Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Megiddo Muharebesi (MÖ 15. yüzyıldaki bir savaştı) Firavun III. Thutmose komutasındaki Mısır kuvvetleri ile Kadeş kralı liderliğindeki Kenanlı vasal devletlerinden oluşan büyük bir isyancı koalisyonu arasında yapıldı. Nispeten güvenilir olarak kabul edilen ayrıntılı anlatımlarla kaydedilen ilk muharebedir. Megiddo aynı zamanda ilk kez kompozit yayın kullanıldığı ve ilk ceset sayımı yapılan savaştır. Savaşın tüm detayları öncelikle askeri yazar Tjaneni'nin Teb, Karnak'taki (şimdiki Luksor ) Amun-Re Tapınağı'ndaki Yıllıklar Salonundaki hiyeroglif yazılarından ve Mısır kaynaklarından geliyor.
Eski Mısır hesabı, savaşın tarihini III. Thutmose'un saltanatının 23. Yılı olan üçüncü sezonun ilk ayının 21. günü olarak verir. Orta Kronoloji'ye göre bunun MÖ 16 Nisan 1457 olduğu iddia edildi, ancak diğer yayınlar savaşı MÖ 1482 veya MÖ 1479'a yerleştiriyor. Mısırlılar, Megiddo şehrinde güvenli bir yere kaçan Kenanlı güçleri bozguna uğrattı. Eylemleri, uzun Megiddo Kuşatması ile sonuçlandı.
Levant'ta Mısır egemenliğini yeniden kurarak III. Thutmose, Mısır İmparatorluğu'nun en büyük genişliğine ulaştığı bir saltanat başlattı.
III. Thutmose Yıllıkları
III. Thutmose'un Levant'taki ilk seferi sırasında, kişisel katibi Tjaneni, parşömen üzerine gün aşırı bir günlük tuttu. Krallığın 42. yılında yılında III. Thutmose, Levant'taki seferlerinin sona ermesinden yıllar sonra, zanaatkarlarına askeri başarılarını Amun-Re'nin Karnak'taki tapınağının duvarlarına yazmaları talimatını verdi. Yıllıklar, Levant'ta III. Thutmose tarafından yönetilen 14 seferi, seferi sayesinde elde edilen ganimetleri, fethedilen bölgelerden alınan haraçları ve son olarak Amun-Re'ye adakları bolca detayla anlatıyor. Tasvir dizisi, Yeni Krallık'ın tanrılar ve savaşla etkileşimlerine olan inancını, savaşta ilahi yardımları karşılığında tanrılara övgü ve adaklar adama şeklinde gösteriyor.
Ek olarak, yıllıklar Megiddo savaşının uzun süreli etkilerini gösteriyor. Yıllıklarda açıkça III. Thutmose'ün Megiddo'daki zaferinden ve daha sonraki 20 yıl boyuncaki Levant'taki başarılı seferlerinden sonra, Mısır'ın uluslararası toplumda kabul gören bir güce yükselişi ve bir imparatorluğa dönüşmesi görülüyor. Tasvirlerler birlikte Babil, Hitit İmparatorluğu ve diğer önemli ve güçlü bölgelerden hediyeler verilmesi bu dönemdeki uluslararası diplomasiyi göstermektedir.
Kenan krallıklarına karşı harekatlar
Firavun III. Thutmose, Levant'ta uzun süredir devam eden Mısır varlığını güçlendirerek Mısır İmparatorluğu'nun en büyük genişliğine ulaştığı bir saltanat başlattı. Mısır Firavunu Hatşepsut'un naipliğinin sona ermesini sabırsızlıkla bekledikten sonra, günümüz Suriye'sinin civarındaki Kadeş kenti yakınlarındaki yerel yöneticilerin isyanına hemen yanıt verdi. Amurru toprakları ve Hititler sınırındaki Mısır tampon vilayetleri vasallıklarını değiştirmeye çalışırken, III. Thutmose tehditle bizzat ilgilendi. Kenanlıların, Asi ve Ürdün nehirlerinin kolları arasında kalan Mitanni ve Amurru ile müttefik oldukları düşünülüyor. Kadeş kralı bu isyanın arkasındaki itici ve ana güçtü. Güçlü Kadeş kalesi ona ve şehre koruma sağladı. Eşit derecede güçlü bir kaleye sahip olan Megiddo Kralı ittifaka katıldı. Megiddo'nun önemi Kermil Dağı sırtının ve Akdeniz'in hemen ötesinde Jezreel Vadisi'nin güneybatı ucundaki coğrafi konumuydu. Megiddo bu konumdan Mısır ile Mezopotamya arasındaki ana ticaret yolu olan Via Maris'i kontrol ediyordu.
