Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mada Adası veya diğer adıyla Kazak Adası, 8220 hektar büyüklüğüyle Beyşehir Gölü üzerindeki 32 adanın en büyüğüdür. 2022 itibarıyla 180 kişinin yaşadığı kısmı Kumluca Mahallesi olarak isimlendirilmiştir ve idarî olarak Isparta'nın Şarkikaraağaç ilçesinin Gedikli Köyü'ne bağlıdır. Adanın bu alan haricindeki kısmı Kızıldağ Millî Parkı içerisinde kalmaktadır.
| Mada Adası | |
|---|---|
 | |
 Beyşehir Gölü'nün tepeden görünümünde Mada, kuzeybatıda görünüyor. | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Isparta |
| İlçe | Şarkikaraağaç |
| Coğrafi bölge | Akdeniz Bölgesi |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 82.2000 km² |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 180 |
| • Yoğunluk | 2.19/km² |
| Zaman dilimi | (TSİ) |
| İl alan kodu | 422 |
Üzerinde yerleşim olduğuna dair ilk kayıtlar 1507'ye dayanmaktadır. Bu tarihten sonraki en büyük göç hareketi 1866'da 30 ilâ 40 hanelik bir Kazak grubunun yerleştirilmesiyle oluşmuş ve sonralarında kullanılacak bir diğer isim olarak Kazak Adası kavramına temel olmuştur.
Ada, 20 Şubat 1993'te Kızıldağ Millî Parkı kurulduğunda bütünüyle parkın içerisinde kaldı. 27 Kasım 2018'de de Kumluca Mahallesi millî parkın sınırları dışında bırakıldı.
2010 yılında Musa Ak tarafından yönetilen Mada isimli belgeselde adadaki yaşam anlatıldı ve yapım, 17. Altın Koza Festivali'nde En İyi Belgesel Ödülü'nü kazandı.
İsmi
Mada, halk ağzından mide ve iştah anlamlarında derlenmiş bir sözcüktür. Farsçada (māda. ماده) ise eklendiği kelimelere dişi anlamı katan bir sözcüktür.
1583 tarihli İcmal Defteri'nde "Madi" olarak geçmektedir. II. Mehmed adına Beyşehir vakıflarını tespit eden defterlerde “Mado”; daha sonraki kaynaklarda “Made” ve “Mada” şeklinde geçmektedir.
Coğrafyası
Mada, Beyşehir Gölü'nün kuzeybatısında bulunur. 8220 hektar ile Göl'deki 32 adanın en büyüğüdür. 800-900 dönüm ekilebilir alanı vardır, geri kalanı ardıç ve maki ile örtülüdür. Ayırca meşe, ardıç, kavak ve söğüt ağaçları dikilidir. İki tepeden oluşmuştur. Güneyindeki tepenin yüksekliği 1345 m'dir.
Adadaki yerleşim alanı Kumluca Mahallesi olarak isimlendirilmiştir ve 1945'e kadar Beyşehir'e bağlı iken bu tarihte Şarkikaraağaç köyü Gedikli'ye bağlanmıştır. İlçe merkezine uzaklığı yaklaşık 35 km'dir.
Ulaşım
Ada'nın kara ile arasında yaklaşık 700 m'lik bir mesafe bulunmaktadır. Ulaşım, tekneler ya da 15 ton taşıyabilen dubalar ile sağlanır. Kışın, buz tutan göl üzerinde yürüyerek karşıya geçilebilmektedir. Ulaşım konusundaki güçlükler Türkiye ulusal medyasında da yer bulmaktadır. 2019'da onaylanan koruma amaçlı imar planı ile adaya ulaşım noktasında iyileştirmeler planlanmıştır.
Tarihçe
Eşrefoğulları dönemi hükümdarı Mehmet Bey, adanın kuzeyine bir köşk yaptırmıştır.
1866'da 30 ilâ 40 hanelik bir Kazak grubu yerleştirilmiştir. Tamamı erkeklerden oluşan bu grup, yerleşmekten çok balıkçılık yapmak için gelmişlerdir. 1882 yılına kadar da yabancı statüsünde kalmışlardır. 1883 sonrası yerli halktan sayılmaya başlanan Kazaklar, 1920'lere kadar Mada Adası’nda kalabalık halde yaşamışlardır. Kurtuluş Savaşı ile yörede başlayan eşkıyalık hareketleri yüzünden bunlardan büyük bir kısmı Akşehir’e göçmüşlerdir. Kalan 3-5 hane ise 1935 yılında Beyşehir’e göçmüştür. Sonraları bölgeye balık avları için geçici olarak gelmişlerdir.
