Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mecidiyeköy Likör Fabrikası ya da diğer adıyla Mecidiyeköy İnhisarlar İdaresi Likör ve Kanyak Fabrikası, Fransız mimar Robert Mallet-Stevens tarafından tasarlanmış yapıdır. Mustafa Kemal Atatürk'ün direktifleriyle kurulan fabrikanın yapımına 1930 yılına girilirken başlanmıştır. 1931 yılında inşaası tamamlanan yapı, uzun yıllar boyunca likör üretimine katkı sağlamıştır.
Mecidiyeköy İnhisarlar İdaresi Likör ve Kanyak Fabrikası | |
 | |
 | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Durum | Yıkıldı |
| Tür | Fabrika |
| Mimari tarz | Art deco |
| Konum | Mecidiyeköy |
| Şehir | İstanbul |
| Ülke | Türkiye |
| Koordinatlar | 41°03′58″K 29°00′01″D / 41.06611°K 29.00028°D |
| Başlama | 1930 |
| Açılış | 1931 |
| Kapanma | 2008 |
| Yıkılma | 2012 |
| İşletmeci | TEKEL |
Modern Türkiye Tarihi ve Mimarlığındaki Önemi
Mustafa Kemal Atatürk, modern ulusun inşaası için yapılan çalışmaların sürdüğü zamanlarda, zamanının ötesinde bir karar ile likör fabrikası yapılması direktifini vermiştir. Her alanda kendine yeten bir Türkiye amacı taşıyan Atatürk, bu direktif ile Avrupa ülkelerinin domine ettiği bir sektörün ülke içerisinde üretilmesini ve ihracata katkı sağlamasını istemiştir. Fabrika yapısının tasarımı için, yine zamanının ötesinde bir karar ile, Fransız modernist mimar Robert Mallet-Stevens'e gidilmiştir. Döneminin önemli isimlerinden olan Stevens bu teklifi kabul edip İstanbul'a gelmiştir ve Likör Fabrikası'nın tasarımını yapmıştır. Mimarın yurtdışında uygulanan tek endüstri yapısı olan likör fabrikası, zamanında şehirden ve yaşamdan uzak olan Mecidiyeköy semtine yapılmıştır. Fabrika, 20. yüzyıl başlarına dek bağ ve bahçeleriyle korunabilen nadir arazilerden birinde bulunmasının avantajlarını kullanmıştır. 48.000m²'lik alana yerleşmiş olan fabrikada toplam 4600m²'lik bina alanı kullanılmıştır. Geri kalan arazide yetiştirilen meyveler, fabrikada likör yapımında kullanılmıştır.
Likör Fabrikası, Fransız mimar Robert Mallet-Stevens tarafından Art deco çizgiler taşıyan bir yaklaşım ile tasarlanmıştır. Giriş pavyonunu eğrisel çizgiler taşıyan yalın bir kütle olarak tasarlayan Stevens, fabrika ana üretim yapısını galerili ve çok katlı olarak tasarlamıştır. Galerinin iki yanına eklediği, L biçiminde olan iki hacmi ise daha alçak olarak tasarlamış ve galeri ile bir bütün oluşturmuştur. İç tasarımda ise yine Art deco çizgilerini taşıyan aydınlatma elemanları ve mimari elemanlar kullanmıştır.
Mecidiyeköy Likör Fabrikası, modern Türkiye'nin inşaası için atılan adımların en önemlilerinden birisi olmuştur. Atatürk'ün oluşturmak istediği ulusun inşaası ve bu ulusun kazanacağı bilinç ve kültür için yaptığı çalışmalara öncelik etmiştir. Endüstriyel mirasın oluşumunu sağlamak için atılan adımların yanına, modern Türkiye'nin mimari anlayışının ve pratiğinin oluşturulması gayesinin gelmesi ile birlikte, hafızalarda kalacak bir yapı oluşturulmuştur.
Üretilen Likörler
Mustafa Kemal Atatürk'ün direktifiyle Mecidiyeköy Likör Fabrikasının kurulmasında ve işlemesinde katkı sağlayan Fransız uzmanlar 1939 yılında kadar fabrikada çalışmışlardır. Fransız uzmanların çalışmalarını izleyen Türk işçiler ve uzmanlar da likör üretiminin aşamalarını ve inceliklerini öğrenmişlerdir. Atatürk'ün amaçladığı modern ulus inşaası gayesinin, meyvelerini verdiği görülmüştür. Mecidiyeköy Likör Fabrikasında, Türkiye'de ve dünyanın diğer ülkelerinde ünlenmiş likörler, Fransız konyağı ile rekabet etmesi amacıyla kanyak ve dış piyasada ilgi gören cin, vermut ve brandy gibi içkiler üretilmiştir.