Karnak Tapınağı'ndaki seferin Mısır yazıtları, sefer sırasında katip Tjaneni tarafından gün aşırı tutulan bir günlükten geliyor. Mısır hesabına göre Thutmose, on ila yirmi bin kişiden oluşan savaş arabası ve piyade ordusu topladı. Mısırlılar güçlerini toplarken, Kadeş kralı Suriye, Aram ve Kenan'dan on ila on beş bin kişi olduğu tahmin edilen birçok kabile reisi güçlerini topladı,Megiddo'ya girdi ve kuvvetlerini Taanach sularına yerleştirdi. Mısırlıların, Akdeniz ovalarından Kişon Vadisi'ne ve Mısır'dan Mezopotamya'ya giden ana yol olan Dothaim üzerinden Taanach giden yolla gelebileceğini düşünüyordu. Mısır ordusu sınır kalesi Tjaru'da (Yunanca Sele olarak anılır) toplandı ve on gün sonra sadık Gazze şehrine ulaştı. Bir günlük dinlenmenin ardından, on bir gün boyunca kuzeye, şehrine (şimdi Jatt'ın güneyindeki Khirbet Yemmeh) yürüdü. Burada Thutmose gözcüler gönderdi. Ordu, Yehem'in kuzeydoğusuna devam etmek için Jezreel (Emir ) vadisi ve Megiddo kalesi arasında bulunan Karmel sıradağlarını geçmek zorundaydı. Yehem'den Megiddo'ya üç olası yol vardı. Hem ve Yokneam üzerinden geçen kuzey yolu hem de Taanach üzerinden geçen güney yolu daha güvenli ama daha uzun yollardı. Aruna (modern Wadi Ara ) üzerinden geçen merkezi rota daha doğrudan ama riskliydi; dar bir geçidi takip eden bir yoldu ve birlikler yalnızca tek sıra halinde seyahat edebiliyordu. Düşman vadinin sonunda bekliyorsa, Mısırlılar parça parça kesilme riskini alacaklardı. Ordu liderleri, zor yolu seçmemesi, daha güvenli yollardan birini seçmesi için ona yalvardı. Bunun yerine, gözcülerden gelen bilgilerle Thutmose III, doğrudan Megiddo'ya giden yolu seçmeye karar verdi. Generalleri ona daha kolay yolları seçmesini tavsiye ediyorsa, düşmanda ona bunun yapıldığının varsayacak beklenen uzun ve güvenli yolda bekleyecekti, bu yüzden beklenmedik olanı yapmaya karar verdi.
Kadeş Kralı, düşmanın gelmesi daha olası olan iki yolu korumaya büyük piyade müfrezeleri bırakmıştı ve Aruna rotasını fiilen görmezden geldi. Thutmose, ordusunu, önde gelen unsurların dar dağ geçitlerinde düşmanın pusuya düşürebileceği riskini bertaraf etmek için orduyu dağlara yaymayarak pusu tehlikesini göz ardı ederek ve Aruna (Vadi Ara) üzerinden doğrudan öncü kuvvetlerle beraber ana yoldan hızlıca ilerleyen rotayı seçti. Thutmose, riski azaltmak için adamlarına önderlik etti. Hafif piyadeleri ve haibrw olarak bilinen atlı okçuları, herhangi bir asi gözcüyü ortadan kaldırmak için hızla harekete geçirdi ve savaş arabalarının oluşturduğu ana kuvvet öncüleri takip etti. Düşman tarafından az sayıda kişiyle korunan şehirle birlikte, Thutmose hızlı bir saldırıya öncülük etti, isyancıları dağıttı ve ordusuna karşı çıkan direniş olmadan vadiye girdi. Artık Mısır ordusunun, asi ordusunun ana kuvvetleri kuzeybatı ve güneydoğuda çok uzaktayken, Megiddo'ya giden açık bir yolu vardı.
