Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddede hilafet dönemi konusunun eksik olduğu düşünülmektedir. () |
Memun veya Abdullâh Memûn, Tam Adı: Ebû 'Abbâs el-Memûn Abdullâh bin Hârûn Reşîd (d. 14 Eylül 786, Bağdat - ö. 9 Ağustos 833, Tarsus yakınları), 813-833 arasında 7. Abbasi halifesi.
| Memun Ebu'l-Abbas Abdullah | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 Halife Memun döneminde darpedilen altın sikke | |||||
| Abbâsî Halifesi | |||||
| Hüküm süresi | 813 - 833 | ||||
| Önce gelen | Emîn | ||||
| Sonra gelen | Mutasım | ||||
| Doğum | 14 Eylül 786 | ||||
| Ölüm | 9 Ağustos 833 | ||||
| |||||
| Hanedan | Abbâsî Hanedanı | ||||
| Babası | Harun Reşid | ||||
| Annesi | Marajil (Badgis yöresinden bir cariye) | ||||
| Dini | İslam | ||||
809'da babaları Hârûn Reşîd'den sonra Abbâsî Hâlifesi ilan edilen kardeşi Emin'e karşı yaptığı bir iç savaştan sonra 813'te onu halifelik tahtından indirerek idam edilmesinden sonra 7. Abbâsî halifesi oldu. Memun'un Halifelik döneminde en önemli olaylar devam eden mütezile itikadi mezhep tartışmaları ve Bizans İmparatorluğu ile büyük çapta çatışmalar içeren savaşın 25 yıl süren bir sükunet döneminden sonra tekrar başlamasıdır.
Çocukluğu ve gençliği
14 Eylül 786 (Hicri:15 Rebîülevvel 170) gecesinin ilk saatlerinde Bağdat yakınlarındaki Yaşıriye'de babası Harun Reşit'in 11 erkek oğlundan birincisi olarak muhtemelen (modern Afganistan) yöresinden Soğd asıllı bir cariyesi olan Marajil'den doğdu. 13 Eylül 786'yi 14 Eylül'e bağlayan gece sonradan "üç halifeler gecesi" olarak bilinmektedir çünkü o gece Abbasiler halifesi olan Hadi veya Mûsâ el-Hâdî ölmüştü ve yerine halife olarak o akşam yeni doğan Memun'un babası ve Hadi'nin yeğeni olan Harun Reşit 5. Abbasiler halifesi olmuştur.
Annesi Marajil çocuğunun doğumunda öldüğü için Memun 2. Abbasiler halifesi Mansur'un torunu ve halife Harun Reşit'in karısı olan Zübeyde tarafından, Zübeyde'nin Harun Reşit'ten olan ikinci oğlu olan (sonra Emin adı ile Abbasiler halifesi olan) Muhammed ile birlikte, yetiştirildi.
Me'mun eğitimini babası halife iken Bağdat'ta sarayında özel hocalardan aldı. Arapça dili ve edebiyatının inceliklerini Ali bin Hamza el-Kisâî’den; hadis kural ve bilgilerini Hüşeym bin Beşîr, Abbâd bin Avvâm, Yûsuf bin Atiyye gibi hocalardan ve, fıkıh derslerini bazı diğer hocalardan okudu. Babası onu özel olarak yetiştirmek üzere İran asıllı Fazl bin Sehl'i saraya tayin etti. Eğitilip yetişmesinden Ca‘fer b. Yahyâ el-Bermekî ve babası önemli rol oynadılar. Me’mûn’un sarayında bulunmuş olan Mu‘tezile âlimlerinden Sumâme bin Eşres de hocası olarak kabul edilmektedir.
Taberî tarihinde etraflı olarak anlatıldığı gibi, Halife Harun Reşit yaşamakta iken öldükten sonra ilk iki oğlu arasında muhtemel olan taht kavgalarını önlemek için devamlı tedbirler aldı. Memun'un annesi bir cariye olduğu için ve Harun'un ikinci oğlu Emin'in annesi Zübeyde hem bir eski halife torunu hem de İran'da asiller sınıfından olduğu için Harun Reşit ikinci oğlu olan Emin'i birinci veliaht olarak seçti ve Memun'u Emin'den öldüğünden sonra onun yerine halife olmak üzere ikinci veliaht olarak ilan etti. Memun'u devlet merkezi olan Bağdat'tan uzaklaştırmak için de doğu İran'da Horasan'dan Hemedan'a kadar uzanan arazilere "Horasan Valisi" olarak tayin etti. Memun bu valiliği altında olarak gayet otonom bir şekilde eyalet idareciliğine başladı. Harun Reşit iki oğlunun birbirlerine daha yakın ve babaları Harun Reşit'in veraset için kararlarına ikinci oğlu uygun hareketlerde bulunmalarını ve aralarında ihtilaf çıkmamasını sağlamak için onlara devamlı olarak telkin ve nasihatlerde bulundu. Hatta 802 (hicri:186) yılında her iki oğluna bunu açıkça gösteren ahitnameler imzalattı. Harun Reşit o yıl her iki oğlu ile birlikte Hicaz'a hac için gittiği zaman bu ahitnamelerin metinlerini Mekke'de Kabe duvarına astırdı.