Türk kültüründe geniş bir yer kaplamış kahve yanında likör içme geleneği, Mecidiyeköy Likör Fabrikasının ürettiği 17 çeşit likör ile devam etmiştir. Fabrikada üretilen çeşitler: ahududu, kayısı, çilek, moka, acıbadem, limon, vişne, portakal, mandalina, turunçgil, kakao, beğendik, muz ve nane likörü idi.
.
Tarihsel Gelişim
Modern Türkiye inşaasında kurulan bütün fabrikalar gibi Mecidiyeköy Likör Fabrikası da günümüze gelene kadar birçok değişime ve bozulmaya uğramıştır. Zamanının ötesinde kararlar alınarak kurulan ve küllerinden doğan bir ulusun inşaasını destekleyen Mecidiyeköy Likör Fabrikası ya da diğer adıyla Mecidiyeköy İnhisarlar İdaresi Likör ve Kanyak Fabrikası, 1930 yılında başlayan likör ve içki üretimi serüvenine 2000 yılına kadar tasarlandığı işlev ile devam etmiş ve Türkiye - Dünya piyasasına üretim yapmayı sürdürmüştür. Likör üretiminin durduğu 2000 yılına gelene kadar birçok aşamadan geçen fabrika, gittikçe değerini kaybetmeye başlamıştır. Fabrikanın yanına, 1955 yılında, Galatasaray Spor Kulübü'nün futbol stadı olan Ali Sami Yen Stadyumu yapılmaya başlanmıştır ve stadyumun inşaasının bittiği 1964 yılına kadar fabrika arazisinden 13 dönüm eksilmiştir. Robert Mallet-Stevens tarafından titizlikle tasarlanan fabrikanın giriş pavyonu, stadyumun inşaasında yıkılmıştır. Fabrika, daha sonra, Boğaziçi Köprüsü'nün yapımı sürecinde de 11 dönümlük arazisini Karayolları'na devretmiştir.
Tescil Süreci
Yapılan imar planında ticaret ve iş merkezi alanında kalan ve TEKEL tarafından iş merkezine dönüştürülmesi gündeme gelen fabrika arazisinin tartışmaları, 1990 sonrası gündeme gelmiştir. 1997 yılında HABITAT İzleme Grubu, bu tartışmaları sonlandırmak amacıyla, arazinin ve içindeki kültür ve tabiat varlıklarının korunması için tescil talebi yapmıştır. Bu talep, “yapı grubunun özgün niteliklerini kaybettiği ve çok fazla değişikliğe uğradığı” gerekçesiyle kurul tarafından reddedilmiştir.
1997'de yapılan tescil başvurusu 2005 yılında tekrar yapılmıştır ama bu talep de “yapım tarihi itibarıyla 20. yüzyılın ilk endüstri yapılarından olmasına rağmen, yerinde yapılan incelemede yapının zaman içinde geçirdiği fiziki ve işlevsel değişim..." nedeniyle reddedilmiştir.
2006 yılına gelindiğinde DOCOMOMO Türkiye ekibinin de çabalarıyla yeni bir tescil süreci başlatılmıştır. Yapının tescillenmesinin gerekleri olarak bu maddeler sunulmuştur:
- Taşıdığı özgün mimari nitelikler
- Tasarımcısı bağlamında “tek olma” (Robert Mallet-Stevens'in yurtdışındaki tek endüstri yapısı)
- Türkiye endüstri tarihine getirdiği “teknolojik yenilik getirme”
- Mecidiyeköy’ün "kentsel kimliğini" belirleyen önemli bir alana sahip olma
Bu gerekçelerin haklı olarak görülmesi sonrasında yapı, 2006 yılında tescillenmiştir.
2000 Yılı ve Tescil Sonrası Aşamalar
2000 yılında üretimin durdurulduğu Mecidiyeköy Likör Fabrikası, büro işleviyle kullanılmak amacıyla TEKEL tarafından birçok değişime uğramıştır. İçerisinde ve dışarısında yapılan değişikler nedeniyle yapının özgün hali okunamamaya başlanmıştır. Alınan kararlar yapınının kaderini değiştirmemiş ve fabrika yapısı 2006'ya kadar atıl kalmıştır.