Muharebe ve kuşatma
Thumose fırsatı değerlendirdi. Günün sonunda kamp kurdu, ancak gece boyunca kuvvetlerini düşmana yaklaştırdı; ertesi sabah saldırdılar. Eğer şaşıran Kadeş Kralı savaşa tam olarak hazırlanmayı başarsaydı bu saldırı gerçekleşemezdi. Denediyse bile, bu ona pek bir fayda sağlamadı. Kadeş kralının kuvvetleri kaleye bitişik yüksek bir yerde olmasına rağmen, Mısır hattı, her iki Kenanlı kanadını tehdit eden üç kanattan oluşan içbükey bir düzende düzenlenmişti. Hem Mısırlıların hem de Kenanlıların yaklaşık 1.000 savaş arabası ve 10.000 piyadeye sahip olduğu tahmin ediliyor. Firavun saldırıyı merkezden yönetti. Pozisyon ve sayıların kombinasyonu, sol kanatlarının üstün manevra kabiliyeti ve erken, cesur bir saldırı, düşmanın iradesini kırdı; hatları hemen çöktü. Şehre yakın olanlar, arkalarından kapıları kapatarak şehre kaçtılar.
Mısır askerleri düşman kampındaki ganimetleri yağmalamaya koyulup dağılan şehre kaçmakta olan Kenan ordusuyla ilgilenmedi. Yağma sırasında 924 savaş arabası ve 200 zırh takımı ele geçirdiler. Bu karışıklık sırasında, Kadeş ve Megiddo kralları da dahil olmak üzere dağınık Kenanlı güçler, şehrin içindeki savunucu hatlarına yeniden katılabildiler. Şehrin içindekiler birbirine bağlı giysileri adamlara ve savaş arabalarına doğru aşağıya indirdi ve onları duvarların üzerinden yukarı çekti. Böylece muharebe sonrasında şehrin hızlı bir şekilde ele geçirilmesi fırsatı kaybedildi. Alanda kazanılmış bir savaş kuşatmaya dönmek zorunda kaldı.
Şehir yedi ay kuşatıldı ve Kadeş Kralı kaçtı. Thutmose bir hendek ve tahta bir çit inşa etti ve sonunda sakinlerini teslim olmaya zorladı. Karnak'taki kayıtlara göre muzaffer ordu 340 esir, 2.041 kısrak, 191 tay, altı aygır, 924 savaş arabası, 200 zırh, 502 yay, 1.929 sığır, 22.500 koyun ve Megiddo Kralı'nın kraliyet zırhı, savaş arabası ve çadır direklerini ganimet olarak ele geçirdi. Şehir ve vatandaşlar bağışlandı. Yizreel(Emir) Vadisi'ndeki bir dizi başka şehir fethedildi ve bölgedeki Mısır otoritesi yeniden sağlandı.
Sonuçlar
Mısır'ın krallığı bu harekât ile genişletildi. Paul K. Davis'in yazdığı gibi, "Kenan'da Mısır egemenliğini yeniden kurarak Thutmose, Mısır'ın bir imparatorluk olarak en büyük genişliğine ulaştığı bir saltanat başlattı."III. Thutmose mağlup krallardan Mısır sarayına birer oğul göndermelerini istedi. Alınan prensler Mısır'a gönderilip Mısır eğitimi aldılar. Anayurtlarına döndüklerinde Mısır sempatisiyle yönettiler. Yine de Megiddo'daki zafer, Levant'ın pasifleştirilmesinin yalnızca başlangıcıydı. Ancak neredeyse her yıl gerçekleştirilen başka harekâtlardan sonra isyan yatıştı. Beklenmedik bir sonuç, kökünü Megiddo'nun adından alan Armageddon kelimesi oldu.
Kaynakça
- ^ a b c Cline 2000 pp. 16–17
- ^ Trevor N. Dupuy, Evolution of Weapons and Warfare.
- ^ a b Annals of Thutmosis III 11 Mart 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde . from the Louvre web site.
- ^ a b "Thutmose III" 18 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . in Encyclopedia Britannica online.
- ^ a b Tomac Petar, Vojna Istorija, 1959. p. 21
- ^ Cline 2000 p. 18
- ^ Cline 2000 p. 21
- ^ a b Cline 2000 p. 22
- ^ (1999). 100 Decisive Battles from Ancient Times to the Present: The World’s Major Battles and How They Shaped History.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Megiddo Muharebesi MO 15 yuzyildaki bir savasti Firavun III Thutmose komutasindaki Misir kuvvetleri ile Kades krali liderligindeki Kenanli vasal devletlerinden olusan buyuk bir isyanci koalisyonu arasinda yapildi Nispeten guvenilir olarak kabul edilen ayrintili anlatimlarla kaydedilen ilk muharebedir Megiddo ayni zamanda ilk kez kompozit yayin kullanildigi ve ilk ceset sayimi yapilan savastir Savasin tum detaylari oncelikle askeri yazar Tjaneni nin Teb Karnak taki simdiki Luksor Amun Re Tapinagi ndaki Yilliklar Salonundaki hiyeroglif yazilarindan ve Misir kaynaklarindan geliyor Eski Misir hesabi savasin tarihini III Thutmose un saltanatinin 23 Yili olan ucuncu sezonun ilk ayinin 21 gunu olarak verir Orta Kronoloji ye gore bunun MO 16 Nisan 1457 oldugu iddia edildi ancak diger yayinlar savasi MO 1482 veya MO 1479 a yerlestiriyor Misirlilar Megiddo sehrinde guvenli bir yere kacan Kenanli gucleri bozguna ugratti Eylemleri uzun Megiddo Kusatmasi ile sonuclandi Levant ta Misir egemenligini yeniden kurarak III Thutmose Misir Imparatorlugu nun en buyuk genisligine ulastigi bir saltanat baslatti III Thutmose YilliklariIII Thutmose un Levant taki ilk seferi sirasinda kisisel katibi Tjaneni parsomen uzerine gun asiri bir gunluk tuttu Kralligin 42 yilinda yilinda III Thutmose Levant taki seferlerinin sona ermesinden yillar sonra zanaatkarlarina askeri basarilarini Amun Re nin Karnak taki tapinaginin duvarlarina yazmalari talimatini verdi Yilliklar Levant ta III Thutmose tarafindan yonetilen 14 seferi seferi sayesinde elde edilen ganimetleri fethedilen bolgelerden alinan haraclari ve son olarak Amun Re ye adaklari bolca detayla anlatiyor Tasvir dizisi Yeni Krallik in tanrilar ve savasla etkilesimlerine olan inancini savasta ilahi yardimlari karsiliginda tanrilara ovgu ve adaklar adama seklinde gosteriyor Ek olarak yilliklar Megiddo savasinin uzun sureli etkilerini gosteriyor Yilliklarda acikca III Thutmose un Megiddo daki zaferinden ve daha sonraki 20 yil boyuncaki Levant taki basarili seferlerinden sonra Misir in uluslararasi toplumda kabul goren bir guce yukselisi ve bir imparatorluga donusmesi goruluyor Tasvirlerler birlikte Babil Hitit Imparatorlugu ve diger onemli ve guclu bolgelerden hediyeler verilmesi bu donemdeki uluslararasi diplomasiyi gostermektedir Kenan kralliklarina karsi harekatlarFiravun III Thutmose Levant ta uzun suredir devam eden Misir varligini guclendirerek Misir Imparatorlugu nun en buyuk genisligine ulastigi bir saltanat baslatti Misir Firavunu Hatsepsut un naipliginin sona ermesini sabirsizlikla bekledikten sonra gunumuz Suriye sinin civarindaki Kades kenti yakinlarindaki yerel yoneticilerin isyanina hemen yanit verdi Amurru topraklari ve Hititler sinirindaki Misir tampon vilayetleri vasalliklarini degistirmeye calisirken