3 Cemâziyelâhir 193’te (24 Mart 809) Tûs’ta ölünce vasiyeti gereği birinci veliaht Emîn halife oldu.
Halifeliği
Mutezile öğretisini benimsetme çabası
Şahsi nitelikleri
Memun'un ölümü
Memun 5 yıl doğuda Merv'de bağımsız olarak ve 20 yıl tek Abbâsî halifesi olarak hüküm sürdükten sonra 833de Tarsus'ta 48 yaşındayken 9 Ağustos 833'te öldü. İlk Abbâsî halifelerinin mezar yerleri saklanmakla beraber Memun'un Tarsus'ta gömüldüğü çok muhtemeldir. Ölümü sıcak bir yaz gününde bir dere kenarında kardeşi Ebu İshak'la birlikte otururken oraya gelen bir hayvan yükünden aldığı hurmayı yemesinden sonra çok ateşlenip hastalandıktan sonra olduğu bildirilir. Ölüm yatağında yatarken Memun bir buyruk hazırlatarak yerine kardeşi olan Ebu İshak'ın Mutasım adıyla halife olmasını istemiş ve ölünce yerine halifeliğe Mutasım geçmiştir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b Bozkurt, Nahide (2004) "Me'mûn" TDV İslam Ansiklopedisi Cilt:29 Sayfa:101-104 Online:[1] 20 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Rekaya, M. (1991). "al-Maʾmūn". The Encyclopedia of Islam, New Edition, VI. Cilt:Mahk–Mid, Sayfa:331–339, Leiden and New York: BRİLL. . (İngilizce)
- ^ Fishbein, Michael (1992). Yarshater, Ehsan, (ed.) The History of al-Ṭabarī, Cilt 31: The War Between Brothers: The Caliphate of Müḥammad al-Amīn, A.D. 809–813/A.H. 193–198. SUNY series in Near Eastern studies. Albany, New York: State University of New York Press. İSBN 9780791410851. (İngilizce)
- ^ Bu ahitnamelerin metinleri Taberi tarihinde verilmiştir; bknz. Taberî, Cilt:VIII, Sayfa:278.
- ^ Tabari tarihinin İngilizce'ye çeviricilerinden olan J.L.Kraemer'nin bu çeviri esere yazdığına göre Memun'un mezarı Tarsus'tadır.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;muirisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
Dış kaynaklar
- Üçok, Bahriye (1.Bas.:1968, 1979) İslam Tarihi Emeviler - Abbasiler, Devlet Kitapları, Ankara: Milli Eğitim Basımevi
- Yücesoy, Hayrettin, (doktora tezi, 2002). "The Seventh of the Abbāsids and the Millenium, A Study of the Fourth Civil War and the Reign of al-Ma’mūn: 193-218 AH./808-833 CE", The University of Chicago; (İngilizce)
- Muir, William (1924), The Caliphate, Its Rise, Decline and Fall, Edinburgh: John Grant (2004 Baski: Kessinger Publishing, LLC ISBN 10: 1432625926 I) [2] 1 Eylül 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Chapter LXVI Al-Ma'mum 198-218 A.H. (İngilizce)
- Muhammad ibn Jarir al-Tabari (İng. çev. M. Fishbein) (1989) The History of al-Tabari Cilt XXXI The War Between Brothers Albany:SUNY. (İngilizce)
- al-Masudi (İng. çev. Paul Lunde ve Caroline Stone) (1989), The Meadows of Gold, The Abbasids, Londra:Kegan Paul (İngilizce) "Muruc el-Dahab ve Ma’adin el-Cavhar" çevirisi
- Büyükkara, M. Ali, (2002), "Al-Ma’mun choice of ‘Ali al-Rida as his heir", Islamic Studies, Cilt. 41, No.3, say.445-466. (İngilizce)
Dış bağlantılar
- Bozkurt, Nahide (2004) "Me'mûn" TDV Islam Ansiklopedisi Cilt:29 Sayfa:101-104 Online:[3] 20 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Erişim:9.3.2018)
- Avcı, Casim, (2008) "Abbâsî Halifesi Me’mûn Döneminde (813-833) Bizans'la İlişkiler", Turkeleronline websitesi Online:abbasi_halifesi_memun_doneminde.htm[] (Erişim:3.7.2010)
- Muir, William (1924), "LXVI. Bolum Al-Ma'mum 198-218 A.H.",The Caliphate, Its Rise, Decline and Fall, Edinburgh: John Grant (2004 Baskı: Kessinger Publishing, LLC ISBN 10: 1432625926 I) Online:[4] 1 Eylül 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .(İngilizce)
Memûn Doğumu: 786 Ölümü: 833 | ||
| Sünni İslam unvanları | ||
|---|---|---|
