Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
May-Britt Moser (d. 4 Ocak 1963), Norveç Bilim ve Teknoloji Üniversitesinde (NBTÜ) psikoloji ve sinirbilim profesörü olarak görev yapmakta olan Norveçli psikolog ve sinirbilimci. 2014 Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'nü kazandı. O dönemdeki eşi Edvard Moser ile birlikte, entorhinal korteksteki ızgara hücreleri (grid cells) ve aynı devrenin içerisinde mekân (uzay) temsilinde rol alarak beynimizde bir konumlanma sistemi oluşturan hücre tipleriyle ilgili çalışmaları sayesinde 2014 Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülünün yarısını paylaşmışlardır. 2012'de Edvard Moser ile birlikte yönettikleri Moser Araştırma Ortamını (NBTÜ'deki Kavli Sistem Sinirbilimi Enstitüsünün gayriresmi adı) kurmuşlardır. May-Britt Moser, 2012'den bu yana aynı enstitüdeki Sinirsel Hesaplama Merkezini de yönetmektedir.
May-Britt Moser | |
|---|---|
 | |
| Doğum | May-Britt Moser 1963 |
| Eğitim | Oslo Üniversitesi (Doktora) |
| Kariyeri | |
| Dalı | Psikoloji, Sinirbilim, Bilişsel Bilim |
| Çalıştığı kurumlar | Norveç Bilim ve Teknoloji Üniversitesi, , Edinburgh Üniversitesi |
Moser, lisans eğitimini Oslo Üniversitesi Psikoloji Bölümünde almış olup 1995'te yine aynı üniversitenin tıp fakültesinde nörofizyoloji alanında doktora derecesini elde etmiştir. 1996-2000 yılları arasında NBTÜ'de psikobiyoloji alanında doçent olarak çalışmış olup 2000'den beri de aynı üniversitede sinirbilim alanında tam zamanlı profesör olarak çalışmaktadır. 2002'de ise yönetmekte olduğu araştırma grubuna ayrıca bir "mükemmeliyet merkezi" unvanı verilmiştir.
Çocukluğu, Gençliği ve Erken Dönem Araştırmaları
May-Britt, 1963'te Norveç'in Møre og Romsdal kentine bağlı Fosnavåg kasabasında, beş kardeşin en küçüğü olarak doğmuştur. Ailesinin küçük bir çiftliği olmasına rağmen, babası marangoz olarak çalışmıştır. Dolayısıyla çiftliğin bakımını çoğunlukla annesi üstlenmiştir. Çocukluğunda çoğunlukla erkeklerle oyun oynadığı için kendini "erkek gibi kız" olarak tanımlamıştır. Ailesinin maddi durumu sebebiyle yazları pek seyahat etme imkanı bulamayan Moser, boş zamanlarında büyük bir tutkuyla hayvanlar üzerinde çalışmıştır. Annesinden, hiçbir şeyi olmayan fakat çok çalışarak hayallerine ve hedeflerine ulaşan bir çocuk hakkındaki "" masalı gibi masallar dinleyerek büyümüştür. Moser çocukken ya dünyayı dolaşıp insanları kurtaran bir doktor ya da hayvanlara duyduğu olağandışı sevgiden ötürü veteriner olmak istemiştir. Hiçbir zaman en iyi notları alıp sınıfının en iyisi olarak anılan bir öğrenci olmamasına rağmen, özellikle lise yıllarında kız öğrencilerini ileride mühendis olarak görmek istediğini sık sık söyleyen fizik öğretmeni ve yazılarını beğendiğini dile getiren Norveççe öğretmeni gibi kişiliklerin özel ilgileri sayesinde yetenekleri açığa çıkmıştır. Lisedeyken tıp fakültesine girebilmek için yeterli motivasyona sahip olmayan Moser'ı, yeterince çalışmazsa üniversitede ev ekonomisi okuyup sonrasında ev kadını olma düşüncesi çok korkutmuş ve motive etmiştir.
Moser, Oslo Üniversitesinde matematik, nörobiyoloji ve psikoloji okumuştur. Başlangıçta bu üniversiteyi 2 ablası orada olduğundan ve geçici de olsa kalacak bir yere sahip olacağı için seçen Moser, ileride üniversite diplomasıyla ne yapmak istediğinden emin olamamıştır. Bundan kısa süre sonra Edvard Ingjald Moser ile tanışmış, onun lisedeki "zeki çocuk" olduğunu hatırlamıştır. İkili hızlıca arkadaş olmuş ve beyin hakkında çalışmak için beraber psikoloji okumaya karar vermişlerdir. Henüz üniversitedeki ikinci dönemlerinde Terje Sagvolden'in laboratuvarına katılmış ve sıçanlarda hiperaktivite üzerine çalışarak davranışsal teoriler hakkında bilgi edinmişlerdir. Fakat ikili, beyin hakkında daha fazla bilgi edinme istekleri sebebiyle Sagvolden'den sürekli çalışmalarında "beynin içine girmesini" istemiştir.
Moserlar, master tezlerini sinirbilimci Per Andersen'in laboratuvarında -o dönemde çalışanlarının çoğunun tıp fakültesinden olduğu bir laboratuvar- yazmak istedikleri için onunla konuşmaya gitmiş; Andersen onlardan Richard Morris'in su labirentleri üzerine yazdığı makaleyi okuyup anlamaya çalışmalarını ve sıçan çalışmalarında kullanılmak üzere bir su labirenti odası inşa etmelerini istemiştir. Moserlar bu görevi başarıyla tamamlayınca Andersen'in laboratuvarına kabul edilmişlerdir. Burada, Andersen'in hipokampüste lezyonlar oluşturup sıçanları su labirentinde eğittikten sonra beyinde lezyon bölgesi dışında kalan ufak hipokampüs kesitlerinde -çünkü incelenen bölge küçültülebilirse daha kolay gözlem yapılabilirdi- uzun dönemli potansiyasayon (long term potentiation (LTP)) gözlemleme fikri doğrultusunda çalışmalar yapmışlardır. Bu çalışmalar esnasında, hipokampüsün dorsal kısımlarında yapılan lezyonların mekânsal öğrenmeyi olumsuz etkilediğini fakat ventral kısımlarındaki lezyonların aynı etkiyi yaratmadığını; dolayısıyla hipokampüsün homojen görüntüsüne rağmen işlevsel açıdan heterojen bir yapı olduğunu keşfetmişlerdir. Moserların bu sonuçlara yer verdikleri master tezi, "The Journal of Neuroscience" isimli akademik dergide basılmış ve Eric Kandel gibi bilim insanlarının da ilgisini çekmiştir. Ayrıca bu deneyden çıkan sonuçlar Moserlar'da, hipokampüsün ventral kısmının işlevine dair merak uyandırmış ve ikili bu dönemde entorhinal korteks ile hipokampüsün dorsal ve ventral kısımları arasındaki bağlantılar hakkında araştırmalar yapmaya başlamıştır.
Doktora araştırmaları dahilinde May-Britt Moser, -lazer taramalı konfokal mikroskop 7 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . kullanarak- zenginleştirilmiş çevrede (enriched environment) yetiştirilen sıçanların hipokampüslerinde, normal çevrede yetiştirilenlere göre daha fazla sinaps olduğunu gözlemlemiştir. Moser ayrıca, zenginleştirilmiş çevrede yetiştirilen sıçanların su labirenti testinde mekânsal öğrenmeyle ilgili görevi daha çabuk öğrendiği ve labirentteki platformu daha kısa sürede bulabildiğini görmüştür. Bu çalışmalarının sonuçlarını da "PNAS (Proceedings of the National Academy of the Sciences of the United States)" ve "The Journal of Comparative Neurology" gibi prestijli akademik dergilerde basmıştır.
May-Britt Moser, Edvard Moser ile 27 Temmuz 1985'te, Oslo'da evlenmiştir. Haziran 1991'de -Moserlar doktoraya başladıktan hemen sonra- ilk çocukları Isabel, 1995'te ise -doktora tezini tamamlamadan az bir zaman önce- ikinci çocukları Ailin dünyaya gelmiştir. Laboratuvar hayatını çocuklarına ayırdığı vakit ile nasıl dengelediği ve araştırmalarını yürütmeyi nasıl başarabildiği konusunda May-Britt Moser, çocuklarını da sıklıkla laboratuvara götürdüğünü, akademik toplantılara bazen çocuklarıyla katıldığını ve yeri geldiğinde onları halka açık alanda emzirdiğini; bunlardan herhangi bir çekince duymadığını belirtmiştir.
Doktora Sonrası Kariyeri
May-Britt Moser, lisans ve doktora eğitimini tamamladıktan sonra, Edvard Moser ile birlikte Edinburgh Üniversitesi Sinirbilim Merkezinde Richard Morris'ten 2 sene boyunca doktora sonrası eğitimi almış ve Londra Üniversitesi Akademisinde John O'Keefe'in laboratuvarında 2 ay süreyle doktora sonrası misafir araştırma görevlisi olarak bulunmuştur. O'Keefe'in laboratuvarında tekil hücrelerden elektrofizyolojik kayıt almayı öğrenmişlerdir. Moserlar 1996'da NBTÜ'den ayrı ayrı doçent pozisyonları için aldıkları teklifle Norveç'e dönmüş, burada birleşik elektrofizyoloji ve su labirenti laboratuvarı kurmuşlardır. May-Britt, 2000'de profesörlüğe terfi etmiştir.
Moserlar, kurdukları laboratuvarda öncelikle O'Keefe'in hipokampüste keşfettiği konum hücrelerinin nasıl ortaya çıktığı sorusu üzerine sıçanlarla çalışmışlardır. Bu doğrultuda, konum hücrelerinin gözlemlenen işlevini (belirli konum hücrelerinin, sıçan mekânın belirli noktalarındayken aksiyon potansiyeli üretmesi) sağlayan sinyallerin, beynin neresinden geldiğini araştırmışlardır. Öncelikle -ilgili sinyalin hipokampüste oluşturuluyor olabileceğinden yola çıkarak- çoğu konum hücresinin bulunduğu CA1 bölgesiyle sinaptik bağlantıları olan CA3'yi lezyonlayan ekip, CA1'deki konum hücrelerinin işlevini kaybetmediğini görmüştür. Bunun üzerine hipokampüse aksonlarını gönderen hücrelerin bulunduğu entorhinal korteks üzerine çalışmaya başlamış ve burada ızgara hücrelerini keşfetmişlerdir. Bu keşif aynı zamanda, beynin bir bilgi bütününü -bu örnekte uzayda nerede olduğumuz ve nasıl hareket ettiğimize dair bilgi- alıp nasıl kodladığına dair ipuçları vermiştir: Dış dünyada ızgara şeklinde bir örüntü yoktur, sadece beyin dış dünyayı bu şekilde kodlar ve anlamlandırır.
Moserların laboratuvarı 2005'te ızgara hücrelerini keşfettikten sonra araştırmalarında yine entorhinal kortekste farklı hücre tiplerini de keşfetmişlerdir: Sıçanın hayvanın hangi yöne doğru baktığını kodlayan kafa-yönü hücreleri (head-direction cells) ve bulunulan ortamın sınırlarında aktivite gösteren sınır hücreleri (border cells). Laboratuvarda bu çalışmalara paralel olarak, beyinde entorhinal korteksten hipokampüse bilgi akışının sağlanması ve diğer bölgelerden gelen gürültü niteliğindeki bilgilerin bastırılması işlevinin tarafından sağlandığı gözlemlenmiştir.
Moserlar 2008'de, laboratuvarın o dönemdeki doktora adayları Kirsten Kjelstrup ve Vegard Brun ile, beyinde ızgara ve konum hücreleri kullanılarak sırasıyla entorhinal korteks ve hipokampüste önce kabaca, sonra da daha detaylı bir mekânsal haritanın nasıl çıkarıldığını açıklamışlardır. Daha sonra ekip, tek bir hayvandan kaydı alınabilen hücre sayısının önemli ölçüde artmasıyla beraber ızgara hücrelerinin en az 4 farklı ayrık kategoriye (modüle) ayrıldığını, her bir modüldeki ızgara hücrelerinin aktivite gösterdiği iki konum arasındaki mesafenin birbirinden farklı olduğu ve bu modüller sayesinde beyinde en az 4 farklı mekânsal harita oluşturulduğunu göstermiştir. Bu 4 farklı modül sayesinde entorhinal kortekste farklı mekânsal bellek ögelerinin birbirinden ayrılabildiği düşünülmüştür.
Izgara hücrelerinin keşfinden sonra oluşturulan matematiksel modeller; hipokampüsteki konum hücrelerinin aktivitelerinin, entorhinal korteksteki ızgara hücrelerinin aktivitelerinin lineer olarak toplanmasıyla oluştuğunu önermektedir. Farklı mekânlarda, mekânın sınırları referans alındığında aynı ızgara hücresinin aktivite gösterdiği noktalar birbirinden farklılık göstermektedir. Böylece bu model, ızgara ve konum hücrelerinde (dolayısıyla beynimizde) farklı mekânların her birinin nasıl ayrı bellek ögeleri olarak kodlanabildiğine de açıklama getirmektedir.
Moserlar 2014'te "Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülünün yarısını paylaşmışlardır. Ödülün diğer yarısı, hipokampüsteki konum hücrelerini (place cells) keşfeden John O'Keefe'e verilmiştir. Moserlar, tarihte Nobel Ödülünü kazanan beş çiftten biridir.
Diğer Başarıları ve Üyelikleri
Moserlar NBTÜ'de Hafızanın Biyolojisi Merkezi (Center for Biology of Memory) ve Sistem Sinirbilimi Enstitüsünün kurulmasında önemli rol oynamıştır. May-Britt Moser aynı zamanda Norveç Kraliyet Bilim ve Edebiyat Topluluğu, Norveç Bilim ve Edebiyat Akademisi ve Norveç Teknolojik Bilimler Akademisi üyesidir.
2013'te Trondheim Ticaret Odası May-Britt Moser'ı, başarılı kadın yöneticilere verilen Madam Beyer ödülüne layık görmüştür. Bu ödül kendisine istikrarlı bir şekilde takım çalışması ve topluluk ruhu odaklı oluşunun yanı sıra; harikulade liderlik özellikleri, bilimsel başarıları ve yüksek etik standartları karşılığında verilmiştir.
Ödülleri
- 1999: Prize for young scientists awarded by the Royal Norwegian Academy for Sciences and Letters
- 2005: 28th annual (College of Physicians and Surgeons of Columbia University)
- 2006: 14th Betty and David Koetser Award for Brain Research (University of Zürich)
- 2006: 10th Prix "Liliane Bettencourt pour les Sciences du Vivant" 2006 (Fondation Bettencourt, Paris)
- 2008: 30th Eric K. Fernström’s Great Nordic Prize (Fernström Foundation, University of Lund)
- 2011:
- 2011: (with Edvard Moser)
- 2012: Perl-UNC Neuroscience Prize (with Edvard Moser)
- 2013: (with Edvard Moser and John O'Keefe)
- 2014: (with Edvard Moser)
- 2014:
- 2014: in Physiology or Medicine (with Edvard Moser and John O'Keefe)
- 2016: Erna Hamburger Prize, EPFL, WISH Foundation, Lausanne, Switzerland
- 2018: Grand Cross of the Order of St. Olav
Kaynakça
- ^ a b c d e f g h i j k l m n . NobelPrize.org (İngilizce). 14 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2021.
- ^ "The Anders Jahre Senior Medical Prize". 27 Mart 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Kasım 2015.
- ^ 13th Perl-UNC Neuroscience Prize Recipients 2 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . UNC Neuroscience Center. Retrieved 23 September 2013
- ^ . 9 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2015.
- ^ Award Ceremonies 13 Kasım 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Amphilsoc.org. Retrieved 21 March 2014
 | Bilim insanı ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
May Britt Moser d 4 Ocak 1963 Norvec Bilim ve Teknoloji Universitesinde NBTU psikoloji ve sinirbilim profesoru olarak gorev yapmakta olan Norvecli psikolog ve sinirbilimci 2014 Nobel Fizyoloji veya Tip Odulu nu kazandi O donemdeki esi Edvard Moser ile birlikte entorhinal korteksteki izgara hucreleri grid cells ve ayni devrenin icerisinde mekan uzay temsilinde rol alarak beynimizde bir konumlanma sistemi olusturan hucre tipleriyle ilgili calismalari sayesinde 2014 Nobel Fizyoloji veya Tip Odulunun yarisini paylasmislardir 2012 de Edvard Moser ile birlikte yonettikleri Moser Arastirma Ortamini NBTU deki Kavli Sistem Sinirbilimi Enstitusunun gayriresmi adi kurmuslardir May Britt Moser 2012 den bu yana ayni enstitudeki Sinirsel Hesaplama Merkezini de yonetmektedir May Britt MoserDogumMay Britt Moser 1963EgitimOslo Universitesi Doktora KariyeriDaliPsikoloji Sinirbilim Bilissel BilimCalistigi kurumlarNorvec Bilim ve Teknoloji Universitesi Edinburgh Universitesi Moser lisans egitimini Oslo Universitesi Psikoloji Bolumunde almis olup 1995 te yine ayni universitenin tip fakultesinde norofizyoloji alaninda doktora derecesini elde etmistir 1996 2000 yillari arasinda NBTU de psikobiyoloji alaninda docent olarak calismis olup 2000 den beri de ayni universitede sinirbilim alaninda tam zamanli profesor olarak calismaktadir 2002 de ise yonetmekte oldugu arastirma grubuna ayrica bir mukemmeliyet merkezi unvani verilmistir Cocuklugu Gencligi ve Erken Donem ArastirmalariMay Britt 1963 te Norvec in More og Romsdal kentine bagli Fosnavag kasabasinda bes kardesin en kucugu olarak dogmustur Ailesinin kucuk bir ciftligi olmasina ragmen babasi marangoz olarak calismistir Dolayisiyla ciftligin bakimini cogunlukla annesi ustlenmistir Cocuklugunda cogunlukla erkeklerle oyun oynadigi icin kendini erkek gibi kiz olarak tanimlamistir Ailesinin maddi durumu sebebiyle yazlari pek seyahat etme imkani bulamayan Moser bos zamanlarinda buyuk bir tutkuyla hayvanlar uzerinde calismistir Annesinden hicbir seyi olmayan fakat cok calisarak hayallerine ve hedeflerine ulasan bir cocuk hakkindaki masali gibi masallar dinleyerek buyumustur Moser cocukken ya dunyayi dolasip insanlari kurtaran bir doktor ya da hayvanlara duydugu olagandisi sevgiden oturu veteriner olmak istemistir Hicbir zaman en iyi notlari alip sinifinin en iyisi olarak anilan bir ogrenci olmamasina ragmen ozellikle lise yillarinda kiz ogrencilerini ileride muhendis olarak gormek istedigini sik sik soyleyen fizik ogretmeni ve yazilarini begendigini dile getiren Norvecce ogretmeni gibi kisiliklerin ozel ilgileri sayesinde yetenekleri aciga cikmistir Lisedeyken tip fakultesine girebilmek icin yeterli motivasyona sahip olmayan Moser i yeterince calismazsa universitede ev ekonomisi okuyup sonrasinda