III Thutmose tehditle bizzat ilgilendi Kenanlilarin Asi ve Urdun nehirlerinin kollari arasinda kalan Mitanni ve Amurru ile muttefik olduklari dusunuluyor Kades krali bu isyanin arkasindaki itici ve ana guctu Guclu Kades kalesi ona ve sehre koruma sagladi Esit derecede guclu bir kaleye sahip olan Megiddo Krali ittifaka katildi Megiddo nun onemi Kermil Dagi sirtinin ve Akdeniz in hemen otesinde Jezreel Vadisi nin guneybati ucundaki cografi konumuydu Megiddo bu konumdan Misir ile Mezopotamya arasindaki ana ticaret yolu olan Via Maris i kontrol ediyordu Karnak Tapinagi ndaki seferin Misir yazitlari sefer sirasinda katip Tjaneni tarafindan gun asiri tutulan bir gunlukten geliyor Misir hesabina gore Thutmose on ila yirmi bin kisiden olusan savas arabasi ve piyade ordusu topladi Misirlilar guclerini toplarken Kades krali Suriye Aram ve Kenan dan on ila on bes bin kisi oldugu tahmin edilen bircok kabile reisi guclerini topladi Megiddo ya girdi ve kuvvetlerini Taanach sularina yerlestirdi Misirlilarin Akdeniz ovalarindan Kison Vadisi ne ve Misir dan Mezopotamya ya giden ana yol olan Dothaim uzerinden Taanach giden yolla gelebilecegini dusunuyordu Misir ordusu sinir kalesi Tjaru da Yunanca Sele olarak anilir toplandi ve on gun sonra sadik Gazze sehrine ulasti Bir gunluk dinlenmenin ardindan on bir gun boyunca kuzeye sehrine simdi Jatt in guneyindeki Khirbet Yemmeh yurudu Burada Thutmose gozculer gonderdi Ordu Yehem in kuzeydogusuna devam etmek icin Jezreel Emir vadisi ve Megiddo kalesi arasinda bulunan Karmel siradaglarini gecmek zorundaydi Yehem den Megiddo ya uc olasi yol vardi Hem ve Yokneam uzerinden gecen kuzey yolu hem de Taanach uzerinden gecen guney yolu daha guvenli ama daha uzun yollardi Aruna modern Wadi Ara uzerinden gecen merkezi rota daha dogrudan ama riskliydi dar bir gecidi takip eden bir yoldu ve birlikler yalnizca tek sira halinde seyahat edebiliyordu Dusman vadinin sonunda bekliyorsa Misirlilar parca parca kesilme riskini alacaklardi Ordu liderleri zor yolu secmemesi daha guvenli yollardan birini secmesi icin ona yalvardi Bunun yerine gozculerden gelen bilgilerle Thutmose III dogrudan Megiddo ya giden yolu secmeye karar verdi Generalleri ona daha kolay yollari secmesini tavsiye ediyorsa dusmanda ona bunun yapildiginin varsayacak beklenen uzun ve guvenli yolda bekleyecekti bu yuzden beklenmedik olani yapmaya karar verdi Kades Krali dusmanin gelmesi daha olasi olan iki yolu korumaya buyuk piyade mufrezeleri birakmisti ve Aruna rotasini fiilen gormezden geldi Thutmose ordusunu onde gelen unsurlarin dar dag gecitlerinde dusmanin pusuya dusurebilecegi riskini bertaraf etmek icin orduyu daglara yaymayarak pusu tehlikesini goz ardi ederek ve Aruna Vadi Ara uzerinden dogrudan oncu kuvvetlerle beraber ana yoldan hizlica ilerleyen rotayi secti Thutmose riski azaltmak icin adamlarina onderlik etti Hafif piyadeleri ve haibrw olarak bilinen atli okculari herhangi bir asi gozcuyu ortadan kaldirmak icin hizla harekete gecirdi ve savas arabalarinin olusturdugu ana kuvvet onculeri takip etti Dusman tarafindan az sayida kisiyle korunan sehirle birlikte Thutmose hizli bir saldiriya onculuk etti isyancilari dagitti ve ordusuna karsi cikan direnis olmadan vadiye girdi Artik Misir ordusunun asi ordusunun ana kuvvetleri kuzeybati ve guneydoguda cok uzaktayken