1901'de Konya'ya gelen Çeçenlerin bir kısmı Beyşehir civarına yerleştirilmiştir. Bunların bir kısmının da Ada'ya yerleştiği söylense de resmî bir kayıt yoktur. Çeçenlerden sonra da Tırtar ve Ötkünlü aşiretleri yerleşmiştir.
1950'li yıllarda adaya 12 hane göç etmiştir. Küçükbaş hayvan yetiştiriciliği yapan bu haneler, daha sonra nüfus artışıyla birlikte Kumluca Mahallesi'ni kurmuşlardır. Mada, 20 Şubat 1993'te Kızıldağ Millî Parkı kurulduğunda bütünüyle parkın içerisinde sayılmışsa da 27 Kasım 2018'de Kumluca Mahallesi millî parkın sınırları dışarısına çıkarılmıştır. 27 Aralık 2019'da onaylanan koruma amaçlı imar planı ile adaya ulaşım ve adada yaşam konusunda iyileştirmeler planlanmıştır.
Nüfus
| Yıl | Hane | Kişi | Notlar |
|---|---|---|---|
| 2022 | 30 | 180 | |
| 2008 | 36 | 253 | |
| 2002 | 38 | 187 | |
| 1966 | 15 | 100 | Bu sayılar, İbrahim Hakkı Konyalı'nın ziyaretinde gördüğünü söylediği sayılardır. |
| 1943 | 4 | - | |
| 1906 | - | 206 | |
| 1882 | 63 | 86 | |
| 1584 | 62 | ||
| 1518-1522 | 31 | ||
| 1507 | 33 | - |
Geçim
Sulama sorunu sebebiyle kuru tarım ve hayvancılık başlıca geçim kaynağıdır. Balıkçılık, Gökçe balığının neslinin tükenmesiyle zayıflamış olsa da 1 Temmuz ilâ 15 Şubat arasındaki avlanma yasağı dışında levrek ve sazan avlanabilmektedir.
Adanın, Kızıldağ Millî Parkı içerisine dâhil edilmesiyle de küçükbaş hayvancılık durmuştur. Günümüzde adadaki büyükbaş hayvanlar dubayla karşıya geçirilmekte ve orada otlatılıp geri gelinmektedir.
Popüler kültürdeki yeri
Mada söylencesi
Rivayete göre Alaaddin Keykubat'ın oğlu, Beyşehir Gölü'ne düşmüş ve bir daha bulunamamış. Bunun üzerine hünkâr bu gölde artık kimsenin ölmemesi için halktan yapağı ve bir miktar kül istemiş. Getirilen malzemelerle gölü Akdeniz'e bağlayan yer altı suyunun yolları kapatılmış ve gölün seviyesi yükselip; bir tepe olan Mada'nın etrafını sarmış. Böylece Mada bir ada olarak ortaya çıkmış.
Belgesel
 Mada (belgeselin tam kopyası) | |
| Isparta Basın Kulübü'nün köyde yaptığı belgesel röportaj (Youtube videosu) |
- Mada. 2010 yılında Musa Ak tarafından yönetilen belgeselde adadaki yaşam anlatıldı ve yapım, 17. Altın Koza Festivali'nde En İyi Belgesel Ödülü'nü kazandı.
Galeri
Notlar
- ^ Bu bilgi Anadolu'da yaşam belgeselinin 5. dakikasından başlayarak aktarılmaktadır.
Dış bağlantılar
- Koruma Amaçlı İmar Planının Ayrıntısı ve Haritaları 27 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Kaynakça
Özel kaynakça
- ^ Türkiye'de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü cilt: 9 L-R ( la - rüzgârlık ). Türk Dil Kurumu. 1977.
- ^ Günşen, Ahmet (2000). Kırşehir ve Yöresi Ağızları, İnceleme-Metinler-Sözlük. Türk Dil Kurumu.
- ^ Steingass, Francis Joseph (1892). "A Comprehensive Persian-English Dictionary, Including the Arabic Words and Phrases to be Met with in Persian Literature". dsal.uchicago.edu. 5 Mart 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Mart 2022.