Fabrika yapısı 2006-2008 yılları arasında kullanıcısını bulmuş ve 2 yıl süreyle Büyük Mükellefler Vergi Dairesi tarafından kullanılmıştır. 2008 senesi sonrasında başlayan özelleştirme politikalarına kurban giden yapı ve yapının arazisi ihaleye çıkarılmıştır. İhaleyi kazanan Torun Holding, EAA (Emre Arolat Architects) ile görüşmelere başlamış ve alanın son kaderi şekillenmeye başlamıştır. EAA hazırladığı projede, fabrikanın, yıkılıp yeniden yapılmasını ve kültür mekanı işlevini sürdürerek kullanılmasını gerektiğini söylemiştir.
Rekonstrüksiyon Kararı ve Yeni Proje
EAA'nın hazırladığı projede, Mecidiyeköy Likör Fabrikası arazisinin çoğunun gökdelenler ile yeniden oluşturulduğu görülmüştür. Likör fabrikasının yıkılıp yeniden yapılması ve gökdelenlerin önüne konumlanması planlanmıştır. Projenin üç boyutlu çizimlerinde 2 adet gökdelen yapısı varken uygulanan projede bu sayı, Ali Sami Yen Stadyumu'nun yapıldığı arazinin de kullanılmasıyla, 4'e çıkmıştır. Kentsel ölçekte zaten Mecidiyeköy yoğunluğu ile kaybolmuş olan likör fabrikası, yeni yapılan projede ise tamamen okunamaz hale gelmiştir.
2012'de yapı yıkılmadan önce toplanabilecek olan bütün yapısal ve tasarımsal bilgiler yapıdan alınarak belgelenmiştir. TEKEL arşivinden çıkan çizimler yapının ilk halinin çizilmesinde etkin rol oynamıştır. Alınan rekonstrüksiyon kararı sonrası likör fabrikası, 2012 yılında tamamen yıkılmıştır. Yapının yıkılması sonrasında yapılan temel kazım ve otopark tasarımı gibi işlemler, yapının yıkılmasının nedenleri arasında bir soru işareti olarak kalmış ve tartışmalar büyümüştür.
Yapılan çalışmalar ve tartışmalar projenin yürütülmesini yavaşlatmamış ve likör fabrikası, neredeyse birebir uygulanarak 11 Aralık 2018 tarihinde tekrar açılmıştır. Mecidiyeköy Likör Fabrikası, açıldığı günden beri Pilevneli Gallery Mecidiyeköy olarak hizmet vermektedir.
Rekonstrüksiyon Kararına Karşı Tepkiler
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
Kaynakça
- Likör uğruna İstanbul’a kadar gelen bir “Parisien” : Mimar Rob Mallet-Stevens 23 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Bir Türkiye Hikayesi: Likör Fabrikası 24 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ‘Likör’ için önce yık, sonra koru 24 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Yeni Eski Likör Fabrikası 24 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Mecidiyekoy Likor Fabrikasi ya da diger adiyla Mecidiyekoy Inhisarlar Idaresi Likor ve Kanyak Fabrikasi Fransiz mimar Robert Mallet Stevens tarafindan tasarlanmis yapidir Mustafa Kemal Ataturk un direktifleriyle kurulan fabrikanin yapimina 1930 yilina girilirken baslanmistir 1931 yilinda insaasi tamamlanan yapi uzun yillar boyunca likor uretimine katki saglamistir Mecidiyekoy Likor FabrikasiMecidiyekoy Inhisarlar Idaresi Likor ve Kanyak FabrikasiGenel bilgilerDurumYikildiTurFabrikaMimari tarzArt decoKonumMecidiyekoySehirIstanbulUlkeTurkiyeKoordinatlar41 03 58 K 29 00 01 D 41 06611 K 29 00028 D 41 06611 29 00028Baslama1930Acilis1931Kapanma2008Yikilma2012IsletmeciTEKELModern Turkiye Tarihi ve Mimarligindaki OnemiMustafa Kemal Ataturk modern ulusun insaasi icin yapilan calismalarin surdugu zamanlarda zamaninin otesinde bir karar ile likor fabrikasi yapilmasi direktifini vermistir Her alanda kendine yeten bir Turkiye amaci tasiyan Ataturk bu direktif ile Avrupa ulkelerinin domine ettigi bir sektorun ulke icerisinde uretilmesini ve ihracata katki saglamasini istemistir Fabrika yapisinin tasarimi icin yine zamaninin otesinde bir karar ile Fransiz modernist mimar Robert Mallet Stevens e gidilmistir Doneminin onemli isimlerinden olan Stevens bu teklifi kabul edip Istanbul a gelmistir ve Likor Fabrikasi nin tasarimini yapmistir Mimarin yurtdisinda uygulanan tek endustri yapisi olan likor fabrikasi zamaninda sehirden ve yasamdan uzak olan Mecidiyekoy semtine yapilmistir Fabrika 20 yuzyil baslarina dek bag ve bahceleriyle korunabilen nadir arazilerden birinde bulunmasinin avantajlarini kullanmistir 48 000m lik alana yerlesmis olan fabrikada toplam 4600m lik bina alani kullanilmistir Geri kalan arazide yetistirilen meyveler fabrikada likor yapiminda kullanilmistir Likor Fabrikasi Fransiz mimar Robert Mallet Stevens tarafindan Art deco cizgiler tasiyan bir yaklasim ile tasarlanmistir Giris pavyonunu egrisel cizgiler tasiyan yalin bir kutle olarak tasarlayan Stevens fabrika ana uretim yapisini galerili ve cok katli olarak tasarlamistir Galerinin iki yanina ekledigi L biciminde olan iki hacmi ise daha alcak olarak tasarlamis ve galeri ile bir butun olusturmustur Ic tasarimda ise yine Art deco cizgilerini tasiyan aydinlatma elemanlari ve mimari elemanlar kullanmistir Mecidiyekoy Likor Fabrikasi modern Turkiye nin insaasi icin atilan adimlarin en onemlilerinden birisi olmustur Ataturk un olusturmak istedigi ulusun insaasi ve bu ulusun kazanacagi bilinc ve kultur icin yaptigi calismalara oncelik etmistir Endustriyel mirasin olusumunu saglamak icin atilan adimlarin yanina modern Turkiye nin mimari anlayisinin ve pratiginin olusturulmasi gayesinin gelmesi ile birlikte hafizalarda kalacak bir yapi olusturulmustur Uretilen Likorler Mustafa Kemal Ataturk un direktifiyle Mecidiyekoy Likor Fabrikasinin kurulmasinda ve islemesinde katki saglayan Fransiz uzmanlar 1939 yilinda kadar fabrikada calismislardir Fransiz uzmanlarin calismalarini izleyen Turk isciler ve uzmanlar da likor uretiminin asamalarini ve inceliklerini ogrenmislerdir Ataturk un amacladigi modern ulus insaasi gayesinin meyvelerini verdigi gorulmustur Mecidiyekoy Likor Fabrikasinda Turkiye de ve dunyanin diger ulkelerinde unlenmis likorler Fransiz konyagi ile rekabet etmesi amaciyla kanyak ve dis piyasada ilgi goren cin vermut ve brandy gibi ickiler uretilmistir Turk kulturunde genis bir yer kaplamis kahve yaninda likor icme gelenegi Mecidiyekoy Likor Fabrikasinin urettigi 17 cesit likor ile devam etmistir Fabrikada uretilen cesitler ahududu kayisi cilek moka acibadem limon visne portakal mandalina turuncgil kakao begendik muz ve nane likoru idi Tarihsel GelisimModern Turkiye insaasinda kurulan butun fabrikalar gibi Mecidiyekoy Likor Fabrikasi da gunumuze gelene kadar bircok degisime ve bozulmaya ugramistir Zamaninin otesinde kararlar alinarak kurulan ve kullerinden dogan bir ulusun insaasini destekleyen Mecidiyekoy Likor Fabrikasi ya da diger adiyla Mecidiyekoy Inhisarlar Idaresi Likor ve Kanyak Fabrikasi 1930 yilinda baslayan likor ve icki uretimi seruvenine 2000 yilina kadar tasarlandigi islev ile devam etmis ve Turkiye Dunya piyasasina uretim yapmayi surdurmustur Likor uretiminin durdugu 2000 yilina gelene kadar bircok asamadan gecen fabrika gittikce degerini kaybetmeye baslamistir Fabrikanin yanina 1955 yilinda Galatasaray Spor Kulubu nun futbol stadi olan Ali Sami Yen Stadyumu yapilmaya baslanmistir ve stadyumun insaasinin bittigi 1964 yilina kadar fabrika arazisinden 13 donum eksilmistir Robert Mallet Stevens tarafindan titizlikle tasarlanan fabrikanin giris pavyonu stadyumun insaasinda yikilmistir Fabrika daha sonra Bogazici Koprusu nun yapimi surecinde de 11 donumluk arazisini Karayollari na devretmistir Tescil Sureci Yapilan imar planinda ticaret ve is merkezi alaninda kalan ve TEKEL tarafindan is merkezine donusturulmesi gundeme gelen fabrika arazisinin tartismalari 1990 sonrasi gundeme gelmistir 1997 yilinda HABITAT Izleme Grubu bu tartismalari sonlandirmak amaciyla arazinin ve icindeki kultur ve