| Önce gelen Emin | Abbâsî Halifesi 813 - 833 | Sonra gelen Mutasım |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddede hilafet donemi konusunun eksik oldugu dusunulmektedir Lutfen bu bilgileri ekleyerek maddeyi gelistirin Eksik oldugu dusunulen bilgileri maddenin tartisma sayfasinda bulabilirsiniz Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Memun veya Abdullah Memun Tam Adi Ebu Abbas el Memun Abdullah bin Harun Resid d 14 Eylul 786 Bagdat o 9 Agustos 833 Tarsus yakinlari 813 833 arasinda 7 Abbasi halifesi Memun Ebu l Abbas AbdullahHalife Memun doneminde darpedilen altin sikkeAbbasi HalifesiHukum suresi813 833Once gelenEminSonra gelenMutasimDogum14 Eylul 786Olum9 Agustos 833Tam adiEbu Abbas el Memun Abdullah bin Harun ResidHanedanAbbasi HanedaniBabasiHarun ResidAnnesiMarajil Badgis yoresinden bir cariye DiniIslam 809 da babalari Harun Resid den sonra Abbasi Halifesi ilan edilen kardesi Emin e karsi yaptigi bir ic savastan sonra 813 te onu halifelik tahtindan indirerek idam edilmesinden sonra 7 Abbasi halifesi oldu Memun un Halifelik doneminde en onemli olaylar devam eden mutezile itikadi mezhep tartismalari ve Bizans Imparatorlugu ile buyuk capta catismalar iceren savasin 25 yil suren bir sukunet doneminden sonra tekrar baslamasidir Cocuklugu ve gencligi14 Eylul 786 Hicri 15 Rebiulevvel 170 gecesinin ilk saatlerinde Bagdat yakinlarindaki Yasiriye de babasi Harun Resit in 11 erkek oglundan birincisi olarak muhtemelen modern Afganistan yoresinden Sogd asilli bir cariyesi olan Marajil den dogdu 13 Eylul 786 yi 14 Eylul e baglayan gece sonradan uc halifeler gecesi olarak bilinmektedir cunku o gece Abbasiler halifesi olan Hadi veya Musa el Hadi olmustu ve yerine halife olarak o aksam yeni dogan Memun un babasi ve Hadi nin yegeni olan Harun Resit 5 Abbasiler halifesi olmustur Annesi Marajil cocugunun dogumunda oldugu icin Memun 2 Abbasiler halifesi Mansur un torunu ve halife Harun Resit in karisi olan Zubeyde tarafindan Zubeyde nin Harun Resit ten olan ikinci oglu olan sonra Emin adi ile Abbasiler halifesi olan Muhammed ile birlikte yetistirildi Me mun egitimini babasi halife iken Bagdat ta sarayinda ozel hocalardan aldi Arapca dili ve edebiyatinin inceliklerini Ali bin Hamza el Kisai den hadis kural ve bilgilerini Huseym bin Besir Abbad bin Avvam Yusuf bin Atiyye gibi hocalardan ve fikih derslerini bazi diger hocalardan okudu Babasi onu ozel olarak yetistirmek uzere Iran asilli Fazl bin Sehl i saraya tayin etti Egitilip yetismesinden Ca fer b Yahya el Bermeki ve babasi onemli rol oynadilar Me mun un sarayinda bulunmus olan Mu tezile alimlerinden Sumame bin Esres de hocasi olarak kabul edilmektedir Taberi tarihinde etrafli olarak anlatildigi gibi Halife Harun Resit yasamakta iken oldukten sonra ilk iki oglu arasinda muhtemel olan taht kavgalarini onlemek icin devamli tedbirler aldi Memun un annesi bir cariye oldugu icin ve Harun un ikinci oglu Emin in annesi Zubeyde hem bir eski halife torunu hem de Iran da asiller sinifindan oldugu icin Harun Resit ikinci oglu olan Emin i birinci veliaht olarak secti ve Memun u Emin den oldugunden sonra onun yerine halife olmak uzere ikinci veliaht olarak ilan etti Memun u devlet merkezi olan Bagdat tan uzaklastirmak icin de dogu Iran da Horasan dan Hemedan a kadar uzanan arazilere Horasan Valisi olarak tayin etti Memun bu valiligi altinda olarak gayet otonom bir sekilde eyalet idareciligine basladi Harun Resit iki oglunun birbirlerine daha yakin ve babalari Harun Resit in veraset icin kararlarina ikinci oglu uygun hareketlerde bulunmalarini ve aralarinda ihtilaf cikmamasini saglamak icin onlara devamli olarak telkin ve nasihatlerde bulundu Hatta 802 hicri 186 yilinda