- ^ a b c d e f g h i KORUCU ÜÇÜNCÜ, Berna Burcu (2014). Tarihî Süreçte Beyşehir Gölü Adalarında İskân, Nüfus ve Sosyo-Ekonomik Faaliyetler (PDF) (Yüksek Lisans). Selçuk Üniversitesi. 29 Eylül 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 5 Mart 2022.
- ^ a b Karaman, Abdullah (5 Ocak 2018). Yerel Turistik Değerler. Eğitim Yayınevi. ss. 162-163. ISBN . 5 Mart 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Mart 2022.
- ^ a b c d e Yazıcı, Hakkı; Arıbaş, Kenan (2012). "BEYŞEHİR GÖLÜ ADALARINDA NÜFUS, YERLEŞME VE EKONOMİK FAALİYETLER". Coğrafya Dergisi. 23 Nisan 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Nisan 2020.
- ^ "Genel Bilgiler". Şarkikaraağaç Belediyesi. 5 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022.
- ^ a b . Sabah Gazetesi. 23 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2011.
- ^ . National Geographic. 26 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2011.
- ^ . Sabah (gazete). 27 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c d Gedikli Köyü Ve Kumluca Mahallesi Koruma Amaçlı İmar Planı Plan Açıklama Raporu (PDF). T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü. 5 Mart 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 5 Mart 2022.
- ^ "Bakanlar Kurulu Kararı" (PDF). T.C. Resmî Gazete. 20 Şubat 1993. 7 Mart 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 7 Mart 2022.
- ^ "Kızıldağ Milli Parkı ile Beyşehir Gölü Milli Parkı Sınırlarının Haritalar ile Koordinat Listelerinde Gösterildiği Şekilde Değiştirilmesi Hakkında Karar (Karar Sayısı: 378)" (PDF). T.C. Resmî Gazete. 27 Kasım 2018. 10 Nisan 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 7 Mart 2022.
- ^ "Göldeki buzları kırarak ulaşımı sağlıyorlar". Haberturk.com. 4 Şubat 2022. 5 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022.
- ^ ÜÇÜNCÜ & Muşmal 2014, s. 64.
- ^ "Anadolu'da Yaşam". TRT İzle. 27 Mart 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Mart 2022.
- ^ Livaneli, Ünal (12 Haziran 2011). "Mada sahillerinde bekliyorum". Zaman (gazete). 18 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022.
- ^ "Mada". www.kameraarkasi.org. 29 Kasım 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Kasım 2021.
Genel kaynakça
- ÜÇÜNCÜ, Berna Burcu; Muşmal, Hüseyin (2014). Tarih Süreçte Beyşehir Gölü ve Adalarında Hayat (PDF). Palet Yayınları. ISBN . 11 Haziran 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 11 Haziran 2022.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Mada Adasi veya diger adiyla Kazak Adasi 8220 hektar buyukluguyle Beysehir Golu uzerindeki 32 adanin en buyugudur 2022 itibariyla 180 kisinin yasadigi kismi Kumluca Mahallesi olarak isimlendirilmistir ve idari olarak Isparta nin Sarkikaraagac ilcesinin Gedikli Koyu ne baglidir Adanin bu alan haricindeki kismi Kizildag Milli Parki icerisinde kalmaktadir Mada AdasiKoyBeysehir Golu nun tepeden gorunumunde Mada kuzeybatida gorunuyor UlkeTurkiyeIlIspartaIlceSarkikaraagacCografi bolgeAkdeniz BolgesiYuzolcumu Toplam82 2000 km Nufus 2022 Toplam180 Yogunluk2 19 km Zaman dilimiUTC 03 00 TSI Il alan kodu422 Uzerinde yerlesim olduguna dair ilk kayitlar 1507 ye dayanmaktadir Bu tarihten sonraki en buyuk goc hareketi 1866 da 30 ila 40 hanelik bir Kazak grubunun yerlestirilmesiyle olusmus ve sonralarinda kullanilacak bir diger isim olarak Kazak Adasi kavramina temel olmustur Ada 20 Subat 1993 te Kizildag Milli Parki kuruldugunda butunuyle parkin icerisinde kaldi 27 Kasim 2018 de de Kumluca Mahallesi milli parkin sinirlari disinda birakildi 2010 yilinda Musa Ak tarafindan yonetilen Mada isimli belgeselde adadaki yasam anlatildi ve yapim 17 Altin Koza Festivali nde En Iyi Belgesel Odulu nu kazandi IsmiMada halk agzindan mide ve istah anlamlarinda derlenmis bir sozcuktur Farscada mada ماده ise eklendigi kelimelere disi anlami katan bir sozcuktur 1583 tarihli Icmal Defteri nde Madi olarak gecmektedir II Mehmed adina Beysehir vakiflarini tespit eden defterlerde Mado daha sonraki kaynaklarda Made ve Mada seklinde gecmektedir CografyasiMada Beysehir Golu nun kuzeybatisinda bulunur 8220 hektar ile Gol deki 32 adanin en buyugudur 800 900 donum ekilebilir alani vardir geri kalani ardic ve maki ile ortuludur Ayirca mese ardic kavak ve sogut agaclari dikilidir Iki tepeden olusmustur Guneyindeki tepenin yuksekligi 1345 m dir Adadaki yerlesim alani Kumluca Mahallesi olarak isimlendirilmistir ve 1945 e kadar Beysehir e bagli iken bu tarihte Sarkikaraagac koyu Gedikli ye baglanmistir Ilce merkezine uzakligi yaklasik 35 km dir Ulasim Ada nin kara ile arasinda yaklasik 700 m lik bir mesafe bulunmaktadir Ulasim tekneler ya da 15 ton tasiyabilen dubalar ile saglanir Kisin buz tutan gol uzerinde yuruyerek karsiya gecilebilmektedir Ulasim konusundaki guclukler Turkiye ulusal medyasinda da yer bulmaktadir 2019 da onaylanan koruma amacli imar plani ile adaya ulasim noktasinda iyilestirmeler planlanmistir Donan Beysehir Golu nde buz tabakasini kirarak kayiklara yol acmaya calisan yore halkiTarihceEsrefogullari donemi hukumdari Mehmet Bey adanin kuzeyine bir kosk yaptirmistir 1866 da 30 ila 40 hanelik bir Kazak grubu yerlestirilmistir Tamami erkeklerden olusan bu grup yerlesmekten cok balikcilik yapmak icin gelmislerdir 1882 yilina kadar da yabanci statusunde kalmislardir 1883 sonrasi yerli halktan sayilmaya baslanan Kazaklar 1920 lere kadar Mada Adasi nda kalabalik halde yasamislardir Kurtulus Savasi ile yorede baslayan eskiyalik hareketleri yuzunden bunlardan buyuk bir kismi Aksehir e gocmuslerdir Kalan 3 5 hane ise 1935 yilinda Beysehir e gocmustur Sonralari bolgeye balik avlari icin gecici olarak gelmislerdir 1901 de Konya ya gelen Cecenlerin bir kismi Beysehir civarina yerlestirilmistir Bunlarin bir kisminin da Ada ya yerlestigi soylense de resmi bir kayit yoktur Cecenlerden sonra da Tirtar ve Otkunlu asiretleri yerlesmistir 1950 li yillarda adaya 12 hane goc etmistir Kucukbas hayvan yetistiriciligi yapan bu haneler daha sonra nufus artisiyla birlikte Kumluca Mahallesi ni kurmuslardir Mada 20 Subat 1993 te Kizildag Milli Parki kuruldugunda butunuyle parkin icerisinde sayilmissa da 27 Kasim 2018 de Kumluca Mahallesi milli parkin sinirlari disarisina cikarilmistir 27 Aralik 2019 da onaylanan koruma amacli imar plani ile adaya ulasim ve adada yasam konusunda iyilestirmeler planlanmistir NufusYil Hane Kisi Notlar2022 30 1802008 36 2532002 38 1871966 15 100 Bu sayilar Ibrahim Hakki Konyali nin ziyaretinde gordugunu soyledigi sayilardir 1943 4 1906 2061882 63 861584 621518 1522 311507 33 GecimSulama sorunu sebebiyle kuru tarim ve hayvancilik baslica gecim kaynagidir Balikcilik Gokce baliginin neslinin tukenmesiyle zayiflamis olsa da 1 Temmuz ila 15 Subat arasindaki avlanma yasagi disinda levrek ve sazan avlanabilmektedir Adanin Kizildag Milli Parki icerisine dahil edilmesiyle de kucukbas hayvancilik durmustur Gunumuzde adadaki buyukbas hayvanlar dubayla karsiya gecirilmekte ve orada otlatilip geri gelinmektedir Populer kulturdeki yeriMada soylencesi Rivayete gore Alaaddin Keykubat in oglu Beysehir Golu ne dusmus ve bir daha bulunamamis Bunun uzerine hunkar bu golde artik kimsenin olmemesi icin halktan yapagi ve bir miktar kul istemis Getirilen malzemelerle golu Akdeniz e baglayan yer alti suyunun yollari kapatilmis ve golun seviyesi yukselip bir tepe olan Mada nin etrafini sarmis Boylece Mada bir ada olarak ortaya cikmis Belgesel Harici videoMada belgeselin tam kopyasi Isparta Basin Kulubu nun koyde yaptigi belgesel roportaj Youtube videosu Mada 2010 yilinda Musa Ak tarafindan yonetilen belgeselde adadaki yasam anlatildi ve yapim 17 Altin Koza Festivali nde En Iyi Belgesel Odulu nu kazandi GaleriNotlar Bu bilgi Anadolu da yasam belgeselinin 5 dakikasindan baslayarak aktarilmaktadir Dis baglantilarKoruma Amacli Imar Planinin Ayrintisi ve Haritalari 27 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde KaynakcaOzel kaynakca Turkiye de Halk Agzindan Derleme Sozlugu cilt 9 L R la ruzgarlik Turk Dil Kurumu 1977 Gunsen Ahmet 2000 Kirsehir ve Yoresi Agizlari Inceleme Metinler Sozluk Turk Dil Kurumu Steingass Francis Joseph 1892 A Comprehensive Persian English Dictionary Including the Arabic Words and Phrases to be Met with in Persian Literature dsal uchicago edu 5 Mart 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Mart 2022 a b c d e f g h i KORUCU UCUNCU Berna Burcu 2014 Tarihi Surecte Beysehir Golu Adalarinda Iskan Nufus ve Sosyo Ekonomik Faaliyetler PDF Yuksek Lisans Selcuk Universitesi 29 Eylul 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 5 Mart 2022 a b Karaman Abdullah 5 Ocak 2018 Yerel Turistik Degerler Egitim Yayinevi ss 162 163 ISBN 978 975 2475 44 1 5 Mart 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Mart 2022 a b c d e Yazici Hakki Aribas Kenan 2012 BEYSEHIR GOLU ADALARINDA NUFUS YERLESME VE EKONOMIK FAALIYETLER Cografya Dergisi 23 Nisan 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Nisan 2020 Genel Bilgiler Sarkikaraagac Belediyesi 5 Mart 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Mart 2022 a b Sabah Gazetesi 23 Aralik 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Agustos 2011 National Geographic 26 Nisan 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Agustos 2011 Sabah gazete 27 Nisan 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b c d Gedikli Koyu Ve Kumluca Mahallesi Koruma Amacli Imar Plani Plan Aciklama Raporu PDF T C Cevre ve Sehircilik Bakanligi Tabiat Varliklarini Koruma Genel Mudurlugu 5 Mart 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 5 Mart 2022 Bakanlar Kurulu Karari PDF T C Resmi Gazete 20 Subat 1993 7 Mart 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 7 Mart 2022 Kizildag Milli Parki ile Beysehir Golu Milli Parki Sinirlarinin Haritalar ile Koordinat Listelerinde Gosterildigi Sekilde Degistirilmesi Hakkinda Karar Karar Sayisi 378 PDF T C Resmi Gazete 27 Kasim 2018 10 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 7 Mart 2022 Goldeki buzlari kirarak ulasimi sagliyorlar Haberturk com 4 Subat 2022 5 Mart 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Mart 2022 UCUNCU amp Musmal 2014 s 64 Anadolu da Yasam TRT Izle 27 Mart 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Mart 2022 Livaneli Unal 12 Haziran 2011 Mada sahillerinde bekliyorum Zaman gazete 18 Nisan 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Mart 2022 Mada www kameraarkasi org 29 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Kasim 2021 Genel kaynakca UCUNCU Berna Burcu Musmal Huseyin 2014 Tarih Surecte Beysehir Golu ve Adalarinda Hayat PDF Palet Yayinlari ISBN 978 605 5262 47 1 11 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 11 Haziran 2022