Megiddo ya giden acik bir yolu vardi Muharebe ve kusatmaKarnak Tapinagi ndaki kabartma III Thutmose un MO 15 yuzyilda Megiddo Muharebesi nden Kenanli tutsaklari oldurdugunu gosteriyor Thumose firsati degerlendirdi Gunun sonunda kamp kurdu ancak gece boyunca kuvvetlerini dusmana yaklastirdi ertesi sabah saldirdilar Eger sasiran Kades Krali savasa tam olarak hazirlanmayi basarsaydi bu saldiri gerceklesemezdi Denediyse bile bu ona pek bir fayda saglamadi Kades kralinin kuvvetleri kaleye bitisik yuksek bir yerde olmasina ragmen Misir hatti her iki Kenanli kanadini tehdit eden uc kanattan olusan icbukey bir duzende duzenlenmisti Hem Misirlilarin hem de Kenanlilarin yaklasik 1 000 savas arabasi ve 10 000 piyadeye sahip oldugu tahmin ediliyor Firavun saldiriyi merkezden yonetti Pozisyon ve sayilarin kombinasyonu sol kanatlarinin ustun manevra kabiliyeti ve erken cesur bir saldiri dusmanin iradesini kirdi hatlari hemen coktu Sehre yakin olanlar arkalarindan kapilari kapatarak sehre kactilar Misir askerleri dusman kampindaki ganimetleri yagmalamaya koyulup dagilan sehre kacmakta olan Kenan ordusuyla ilgilenmedi Yagma sirasinda 924 savas arabasi ve 200 zirh takimi ele gecirdiler Bu karisiklik sirasinda Kades ve Megiddo krallari da dahil olmak uzere daginik Kenanli gucler sehrin icindeki savunucu hatlarina yeniden katilabildiler Sehrin icindekiler birbirine bagli giysileri adamlara ve savas arabalarina dogru asagiya indirdi ve onlari duvarlarin uzerinden yukari cekti Boylece muharebe sonrasinda sehrin hizli bir sekilde ele gecirilmesi firsati kaybedildi Alanda kazanilmis bir savas kusatmaya donmek zorunda kaldi Sehir yedi ay kusatildi ve Kades Krali kacti Thutmose bir hendek ve tahta bir cit insa etti ve sonunda sakinlerini teslim olmaya zorladi Karnak taki kayitlara gore muzaffer ordu 340 esir 2 041 kisrak 191 tay alti aygir 924 savas arabasi 200 zirh 502 yay 1 929 sigir 22 500 koyun ve Megiddo Krali nin kraliyet zirhi savas arabasi ve cadir direklerini ganimet olarak ele gecirdi Sehir ve vatandaslar bagislandi Yizreel Emir Vadisi ndeki bir dizi baska sehir fethedildi ve bolgedeki Misir otoritesi yeniden saglandi SonuclarMisir in kralligi bu harekat ile genisletildi Paul K Davis in yazdigi gibi Kenan da Misir egemenligini yeniden kurarak Thutmose Misir in bir imparatorluk olarak en buyuk genisligine ulastigi bir saltanat baslatti III Thutmose maglup krallardan Misir sarayina birer ogul gondermelerini istedi Alinan prensler Misir a gonderilip Misir egitimi aldilar Anayurtlarina donduklerinde Misir sempatisiyle yonettiler Yine de Megiddo daki zafer Levant in pasiflestirilmesinin yalnizca baslangiciydi Ancak neredeyse her yil gerceklestirilen baska harekatlardan sonra isyan yatisti Beklenmedik bir sonuc kokunu Megiddo nun adindan alan Armageddon kelimesi oldu Kaynakca a b c Cline 2000 pp 16 17 Trevor N Dupuy Evolution of Weapons and Warfare a b Annals of Thutmosis III 11 Mart 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde from the Louvre web site a b Thutmose III 18 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde in Encyclopedia Britannica online a b Tomac Petar Vojna Istorija 1959 p 21 Cline 2000 p 18 Cline 2000 p 21 a b Cline 2000 p 22 1999 100 Decisive Battles from Ancient Times to the Present The World s Major Battles and How They Shaped History