Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mahmud Beyazidi (Kürtçe Mehmûdê Bazîdî, 1797 Doğubayazıt, Ağrı - 1863 Erzurum) Kürt tarihçisi, İslam âlimi ve Kürdolog.
| Mahmud Beyazidi | |
|---|---|
| Doğumu | Mele Mehmûdê Bazîdî 1797 Ağrı, Doğubeyazit |
| Ölümü | 1863 Erzurum |
| Milliyeti | Kürt |
| Çağı | 19. Yüzyıl |
| Bölgesi | Doğu Anadolu Bölgesi |
| Okulu | Medrese |
| İlgi alanları | Kürt Tarihi, Kürt Kültürü |
Etkilendikleri | |
Etkiledikleri | |
Eğitimi
Mahmud Beyazidi 1797'de Ağrı'nın Doğubayazıt ilçesinde doğmuştur. İlk dinî öğrenimini Kürt medreselerinde başladıktan sonra tahsilini Tebriz'de tamamlamıştır. Başta Kürtçe olmak üzere Farsça, Arapça ve Türkçe bilgisini geliştirdi, bu dillerin edebiyatlarına vakıf oldu. Bölgedeki bazı yerlerde imamlık ve müderrislik yaptırmıştır. Daha sonra memleketi Bayazıt'a dönerek medreselerde ders vermiştir.
Kürtçe çalışmaları
Mahmud Beyazidi Kürt dili, edebiyatı, tarihi, etnolojisi ve kültürü ile eserler yazmıştır. 19. yüzyıl'ın Kürt rönesans öncülerinden biri olmuştur. Çünkü Kürt edebiyatında düz yazıyla ilk metin yazan kişi Mahmud Beyazidi'dir. Kürtçe nesirin temeli onun eliyle atıldı. Mahmud Beyazidi denemeleri ve ansiklopedik yazılarıyla Kürt edebiyatı'nın yönünü değiştirip Kürt edebiyata yeni bir tarz getirdi ve nesirle yeni bir süreci başlattı. Çünkü Mahmud Beyazidi'ye kadar Kürt edebiyat tarihi sadece şiir'den oluşurken onun çalışmalarıyla birlikte, artık şiir yerini nesir'e bırakmıştır.
Mahmud Beyazidi Doğu'nun il ve ilçelerini gezip Kürtlerin örf ve adetlerini içeren Adat û Rusûmatnameyê Ekradiye (Kürtletin Örf ve Adetleri) adında kitap yazdı. Kürtlerin örf ve adetleri ismini taşıyan bu eser, dönemin Erzurum Rus Konsolosu 'nın desteğiyle Mahmud Beyazidi tarafından yazılmıştır. Bu eser, Kürtlerin örf ve adetlerine dair yazılmış bir eser olarak kendi alanında ilktir ve büyük bir tarihi öneme sahiptir.
Eser'in el yazmaları (1801-1894) tarafından korunmuş olup onun sayesinde günümüze kadar ulaşmıştır. Eserin daha sonra çeşitli baskı ve tercümeleri yayınlanmıştır. Bu eser, "Kürtlerin Örf ve Adetleri" ismiyle Abdullah Babekir Pişdari tarafından 1998 yılında Türkçeye de çevrilmiştir. 2010'da Ziya Avcı tarafından hazırlanan kitap, 2012'de yazar ve araştırmacı tarafından yayına hazırlanmış ve notlandırılmış, Arapça harflerle yazılmış orijinal metinle birlikte yayınlanmıştır.
Aleksandr Jaba, Mahmud Beyezidî sayesinde elde ettiği kırk dördü Kürtçe, dördü Fransızca, üçü Farsça ve üç tane de Türkçe yazmadan oluşan koleksiyonundaki Kürt dili ve edebiyatına dair pek çok hikâye ve deyimi Recueil de notices et récits kourdes: (Camiayê Risaleyan û Hikâyetan bi-Zimanê Kurmancî) adlı eserinde yayımlamıştır. Jaba'nın da bu çalışmaları sayesinde pek çok doğu bilimcisi Kürt tarihi ve edebiyatı konusunda bilgi sahibi olmuşlardır.
Eserleri
- Adat û Rusumatnameê Ekradiye (Kürtlerin Adetleri)
- Kîtaba Tewarîxê Cedîdê Kurdistan (Yeni Kürdistan'ın Tarihi Kitabı)
- Cami’iyê Risaleyan û Hikâyetan (Çirok ve Kürt kültürü'nün yazıldığı eser)
- Leylî u Mecnûn
- Tercume-i Darb-î Meselane bi-Ziman-i Kurmancî
- Risale-i Tuhihfetü’l-illân (nihlân) fî ziman-i Kurdan
Mahmud Beyazidi ayrıca Şerefhan Bitlisi'nin Farsça kaleme aldığı Şerefname adlı kitabını 1858 yılında Tevarîxî Qedîmî Kurdistan (Kürdistan’ın Kadim Tarihi) adıyla ilk kez Kürtçe'ye çevirmiştir.
Kaynakça
- ^ . 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Mart 2015.
- ^ Mela Mehmûdê Beyazîdî, Adat û Rusûmatnameê Ekradiye, Jan Dost, s. 102, Nûbihar, İstanbul, 2010.
- ^ http://krd.riataza.com/2016/11/11/mela-mehmude-bazidi-u-adat-u-rusumatnameye-ekradiye/ []
- ^ Mella Mahmude Beyazıdi, Kürtlerin Örf ve Adetleri, Çeviren: Abdullah Babekir Pişdari, Peri Yayınları, İstanbul 1998, 72 sayfa.
- ^ Mela Mehmudê Bazîdî, Adat û Rusûtnameyê Ekradiye, Lîs Yayınları, Hazırlayan: Ziya Avci, 2010, 92 sayfa.
- ^ Mela Mehmûdê Bayezîdî, Adat û Rusumatnameê Ekradiye, Hazırlayan: Jan Dost, Nûbihar Yayınları, İstanbul 2012, 392 sayfa.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Aralık 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Haziran 2015.
- ^ Kawa Nemir, "Kürtçe ve Çeviri", Kurdilit 21 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (erişim: 28.04.2022)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Mahmud Beyazidi Kurtce Mehmude Bazidi 1797 Dogubayazit Agri 1863 Erzurum Kurt tarihcisi Islam alimi ve Kurdolog Mahmud BeyazidiDogumuMele Mehmude Bazidi 1797 Agri DogubeyazitOlumu1863 ErzurumMilliyetiKurtCagi19 YuzyilBolgesiDogu Anadolu BolgesiOkuluMedreseIlgi alanlariKurt Tarihi Kurt KulturuEtkilendikleri Seref Han Hasan Ertusi Ali Teremahi Ahmed i HaniEtkiledikleri Kanate KurdoEgitimiMahmud Beyazidi 1797 de Agri nin Dogubayazit ilcesinde dogmustur Ilk dini ogrenimini Kurt medreselerinde basladiktan sonra tahsilini Tebriz de tamamlamistir Basta Kurtce olmak uzere Farsca Arapca ve Turkce bilgisini gelistirdi bu dillerin edebiyatlarina vakif oldu Bolgedeki bazi yerlerde imamlik ve muderrislik yaptirmistir Daha sonra memleketi Bayazit a donerek medreselerde ders vermistir Kurtce calismalariMahmud Beyazidi Kurt dili edebiyati tarihi etnolojisi ve kulturu ile eserler yazmistir 19 yuzyil in Kurt ronesans onculerinden biri olmustur Cunku Kurt edebiyatinda duz yaziyla ilk metin yazan kisi Mahmud Beyazidi dir Kurtce nesirin temeli onun eliyle atildi Mahmud Beyazidi denemeleri ve ansiklopedik yazilariyla Kurt edebiyati nin yonunu degistirip Kurt edebiyata yeni bir tarz getirdi ve nesirle yeni bir sureci baslatti Cunku Mahmud Beyazidi ye kadar Kurt edebiyat tarihi sadece siir den olusurken onun calismalariyla birlikte artik siir yerini nesir e birakmistir Mahmud Beyazidi Dogu nun il ve ilcelerini gezip Kurtlerin orf ve adetlerini iceren Adat u Rusumatnameye Ekradiye Kurtletin Orf ve Adetleri adinda kitap yazdi Kurtlerin orf ve adetleri ismini tasiyan bu eser donemin Erzurum Rus Konsolosu nin destegiyle Mahmud Beyazidi tarafindan yazilmistir Bu eser Kurtlerin orf ve adetlerine dair yazilmis bir eser olarak kendi alaninda ilktir ve buyuk bir tarihi oneme sahiptir Eser in el yazmalari 1801 1894 tarafindan korunmus olup onun sayesinde gunumuze kadar ulasmistir Eserin daha sonra cesitli baski ve tercumeleri yayinlanmistir Bu eser Kurtlerin Orf ve Adetleri ismiyle Abdullah Babekir Pisdari tarafindan 1998 yilinda Turkceye de cevrilmistir 2010 da Ziya Avci tarafindan hazirlanan kitap 2012 de yazar ve arastirmaci tarafindan yayina hazirlanmis ve notlandirilmis Arapca harflerle yazilmis orijinal metinle birlikte yayinlanmistir Aleksandr Jaba Mahmud Beyezidi sayesinde elde ettigi kirk dordu Kurtce dordu Fransizca ucu Farsca ve uc tane de Turkce yazmadan olusan koleksiyonundaki Kurt dili ve edebiyatina dair pek cok hikaye ve deyimi Recueil de notices et recits kourdes Camiaye Risaleyan u Hikayetan bi Zimane Kurmanci adli eserinde yayimlamistir Jaba nin da bu calismalari sayesinde pek cok dogu bilimcisi Kurt tarihi ve edebiyati konusunda bilgi sahibi olmuslardir EserleriAdat u Rusumatnamee Ekradiye Kurtlerin Adetleri Kitaba Tewarixe Cedide Kurdistan Yeni Kurdistan in Tarihi Kitabi Cami iye Risaleyan u Hikayetan Cirok ve Kurt kulturu nun yazildigi eser Leyli u Mecnun Tercume i Darb i Meselane bi Ziman i Kurmanci Risale i Tuhihfetu l illan nihlan fi ziman i Kurdan Mahmud Beyazidi ayrica Serefhan Bitlisi nin Farsca kaleme aldigi Serefname adli kitabini 1858 yilinda Tevarixi Qedimi Kurdistan Kurdistan in Kadim Tarihi adiyla ilk kez Kurtce ye cevirmistir Kaynakca 2 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Mart 2015 Arsivlenmis kopya 2 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Mart 2015 Mela Mehmude Beyazidi Adat u Rusumatnamee Ekradiye Jan Dost s 102 Nubihar Istanbul 2010 http krd riataza com 2016 11 11 mela mehmude bazidi u adat u rusumatnameye ekradiye yalin URL Mella Mahmude Beyazidi Kurtlerin Orf ve Adetleri Ceviren Abdullah Babekir Pisdari Peri Yayinlari Istanbul 1998 72 sayfa Mela Mehmude Bazidi Adat u Rusutnameye Ekradiye Lis Yayinlari Hazirlayan Ziya Avci 2010 92 sayfa Mela Mehmude Bayezidi Adat u Rusumatnamee Ekradiye Hazirlayan Jan Dost Nubihar Yayinlari Istanbul 2012 392 sayfa Arsivlenmis kopya 26 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Haziran 2015 Kawa Nemir Kurtce ve Ceviri Kurdilit 21 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde erisim 28 04 2022