tabiat varliklarinin korunmasi icin tescil talebi yapmistir Bu talep yapi grubunun ozgun niteliklerini kaybettigi ve cok fazla degisiklige ugradigi gerekcesiyle kurul tarafindan reddedilmistir 1997 de yapilan tescil basvurusu 2005 yilinda tekrar yapilmistir ama bu talep de yapim tarihi itibariyla 20 yuzyilin ilk endustri yapilarindan olmasina ragmen yerinde yapilan incelemede yapinin zaman icinde gecirdigi fiziki ve islevsel degisim nedeniyle reddedilmistir 2006 yilina gelindiginde DOCOMOMO Turkiye ekibinin de cabalariyla yeni bir tescil sureci baslatilmistir Yapinin tescillenmesinin gerekleri olarak bu maddeler sunulmustur Tasidigi ozgun mimari nitelikler Tasarimcisi baglaminda tek olma Robert Mallet Stevens in yurtdisindaki tek endustri yapisi Turkiye endustri tarihine getirdigi teknolojik yenilik getirme Mecidiyekoy un kentsel kimligini belirleyen onemli bir alana sahip olma Bu gerekcelerin hakli olarak gorulmesi sonrasinda yapi 2006 yilinda tescillenmistir 2000 Yili ve Tescil Sonrasi Asamalar 2000 yilinda uretimin durduruldugu Mecidiyekoy Likor Fabrikasi buro isleviyle kullanilmak amaciyla TEKEL tarafindan bircok degisime ugramistir Icerisinde ve disarisinda yapilan degisikler nedeniyle yapinin ozgun hali okunamamaya baslanmistir Alinan kararlar yapininin kaderini degistirmemis ve fabrika yapisi 2006 ya kadar atil kalmistir Fabrika yapisi 2006 2008 yillari arasinda kullanicisini bulmus ve 2 yil sureyle Buyuk Mukellefler Vergi Dairesi tarafindan kullanilmistir 2008 senesi sonrasinda baslayan ozellestirme politikalarina kurban giden yapi ve yapinin arazisi ihaleye cikarilmistir Ihaleyi kazanan Torun Holding EAA Emre Arolat Architects ile gorusmelere baslamis ve alanin son kaderi sekillenmeye baslamistir EAA hazirladigi projede fabrikanin yikilip yeniden yapilmasini ve kultur mekani islevini surdurerek kullanilmasini gerektigini soylemistir Rekonstruksiyon Karari ve Yeni Proje EAA nin hazirladigi projede Mecidiyekoy Likor Fabrikasi arazisinin cogunun gokdelenler ile yeniden olusturuldugu gorulmustur Likor fabrikasinin yikilip yeniden yapilmasi ve gokdelenlerin onune konumlanmasi planlanmistir Projenin uc boyutlu cizimlerinde 2 adet gokdelen yapisi varken uygulanan projede bu sayi Ali Sami Yen Stadyumu nun yapildigi arazinin de kullanilmasiyla 4 e cikmistir Kentsel olcekte zaten Mecidiyekoy yogunlugu ile kaybolmus olan likor fabrikasi yeni yapilan projede ise tamamen okunamaz hale gelmistir 2012 de yapi yikilmadan once toplanabilecek olan butun yapisal ve tasarimsal bilgiler yapidan alinarak belgelenmistir TEKEL arsivinden cikan cizimler yapinin ilk halinin cizilmesinde etkin rol oynamistir Alinan rekonstruksiyon karari sonrasi likor fabrikasi 2012 yilinda tamamen yikilmistir Yapinin yikilmasi sonrasinda yapilan temel kazim ve otopark tasarimi gibi islemler yapinin yikilmasinin nedenleri arasinda bir soru isareti olarak kalmis ve tartismalar buyumustur Yapilan calismalar ve tartismalar projenin yurutulmesini yavaslatmamis ve likor fabrikasi neredeyse birebir uygulanarak 11 Aralik 2018 tarihinde tekrar acilmistir Mecidiyekoy Likor Fabrikasi acildigi gunden beri Pilevneli Gallery Mecidiyekoy olarak hizmet vermektedir Rekonstruksiyon Kararina Karsi Tepkiler Bu alt basligin genisletilmesi gerekiyor Sayfayi duzenleyerek yardimci olabilirsiniz KaynakcaLikor ugruna Istanbul a kadar gelen bir Parisien Mimar Rob Mallet Stevens 23 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Bir Turkiye Hikayesi Likor Fabrikasi 24 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Likor icin once yik sonra koru 24 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Yeni Eski Likor Fabrikasi 24 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde