Almanca Fransizca ve Italyanca Federal Meteoroloji ve Klimatoloji MeteoSwiss 11 Ekim 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Mayis 2009 Kaynak Ingilizce Wikipedia Lugano maddesi population 16 Agustos 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Dis baglantilarWikimedia Commons ta Lugano ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Lugano sehrinin resmi sitesi4 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Vikivoyage Lugano maddesi18 Eylul 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Ingilizce Ingilizce Ingilizce