Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Makula dejenerasyonu ya da sarı nokta hastalığı kelime anlamı itibarı ile, meydana gelen herhangi dejeneratif bir süreci tanımlasa da, bu makalede yaşa bağlı makula dejenerasyonu (YBMD) anlatılmaktadır.
| Makula dejenerasyonu | |
|---|---|
 | |
| Uzmanlık | Oftalmoloji  |
Makula; da denilen ve keskin görmeden sorumlu retina tabakasının ortasında çok küçük bir alanı kapsamaktadır. Karşıya baktığımızda kornea ve lens tarafından ışık makulaya odaklanır. Görmemiz merkezde daha keskin kenarlara doğru ise daha zayıftır. Makula dejenerasyonu işte bu sarı noktanın hasarlanması sonucu ortaya çıkar.
Makula dejenerasyonunun gelişmesinde temel risk faktörü ilerleyen yaştır. Bunun yanı sıra aile öyküsü, cinsiyet (kadınlarda daha fazla), açık renkli göz, hipertansiyon, kalp hastalığı, sigara öyküsü ve UV ışınları da risk faktörleridir. Hastalık, duyusal retinanın hemen arkasında yer alan, retina pigment epitelini, koriokapillaris dokusu ve Bruch membranı gibi dokuları etkilemekle birlikte, görme kaybı fotoreseptör hücrelerin hasarlanması sonucunda gelişmektedir. Makula dışında kalan retina alanları sayesinde, çevresel görme korunur. Bu nedenle makular dejenerasyon tam bir körlüğe yol açmaz, ancak yakın çalışmayı ve okumayı çeşitli optik yardımcı cihazlar olmadan imkânsız hale getirebilir.
Gelişimi ve tipleri
YBMD, yaşa bağlı olarak genetik ve çevresel faktörlerin rol oynadığı bir süreç sonrasında gelişir. Retinayı besleyen damarlardaki bazı dejeneratif süreçler, yangısal unsurların açığa çıkması ve retina dokuları yapısal bileşenlerindeki bir takım değişiklikler sonrası gelişir. Bu değişiklikler sonrasında retina pigment epiteli atrofiye gider ve fotoreseptör hücrelerde kayıp meydana gelir. Yaşa bağlı makula dejenerasyonu (YBMD) erken ve geç evre olarak iki aşamaya sahiptir;
- Erken evrede makulada, pigmenter değişiklikler ve retina altı dokularda biriken "drusen" adı verilen lipid (yağ) içerikli birikimler vardır, görme keskinliği normaldir.
- Geç evre, yaş - eksüdatif - tip veya kuru - atrofik - tip olarak ikiye ayrılır, bu evrede görme kaybı vardır. Yanı tedavi edilmediğinde kalıcı körlük'e yol açar.
YBMD'nin bu iki tipi, tedavi ve prognoz açısından farklılık gösterir;
Hastaların yaklaşık %80'inde atrofik tip bulunsa da, görme kaybından %80-90 oranında eksüdatif tip sorumludur. Atrofik tipte görme kaybı yıllar içerisinde gelişir. Atrofik tipte, bulguların başlangıcından yaklaşık 10 yıl sonra görme %0,1 seviyesine iner. Eksüdatif tipte ise görme kaybı daha ani olur. Atrofik tipte, retina pigment epitel ve fotoreseptör kaybı vardır; eğer bu değişikliklere, retina altında ve bazen retina içinde yeni damarlar ile birlikte fibrotik oluşumlar eşlik ederse yaş tip YBMD meydana gelir. Görme kaybı ortalama olarak 75 yaşında ortaya çıkmaktadır. Elli yaşından sonra görülme sıklığında doğrusal bir artış olur. Geç tip YBMD (görme hasarı var), 50 yaşının üzerindekilerin %2'sinde, 65 yaşın üzerindekilerin %0,7–1,4'ünde ve 85 yaşından sonra %11–19 oranında görülür.
Risk faktörleri
- İlerleyen yaş
- Aile öyküsü (birinci derecede akrabasında makula dejenerasyonu olanların yaklaşık 1/4'ünde bu hastalık ortaya çıkabilir. Tek yumurta ikizlerinin %89-90'ında, çift yumurta ikizlerinin %46'sında benzer klinik tablo saptanmıştır.)
- Cinsiyet (Şimdiye kadar bazı çalışmalarda orta şiddetli tipinin kadınlarda daha sık görüldüğü saptansa da daha hafif olguları kapsayan bazı epidemiyolojik çalışmalarda cinsiyetler arasında görülme sıklığı açısından herhangi bir fark saptanmamıştır.)
- Hipertansiyon
- Kalp hastalığı
- Sigara öyküsü
- (Son yıllarda yapılan bazı çalışmalarda ışığa maruziyetin bir risk faktörü oluşturmadığı saptanmıştır.)
Bulguları
- Keskin görmede bozukluk, bulanık-puslu görme...
- Görüntülerin ortası bulanık, ancak kenarları normal görünür.
- Elektrik direkleri, kapı-pencere kenarları, yazıların satırları gibi düz çizgilerin dalgalı görünmesi.
- Görme alanın ortasında karanlık ya da boş bir alanın belirmesi.
Tedavi
- Kuru tip: Herhangi bir tedavi yöntemi yoktur. Çeşitli vitamin ve element takviyelerinin ve bazı antioksidan özelliğe sahip olan ilaçların hastalığın gidişini yavaşlatabildiği söylenmektedir.
- Yaş tip: Anormal olarak gelişme gösteren ve makulaya yarar yerine zarar veren damarların çok erken dönemde lazerle yakılarak geriletilmesi mümkündür.
- Son yıllarda, tam sarı nokta altında gelişen yeni damarların geriletilmesi için bazı yeni tedavi yöntemleri geliştirilmektedir. Örneğin, fotodinamik tedavide vücuda, damardan ilaçlar verilir. Bu ilaçlar lazer ışığını normal insan dokularından daha kolay emer, retina altındaki patolojik damarlar bu fotosensitif ilaçları çevre dokulardan daha yüksek oranda içermektedir buna bağlı olarak, uygulanan lazer ışığı seçici olarak bu patolojik dokuyu etkiler. Bu tedaviye "fotodinamik lazer tedavisi" adı verilir.
Bu hastalıkta damarların oluşumunda yer alan bazı biyolojik aktif maddelere, karşı geliştirilen ilaçlar da yeni yeni klinik uygulamaya geçilmektedir. FDA gözetiminde Faz III çalışmaları tamamlanmış bu ilaçların, klinik kullanımları ile tedavi seçeneklerinde bir artış söz konusu olacaktır.
Kaynakça
Dış bağlantılar
- Makula25 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Uluslararası Makula Dejerasyonu Sempozyumu16 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
| Sınıflandırma | D |
|---|---|
| Dış kaynaklar |
|
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Makula dejenerasyonu ya da sari nokta hastaligi kelime anlami itibari ile meydana gelen herhangi dejeneratif bir sureci tanimlasa da bu makalede yasa bagli makula dejenerasyonu YBMD anlatilmaktadir Makula dejenerasyonuUzmanlikOftalmoloji Makula da denilen ve keskin gormeden sorumlu retina tabakasinin ortasinda cok kucuk bir alani kapsamaktadir Karsiya baktigimizda kornea ve lens tarafindan isik makulaya odaklanir Gormemiz merkezde daha keskin kenarlara dogru ise daha zayiftir Makula dejenerasyonu iste bu sari noktanin hasarlanmasi sonucu ortaya cikar Makula dejenerasyonunun gelismesinde temel risk faktoru ilerleyen yastir Bunun yani sira aile oykusu cinsiyet kadinlarda daha fazla acik renkli goz hipertansiyon kalp hastaligi sigara oykusu ve UV isinlari da risk faktorleridir Hastalik duyusal retinanin hemen arkasinda yer alan retina pigment epitelini koriokapillaris dokusu ve Bruch membrani gibi dokulari etkilemekle birlikte gorme kaybi fotoreseptor hucrelerin hasarlanmasi sonucunda gelismektedir Makula disinda kalan retina alanlari sayesinde cevresel gorme korunur Bu nedenle makular dejenerasyon tam bir korluge yol acmaz ancak yakin calismayi ve okumayi cesitli optik yardimci cihazlar olmadan imkansiz hale getirebilir Gelisimi ve tipleriYBMD yasa bagli olarak genetik ve cevresel faktorlerin rol oynadigi bir surec sonrasinda gelisir Retinayi besleyen damarlardaki bazi dejeneratif surecler yangisal unsurlarin aciga cikmasi ve retina dokulari yapisal bilesenlerindeki bir takim degisiklikler sonrasi gelisir Bu degisiklikler sonrasinda retina pigment epiteli atrofiye gider ve fotoreseptor hucrelerde kayip meydana gelir Yasa bagli makula dejenerasyonu YBMD erken ve gec evre olarak iki asamaya sahiptir Erken evrede makulada pigmenter degisiklikler ve retina alti dokularda biriken drusen adi verilen lipid yag icerikli birikimler vardir gorme keskinligi normaldir Gec evre yas eksudatif tip veya kuru atrofik tip olarak ikiye ayrilir bu evrede gorme kaybi vardir Yani tedavi edilmediginde kalici korluk e yol acar YBMD nin bu iki tipi tedavi ve prognoz acisindan farklilik gosterir Hastalarin yaklasik 80 inde atrofik tip bulunsa da gorme kaybindan 80 90 oraninda eksudatif tip sorumludur Atrofik tipte gorme kaybi yillar icerisinde gelisir Atrofik tipte bulgularin baslangicindan yaklasik 10 yil sonra gorme 0 1 seviyesine iner Eksudatif tipte ise gorme kaybi daha ani olur Atrofik tipte retina pigment epitel ve fotoreseptor kaybi vardir eger bu degisikliklere retina altinda ve bazen retina icinde yeni damarlar ile birlikte fibrotik olusumlar eslik ederse yas tip YBMD meydana gelir Gorme kaybi ortalama olarak 75 yasinda ortaya cikmaktadir Elli yasindan sonra gorulme sikliginda dogrusal bir artis olur Gec tip YBMD gorme hasari var 50 yasinin uzerindekilerin 2 sinde 65 yasin uzerindekilerin 0 7 1 4 unde ve 85 yasindan sonra 11 19 oraninda gorulur Risk faktorleriIlerleyen yas Aile oykusu birinci derecede akrabasinda makula dejenerasyonu olanlarin yaklasik 1 4 unde bu hastalik ortaya cikabilir Tek yumurta ikizlerinin 89 90 inda cift yumurta ikizlerinin 46 sinda benzer klinik tablo saptanmistir Cinsiyet Simdiye kadar bazi calismalarda orta siddetli tipinin kadinlarda daha sik goruldugu saptansa da daha hafif olgulari kapsayan bazi epidemiyolojik calismalarda cinsiyetler arasinda gorulme sikligi acisindan herhangi bir fark saptanmamistir Hipertansiyon Kalp hastaligi Sigara oykusu Son yillarda yapilan bazi calismalarda isiga maruziyetin bir risk faktoru olusturmadigi saptanmistir BulgulariKeskin gormede bozukluk bulanik puslu gorme Goruntulerin ortasi bulanik ancak kenarlari normal gorunur Elektrik direkleri kapi pencere kenarlari yazilarin satirlari gibi duz cizgilerin dalgali gorunmesi Gorme alanin ortasinda karanlik ya da bos bir alanin belirmesi TedaviKuru tip Herhangi bir tedavi yontemi yoktur Cesitli vitamin ve element takviyelerinin ve bazi antioksidan ozellige sahip olan ilaclarin hastaligin gidisini yavaslatabildigi soylenmektedir Yas tip Anormal olarak gelisme gosteren ve makulaya yarar yerine zarar veren damarlarin cok erken donemde lazerle yakilarak geriletilmesi mumkundur Son yillarda tam sari nokta altinda gelisen yeni damarlarin geriletilmesi icin bazi yeni tedavi yontemleri gelistirilmektedir Ornegin fotodinamik tedavide vucuda damardan ilaclar verilir Bu ilaclar lazer isigini normal insan dokularindan daha kolay emer retina altindaki patolojik damarlar bu fotosensitif ilaclari cevre dokulardan daha yuksek oranda icermektedir buna bagli olarak uygulanan lazer isigi secici olarak bu patolojik dokuyu etkiler Bu tedaviye fotodinamik lazer tedavisi adi verilir Bu hastalikta damarlarin olusumunda yer alan bazi biyolojik aktif maddelere karsi gelistirilen ilaclar da yeni yeni klinik uygulamaya gecilmektedir FDA gozetiminde Faz III calismalari tamamlanmis bu ilaclarin klinik kullanimlari ile tedavi seceneklerinde bir artis soz konusu olacaktir KaynakcaDis baglantilarMakula25 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Uluslararasi Makula Dejerasyonu Sempozyumu16 Subat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde SiniflandirmaDICD 10 H35 3ICD 9 CM 362 50MeSH D008268DiseasesDB 11948Dis kaynaklarMedlinePlus 001000eMedicine article 1223154