her iki ogluna bunu acikca gosteren ahitnameler imzalatti Harun Resit o yil her iki oglu ile birlikte Hicaz a hac icin gittigi zaman bu ahitnamelerin metinlerini Mekke de Kabe duvarina astirdi 3 Cemaziyelahir 193 te 24 Mart 809 Tus ta olunce vasiyeti geregi birinci veliaht Emin halife oldu HalifeligiMutezile ogretisini benimsetme cabasiSahsi nitelikleriMemun un olumuMemun 5 yil doguda Merv de bagimsiz olarak ve 20 yil tek Abbasi halifesi olarak hukum surdukten sonra 833de Tarsus ta 48 yasindayken 9 Agustos 833 te oldu Ilk Abbasi halifelerinin mezar yerleri saklanmakla beraber Memun un Tarsus ta gomuldugu cok muhtemeldir Olumu sicak bir yaz gununde bir dere kenarinda kardesi Ebu Ishak la birlikte otururken oraya gelen bir hayvan yukunden aldigi hurmayi yemesinden sonra cok ateslenip hastalandiktan sonra oldugu bildirilir Olum yataginda yatarken Memun bir buyruk hazirlatarak yerine kardesi olan Ebu Ishak in Mutasim adiyla halife olmasini istemis ve olunce yerine halifelige Mutasim gecmistir Ayrica bakinizAbbasi Halifeleri soyagaci ve listeleriKaynakca a b Bozkurt Nahide 2004 Me mun TDV Islam Ansiklopedisi Cilt 29 Sayfa 101 104 Online 1 20 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Rekaya M 1991 al Maʾmun The Encyclopedia of Islam New Edition VI Cilt Mahk Mid Sayfa 331 339 Leiden and New York BRILL ISBN 900408112 7 Ingilizce Fishbein Michael 1992 Yarshater Ehsan ed The History of al Ṭabari Cilt 31 The War Between Brothers The Caliphate of Muḥammad al Amin A D 809 813 A H 193 198 SUNY series in Near Eastern studies Albany New York State University of New York Press ISBN 9780791410851 Ingilizce Bu ahitnamelerin metinleri Taberi tarihinde verilmistir bknz Taberi Cilt VIII Sayfa 278 Tabari tarihinin Ingilizce ye ceviricilerinden olan J L Kraemer nin bu ceviri esere yazdigina gore Memun un mezari Tarsus tadir Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi muir isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Dis kaynaklarUcok Bahriye 1 Bas 1968 1979 Islam Tarihi Emeviler Abbasiler Devlet Kitaplari Ankara Milli Egitim Basimevi Yucesoy Hayrettin doktora tezi 2002 The Seventh of the Abbasids and the Millenium A Study of the Fourth Civil War and the Reign of al Ma mun 193 218 AH 808 833 CE The University of Chicago Ingilizce Muir William 1924 The Caliphate Its Rise Decline and Fall Edinburgh John Grant 2004 Baski Kessinger Publishing LLC ISBN 10 1432625926 I 2 1 Eylul 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Chapter LXVI Al Ma mum 198 218 A H Ingilizce Muhammad ibn Jarir al Tabari Ing cev M Fishbein 1989 The History of al Tabari Cilt XXXI The War Between Brothers Albany SUNY Ingilizce al Masudi Ing cev Paul Lunde ve Caroline Stone 1989 The Meadows of Gold The Abbasids Londra Kegan Paul Ingilizce Muruc el Dahab ve Ma adin el Cavhar cevirisi Buyukkara M Ali 2002 Al Ma mun choice of Ali al Rida as his heir Islamic Studies Cilt 41 No 3 say 445 466 Ingilizce Dis baglantilarBozkurt Nahide 2004 Me mun TDV Islam Ansiklopedisi Cilt 29 Sayfa 101 104 Online 3 20 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Erisim 9 3 2018 Avci Casim 2008 Abbasi Halifesi Me mun Doneminde 813 833 Bizans la Iliskiler Turkeleronline websitesi Online abbasi halifesi memun doneminde htm olu kirik baglanti Erisim 3 7 2010 Muir William 1924 LXVI Bolum Al Ma mum 198 218 A H The Caliphate Its Rise Decline and Fall Edinburgh John Grant 2004 Baski Kessinger Publishing LLC ISBN 10 1432625926 I Online 4 1 Eylul 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce MemunAbbasiDogumu 786 Olumu 833Sunni Islam unvanlariOnce gelen Emin Abbasi Halifesi 813 833 Sonra gelen Mutasim