ev kadini olma dusuncesi cok korkutmus ve motive etmistir Moser Oslo Universitesinde matematik norobiyoloji ve psikoloji okumustur Baslangicta bu universiteyi 2 ablasi orada oldugundan ve gecici de olsa kalacak bir yere sahip olacagi icin secen Moser ileride universite diplomasiyla ne yapmak istediginden emin olamamistir Bundan kisa sure sonra Edvard Ingjald Moser ile tanismis onun lisedeki zeki cocuk oldugunu hatirlamistir Ikili hizlica arkadas olmus ve beyin hakkinda calismak icin beraber psikoloji okumaya karar vermislerdir Henuz universitedeki ikinci donemlerinde Terje Sagvolden in laboratuvarina katilmis ve sicanlarda hiperaktivite uzerine calisarak davranissal teoriler hakkinda bilgi edinmislerdir Fakat ikili beyin hakkinda daha fazla bilgi edinme istekleri sebebiyle Sagvolden den surekli calismalarinda beynin icine girmesini istemistir Moserlar master tezlerini sinirbilimci Per Andersen in laboratuvarinda o donemde calisanlarinin cogunun tip fakultesinden oldugu bir laboratuvar yazmak istedikleri icin onunla konusmaya gitmis Andersen onlardan Richard Morris in su labirentleri uzerine yazdigi makaleyi okuyup anlamaya calismalarini ve sican calismalarinda kullanilmak uzere bir su labirenti odasi insa etmelerini istemistir Moserlar bu gorevi basariyla tamamlayinca Andersen in laboratuvarina kabul edilmislerdir Burada Andersen in hipokampuste lezyonlar olusturup sicanlari su labirentinde egittikten sonra beyinde lezyon bolgesi disinda kalan ufak hipokampus kesitlerinde cunku incelenen bolge kucultulebilirse daha kolay gozlem yapilabilirdi uzun donemli potansiyasayon long term potentiation LTP gozlemleme fikri dogrultusunda calismalar yapmislardir Bu calismalar esnasinda hipokampusun dorsal kisimlarinda yapilan lezyonlarin mekansal ogrenmeyi olumsuz etkiledigini fakat ventral kisimlarindaki lezyonlarin ayni etkiyi yaratmadigini dolayisiyla hipokampusun homojen goruntusune ragmen islevsel acidan heterojen bir yapi oldugunu kesfetmislerdir Moserlarin bu sonuclara yer verdikleri master tezi The Journal of Neuroscience isimli akademik dergide basilmis ve Eric Kandel gibi bilim insanlarinin da ilgisini cekmistir Ayrica bu deneyden cikan sonuclar Moserlar da hipokampusun ventral kisminin islevine dair merak uyandirmis ve ikili bu donemde entorhinal korteks ile hipokampusun dorsal ve ventral kisimlari arasindaki baglantilar hakkinda arastirmalar yapmaya baslamistir Doktora arastirmalari dahilinde May Britt Moser lazer taramali konfokal mikroskop 7 Aralik 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde kullanarak zenginlestirilmis cevrede enriched environment yetistirilen sicanlarin hipokampuslerinde normal cevrede yetistirilenlere gore daha fazla sinaps oldugunu gozlemlemistir Moser ayrica zenginlestirilmis cevrede yetistirilen sicanlarin su labirenti testinde mekansal ogrenmeyle ilgili gorevi daha cabuk ogrendigi ve labirentteki platformu daha kisa surede bulabildigini gormustur Bu calismalarinin sonuclarini da PNAS Proceedings of the National Academy of the Sciences of the United States ve The Journal of Comparative Neurology gibi prestijli akademik dergilerde basmistir May Britt Moser Edvard Moser ile 27 Temmuz 1985 te Oslo da evlenmistir Haziran 1991 de Moserlar doktoraya basladiktan hemen sonra ilk cocuklari Isabel 1995 te ise doktora tezini tamamlamadan az bir zaman once ikinci cocuklari Ailin dunyaya gelmistir Laboratuvar hayatini cocuklarina ayirdigi vakit ile nasil dengeledigi ve arastirmalarini yurutmeyi nasil basarabildigi konusunda May Britt Moser cocuklarini da siklikla laboratuvara goturdugunu akademik toplantilara bazen cocuklariyla katildigini ve yeri geldiginde onlari halka acik alanda emzirdigini bunlardan herhangi bir cekince duymadigini belirtmistir Doktora Sonrasi KariyeriMay Britt Moser lisans ve doktora egitimini tamamladiktan sonra Edvard Moser ile birlikte Edinburgh Universitesi Sinirbilim Merkezinde Richard Morris ten 2 sene boyunca doktora sonrasi egitimi almis ve Londra Universitesi Akademisinde John O Keefe in laboratuvarinda 2 ay sureyle doktora sonrasi misafir arastirma gorevlisi olarak bulunmustur O Keefe in laboratuvarinda tekil hucrelerden elektrofizyolojik kayit almayi ogrenmislerdir Moserlar 1996 da NBTU den ayri ayri docent pozisyonlari icin aldiklari teklifle Norvec e donmus burada birlesik elektrofizyoloji ve su labirenti laboratuvari kurmuslardir May Britt 2000 de profesorluge terfi etmistir Sicanin gectigi yerler yorungesi siyahla gosterilmistir Kirmizi noktalar ise entorhinal kortekste o sirada kaydi alinan izgara hucresinin sican hangi konumlardayken aktivite gosterdigini belirtiyor Moserlar kurduklari laboratuvarda oncelikle O Keefe in hipokampuste kesfettigi konum hucrelerinin nasil ortaya ciktigi sorusu uzerine sicanlarla calismislardir Bu dogrultuda konum hucrelerinin gozlemlenen islevini belirli konum hucrelerinin sican mekanin belirli noktalarindayken aksiyon potansiyeli uretmesi saglayan sinyallerin beynin neresinden geldigini arastirmislardir Oncelikle ilgili sinyalin hipokampuste olusturuluyor olabileceginden yola cikarak cogu konum hucresinin bulundugu CA1 bolgesiyle sinaptik baglantilari olan CA3 yi lezyonlayan ekip CA1 deki konum hucrelerinin islevini kaybetmedigini gormustur Bunun uzerine hipokampuse aksonlarini gonderen hucrelerin bulundugu entorhinal korteks uzerine calismaya baslamis ve burada izgara hucrelerini kesfetmislerdir Bu kesif ayni zamanda beynin bir bilgi butununu bu ornekte uzayda nerede oldugumuz ve nasil hareket ettigimize dair bilgi alip nasil kodladigina dair ipuclari vermistir Dis dunyada izgara seklinde bir oruntu yoktur sadece beyin dis dunyayi bu sekilde kodlar ve anlamlandirir Moserlarin laboratuvari 2005 te izgara hucrelerini kesfettikten sonra arastirmalarinda yine entorhinal kortekste farkli hucre tiplerini de kesfetmislerdir Sicanin hayvanin hangi yone dogru baktigini kodlayan kafa yonu hucreleri head direction cells ve bulunulan ortamin sinirlarinda aktivite gosteren sinir hucreleri border cells Laboratuvarda bu calismalara paralel olarak beyinde entorhinal korteksten hipokampuse bilgi akisinin saglanmasi ve diger bolgelerden gelen gurultu niteligindeki bilgilerin bastirilmasi islevinin tarafindan saglandigi gozlemlenmistir Moserlar 2008 de laboratuvarin o donemdeki doktora adaylari Kirsten Kjelstrup ve Vegard Brun ile beyinde izgara ve konum hucreleri kullanilarak sirasiyla entorhinal korteks ve hipokampuste once kabaca sonra da daha detayli bir mekansal haritanin nasil cikarildigini aciklamislardir Daha sonra ekip tek bir hayvandan kaydi alinabilen hucre sayisinin onemli olcude artmasiyla beraber izgara hucrelerinin en az 4 farkli ayrik kategoriye module ayrildigini her bir moduldeki izgara hucrelerinin aktivite gosterdigi iki konum arasindaki mesafenin birbirinden farkli oldugu ve bu moduller sayesinde beyinde en az 4 farkli mekansal harita olusturuldugunu gostermistir Bu 4 farkli modul sayesinde entorhinal kortekste farkli mekansal bellek ogelerinin birbirinden ayrilabildigi dusunulmustur Izgara hucrelerinin kesfinden sonra olusturulan matematiksel modeller hipokampusteki konum hucrelerinin aktivitelerinin entorhinal korteksteki izgara hucrelerinin aktivitelerinin lineer olarak toplanmasiyla olustugunu onermektedir Farkli mekanlarda mekanin sinirlari referans alindiginda ayni izgara hucresinin aktivite gosterdigi noktalar birbirinden farklilik gostermektedir Boylece bu model izgara ve konum hucrelerinde dolayisiyla beynimizde farkli mekanlarin her birinin nasil ayri bellek ogeleri olarak kodlanabildigine de aciklama getirmektedir Moserlar 2014 te Nobel Fizyoloji veya Tip Odulunun yarisini paylasmislardir Odulun diger yarisi hipokampusteki konum hucrelerini place cells kesfeden John O Keefe e verilmistir Moserlar tarihte Nobel Odulunu kazanan bes ciftten biridir Diger Basarilari ve UyelikleriMoserlar NBTU de Hafizanin Biyolojisi Merkezi Center for Biology of Memory ve Sistem Sinirbilimi Enstitusunun kurulmasinda onemli rol oynamistir May Britt Moser ayni zamanda Norvec Kraliyet Bilim ve Edebiyat Toplulugu Norvec Bilim ve Edebiyat Akademisi ve Norvec Teknolojik Bilimler Akademisi uyesidir 2013 te Trondheim Ticaret Odasi May Britt Moser i basarili kadin yoneticilere verilen Madam Beyer odulune layik gormustur Bu odul kendisine istikrarli bir sekilde takim calismasi ve topluluk ruhu odakli olusunun yani sira harikulade liderlik ozellikleri bilimsel basarilari ve yuksek etik standartlari karsiliginda verilmistir Odulleri1999 Prize for young scientists awarded by the Royal Norwegian Academy for Sciences and Letters 2005 28th annual College of Physicians and Surgeons of Columbia University 2006 14th Betty and David Koetser Award for Brain Research University of Zurich 2006 10th Prix Liliane Bettencourt pour les Sciences du Vivant 2006 Fondation Bettencourt Paris 2008 30th Eric K Fernstrom s Great Nordic Prize Fernstrom Foundation University of Lund 2011 2011 with Edvard Moser 2012 Perl UNC Neuroscience Prize with Edvard Moser 2013 with Edvard Moser and John O Keefe 2014 with Edvard Moser 2014 2014 in Physiology or Medicine with Edvard Moser and John O Keefe 2016 Erna Hamburger Prize EPFL WISH Foundation Lausanne Switzerland 2018 Grand Cross of the Order of St OlavKaynakca a b c d e f g h i j k l m n NobelPrize org Ingilizce 14 Subat 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Subat 2021 The Anders Jahre Senior Medical Prize 27 Mart 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Kasim 2015 13th Perl UNC Neuroscience Prize Recipients 2 Aralik 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde UNC Neuroscience Center Retrieved 23 September 2013 9 Temmuz 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Kasim 2015 Award Ceremonies 13 Kasim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Amphilsoc org Retrieved 21 March 2014 Bilim insani ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz