Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Suriye (Arapça: سُورِيَا veya سُورِيَة, romanize: Suriyya), resmî adıyla Suriye Arap Cumhuriyeti (Arapça: الجمهورية العربية السورية, romanize: El-Cumhuriyyetü'l-Arabiyyetü's-Suriyya), Doğu Akdeniz ve Levant'ta yer alan bir Batı Asya ülkesidir. Batıda Akdeniz, kuzeyde Türkiye, doğu ve güneydoğuda Irak, güneyde Ürdün ve güneybatıda İsrail ve Lübnan ile sınırlanan ve 14 vilayetten oluşan üniter bir cumhuriyettir. Verimli ovalar, yüksek dağlar ve çöllerden oluşan bir ülke olan Suriye, çoğunluğu Suriyeli Araplar, Kürtler, Türkmenler, Süryaniler, Ermeniler, Çerkesler,Arnavutlar ve Rumlar olmak üzere çeşitli etnik ve dinî gruplara ev sahipliği yapmaktadır. Dinî gruplar arasında Sünniler, Hristiyanlar, Nusayriler, Dürziler ve Yezidiler bulunmaktadır. Suriye'nin başkenti ve en büyük şehri Şam'dır. Araplar en büyük etnik gruptur ve Sünniler en büyük dinî gruptur.
Suriye ٱلْجُمْهُورِيَّةُ ٱلْعَرَبِيَّةُ ٱلسُّورِيَّةُ (Arapça) El-Cumhuriyyetü'l-Arabiyyetü's-Suriyya Suriye Arap Cumhuriyeti | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Slogan وَحْدَةٌ ، حُرِّيَّةٌ ، اِشْتِرَاكِيَّةٌ Waḥdah, Ḥurrīyah, Ishtirākīyah ("Birlik, Özgürlük, Sosyalizm") | |||||||||||||||||
 Suriye konumu (yeşil)  | |||||||||||||||||
| Başkent ve en büyük şehir | Şam 33°30′K 36°18′D / 33.500°K 36.300°D | ||||||||||||||||
| Resmî dil(ler) | Arapça | ||||||||||||||||
| Etnik gruplar (2023) | %74-75 Arap %9,5-10 Kürt %15-16 Diğer (Türkmenler, Süryaniler, Ermeniler, Çerkesler ve daha fazlası dahil) | ||||||||||||||||
| Demonim | Suriyeli | ||||||||||||||||
| Hükûmet | Totaliterırsî diktatörlük altında üniter baskın partili Baasçı başkanlık cumhuriyeti | ||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Yasama organı | Halk Meclisi | ||||||||||||||||
| Tarihçe | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Yüzölçümü | |||||||||||||||||
• Toplam | 185.180 km2 (87.) | ||||||||||||||||
• Su (%) | 1,1 | ||||||||||||||||
| Nüfus | |||||||||||||||||
• 2023 tahminî | 22.933.531 (58.) | ||||||||||||||||
• Yoğunluk | 118,3/km2 (70.) | ||||||||||||||||
| GSYİH (SAGP) | 2015 tahminî | ||||||||||||||||
• Toplam | 50,28 milyar $ | ||||||||||||||||
• Kişi başına | 2.900 $ | ||||||||||||||||
| GSYİH (nominal) | 2020 tahminî | ||||||||||||||||
• Toplam | $11,08 milyar | ||||||||||||||||
• Kişi başına | $533 | ||||||||||||||||
| Gini (2014) | 55.8 yüksek | ||||||||||||||||
| İGE (2021) |  0.577orta · 150. | ||||||||||||||||
| Para birimi | Suriye Lirası (SYP) | ||||||||||||||||
| Zaman dilimi | UTC+3 (Arabistan Standart Zaman Dilimi) | ||||||||||||||||
| Tarih formatı | gg/aa/yyyy (AD) | ||||||||||||||||
| Trafik akışı | sağ | ||||||||||||||||
| Telefon kodu | +963 | ||||||||||||||||
| ISO 3166 kodu | SY | ||||||||||||||||
| İnternet alan adı | .sy | ||||||||||||||||
Suriye, neo-Baasçılık olarak bilinen Arap milliyetçi ideolojisini benimseyen tek ülkedir. Suriye, Birleşmiş Milletler dışındaki bir uluslararası örgüt olan Bağlantısızlar Hareketi'nin üyesidir. Kasım 2011'de Arap Birliği ve İslam İşbirliği Teşkilatı üyelikleri askıya alındı ve Akdeniz Birliği üyeliğini kendi kendine askıya aldı. Ancak 7 Mayıs 2023 tarihinde Arap Birliği'ne geri döndü.
Modern Suriye devleti, yüzyıllar süren Osmanlı yönetiminin ardından 20. yüzyılın ortalarında kuruldu. Bir süre Fransız Mandası olarak kaldıktan sonra (1923-1946), yeni kurulan devlet, eskiden Osmanlı yönetiminde olan Suriye vilayetlerinden çıkan en büyük Arap devletini temsil ediyordu. Demokratik parlamenter bir cumhuriyet olarak de jure bağımsızlığını 24 Ekim 1945'te, Suriye Cumhuriyeti'nin Birleşmiş Milletlerin kurucu üyesi olmasıyla kazandı ve bu hareket eski Fransız Mandası'nı yasal olarak sona erdirdi (Fransız birlikleri Nisan 1946'ya kadar ülkeyi terk etmemiş olsa da).
"Suriye" adı tarihsel olarak daha geniş bir bölgeyi ifade etmekteydi, geniş anlamda Levant ile eş anlamlıydı ve Arapçada eş-Şam olarak bilinmekteydi. Modern devlet, MÖ 3. binyılın Ebla uygarlığı da dahil olmak üzere birçok antik krallık ve imparatorluk alanını kapsamaktadır. Halep ve başkent Şam, dünyanın sürekli yerleşim gören en eski şehirleri arasındadır.İslami dönemde Şam, Emevi Halifeliği'nin merkezi ve Mısır'daki Memlük Sultanlığı'nın bir vilayet başkentiydi.
Bağımsızlık sonrası dönem, 1949 ve 1971 yılları arasında ülkeyi sarsan çok sayıda askeri darbe ve darbe girişimi ile çalkantılı geçti. Suriye 1958'de Mısır ile Birleşik Arap Cumhuriyeti adı verilen kısa süreli bir birlik kurdu ve bu birlik 1961 Suriye Darbesi ile sona erdi. Cumhuriyet, 1 Aralık'ta yapılan anayasa referandumunun ardından 1961 yılının sonlarında Suriye Arap Cumhuriyeti olarak yeniden adlandırıldı. Arap Sosyalist Baas Partisinin askeri komitesi tarafından gerçekleştirilen ve tek partili bir devlet kuran 1963 Darbesi önemli bir olaydı. Suriye, 1963'ten 2011'e kadar Olağanüstü Hal Yasası altında kaldı ve vatandaşlar için anayasal korumaları etkin bir şekilde askıya alındı. Neo-Baasçı gruplar arasındaki iç iktidar mücadeleleri 1966 ve 1970'te yeni darbelere neden oldu ve nihayetinde General Hafız Esad'ın iktidarı ele geçirmesiyle sonuçlandı. Esad, silahlı kuvvetlerde, bürokraside, ""ta ve yönetici elitte kilit görevlere Nusayri sadıklarını atadı; iktidarı kendi ailesi içinde sağlamlaştırmak için etkili bir "Nusayri azınlık yönetimi" kurdu.
Hafız Esad'ın 2000 yılında ölümünden sonra oğlu Beşşar Esad, Esad ailesine bir kişilik kültü etrafında şekillenen devlet başkanlığını ve siyasi sistemi miras bıraktı. Esad ve Baas rejimi, vatandaşların ve siyasi mahkûmların sık sık infaz edilmesi, ve milyarlarca dolarlık yasa dışı uyuşturucu ticaretinin finanse edilmesi de dahil olmak üzere çok sayıda insan hakları ihlali nedeniyle kınandı. Mart 2011'den bu yana Suriye, bölgedeki ve ötesindeki bir dizi ülkenin askeri veya başka şekillerde müdahil olduğu çok taraflı bir iç savaşın içinde. 2020 itibarıyla Suriye topraklarında Esad yönetimine meydan okuyan üç siyasi oluşum - Suriye Geçici Hükümeti, Suriye Kurtuluş Hükümeti ve Rojava - ortaya çıktı. Suriye, 2016-2018 yılları arasında Küresel Barış Endeksi'nde son sırada yer alarak savaş nedeniyle dünyanın en şiddetli ülkesi haline geldi. Çatışmalar 570.000'den fazla insanın ölümüne yol açarken, Esad yanlısı güçler toplam sivil kayıpların %90'ından fazlasına neden oldu. Savaş aynı zamanda Suriye mülteci krizine de yol açtı. 7,6 milyon ülke içinde yerinden edilmiş insan (Temmuz 2015 UNHCR sayısı) ve 5 milyondan fazla mülteci (Temmuz 2017 UNHCR tarafından kaydedildi) olduğu tahmin edilen savaş, son yıllarda nüfus değerlendirmesini zorlaştırmıştır.
Etimoloji
Çeşitli kaynaklar Suriye adının MÖ 8. yüzyılda Luvi dilinde kullanılan "Sura/i" teriminden ve antik Yunanca Σύριοι, Sýrioi veya Σύροι, Sýroi isimlerinden türetildiğini ve her ikisinin de aslen Kuzey Mezopotamya'daki (bugünkü Irak) Aššūrāyu'dan (Asurlular) geldiğini göstermektedir. Ancak Seleukos İmparatorluğu'ndan (MÖ 323-150) itibaren bu terim Levant'a da uygulandı ve bu noktadan sonra Yunanlar bu terimi Mezopotamya'daki Süryaniler ile Levant'taki Aramiler arasında ayrım yapmadan kullandılar. Ana akım modern akademik görüş, Yunanca sözcüğün, nihayetinde Akadca Aššur'dan türetilen Ἀσσυρία, Assyria ile ilişkili olduğu argümanını güçlü bir şekilde desteklemektedir. Yunanca isim, MÖ 8. yüzyıl Çineköy yazıtında kaydedilen Fenikece ʾšr "Assur", ʾšrym "Asurlular"a karşılık geliyor gibi görünmektedir.
Bu kelimeyle ifade edilen bölge zaman içinde değişmiştir. Klasik olarak Suriye, Akdeniz'in doğu ucunda, güneyde Arabistan ve kuzeyde Anadolu arasında yer alır, Irak'ın bazı kısımlarını içerecek şekilde iç kesimlere uzanır ve Yaşlı Plinius'un batıdan doğuya Kommagene, ve Adiabene'yi içerecek şekilde tanımladığı kuzeydoğuda belirsiz bir sınıra sahiptir.
Ancak Plinius'un zamanında bu büyük Suriye, Roma İmparatorluğu'na bağlı (ancak siyasi olarak birbirinden bağımsız) bir dizi eyalete bölünmüştü: Daha sonra MS 135'te Filistin olarak yeniden adlandırılan Yahudiye (günümüz İsrail, Filistin Toprakları ve Ürdün'e karşılık gelen bölge); en güneybatıda modern Lübnan, Şam ve Humus bölgelerine karşılık gelen (MS 194'te kuruldu); Coele-Syria (ya da "İçi Boş Suriye") ve 'nin güneyi.
Tarih
Antik Çağ
Suriye, yaklaşık MÖ 10.000 yılından bu yana, tarım ve hayvancılığın ilk kez görülmeye başladığı Neolitik kültürün (Çanak Çömlek Öncesi Neolitik A olarak bilinir) merkezlerinden biriydi. Neolitik dönem (), kültürünün dikdörtgen evleri ile temsil edilmektedir. Çanak çömlek öncesi Neolitik dönemde insanlar taş, alçı ve yanmış kireçten () yapılmış kaplar kullandılar. Anadolu'dan gelen obsidyen aletlerin keşfi erken ticaretin kanıtıdır. ve antik kentleri geç Neolitik ve Tunç Çağı'nda önemli bir rol oynadı. Arkeologlar Suriye'deki uygarlığın dünyanın en eski uygarlıklarından biri olduğunu, belki de sadece Mezopotamya'dakinden önce geldiğini gösterdi.
Bölgede kayıtlara geçen en eski yerli uygarlık, Suriye'nin kuzeyinde, bugünkü İdlib yakınlarındaki Ebla Krallığı'dır. Ebla'nın MÖ 3500 civarında kurulduğu ve Mezopotamya devletleri Sümer, Asur ve Akad'ın yanı sıra kuzeybatıda, Anadolu'daki Hurriler ve Hattiler ile ticaret yaparak servetini kademeli olarak artırdığı anlaşılmaktadır. Kazılar sırasında bulunan Firavun hediyeleri Ebla'nın Mısır'la temasını doğrulamaktadır.
Suriye'den gelen en eski yazılı metinlerden biri, Ebla Veziri ile adlı belirsiz bir krallık arasında MÖ 2300'lerde yapılan bir ticaret anlaşmasıdır. Akademisyenler Ebla dilinin Akadcadan sonra bilinen en eski yazılı Sami dillerinden biri olduğuna inanmaktadırlar. Ebla dilinin son sınıflandırmaları, bu dilin Akadca ile yakından ilişkili bir olduğunu gösterdi.
Ebla, Mari ile yapılan uzun bir savaşla zayıfladı ve Akadlı Sargon ve torunu Naram-Sin'in fetihlerinin MÖ 23. yüzyılın ilk yarısında Suriye üzerindeki Eblan egemenliğine son vermesinin ardından tüm Suriye Mezopotamya Akad İmparatorluğu'nun bir parçası haline geldi.
MÖ 21. yüzyıla gelindiğinde, Hurriler Suriye'nin kuzey doğu bölgelerine yerleşirken, bölgenin geri kalanı Amorilerin hâkimiyetindeydi. Suriye, Asur-Babilli komşuları tarafından Amurruların (Amoriler) Ülkesi olarak adlandırıldı. Amorilerin Kuzeybatı Sami dili, Kenan dilleri arasında en erken kanıtlanan dildir. Mari bu dönemde yeniden ortaya çıkmış ve Babilli Hammurabi tarafından fethedilene kadar yeniden refaha kavuştu. Ugarit de bu dönemde, MÖ 1800 civarında, modern Lazkiye yakınlarında ortaya çıktı. Ugaritçe, Kenan dilleriyle gevşek bir şekilde ilişkili bir Sami diliydi ve dünyanın bilinen en eski alfabesi olarak kabul edilen sahipti. Ugarit Krallığı, MÖ 12. yüzyılda yağmacı Hint-Avrupalı Deniz Halkları tarafından yıkılıncaya kadar ayakta kaldı ve Geç Bronz Çağı Çöküşü olarak bilinen dönemde benzer krallıklar ve devletler Deniz Halkları tarafından aynı yıkıma uğradı.
Yamhad (modern Halep) iki yüzyıl boyunca Kuzey Suriye'ye hakim oldu, ancak Doğu Suriye MÖ 19. ve 18. yüzyıllarda I. Şamşi-Ahad'ın Amori Hanedanı tarafından yönetilen Eski Asur İmparatorluğu ve Amoriler tarafından kurulan Babil İmparatorluğu tarafından işgal edildi. Yamhad, Mari tabletlerinde yakın doğunun en güçlü devleti ve Babilli Hammurabi'den daha fazla tebaaya sahip olarak tanımlandı. Yamhad otoritesini Aççana,,Hurri devletleri ve Fırat Vadisi üzerinde Babil sınırlarına kadar dayattı. Yamhad'ın ordusu Elam (modern İran) sınırındaki 'e kadar sefere çıktı. Yamhad, Ebla ile birlikte MÖ 1600 dolaylarında Anadolu'dan gelen Hint-Avrupalı Hititler tarafından fethedildi ve yok edildi.
Bu zamandan itibaren Suriye, Hitit İmparatorluğu, Mitanni İmparatorluğu, Mısır İmparatorluğu, ve daha az derecede Babil olmak üzere çeşitli yabancı imparatorlukların savaş alanı haline geldi. Mısırlılar başlangıçta güneyin büyük bölümünü, Hititler ve Mitanniler ise kuzeyin büyük bölümünü işgal ettiler. Ancak Asurlular sonunda üstünlüğü ele geçirerek Mitanni İmparatorluğu'nu yıktılar ve daha önce Hitit ve Babil'in elinde bulunan geniş toprakları ilhak ettiler.
MÖ 14. yüzyıl civarında, doğuda Babil ile başarısız bir çatışmaya giren yarı göçebe ve daha önceki Amorilerin yerini alan konuşan Aramiler gibi çeşitli Sami halklar bölgede ortaya çıktılar. Onlar da Asurular ve Hititler tarafından yüzyıllar boyunca boyunduruk altında tutulmuşlardı. Mısırlılar Batı Suriye'nin kontrolü için Hititlerle savaştı; bu savaş MÖ 1274'te Kadeş Muharebesi ile doruk noktasına ulaştı. Batı, MÖ 1200'lerde yıkılana kadar Hitit İmparatorluğu'nun bir parçası olarak kalırken, Doğu Suriye büyük ölçüde, MÖ 1114-1076 yılları arasında I. Tiglat-Pileser döneminde batının büyük bölümünü de ilhak eden Orta Asur İmparatorluğu'nun bir parçası oldu.
MÖ 11. yüzyılın sonlarında Hititlerin yıkılması ve Asur'un gerilemesiyle birlikte Arami kabileleri iç bölgelerin çoğunda kontrolü ele geçirerek , , Hama, , ve gibi devletler kurdular. Bu noktadan sonra bölge Aramea ya da olarak anılmaya başlandı. Sami Aramiler ile Hint-Avrupa kökenli Hititlerin kalıntıları arasında da bir sentez yaşandı ve Kuzeyorta Aram (Suriye) ve Güneyorta Anadolu (modern Türkiye) merkezli, Palistin, Karkamış ve Sam'al gibi bir dizi Geç Hitit devleti kuruldu.
Fenikeliler olarak bilinen Kenanlı bir grup MÖ 13. yüzyıldan itibaren Suriye kıyılarına (ve ayrıca Lübnan ve kuzey Filistin'e) hakim oldular ve , Simyra, Arvad, , Ramitha ve gibi şehir devletleri kurdular. Bu kıyı bölgelerinden, Malta, Sicilya, İber Yarımadası (modern İspanya ve Portekiz) ve Kuzey Afrika kıyılarında koloniler kurmak ve en önemlisi, MÖ 9. yüzyılda büyük bir şehir devleti olan Kartaca'yı (modern Tunus'ta) kurmak da dahil olmak üzere, etkilerini Akdeniz'e yaydılar ve çok daha sonra Roma İmparatorluğu'na rakip olan büyük bir imparatorluğun merkezi haline geldiler.
Suriye ve Yakın Doğu'nun batı yarısı daha sonra büyük Yeni Asur İmparatorluğu'nun (MÖ 911 - MÖ 605) eline geçti. Asurlular, imparatorluklarının ortak dili olarak tanıttılar. Bu dil, MS 7. ve 8. yüzyıllardaki Arap İslam fethine kadar Suriye'de ve tüm Yakın Doğu'da baskın olarak kalacak ve Hristiyanlığın yayılması için bir araç olacaktı. Asurlular, Suriye ve Lübnan'daki kolonilerine adını verdiler. Asur egemenliği, Asurluların bir dizi acımasız iç savaşta kendilerini büyük ölçüde zayıflatmalarının ardından Medler, Babilliler, Keldaniler, Persler, İskitler ve Kimmerlerin saldırılarıyla sona erdi. Asur'un düşüşü sırasında İskitler Suriye'nin büyük bir bölümünü yakıp yıktı ve yağmaladılar. Asur ordusunun son direnişi MÖ 605 yılında kuzey Suriye'deki Karkamış'ta oldu.
Asur İmparatorluğu'nu Yeni Babil İmparatorluğu (MÖ 605 - MÖ 539) izledi. Bu dönemde Suriye, Babil ile bir başka eski Asur kolonisi olan Mısır arasında bir savaş alanı haline geldi. Babilliler, Asurlu akrabaları gibi, Mısır'a karşı zafer kazandılar.
Klasik Antik Çağ
Günümüz Suriye'sini oluşturan topraklar Yeni Babil İmparatorluğu'nun bir parçasıydı ve MÖ 539 yılında Ahameniş İmparatorluğu tarafından ilhak edildi. Büyük Kiros liderliğindeki Ahameniş Persleri, imparatorluklarının diplomatik dillerinden biri olarak (MÖ 539 - MÖ 330) ve Aram/Suriye'nin yeni satraplığı 'nin Süryanice adını korudular.
Suriye daha sonra Büyük İskender tarafından yönetilen Yunan Makedon İmparatorluğu tarafından MÖ 330 civarında fethedildi ve sonuç olarak Yunan Seleukos İmparatorluğu'nun (MÖ 323 - MÖ 64) Koele-Suriye eyaleti oldu, Seleukos kralları kendilerini 'Suriye Kralı' olarak adlandırdılar ve Antakya şehri 240 yılından itibaren başkent oldu.
Böylece bölgeye "Suriye" adını verenler Yunanlar oldu. Aslen Mezopotamya'nın (Irak) kuzeyindeki "Asur" kelimesinin Hint-Avrupa dilindeki bozulmuş hali olan bu terimi Yunanlar sadece Asur'un kendini değil, aynı zamanda yüzyıllar boyunca Asur egemenliği altında kalmış olan batıdaki toprakları tanımlamak için de kullandılar. Böylece Greko-Romen dünyasında hem Suriye'deki Aramiler hem de doğudaki Mezopotamya'daki (günümüz Irak'ı) , kendi başlarına farklı halklar olmalarına rağmen "Suriyeliler" ya da "Süryaniler" olarak anıldılar ki bu karışıklık modern dünyada da devam edecekti. Nihayetinde güney Seleukos Suriyesi'nin bazı kısımları Helenistik İmparatorluk'un yavaş yavaş dağılmasıyla birlikte Yahudiye Haşmonayimleri tarafından ele geçirildi.
Suriye, Suriye halkı tarafından Seleukoslar ve Romalılardan kurtarıcı olarak karşılanan Ermeni kralı Büyük Tigran'ın fetihleriyle MÖ 83'ten itibaren kısa bir süre Ermeni kontrolü altına girdi. Ancak Roma İmparatorluğu'nun generallerinden Büyük Pompeius Suriye'ye giderek başkent Antakya'yı ele geçirdi ve MÖ 64 yılında Suriye'yi bir Roma eyaleti haline getirerek bölgede yirmi yıl süren Ermeni kontrolüne son verdi. Roma yönetimi altında zenginleşen Suriye, İpek Yolu üzerinde stratejik bir konuma sahip olduğundan büyük bir zenginlik ve önem kazandı, bu da onu rakip Romalılar ve Farslar için bir savaş alanı haline getirdi.
Palmira, 2. yüzyılda Suriye'nin kuzeyinde Aramice konuşan zengin ve bazen de güçlü bir krallık olarak ortaya çıktı. Palmira, şehri Roma imparatorluğunun en zenginlerinden biri haline getiren bir ticaret ağı kurdu. Nihayetinde, MS 3. yüzyılın sonlarında Palmira Kralı Sasani İmparatoru I. Şapur'u yenerek Roma'nın doğusunun tamamını kontrol ederken, halefi ve dul eşi Zenobia, MS 273'te Roma kontrolü altına girmeden önce kısa bir süre Mısır, Suriye, Filistin, Anadolu'nun büyük bir kısmı, Yehuda ve Lübnan'ı fetheden Palmira İmparatorluğu'nu kurdu.
Kuzey Mezopotamya Asur krallığı Adiabene, Roma tarafından fethedilmeden önce MS 10 ile MS 117 yılları arasında Kuzeydoğu Suriye bölgelerini kontrol etti.
Aramice dili, Antik Britanya'daki Hadrian Duvarı'na kadar çok uzaklarda, Kalesi'nde bir Palmira göçmeni tarafından yazılmış bir yazıtla bulundu.
Suriye'nin kontrolü, Roma İmparatorluğu'nun ikiye bölünmesiyle birlikte Romalılardan Bizanslılara geçti.
Bizans İmparatorluğu'nun en parlak döneminde Suriye'nin büyük ölçüde Aramice konuşan nüfusu muhtemelen 19. yüzyıla kadar bir daha aşılamadı. MS 7. yüzyıldaki Arap İslam Fethi'nden önce nüfusun büyük bir kısmı Arami'ydi, ancak Suriye aynı zamanda Yunan ve Roma yönetici sınıflarına da ev sahipliği yapıyordu, Süryaniler hâlâ kuzey doğuda, Fenikeliler kıyılarda yaşıyordu ve Yahudi ve Ermeni toplulukları da büyük şehirlerde mevcuttu, Nabatiler ve Lahmiler ve Gassaniler gibi İslam öncesi Araplar Güney Suriye çöllerinde yaşıyorlardı. ana din olarak benimsenmişti, ancak diğerleri hâlâ Yahudilik, Mitraizm, Maniheizm, Greko-Romen dini, Kenan dini ve Mezopotamya dinini takip ediyorlardı. Suriye'nin büyük ve müreffeh nüfusu, özellikle MS 2. ve 3. yüzyıllarda Suriye'yi Roma ve Bizans eyaletlerinin en önemlilerinden biri haline getirdi.
Suriyeliler döneminde önemli ölçüde güç sahibi oldular. Ailenin reisi ve İmparator Septimius Severus'un eşi olarak Roma imparatoriçesi, ailesi tanrı El-Gabal'ın rahipliği üzerinde kalıtsal haklara sahip olan Emesa (günümüzde Humus) şehrinden bir Suriyeli olan Julia Domna'ydı. Kendisi gibi Suriyeli Arap olan büyük yeğenleri de Roma imparatoru olacaktı; bunlardan ilki Elagabalus, ikincisi ise kuzeni Alexander Severus'tu. Suriyeli olan bir başka Roma imparatoru da Roma Arabistanı'nda doğan Arap Philip'ti (Marcus Julius Philippus). 244'ten 249'a kadar imparatorluk yaptı ve Üçüncü Yüzyıl Krizi sırasında kısa bir süre hüküm sürdü. Hükümdarlığı sırasında memleketi Philippopolis'e (günümüzde ) odaklandı ve şehri geliştirmek için çoğu ölümünden sonra durdurulan birçok inşaat projesi başlattı.
Suriye, Hristiyanlık tarihinde önemli bir yere sahiptir; Havari Pavlus olarak bilinen Tarsuslu Saulus, 'nda din değiştirmiş ve misyonerlik seyahatlerinin çoğunu gerçekleştirdiği antik Suriye'deki Antakya'da Hristiyan Kilisesi'nin önemli bir figürü olarak ortaya çıkmıştır.
Orta Çağ
Muhammed'in Suriye halkı ve kabileleriyle ilk etkileşimi, Temmuz 626'da sırasında oldu ve takipçilerine Duma'yı istila etmelerini emretti, çünkü Muhammed oradaki bazı kabilelerin kervan soygununa karıştığı ve Medine'ye saldırmaya hazırlandığı istihbaratını aldı.
William Montgomery Watt, birincil kaynaklarda çok az yer almasına rağmen bunun Muhammed'in o dönemde düzenlediği en önemli sefer olduğunu iddia etmektedir. Dumet-ül Cendel, Medine'ye 800 kilometre uzaklıktaydı ve Watt, Suriye ile iletişiminin ve Medine'ye ikmalinin kesintiye uğraması olasılığı dışında Muhammed için acil bir tehdit olmadığını söylemektedir. Watt, "Muhammed'in ölümünden sonra meydana gelen genişlemenin bir kısmını zaten öngördüğünü varsaymak caziptir" der ve birliklerinin hızlı yürüyüşünün "bunu duyan herkesi etkilemiş" olması gerektiğini söyler.
de bu seferin, Muhammed'in 1000 adamıyla birlikte Suriye sınırlarına ulaşması, uzak kabilelerin artık Muhammed'in adını öğrenmesi ve Muhammed'in siyasi ufkunun genişlemesi açısından önemli olduğuna inanmaktadır.
MS 640 yılına gelindiğinde Suriye, Halid bin Velid liderliğindeki Arap Raşidin ordusu tarafından fethedildi. Yedinci yüzyılın ortalarında, o zamanlar imparatorluğun hükümdarı olan Emevi Hanedanı, İmparatorluk'un başkentini Şam'a taşıdı. Daha sonraki Emevi yönetimi sırasında ülkenin gücü azaldı; bunun başlıca nedeni totaliterlik, yolsuzluk ve bunun sonucunda meydana gelen devrimlerdi. Emevi Hanedanı daha sonra 750 yılında imparatorluğun başkentini Bağdat'a taşıyan Abbasi Hanedanı tarafından devrildi.
Emevi yönetimi altında resmileşen Arapça, Bizans dönemindeki Yunanca ve Aramice'nin yerini alarak baskın dil haline geldi. 887 yılında Mısır kökenli Tolunoğulları Suriye'yi Abbasilerden aldı ve daha sonra yerlerini önce Mısır kökenli İhşidiler ve daha sonra da Seyfü'd Devle tarafından kurulan Halep kökenli Hamdaniler aldı.
Suriye'nin bazı bölümleri, Haçlı Seferleri sırasında MS 1098 ve 1189 yılları arasında Fransız, İngiliz, İtalyan ve Alman derebeyleri tarafından ele geçirildi ve aralarında Suriye'deki başlıca Antakya Prensliği'nin de bulunduğu Haçlı devletleri olarak biliniyordu. Kıyıdaki dağlık bölge, Haçlı Devletleri ile aralıklı olarak çatışmalar ve ateşkesler yaşayan ve Haşhaşiler olarak adlandırılan Nizari İsmailileri tarafından da kısmen işgal edildi. Tarihin ilerleyen dönemlerinde "Nizariler yenilenen Frank düşmanlıklarıyla karşılaştıklarında, Eyyubilerden zamanında yardım aldılar."
Bir yüzyıl süren Selçuklu egemenliğinden sonra Suriye, Mısır'daki Eyyubi Hanedanı'nın kurucusu Kürt Selahaddin tarafından büyük ölçüde fethedildi (1175-1185). Halep Ocak 1260'ta, Şam ise Mart ayında Hülagu'nun Moğollarının eline geçti, ancak Hülagu bir veraset anlaşmazlığıyla uğraşmak üzere Çin'e dönmek için saldırısını durdurmak zorunda kaldı.
Birkaç ay sonra Memlükler Mısır'dan bir orduyla geldi ve Celile'deki Ayn Calut Muharebesi'nde Moğolları yendi. Memlük lideri Baybars, Şam'ı vilayet başkenti yaptı. O öldüğünde, iktidar Kalavun tarafından ele geçirildi. Bu arada adında bir emir kendini Şam'ın hükümdarı ilan etmeye çalışmış, ancak 21 Haziran 1280'de Kalavun tarafından yenilgiye uğratılmış ve Kuzey Suriye'ye kaçmıştır. Moğol bir kadınla evlenmiş olan el-Eşkar, Moğollardan yardım istedi. İlhanlı Moğolları Ekim 1280'de Halep'i aldılar, ancak Kalavun el-Eşkar'ı kendine katılmaya ikna etti ve 29 Ekim 1281'de Memlükler tarafından kazanılan İkinci Humus Muharebesi'nde Moğollara karşı savaştılar.
1400 yılında Müslüman Türk-Moğol fatihi Timurlenk, Halep'i yağmalayarak Suriye'yi istila etti ve Memlük ordusunu yendikten sonra Şam'ı ele geçirdi. Semerkant'a sürülen zanaatkârlar dışında kent sakinleri katledildi. Timur ayrıca Arami ve Süryani Hristiyan nüfusa yönelik özel katliamlar gerçekleştirerek sayılarını büyük ölçüde azalttı. 15. yüzyılın sonunda, Avrupa'dan Uzak Doğu'ya giden bir deniz yolunun keşfedilmesi, Suriye üzerinden geçen bir kara ticaret yoluna olan ihtiyacı sona erdirdi.
Osmanlı Suriyesi
1516 yılında Osmanlı İmparatorluğu, Mısır Memlük Sultanlığı'nı istila ederek Suriye'yi fethetti ve İmparatorluk'a dahil etti. Osmanlı sistemi Suriyeliler için külfetli değildi çünkü Türkler Kur'an'ın dili olarak Arapçaya saygı duyuyor ve inancın savunuculuğunu kabul ediyorlardı. Şam, Mekke'nin başlıca antreposu haline getirildi ve bu nedenle, Mekke'ye hacca giden sayısız hacı adayının yararlı sonuçları sayesinde Müslümanlar için kutsal bir nitelik kazandı.
Osmanlı yönetimi barış içinde bir arada yaşamayı sağlayan bir sistem izlemiştir. Her etnik-dinsel azınlık - Arap Şii Müslüman, Arap Sünni Müslüman, Arami-Süryani Ortodoks, Rum Ortodoks, Maruni Hristiyanlar, Süryani Hristiyanlar, Ermeniler, Kürtler ve Yahudiler - bir millet oluşturuyordu. Her cemaatin dini lideri tüm kişisel statü yasalarını yönetiyor ve bazı sivil işlevleri de yerine getiriyordu. 1831'de Mısırlı İbrahim Paşa İmparatorluk'a olan sadakatinden vazgeçerek Osmanlı Suriyesi'ni istila etti ve Şam'ı ele geçirdi. Kısa süreli yönetimi sırasında bölgenin demografik ve sosyal yapısını değiştirmeye çalıştı: ovalarını doldurmak için binlerce Mısırlı köylüyü getirdi, Yafa'yı yeniden inşa etti ve burayı bölgesel bir başkente dönüştürmeyi amaçlayan deneyimli Mısırlı askerlerle doldurdu, köylü ve Dürzi isyanlarını bastırdı ve sadık olmayan aşiret üyelerini sürgün etti. Ancak 1840 yılına gelindiğinde bölgeyi Osmanlılara geri teslim etmek zorunda kaldı.
1864'ten itibaren Osmanlı Suriyesi'nde Tanzimat reformları uygulanarak Halep, Deyr-i Zor, Beyrut ve Şam vilayetleri oluşturuldu; Cebel-i Lübnan Sancağı kuruldu ve kısa bir süre sonra Kudüs Sancağı'na ayrı bir statü verildi.
Birinci Dünya Savaşı sırasında Osmanlı İmparatorluğu, Almanya ve Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun yanında savaşa girdi. Nihayetinde yenilgiye uğradı ve tüm Yakın Doğu'nun kontrolünü Britanya İmparatorluğu ve Fransa İmparatorluğu'na kaptırdı Çatışma sırasında, Osmanlılar ve müttefikleri tarafından yerli Hristiyan halklara karşı Ermeni Kırımı ve Süryani Kırımı uygulandı; Osmanlı Suriyesi'ndeki Deyrizor bu ölüm yürüyüşlerinin son noktasıydı. Birinci Dünya Savaşı'nın ortasında, iki İtilaf Devleti diplomatı (Fransız François Georges-Picot ve İngiliz Mark Sykes), 1916 tarihli Sykes-Picot Anlaşması'nda Osmanlı İmparatorluğu'nun savaş sonrası kendi nüfuz bölgelerine bölünmesi konusunda gizlice anlaştı. Başlangıçta iki bölge, Ürdün'den İran'a kadar neredeyse düz bir çizgi halinde uzanan bir sınırla ayrılmıştı. Ancak savaşın bitiminden hemen önce Musul bölgesinde petrol bulunması, 1918'de Fransa ile bu bölgenin Irak'a dönüşecek olan İngiliz nüfuz bölgesine bırakılması için bir kez daha yol açtı. Ara vilayet Deyrizor'un kaderi belirsiz kaldı; Arap milliyetçileri tarafından Suriye'ye bağlanmasıyla sonuçlandı. Bu sınır, Suriye 1920'de Milletler Cemiyeti mandası olduğunda uluslararası alanda tanındı ve bugüne kadar değişmedi.
Fransız Mandası
1920'de Haşimi ailesinden I. Faysal yönetiminde kısa ömürlü bağımsız bir Suriye Krallığı kuruldu. Ancak Faysal'ın Suriye üzerindeki hakimiyeti sadece birkaç ay sonra, Meyselun Muharebesi'nin ardından sona erdi. San Remo Konferansı'nda Milletler Cemiyetinin Suriye'nin bir Fransız mandası altına alınmasını önermesinin ardından Fransız birlikleri aynı yıl Suriye'yi işgal etti. Sekreteri de Caix'e göre General Gouraud'nun önünde iki seçenek vardı: "Ya var olmayan bir Suriye ulusu inşa etmek... onu hâlâ bölen uçurumları yumuşatmak" ya da "bu bölünmelerin verdiği hakemliğimizi gerektiren tüm olguları geliştirmek ve sürdürmek". De Caix "sadece ikinci seçeneğin beni ilgilendirdiğini söylemeliyim" diye ekledi. Gouraud'nun yaptığı da buydu.
1925 yılında Sultan el-Atraş, Dürzi Dağı'nda patlak veren ve tüm Suriye ile Lübnan'ın bazı bölgelerine yayılan bir isyana önderlik etti. El-Atraş, Fransızlara karşı 21 Temmuz 1925'teki , 2-3 Ağustos 1925'teki ve Salkhad, ve Süveyda muharebeleri başta olmak üzere birçok muharebe kazandı. Fransa, Fas ve Senegal'den binlerce asker göndererek birçok şehrin Fransızlar tarafından geri alınmasını sağladı, ancak direniş 1927 baharına kadar sürdü. Fransızlar Sultan el-Atraş'ı idama mahkûm etti, ancak isyancılarla birlikte Trans Ürdün'e kaçtı ve sonunda affedildi. Suriye-Fransa Antlaşması'nın imzalanmasının ardından 1937'de Suriye'ye döndü.
Suriye ve Fransa Eylül 1936'da bir bağımsızlık antlaşması müzakere etti ve Haşim el-Etasi, modern Suriye Cumhuriyeti'nin ilk cisimleşmesi altında seçilen ilk devlet başkanı oldu. Ancak Fransız Yasama Meclisi antlaşmayı onaylamayı reddettiği için antlaşma hiçbir zaman yürürlüğe girmedi. İkinci Dünya Savaşı sırasında 1940 yılında Fransa'nın düşmesiyle birlikte Suriye, İngilizler ve Özgür Fransa Temmuz 1941'de Suriye-Lübnan Savaşı'nda ülkeyi işgal edene kadar Vichy Fransası'nın kontrolü altına girdi. Suriyeli milliyetçilerin ve İngilizlerin devam eden , Fransızları Nisan 1946'da birliklerini tahliye etmeye zorladı ve ülkeyi manda sırasında kurulan cumhuriyetçi bir hükûmetin eline bıraktı.
Bağımsız Suriye Cumhuriyeti
Bağımsızlıktan 1960'ların sonuna kadar Suriye siyasetine çalkantılar hakim oldu. Mayıs 1948'de Suriye kuvvetleri diğer Arap devletleriyle birlikte Filistin'i istila etti ve Yahudi yerleşimlerine saldırdı. Devlet Başkanı Şükri el-Kuvvetli cephedeki birliklerine "Siyonistleri yok etmeleri" talimatını verdi. İstilanın amacı İsrail Devleti'nin kurulmasını engellemekti. Bu amaçla Suriye hükûmeti, silahlı kuvvetlerini ve askeri istihbarat yeteneklerini geliştirmek için aralarında Schutzstaffel'in eski üyelerinin de bulunduğu eski Nazileri aktif bir şekilde işe alma sürecine girdi. Bu savaştaki yenilgi, Mart 1949'da Albay Hüsnü Zaim tarafından gerçekleştirilen ve İkinci Dünya Savaşı'nın başlangıcından bu yana Arap dünyasındaki ilk askeri darbe olarak tanımlanan Suriye Darbesini tetikleyen faktörlerden biriydi. Bunu kısa süre sonra Albay Sami el-Hinnavi'nin bir başka darbesi izledi ve kendi de aynı yıl içinde Albay Edib Çiçekli tarafından görevden alındı.
Çiçekli sonunda çok partililiği tamamen ortadan kaldırdı, ancak kendi de 1954 Darbesi'yle devrildi ve parlamenter sistem yeniden kuruldu. Ancak bu zamana kadar güç giderek artan bir şekilde ordu ve güvenlik kurumlarında yoğunlaşmıştı. Parlamenter kurumların zayıflığı ve ekonominin kötü yönetimi huzursuzluğa ve Nasırcılık ve diğer ideolojilerin yükselişine yol açtı. Toplumun hoşnutsuz unsurlarını temsil eden çeşitli Arap milliyetçisi, Suriye milliyetçisi ve sosyalist hareketler için verimli bir zemin vardı. Bunların arasında radikal reform talep eden dini azınlıklar da vardı.
Kasım 1956'da, Süveyş Krizi'nin doğrudan bir sonucu olarak Suriye, Sovyetler Birliği ile bir anlaşma imzaladı. Bu anlaşma, askeri teçhizat karşılığında hükûmet içinde komünist etkiye bir dayanak sağladı. Bunun üzerine Türkiye, Suriye'nin askeri teknolojisindeki bu güç artışından endişe duymaya başladı, zira Suriye'nin İskenderun'u geri alma girişiminde bulunması mümkün görünüyordu. Sadece Birleşmiş Milletlerdeki hararetli tartışmalar savaş tehdidini azalttı.
1 Şubat 1958'de Suriye Devlet Başkanı Şükri el-Kuvvetli ve Mısır lideri Nasır, Mısır ve Suriye'nin birleşerek Birleşik Arap Cumhuriyeti'ni kurduklarını açıkladılar ve Suriye'deki tüm siyasi partiler ve komünistler açık faaliyetlerini durdurdular. Bu arada, partinin zayıf konumu ve birliğin giderek kırılganlaşmasından endişe duyan bir grup Suriyeli Baasçı subay gizli bir Askeri Komite kurmaya karar verdi; ilk üyeleri Yarbay Muhammed Ümran, Binbaşı Salah Cedid ve Yüzbaşı Hafız Esad'dı. Suriye, bir darbenin ardından 28 Eylül 1961'de Mısır ile olan birlikten ayrıldı.
Baasçı Suriye
1961'deki darbenin ardından gelen istikrarsızlık 8 Mart 1963'teki Baas Darbesi'yle doruğa ulaştı. İktidar, Mişel Eflak ve Selahaddin el-Bitar liderliğindeki Arap Sosyalist Baas Partisi üyeleri tarafından ele geçirildi. Yeni Suriye kabinesi Baas üyelerinin hakimiyetindeydi.
23 Şubat 1966'da Askeri Komite parti içi bir darbe gerçekleştirerek Başkan Emin el-Hafız'ı hapse attı ve 1 Mart'ta bölgeselci, sivil bir Baas hükûmeti atadı.Nureddin el-Etasi resmi devlet başkanı olmasına rağmen, Salah Cedid 1966'dan Kasım 1970'te o sırada savunma bakanı olan Hafız Esad tarafından görevden alınana kadar Suriye'nin etkin yöneticisi oldu. Darbe, orijinal pan-Arap Baas Partisi içinde bir bölünmeye yol açtı: Irak liderliğinde bir Baas hareketi (1968'den 2003'e kadar Irak'ı yönetti) ve Suriye liderliğinde bir Baas hareketi kuruldu.
1967'nin ilk yarısında Suriye ve İsrail arasında düşük yoğunluklu bir savaş durumu vardı. İsrail'in 'de toprak işlemesi konusundaki anlaşmazlık, İsrail ve Suriye arasında yol açtı. Mısır ve İsrail arasında Altı Gün Savaşı patlak verdiğinde Suriye de savaşa katıldı ve İsrail'e saldırdı. Savaşın son günlerinde İsrail dikkatini Suriye'ye çevirdi ve 48 saatten kısa bir süre içinde Golan Tepeleri'nin üçte ikisini ele geçirdi. Bu yenilgi, Cedid ve Esad arasında bundan sonra atılacak adımlar konusunda bir bölünmeye neden oldu.
Parti aygıtını kontrol eden Cedid ile orduyu kontrol eden Esad arasında anlaşmazlık ortaya çıktı. Ürdün'le yaşanan "Kara Eylül" çatışmaları sırasında FKÖ'ye yardım için gönderilen Suriye güçlerinin 1970'te geri çekilmesi bu anlaşmazlığı yansıtıyordu. İktidar mücadelesi, Hafız Esad'ın hükûmetin güçlü adamı olmasını sağlayan kansız bir askeri darbe olan Kasım 1970 Suriye Düzeltici Devrimi ile doruğa ulaştı.
6 Ekim 1973'te Suriye ve Mısır, İsrail'e karşı Yom Kippur Savaşı'nı başlattı. İsrail Savunma Kuvvetleri, Suriye'nin ilk kazanımlarını tersine çevirdi ve Suriye topraklarının derinliklerine doğru ilerledi.
1970'lerin sonunda Müslüman Kardeşler'in başlattığı İslamcı ayaklanma hükûmeti hedef aldı. İslamcılar sivillere ve görevde olmayan askerî personele saldırıyor, güvenlik güçleri de misilleme saldırılarında sivilleri öldürüyordu. Ayaklanma 1982 Hama Katliamı'nda doruk noktasına ulaşmış, yaklaşık 10.000 ile 40.000 kişi düzenli Suriye Ordusu birlikleri tarafından öldürülmüştü.
Suriye, hem diğer Arap devletleri hem de Batı dünyası ile ilişkilerinde önemli bir değişiklik yaparak Saddam Hüseyin'e karşı ABD liderliğindeki Körfez Savaşı'na katıldı. Suriye 1991'deki çok taraflı Madrid Konferansı'na katıldı ve 1990'larda İsrail ile müzakerelere girişti. Bu müzakereler başarısızlıkla sonuçlandı ve Devlet Başkanı Hafız Esad'ın Mart 2000'de dönemin ABD Başkanı Bill Clinton ile Cenevre'de yaptığı görüşmeden bu yana başka doğrudan Suriye-İsrail görüşmesi yapılmadı.
(Daha ayrıntılı, etkileşimli bir harita için bkz. .)
Hafız Esad 10 Haziran 2000 tarihinde öldü. Oğlu Beşşar Esad rakipsiz girdiği bir seçimde devlet başkanı seçildi. Onun seçilmesi Şam Baharı'nın ve reform umutlarının doğuşuna tanıklık etti, ancak 2001 sonbaharında yetkililer hareketi bastırdı ve önde gelen entelektüellerinden bazılarını hapsetti. Bunun yerine reformlar bazı piyasa reformlarıyla sınırlı kaldı.
5 Ekim 2003'te İsrail, İslami Cihad üyeleri için terörist eğitim tesisi olduğu iddiasıyla Şam yakınlarındaki . Mart 2004'te Suriyeli Kürtler ve Araplar kuzeydoğudaki Kamışlı kentinde çatıştılar. Kamışlı ve Hasake şehirlerinde ayaklanma belirtileri görüldü. 2005 yılında Suriye, Lübnan'daki askeri varlığına son verdi. 6 Eylül 2007'de, İsrailli olduğundan şüphelenilen yabancı savaş uçaklarının, Kuzey Koreli teknisyenler tarafından inşa edilmekte olan şüpheli bir nükleer reaktöre karşı Orchard Operasyonu'nu gerçekleştirdiği bildirildi.
Mevcut siyasi durum 2011'den günümüze
Suriye İç Savaşı
Devam etmekte olan Suriye İç Savaşı Arap Baharı devrimlerinden esinlenmiştir. 2011 yılında barışçıl protestolar zinciri olarak başlamış, ardından Suriye Ordusu tarafından bastırıldığı iddia edilmiştir. Temmuz 2011'de ordudan ayrılanlar Özgür Suriye Ordusunun kurulduğunu ilan etti ve savaşçı birlikler oluşturmaya başladılar. Muhalefet Sünni Müslümanların hakimiyetindeyken, hükûmetin önde gelen isimleri genellikle Nusayrilerle ilişkilendiriliyor. Savaş aynı zamanda isyancı grupları (IŞİD ve el-Nusra) ve çeşitli de içermekte ve Suriye'de bir vekalet savaşı olduğu iddialarına yol açmaktadır.
Birleşmiş Milletler de dahil olmak üzere çeşitli kaynaklara göre Haziran 2013 itibarıyla 11.000'i çocuk olmak üzere 100.000 kadar insan öldürülmüştür. Şiddetten kaçmak için 4,9 milyon Suriyeli mülteci komşu ülkeler Ürdün,Irak,Lübnan ve Türkiye'ye kaçtı. Tahminen 450.000 Suriyeli Hristiyan evlerini terk etti.[] BM'ye göre Ekim 2017 itibarıyla savaşta 400.000 kişinin öldüğü tahmin edilmektedir.
Eylül 2022'de yeni bir BM raporu, Suriye İç Savaşı'nın yeniden alevlenme tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu belirtti. BM ayrıca 2022'nin ilk yarısında hiçbir malzeme ulaştıramadığını da belirtti.
Mevcut çatışmalar
2022 itibarıyla başlıca dış askeri tehdit ve çatışmalar, birincisi IŞİD ile devam eden çatışma; ikincisi ise genel olarak Kürt grupları, özel olarak da Rojava'yı vurmak amacıyla Suriye'nin kuzeydoğu bölgelerinin Türk güçleri tarafından istila edilebileceğine dair süregelen endişelerdir. Rojava hükûmeti tarafından hazırlanan resmi bir raporda Türkiye destekli milislerin Rojava bölgesi ve hükûmeti için ana tehdit olduğu belirtilmiştir.
Mayıs 2022'de Türk ve Suriyeli muhalif yetkililer, Türk Silahlı Kuvvetleri ve Türkiye'nin desteklediği bazı milislerin, çoğunluğunu YPG/YPJ'nin oluşturduğu SDG'ye karşı yeni bir operasyon planladığını söylediler. Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan yaptığı açıklamada, yeni operasyonun Türkiye'nin Suriye sınırı boyunca 30 kilometre genişliğinde "güvenli bölgeler" oluşturma çabalarını yeniden başlatacağını söyledi. Operasyon, Fırat'ın batısındaki Tel Rıf'at ve Menbic bölgeleri ile daha doğudaki diğer alanları hedefliyor. Bu arada Ankara, operasyon konusunda Moskova ile görüşüyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan 8 Ağustos 2022'de operasyon konusundaki kararlılığını yinelemişti.
Büyük ekonomik kriz
10 Haziran 2020'de yüzlerce protestocu Süveyda sokaklarında üst üste dört gün boyunca Suriye lirasının bir önceki hafta dolar karşısında 3000'e düşmesiyle ülke ekonomisinin çöküşünü protesto etti.
11 Haziran'da Başbakan İmad Hamis, kötüleşen ekonomik koşullar nedeniyle hükûmet karşıtı protestoların ortasında Devlet Başkanı Beşşar Esad tarafından görevden alındı. Suriye para biriminin yeni dip seviyeleri ve yaptırımlardaki dramatik artış, Esad hükûmetinin hayatta kalması konusunda yeni endişeler doğurmaya başladı.
Analistler, Lübnan'daki mevcut bankacılık krizinin çözümünün Suriye'de istikrarın yeniden tesis edilmesi açısından hayati önem taşıyabileceğini belirtiyor.
Bazı analistler Esad'ın iktidarı kaybetmenin eşiğinde olabileceğine dair endişelerini dile getirmeye başladılar; ancak rejimde yaşanacak böyle bir çöküş, siyasi ya da ekonomik koşullarda bir iyileşmeden ziyade kitlesel bir kaosla sonuçlanabileceği için koşulların daha da kötüleşmesine neden olabilirdi.Rusya, Suriye'de ana askeri çatışmanın yaşandığı bölgelerdeki etkisini ve askeri rolünü genişletmeye devam etti.
Analistler, ABD kapsamında uygulanacak yeni ağır yaptırımların Suriye ekonomisini harap edebileceğini, toparlanma şansını yok edebileceğini, bölgesel istikrarı bozabileceğini ve tüm bölgeyi istikrarsızlaştırmaktan başka bir işe yaramayacağını belirtiyorlar.
İlk yeni yaptırımlar 17 Haziran 2020'de yürürlüğe girdi. Ağustos ayında üç farklı grupta ek yaptırımlar uygulandı. Gıda bulmanın zorlaştığı, ülke ekonomisinin ciddi baskı altında olduğu ve yaptırımlar nedeniyle tüm rejimin çökebileceği yönündeki haberler giderek arttı.
2022 yılı başlarında Suriye, yaptırımlar ve diğer ekonomik baskılar nedeniyle hâlâ büyük bir ekonomik krizle karşı karşıyaydı. Suriye hükûmetinin halka yönelik yardımları ve temel hizmet ve programları karşılama kabiliyeti konusunda bazı şüpheler vardı. BM, Suriye'nin yakın gelecekte nüfusunu besleyebilmesinin önünde büyük sorunlar olduğunu bildirdi.
Suriye halkının refahı için olumlu olabilecek bir işaret olarak, birkaç Arap ülkesi Suriye ile ilişkileri normalleştirmek ve Suriye'ye enerji tedariki sağlamak üzere bir anlaşma yapmak için çaba göstermeye başladı. Ürdün'ün öncülük ettiği bu çabaya diğer bazı Arap ülkeleri de dahil oldu.
Coğrafya
Suriye, 32° ve 38° K enlemleri ile 35° ve 43° D boylamları arasında yer alır. İklim, nemli Akdeniz kıyısından yarı kurak bozkır bölgesine ve doğuda kurak çöle kadar değişiklik gösterir. Akdeniz'i çevreleyen kuzeybatı kısmı oldukça yeşil olmasına rağmen ülke çoğunlukla kurak platolardan oluşmaktadır. Kuzeydoğudaki El-Cezire ve güneydeki Havran önemli tarım alanlarıdır. Suriye'nin en önemli nehri olan Fırat, ülkenin doğusundan geçmektedir. Suriye, "uygarlığın beşiği" olarak adlandırılan bölgeyi oluşturan on beş devletten biridir. Toprakları "Arap levhasının kuzeybatısında" yer almaktadır.
Ticari miktarlarda petrol ilk olarak 1956 yılında kuzeydoğuda keşfedildi. En önemli petrol sahaları es-Süveydiye, Karaçok, Haseke yakınlarındaki ve Deyrizor yakınlarındaki el-Ömer ve et-Taym sahalarıdır. Bu sahalar Irak'ın Musul ve Kerkük sahalarının doğal bir uzantısıdır. Petrol, 1974'ten sonra Suriye'nin önde gelen doğal kaynağı ve başlıca ihraç ürünü haline geldi. Doğal gaz 1940 yılında Jbessa sahasında keşfedildi.
Biyoçeşitlilik
Suriye'de dört karasal ekolojik bölge bulunmaktadır: , , ve . Ülkenin 2019 ortalama puanı 3,64/10 olup, 172 ülke arasında dünya genelinde 144. sırada yer almaktadır.
Siyaset ve hükûmet
 |  |
Beşşar Esad Devlet Başkanı | Hüseyin Arnus Başbakan |
Suriye resmi olarak üniter bir cumhuriyettir. Suriye'nin 2012 yılında kabul edilen mevcut anayasası, Ulusal İlerici Cephenin bir parçası olmayan bireylerin seçilebilmesine yönelik anayasal hak nedeniyle ülkeyi fiilen yarı-başkanlık cumhuriyetine dönüştürmüştür.Cumhurbaşkanı devlet başkanı, başbakan ise hükûmet başkanıdır.Yasama organı olan Halk Meclisi, kanunları geçirmekten, hükûmet ödeneklerini onaylamaktan ve politikaları tartışmaktan sorumlu organdır. Basit çoğunlukla güvensizlik oyu verilmesi durumunda, başbakanın hükûmetinin istifasını devlet başkanına sunması gerekmektedir. Suriye İç Savaşı sırasında kurulan iki alternatif hükûmet, Suriye Geçici Hükümeti (2013'te kuruldu) ve Suriye Kurtuluş Hükümeti (2017'de kuruldu), ülkenin kuzeybatısının bazı bölümlerini kontrol ediyor ve Suriye Arap Cumhuriyeti'ne muhalif olarak faaliyet gösteriyor.
Yürütme organı devlet başkanı, başkan yardımcısı, başbakan ve Bakanlar Kurulundan (kabine) oluşur. Anayasa devlet başkanının Müslüman olmasını şart koşmakta ancak İslam'ı devlet dini haline getirmemektedir. 31 Ocak 1973'te Hafız Esad ulusal krize yol açan yeni bir anayasayı uygulamaya koydu. Önceki anayasaların aksine bu anayasada Suriye devlet başkanının Müslüman olması şartı aranmıyordu ve bu da Hama, Humus ve Halep'te Müslüman Kardeşler ve ulema tarafından düzenlenen şiddetli gösterilere yol açtı. Esad'ı "Allah'ın düşmanı" olarak nitelendirdiler ve yönetimine karşı cihat çağrısında bulundular. Hükûmet, 1976'dan 1982'ye kadar çoğunluğu Müslüman Kardeşler üyesi olan İslamcıların bir dizi silahlı isyanından kurtuldu.
Anayasa devlet başkanına bakanları atama, savaş ve olağanüstü hal ilan etme, kanun çıkarma (olağanüstü haller dışında Halk Meclisinin onayını gerektirir), af ilan etme, anayasayı değiştirme ve devlet memurları ile askerî personeli atama hakkı vermektedir. 2012 anayasasına göre devlet başkanı Suriye vatandaşları tarafından doğrudan seçimle seçilmektedir.
Suriye'nin yasama organı tek kamaralı "Halk Meclisi"dir. Önceki anayasaya göre Suriye'de yasama organı için çok partili seçimler yapılmıyordu ve sandalyelerin üçte ikisi otomatik olarak iktidar koalisyonuna tahsis ediliyordu.7 Mayıs 2012 tarihinde Suriye, iktidar koalisyonu dışındaki partilerin katılabildiği ilk seçimlerini gerçekleştirdi. Seçimlere yedi yeni siyasi parti katıldı ve bunlardan Değişim ve Özgürlük için Halk Cephesi en büyük muhalefet partisi oldu. Ancak hükûmet karşıtı silahlı isyancılar aday göstermemeyi tercih ettiler ve destekçilerine seçimleri boykot etmeleri çağrısında bulundular.
2008 yılı itibarıyla devlet başkanı, Suriye'deki Baas partisinin bölgesel sekreteri ve Ulusal İlerici Cephe iktidar koalisyonunun lideridir. Koalisyonun dışında 14 yasadışı Kürt siyasi partisi bulunmaktadır.
Suriye'nin yargı organları arasında Yüksek Anayasa Mahkemesi, Yüksek Yargı Konseyi, Yargıtay ve Devlet Güvenlik Mahkemeleri bulunmaktadır. İslami içtihat, mevzuatın ana kaynağıdır ve Suriye'nin yargı sistemi Osmanlı, ve İslami kanunların unsurlarını taşımaktadır. Suriye'de üç düzey mahkeme bulunmaktadır: ilk derece mahkemeleri, temyiz mahkemeleri ve en yüksek mahkeme olan anayasa mahkemesi. Dini mahkemeler kişisel ve aile hukuku ile ilgili meselelere bakmaktadır. Yüksek Devlet Güvenlik Mahkemesi (YDGM) 21 Nisan 2011 tarihinde 53 sayılı kanun hükmünde kararname ile Devlet Başkanı Beşşar Esad tarafından lağvedildi.
1953 tarihli 59 sayılı Kişisel Statü Kanunu (1975 tarihli 34 sayılı Kanun'la değiştirilmiştir) esasen kodifiye edilmiş bir şeriattır. 1973 Anayasası'nın 3(2) maddesi İslam hukukunu yasamanın ana kaynağı olarak ilan etmektedir. Kişisel Statü Kanunu Müslümanlara şeriat mahkemeleri tarafından uygulanmaktadır.
Devam eden iç savaşın bir sonucu olarak Suriye Geçici Hükümeti, Demokratik Birlik Partisi ve şeriat hukuku ile yönetilen yerel bölgeler de dahil olmak üzere çeşitli alternatif hükûmetler kuruldu. Suriye Geçici Hükûmeti temsilcileri 28 Mart 2013 tarihinde Suriye'nin Arap Birliğindeki koltuğuna oturmaya davet edildi ve aralarında ABD, Birleşik Krallık ve Fransa'nın da bulunduğu birçok ülke tarafından "Suriye halkının tek temsilcisi" olarak tanındı.
Suriye'nin hükûmet kontrolündeki bölgelerinde 13 Nisan 2016 tarihinde, Suriye'nin tek meclisli yasama organı olan Suriye Halk Meclisinin 250 sandalyesinin tamamı için parlamento seçimleri yapıldı. Daha sonuçlar açıklanmadan önce, aralarında Almanya, ABD ve Birleşik Krallık'ın da bulunduğu çok sayıda ülke "Suriye halkının iradesini temsil etmediği" gerekçesiyle sonuçları kabul etmeyeceklerini açıkladı. Ancak Rusya Federasyonu temsilcileri seçim sonuçlarını desteklediklerini açıkladılar. Suriye'nin hükûmet sistemi Kuzey Amerikalı sivil toplum kuruluşu Freedom House tarafından demokratik olmayan bir sistem olarak değerlendirilmektedir.
Askerîye
Suriye devlet başkanı, seferberlik halinde yaklaşık 400.000 askerden oluşan Suriye Silahlı Kuvvetlerinin başkomutanıdır. Ordu zorunlu askerliğe sahip bir güçtür; erkekler 18 yaşına geldiklerinde askere alınırlar.[] Zorunlu askerlik süresi 2005 yılında iki buçuk yıldan iki yıla, 2008 yılında 21 aya ve 2011 yılında bir buçuk yıla indirildi. Suriye'nin son askerlerinin otuz yıl sonra ülkeyi terk ettiği 27 Nisan 2005 tarihine kadar yaklaşık 20.000 Suriyeli asker Lübnan'da konuşlandırılmıştı.[]
Suriye güçlerinin başlıca eğitim, malzeme ve kredi kaynağı olan Sovyetler Birliği'nin dağılması, Suriye'nin modern askeri teçhizat edinme kabiliyetini yavaşlatmış olabilir. Suriye, karadan karaya füzelerden oluşan bir cephaneliğe sahiptir. Zisser'e göre 1990'ların başında Kuzey Kore'den 500 kilometre menzilli Scud-C füzeleri tedarik edildi ve 700 kilometreye kadar menzili olan Scud-D'nin Suriye tarafından Kuzey Kore ve İran'ın yardımıyla geliştirildiği iddia ediliyor.
Suriye, Körfez Savaşı'na katılmasının bir sonucu olarak Basra Körfezi'ndeki Arap devletlerinden önemli miktarda mali yardım aldı ve bu fonların önemli bir kısmı askeri harcamalara ayrıldı.
Dış ilişkiler
Ulusal güvenliğin sağlanması, Arap komşuları arasında nüfuzun artırılması ve Golan Tepeleri'nin geri alınmasının güvence altına alınması Suriye'nin dış politikasının temel hedefleri oldu. Suriye, tarihinin birçok noktasında Türkiye, İsrail, Irak ve Lübnan gibi coğrafi olarak kültürel komşularıyla şiddetli gerginlikler yaşadı. Suriye, 21. yüzyılda Arap Baharı ve Suriye İç Savaşı öncesinde bölgesindeki bazı devletlerle ilişkilerinde bir iyileşme yaşadı.
2011'de başlayan iç savaş ve buna bağlı olarak yaşanan ölümler ve insan hakları ihlallerinden bu yana Suriye, bölge ülkelerinden ve daha geniş anlamda uluslararası toplumdan giderek daha fazla izole edilmektedir. Aralarında İngiltere, Kanada, Fransa, İtalya, Almanya, Tunus, Mısır, Libya, Amerika Birleşik Devletleri, Belçika, İspanya ve Basra Körfezi'ndeki Arap devletlerinin de bulunduğu birçok ülke ile diplomatik ilişkiler kesilmiştir.
Suriye Arap Birliği'nden Cezayir, Mısır, Irak, Lübnan, Sudan ve Yemen ile diplomatik ilişkilerini sürdürmeye devam etmektedir. Suriye'nin sivillere yönelik şiddeti 2012 yılında Arap Birliği ve İslam İşbirliği Teşkilatı'ndan uzaklaştırılmasına neden oldu. Suriye, geleneksel müttefikleri İran ve Rusya ile iyi ilişkiler geliştirmeye devam etmektedir; bu iki ülke Suriye hükûmetini Suriyeli muhaliflerle olan çatışmalarında destekleyen az sayıdaki ülke arasındadır.
Suriye, AB ile komşularını yakınlaştırmayı amaçlayan Avrupa Birliği'nin Avrupa Komşuluk Politikası (ENP) kapsamındadır.
Uluslararası anlaşmazlıklar
1939 yılında, Suriye hâlâ bir Fransız mandasıyken, Fransızlar İskenderun Sancağı'nın İkinci Dünya Savaşı'nda bir dostluk antlaşmasının parçası olarak Türkiye'ye katılmasına ilişkin bir plebisite izin verdi. Bu sayede Türkiye'nin Hatay ili kuruldu. Fransızların bu hamlesi Suriye'de çok tartışıldı ve sadece beş yıl sonra Suriye bağımsız oldu. Türkiye'nin İskenderun Sancağı'nı ilhak etmesine rağmen Suriye hükûmeti, 1949'daki kısa bir dönem hariç, bağımsızlıktan bu yana bölge üzerindeki Türk egemenliğini tanımayı reddetti.
Suriye'nin Golan Tepeleri bölgesinin batıdaki üçte ikisi 1967'den beri ve 1981'de İsrail tarafından fiilen ilhak edildi; doğudaki üçte birlik kısım ise Suriye'nin kontrolündedir ve , ateşkesini uygulamak için arada bir tampon bölge oluşturmaktadır. İsrail'in 1981 tarihli Golan ilhak yasası uluslararası hukukta tanınmamaktadır. BM Güvenlik Konseyi 497 (1981) sayılı kararıyla bu yasayı "hükümsüz ve geçersiz ve uluslararası hukuki etkisi olmayan" bir yasa olarak kınadı. O tarihten bu yana Genel Kurulun "İşgal Altındaki Suriye Golan'ı" ile ilgili kararları İsrail işgali ve ilhakının gayrimeşruluğunu teyit etmektedir. Suriye hükûmeti bu toprakların geri verilmesini talep etmeye devam etmektedir. Suriye'nin Golan'da elinde kalan tek toprak, terk edilmiş Kuneytire şehrini, vilayetin fiili başkenti 'ı ve ve gibi çoğunlukla Çerkeslerin yaşadığı birçok küçük köyü içeren bir şerittir. Mart 2019'da ABD Başkanı Donald Trump, ABD'nin İsrail'in Golan Tepeleri'ni ilhakını tanıyacağını açıkladı.
1976 yılının başlarında Suriye Lübnan'a girerek yirmi dokuz yıllık askeri varlığını başlattı. Suriye, Filistinli milislere karşı Lübnanlı Hristiyan milislere yardım etmek üzere dönemin Maruni Hristiyan Cumhurbaşkanı Süleyman Franjieh'in daveti üzerine Lübnan'a girdi. Takip eden 15 yıllık iç savaş boyunca Suriye, Lübnan'ı kontrol etmek için savaştı. Suriye Ordusu, eski Lübnan Başbakanı Refik Hariri'nin öldürülmesinin ardından iç ve dış baskılara yanıt olarak 26 Nisan 2005 tarihine kadar Lübnan'da kaldı.
Bir diğer ihtilaflı bölge ise ile İsrail işgali altındaki Golan Tepeleri'nin kesiştiği noktada yer alan . Yaklaşık 11 km uzunluğunda ve 3 km genişliğindeki çiftlikler, 1981 yılında Golan Tepeleri'nin geri kalanıyla birlikte İsrail tarafından işgal edildi. Ancak Suriye ordusunun ilerleyişinin ardından İsrail işgali sona erdi ve Suriye çiftlikler üzerinde fiili egemen güç haline geldi. Ancak İsrail'in 2000 yılında Lübnan'dan çekilmesinin ardından Hizbullah çekilmenin tamamlanmadığını çünkü Şebaa'nın Suriye değil Lübnan topraklarında olduğunu iddia etti. Birleşmiş Milletler, 81 farklı haritayı inceledikten sonra, terk edilmiş tarım arazilerinin Lübnan'a ait olduğuna dair hiçbir kanıt bulunmadığı sonucuna vardı. Bununla birlikte, Lübnan bölgenin kendine ait olduğunu iddia etmeye devam etti.
İnsan hakları
Suriye'deki insan hakları durumu, 2010 yılında ülkenin sicilini "dünyanın en kötüleri arasında" olarak nitelendiren İnsan Hakları İzleme Örgütü gibi bağımsız kuruluşlar arasında uzun zamandır önemli bir endişe kaynağı olmuştur.ABD Dışişleri Bakanlığı tarafından finanse edilen Freedom House, yıllık Dünya Özgürlük araştırmasında Suriye'yi "Özgür Değil" olarak derecelendirmiştir.
Yetkililer, demokrasi ve insan hakları aktivistlerini tutuklamak, internet sitelerini sansürlemek, blog yazarlarını gözaltına almak ve seyahat yasağı uygulamakla suçlanıyor. , işkence ve kayıplar yaygındır. Suriye anayasası cinsiyet eşitliğini garanti altına alsa da eleştirmenler kişisel kanunların ve ceza kanununun kadınlara ve kız çocuklarına karşı ayrımcılık yaptığını söylüyorlar. Ayrıca, sözde 'namus cinayetleri' için de hoşgörü tanınmaktadır. Birleşmiş Milletler, 9 Kasım 2011 itibarıyla Devlet Başkanı Beşşar Esad'a karşı ayaklanma sırasında ölen 3500'den fazla kişinin 250'den fazlasının iki yaşından küçük çocuklar olduğunu ve 11 yaşından küçük erkek çocuklarının güvenlik güçleri tarafından toplu tecavüze uğradığını bildirdi. Başkan Esad yönetimine muhalif kişiler, 12 Temmuz 2012 tarihinde Hama'da hükûmet güçleri tarafından gerçekleştirilen bombardımanda çoğu sivil 200'den fazla kişinin katledildiğini ve yaklaşık 300 kişinin yaralandığını iddia etmektedirler.
Ağustos 2013'te hükûmetin sivillere karşı kimyasal silah kullandığından şüpheleniliyordu. ABD Dışişleri Bakanı John Kerry, ülkede kimyasal silah kullanıldığının "inkar edilemez" olduğunu ve Devlet Başkanı Beşşar Esad'ın güçlerinin kendi halkına karşı "ahlaki bir müstehcenlik" işlediğini söyledi. Kerry, "Hata yapmayın, Başkan Obama, dünyanın en savunmasız insanlarına karşı dünyanın en iğrenç silahını kullananların hesap vermesi gerektiğine inanmaktadır. Bugün hiçbir şey bundan daha ciddi değildir ve hiçbir şey bundan daha ciddi bir incelemeye tabi tutulmamaktadır." dedi.
Çoğu anayasal korumayı fiilen askıya alan Olağanüstü Hal Kanunu 1963 yılından 21 Nisan 2011 tarihine kadar yürürlükte kaldı. Hükûmet bu kanunu Golan Tepeleri konusunda İsrail ile devam eden savaş sebebiyle gerekçelendirmişti.
Ağustos 2014'te BM İnsan Hakları Şefi , uluslararası toplumu, 30 Nisan 2014 itibarıyla 191.369 kişinin ölümüyle sonuçlanan ve Pillay'a göre çatışmanın tüm taraflarının cezasız kaldığı savaş suçlarının işlendiği 3 yılı aşkın süredir devam eden iç savaşla mücadelede "felç" olmakla eleştirdi. Azınlık Nusayriler ve Hristiyanlar, İslamcılar ve Suriye İç Savaşı'nda savaşan diğer gruplar tarafından giderek daha fazla hedef alınmaktadır. Nisan 2017'de ABD Donanması, ABD hükûmetine göre Suriyeli sivillere yönelik kimyasal silah saldırısında kullanıldığı iddia edilen bir Suriye hava üssüne füze saldırısı düzenledi.
Kasım 2021'de ABD Merkez Komutanlığı 2019 yılında Suriye'de sivillerin ölümüne neden olan bir hava saldırısını "meşru" olarak nitelendirdi. Bu kabul, New York Times'ın bir soruşturmasında ordunun onlarca sivilin ölümünü gizlediğinin ortaya çıkmasının ardından geldi.
İdari bölümler
Suriye 14 ile, bunlar da 61 ilçeye ve bunlar da kendi içlerinde nahiyelere bölünmüştür. Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi fiilen özerk olmakla birlikte merkezi yönetim tarafından tanınmamaktadır.
| Numara | İl | Başkent | |
|---|---|---|---|
 | |||
| 1 | Lazkiye | Lazkiye | |
| 2 | İdlib | İdlib | |
| 3 | Halep | Halep | |
| 4 | Rakka | Rakka | |
| 5 | Haseke | Haseke | |
| 6 | Tartus | Tartus | |
| 7 | Hama | Hama | |
| 8 | Deyrizor | Deyrizor | |
| 9 | Humus | Humus | |
| 10 | Şam | Şam | |
| 11 | Rif Şam | – | |
| 12 | Kuneytire | Kuneytire | |
| 13 | Dera | Dera | |
| 14 | Süveyda | Süveyda |
Rojava yarı özerk bölgesi
Rojava olarak da bilinen Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi (KDSÖY), Suriye'nin kuzeydoğusunda yer alan de facto bir özerk bölgedir.Afrin, Cezire, Fırat, Rakka, Tabka, Menbic ve Deyrizor bölgelerinde kendi kendini yöneten alt bölgelerden oluşmaktadır. Bölge 2012 yılında, devam eden Rojava çatışması ve resmi askerî gücü Suriye Demokratik Güçlerinin (SDG) de yer aldığı daha geniş Suriye İç Savaşı bağlamında fiili özerkliğini kazandı.
sahip olmakla birlikte, bölge Katalonya Parlamentosu dışında Suriye hükûmeti de dahil olmak üzere herhangi bir devlet tarafından resmi olarak özerk olarak tanınmamaktadır. KDSÖY, diğer parti ve örgütlerle diyaloglarında evrensel demokratik, sürdürülebilir, özerk çoğulcu, eşit ve feminist politikaları için yaygın bir desteğe sahiptir. Kuzeydoğu Suriye çok etnikli bir bölgedir ve büyük etnik Kürt, Arap ve Süryani nüfusu ile daha küçük etnik Türkmen, Ermeni, Çerkes ve Yezidi topluluklarına ev sahipliği yapmaktadır.
Bölge yönetiminin destekçileri, adem-i merkeziyetçiliği, toplumsal cinsiyet eşitliğini, çevresel sürdürülebilirliği, sosyal ekolojiyi ve dini, kültürel ve siyasi çeşitliliğe çoğulcu hoşgörüyü teşvik eden anarşist, feminist ve özgürlükçü sosyalist bir ideolojiye dayanan doğrudan demokratik hedefleri olan resmi olarak laik bir yönetim olduğunu ve bu değerlerin anayasasına, toplumuna ve siyasetine yansıdığını belirtmekte ve bunun doğrudan bağımsızlıktan ziyade bir bütün olarak federalleşmiş bir Suriye için bir model olduğunu ifade etmektedirler. Bölge yönetimi ayrıca bazı partizan ve partizan olmayan kaynaklar tarafından otoriterlik, Suriye hükûmetine destek,Kürtleştirme ve yerinden etme ile suçlandı.[]
13 Ekim 2019'da SDG, Türkiye ve Türkiye destekli Suriyeli isyancıların sınır ötesi saldırısının bir parçası olarak Türkiye'nin bu şehirlere yönelik bir saldırısını caydırmak amacıyla Suriye Ordusu ile SDG'nin elindeki Menbic ve Kobani şehirlerine girmesine izin veren bir anlaşmaya vardığını duyurdu. Suriye Ordusu ayrıca SDG ile birlikte Suriye'nin kuzeyinde Suriye-Türkiye sınırı boyunca konuşlandı ve Ayn İsa ve Tel Tamer gibi SDG'nin elindeki bazı şehirlere girdi.İkinci Kuzey Suriye Tampon Bölgesi'nin oluşturulmasının ardından SDG, Suriye hükûmeti ile SDG arasında siyasi bir çözüme ulaşılması halinde Suriye Ordusu ile işbirliği yapmaya hazır olduğunu açıkladı.
En büyük şehirler
Tarım reformu
Suriye'de birbiriyle ilişkili üç programdan oluşan tarım reformu tedbirleri uygulamaya konuldu: Tarım işçileri ile toprak sahipleri arasındaki ilişkileri düzenleyen mevzuat; özel ve devlet arazilerinin mülkiyetini ve kullanımını düzenleyen ve köylülerin ekonomik örgütlenmesini yönlendiren mevzuat ve tarımsal üretimi devlet kontrolü altında yeniden düzenleyen tedbirler. Toprak mülkiyetindeki yüksek eşitsizlik seviyelerine rağmen bu reformlar, 1958'den 1961'e kadar toprağın yeniden dağıtımında, bağımsızlıktan bu yana Suriye tarihindeki diğer tüm reformlardan daha fazla ilerleme kaydedilmesini sağladı.
İlk yasa (134 sayılı kanun; 4 Eylül 1958'de kabul edildi) köylülerin mobilizasyonu ve köylü haklarının genişletilmesi konusundaki endişelere yanıt olarak çıkarıldı. Bu yasa, ortakçıların ve tarım işçilerinin toprak sahipleri karşısındaki konumlarını güçlendirmek için tasarlanmıştı. Bu yasa, özellikle kadınlar ve gençler için çalışma koşullarının düzenlenmesine, çalışma saatlerinin belirlenmesine ve ücretli işçiler için asgari ücret ilkesi ile ortakçılar için hasadın adil bir şekilde paylaştırılmasına olanak tanıyacak yeni yasaların uygulanacağını duyuran Çalışma ve Sosyal İşler Bakanlığının kurulmasına yol açtı. Ayrıca, ev sahiplerini hem yazılı hem de sözlü sözleşmelere uymakla yükümlü kılmış, toplu pazarlığı tesis etmiş, işçi tazminatı, sağlık, barınma ve istihdam hizmetleri için hükümler içermiştir. 134 sayılı Kanun sadece işçileri korumak için tasarlanmamıştı. Aynı zamanda toprak sahiplerinin kendi sendikalarını kurma haklarını da kabul ediyordu.
İnternet ve telekomünikasyon
tarafından denetlenmektedir. Buna ek olarak, Syrian Telecom devlet internet erişiminin dağıtımında ayrılmaz bir rol oynamaktadır. siber uzayda hükûmet yanlısı askeri bir grup olarak hizmet vermektedir ve uzun süredir hacktivist grup Anonymous'un düşmanı olarak kabul edilmektedir.İnternet sansürü yasaları nedeniyle Mart 2011 ile Ağustos 2012 arasında 13.000 internet aktivisti tutuklandı.
Ekonomi
2015 itibarıyla Suriye ekonomisi, azalan gümrük ve gelir vergileri gibi doğası gereği güvenilmez gelir kaynaklarına dayanmakta ve bu kaynaklar büyük ölçüde İran'dan alınan kredilerle desteklenmektedir. İran'ın Suriye İç Savaşı sırasında Suriye'ye yılda 6 milyar ile 20 milyar ABD coları arasında harcama yaptığına inanılıyor. Suriye ekonomisi %60 daraldı ve Suriye lirası %80 değer kaybetti; ekonomi kısmen devlete ait, kısmen de savaş ekonomisi haline geldi. Devam etmekte olan Suriye İç Savaşı'nın başlangıcında Suriye, Dünya Bankası tarafından "alt orta gelirli ülke" olarak sınıflandırılmıştı. 2010 yılında Suriye petrol ve tarım sektörlerine bağımlı kaldı. Petrol sektörü ihracat gelirlerinin yaklaşık %40'ını sağlıyordu. Kanıtlanmış , Suriye ve Kıbrıs arasındaki Akdeniz tabanında büyük miktarda petrol bulunduğunu gösterdi. Tarım sektörü GSYH'nin yaklaşık %20'sine ve istihdamın %20'sine katkıda bulunmaktadır. Petrol rezervlerinin önümüzdeki yıllarda azalması beklenmektedir ve Suriye şimdiden net petrol ithalatçısı haline gelmiştir. İç savaşın başlamasından bu yana ekonomi %35 oranında küçüldü ve Suriye lirası savaş öncesi değerinin altıda birine düştü. Hükûmet İran, Rusya ve Çin'den gelen kredilere giderek daha fazla bel bağlamaktadır.
Ekonomi, protestocuları yatıştırmak ve döviz rezervlerini korumak için sübvansiyonları artıran ve ticaret kontrollerini sıkılaştıran hükûmet tarafından büyük ölçüde düzenlenmektedir. Uzun vadeli ekonomik kısıtlamalar arasında dış ticaret engelleri, azalan petrol üretimi, yüksek işsizlik, artan bütçe açıkları ve tarımda yoğun kullanım, hızlı nüfus artışı, endüstriyel genişleme ve su kirliliği nedeniyle su kaynakları üzerinde artan baskı yer almaktadır.UNDP 2005 yılında Suriye nüfusunun %30'unun yoksulluk içinde yaşadığını ve %11,4'ünün geçim seviyesinin altında yaşadığını açıkladı.
Suriye'nin küresel ihracattaki payı 2001 yılından bu yana kademeli olarak azaldı. Kişi başına reel GSYİH büyümesi 2000-2008 döneminde yılda sadece %2,5 oldu. İşsizlik oranı %10'un üzerinde seyretmektedir. Yoksulluk oranları 2004'te %11'den 2007'de %12,3'e yükseldi. 2007 yılında Suriye'nin başlıca ihracat kalemleri arasında hapları (captagon olarak bilinen yasadışı bir uyuşturucu), ham petrol, rafine ürünler, ham pamuk, giysi, meyve ve tahıl yer almaktadır. Suriye'nin ithalatının büyük bölümünü sanayi için gerekli hammaddeler, taşıtlar, tarım ekipmanları ve ağır makineler oluşturmaktadır. Petrol ihracatından elde edilen gelirler ve Suriyeli işçilerden gelen işçi dövizleri hükûmetin en önemli döviz kaynaklarıdır.
Siyasi istikrarsızlık gelecekteki ekonomik kalkınma için önemli bir tehdit oluşturmaktadır. Yabancı yatırımlar; şiddet, hükûmet kısıtlamaları, ekonomik yaptırımlar ve uluslararası izolasyon nedeniyle kısıtlanmaktadır. Suriye ekonomisi ayrıca devlet bürokrasisi, düşen petrol üretimi, artan bütçe açıkları ve enflasyon nedeniyle de sekteye uğramaktadır.
2011'deki iç savaştan önce hükûmet, ekonomisini çeşitlendirmek ve petrol ile tarıma olan bağımlılığını azaltmak için turizm, doğal gaz ve hizmet sektörlerine yeni yatırımlar çekmeyi umuyordu. Hükûmet çoğu piyasayı liberalleştirmeyi amaçlayan ekonomik reformlar yapmaya başladı, ancak bu reformlar yavaş ve geçici oldu ve 2011'de çatışmaların patlak vermesinden bu yana tamamen tersine döndü.
Suriye'de devam eden iç savaş nedeniyle 2012 yılı itibarıyla Suriye'nin toplam ihracatı üçte iki oranında azaldı, 2010 yılındaki 12 milyar ABD xoları değerinden 2012 yılında sadece 4 milyar ABD doları değerine düştü. Suriye'nin GSYİH'si 2011 yılında %3'ün üzerinde azaldı ve 2012 yılında da %20 oranında azalması beklenmekteydi.
2012 yılı itibarıyla, Suriye'nin özellikle petrol ve turizm sektörleri harap oldu, devam eden iç savaş nedeniyle 5 milyar ABD doları kaybedildi. Devam eden iç savaş nedeniyle ihtiyaç duyulan yeniden yapılanma 10 milyar ABD dolarına mal olacaktır. Yaptırımlar hükûmetin mali kaynaklarını tüketmiştir. ABD ve Avrupa Birliğinin 2012 yılında yürürlüğe giren petrol ithalatı yasaklarının Suriye'ye ayda yaklaşık 400 milyon dolara mal olduğu tahmin edilmektedir.
Turizmden elde edilen gelirler dramatik bir şekilde düştü, savaştan önce %90 olan otel doluluk oranları Mayıs 2012'de %15'in altına indi. Turizm sektöründe çalışanların yaklaşık %40'ı savaşın başlangıcından bu yana işlerini kaybetmiştir.
Mayıs 2015'te IŞİD, Suriye hükûmetinin son önemli gelir kaynaklarından biri olan fosfat madenlerini ele geçirdi. Bir sonraki ay IŞİD Şam'a giden ve Şam ve Humus'ta ısınma ve elektrik üretiminde kullanılan bir doğalgaz boru hattını havaya uçurdu; bir analist "IŞİD'in şu an için oyununun adı rejimin kilit kaynaklarını engellemek" dedi. Buna ek olarak, IŞİD Şaer gaz sahasına ve bölgedeki diğer üç tesise -Hayan, Cihar ve Ebla- yaklaşıyordu; bu batı gaz sahalarının kaybı İran'ın Suriye hükûmetini daha fazla sübvanse etmesine neden olma potansiyeline sahipti.
Suriye, Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad'ın ortakları ve akrabaları tarafından yönetilen ve giderek büyüyen bir yasadışı uyuşturucu endüstrisine ev sahipliği yapıyor. Bu sektörde ağırlıklı olarak Arap dünyasında popüler olan ve bağımlılık yapan bir amfetamin olan captagon üretiliyor. 2021 yılı itibarıyla yasadışı uyuşturucu ihracatı ülkenin yasal ihracatını gölgede bırakarak New York Times'ın Suriye'yi "dünyanın en yeni " olarak adlandırmasına yol açtı. Uyuşturucu ihracatı Suriye hükûmetinin döviz kazanmasına ve Batı yaptırımlarını aşmasına olanak sağlıyor.
Petrol endüstrisi
Suriye'nin petrol endüstrisi keskin bir düşüşe maruz kaldı. Eylül 2014'te IŞİD 80.000 varil/gün (13.000 m3/gün) ile hükûmetin 17.000 varil/gün (2.700 m3/gün) üretimine kıyasla daha fazla petrol üretiyordu ve Suriye Petrol Bakanlığı 2014'ün sonunda petrol üretiminin 9.329 varil/gün'e (1.483,2 m3/gün) düştüğünü açıkladı; IŞİD o tarihten bu yana bir petrol sahasını daha ele geçirdi ve petrol üretiminin 6.829 varil/gün (1.085,7 m3/gün) olacağı tahmin edildi. Suriye İç Savaşı'nın üçüncü yılında Ekonomi Bakan Yardımcısı Selman Hayan, Suriye'nin iki ana petrol rafinerisinin %10'dan daha az kapasiteyle çalıştığını belirtti.
Tarihsel olarak ülke, 1960'ların sonlarından beri kuzeydoğuda bulunan sahalardan ağır dereceli petrol üretmiştir. 1980'lerin başında, Suriye'nin doğusundaki Deyrizor yakınlarında hafif dereceli, düşük sülfürlü petrol keşfedildi. Suriye'nin petrol üretim oranı 1995'te günde 600.000 varile (95.000 m3/gün) (bpd) yakın bir zirveden 2012'de 182.500 varil/gün'ün (29.020 m3/gün) altına düşerek dramatik bir şekilde azalmıştır. 2012 yılından bu yana üretim daha da düşerek 2014 yılında günlük 32.000 varile (5.100 m3/gün) (bpd) ulaşmıştır. Resmi rakamlar 2015 yılı üretimini günlük 27,000 varil (4,300m³/gün) olarak vermektedir ancak bu rakamlar ihtiyatla karşılanmalıdır çünkü isyancıların elindeki bölgelerde şu anda üretilen petrol miktarını tahmin etmek zordur.
Ayaklanmadan önce Suriye'nin petrol ihracatının %90'ından fazlası AB ülkelerine, geri kalanı ise Türkiye'ye yapılıyordu. Petrol ve gaz gelirleri 2012 yılında toplam GSYH'nin yaklaşık %20'sini ve toplam hükûmet gelirlerinin %25'ini oluşturdu.
Ulaşım
Suriye'de dört uluslararası havalimanı (Şam, Halep, Lazkiye ve Kamışlı) bulunmakta olup, bunlar Syrian Air için merkez görevi görmekte ve çeşitli yabancı taşıyıcılar tarafından da hizmet verilmektedir.
Suriye'deki yüklerin büyük bir kısmı, Türkiye'deki muadili olan Devlet Demiryolları ile bağlantılı olan tarafından taşınmaktadır. Nispeten az gelişmiş bir ülke için, Suriye'nin demiryolu altyapısı birçok ekspres servis ve modern trenlerle iyi korunmaktadır.
Suriye'deki karayolu ağı 69.873 kilometre uzunluğunda olup, 1103 kilometresi otoyollardan oluşmaktadır. Ülkede ayrıca 900 kilometrelik gezilebilir ancak ekonomik açıdan önemli olmayan su yolları bulunmaktadır.
Su temini ve sanitasyon
Suriye, kıt su kaynaklarına sahip yarı kurak bir ülkedir. Suriye'de en fazla su tüketen sektör tarımdır. Evsel su kullanımı toplam su kullanımının sadece %9'u kadardır. İç savaştan önce Suriye için büyük bir zorluk, kentsel ve endüstriyel su talebinin hızla artmasına yol açan yüksek nüfus artışıydı (2006 yılında büyüme oranı %2,7 idi).
Demografi
| Tarihsel nüfus | ||
|---|---|---|
| Yıl | Nüfus | %± Artış |
| 1960 | 4.565.000 | — |
| 1970 | 6.305.000 | 3,28% |
| 1981 | 9.046.000 | 3,34% |
| 1994 | 13.782.000 | 3,29% |
| 2004 | 17.921.000 | 2,66% |
| 2011 | 21.124.000 | 2,38% |
| 2015 | 18.734.987 | −2,96% |
| 2019 | 18.528.105 | −0,28% |
| 2019 tahmini Kaynak: Suriye Arap Cumhuriyeti Merkez İstatistik Bürosu, 2011 | ||
İnsanların çoğu Fırat Nehri vadisinde ve kıyı dağları ile çöl arasında verimli bir şerit olan kıyı ovası boyunca yaşamaktadır. İç savaştan önce Suriye'deki genel nüfus yoğunluğu kilometre kare başına yaklaşık 99 idi. ABD Mülteciler ve Göçmenler Komitesi tarafından yayınlanan 2008 Dünya Mülteci Araştırması'na göre, Suriye yaklaşık 1.852.300 kişilik bir mülteci ve sığınmacı nüfusuna ev sahipliği yapıyordu. Bu nüfusun büyük çoğunluğu Irak'tan (1.300.000) gelmekteydi, ancak Filistin (543.400) ve Somali'den (5.200) gelen büyük nüfuslar da ülkede yaşamaktaydı.
BM'nin "çağımızın en büyük insani acil durumu" olarak tanımladığı Suriye İç Savaşı'nın patlak verdiği Mart 2011'den bu yana, 2014 itibarıyla nüfusun yarısını oluşturan yaklaşık 9,5 milyon Suriyeli yerinden edildi; 4 milyonu ise mülteci olarak ülke dışında kaldı. BM, 2020 yılı itibarıyla 5,5 milyondan fazla Suriyelinin bölgede mülteci olarak yaşadığını ve 6,1 milyon kişinin de ülke içinde yerinden edildiğini tahmin etmektedir.
Etnik gruplar
Suriyeliler, Lübnanlılar, Filistinliler, ve Yahudiler gibi yakın komşularıyla yakın akraba olan genel olarak yerli bir Levanten halkıdır. Suriye'nin nüfusu yaklaşık 18.500.000 kişidir (2019 tahmini) - Suriyeli Araplar, ülke dışındaki 6 milyon mülteciyi sayılmazsa yaklaşık 600.000 Filistinli ile birlikte. Araplar nüfusun yaklaşık %74'ünü oluşturmaktadır.
Yerli Süryaniler ve konuşanların sayısı yaklaşık 400.000 kişidir; Batı Aramice konuşanlar çoğunlukla Malule, ve köylerinde yaşarken, Süryaniler çoğunlukla kuzey ve kuzeydoğuda (Humus, Halep, Kamışlı, Haseke) ikamet etmektedir. Birçoğu (özellikle Süryani grubu) konuşma ve yazı dili olarak birkaç lehçesini hâlâ korumaktadır.
Suriye'deki en büyük ikinci etnik grup Kürtlerdir. Nüfusun yaklaşık %9 ile %10'unu ya da yaklaşık 2 milyon kişiyi (40.000 Yezidi dahil) oluşturmaktadırlar. Kürtlerin çoğu Suriye'nin kuzeydoğusunda yaşamakta ve çoğu Kürtçenin Kurmançça varyantını konuşmaktadır.
Üçüncü en büyük etnik grup ise Türkçe konuşan Suriye Türkmenleridir. Toplam nüfusları hakkında güvenilir tahminler bulunmamakla birlikte, tahminler birkaç yüz bin ile 3,5 milyon arasında değişmektedir.
Dördüncü en büyük etnik grup Süryaniler (%3-4), ardından Çerkesler (%1,5) ve Ermeniler (%1) gelmektedir; bunların çoğu Ermeni Kırımı sırasında Suriye'ye gelen mültecilerin torunlarıdır. Suriye, dünyadaki en büyük 7. Ermeni nüfusuna sahiptir. Ağırlıklı olarak Halep, Kamışlı, Şam ve Keseb'de bulunurlar.
Arnavutlar, Bosnalılar, Gürcüler, Yunanlar, Farslar, Peştunlar ve Ruslar gibi daha küçük etnik azınlık grupları da bulunmaktadır. Ancak bu etnik azınlıkların çoğu, özellikle de İslam inancını benimseyenler bir dereceye kadar Araplaşmıştır.
Arap dünyası dışındaki en büyük yoğunluğu, milyonlarca Arap ve diğer Yakın Doğu kökenli insanın yaşadığı Brezilya'da bulunmaktadır. Brezilya, Amerika kıtasında Suriyeli mültecilere insani vize veren ilk ülkedir. çoğunluğu Lübnan ya da Suriye kökenlidir.
Din
Sünni Müslümanlar Suriye nüfusunun yaklaşık %74'ünü oluştururken Sünni Araplar nüfusun %59-60'ını oluşturmaktadır. Kürtlerin çoğu (%8,5) ve Türkmenlerin çoğu (%3) Sünni olup Sünniler ve Sünni Araplar arasındaki farkı oluştururken, Suriyelilerin %13'ü Şii Müslümanlar (özellikle Nusayriler, İsmaililer ve Onikiciler, ancak Araplar, Kürtler ve Türkmenler de var), %10'u Hristiyanlar (çoğunluğu Antakya Rum Ortodoks, geri kalanı Süryani Ortodoks, Rum Katolik ve diğer Katolik Ritler, Ermeni Ortodoks, Doğu Süryani Kilisesi, Protestanlar ve diğer mezhepler) ve %3'ü Dürzilerdir. Dürzilerin sayısı 500.000 civarındadır ve çoğunlukla Cebel el-Dürzi'nin güney bölgesinde yoğunlaşmaktadırlar.
Devlet Başkanı Beşşar Esad'ın ailesi Nusayri'dir ve Nusayriler, Suriye hükûmetine hakimdir ve kilit askeri pozisyonları ellerinde tutmaktadırlar. Mayıs 2013'te SOHR, Suriye İç Savaşı sırasında öldürülen 94.000 kişiden en az 41.000'inin Nusayri olduğunu belirtti.
Önemli bir kısmı Suriye'nin Filistinli ve Iraklı mülteci nüfusu arasında bulunan Hristiyanlar (1,2 milyon) çeşitli mezheplere bölünmüştür: Rum Ortodokslar Hristiyan nüfusun %45,7'sini; Süryani Ortodokslar %22,4'ünü; Ermeni Ortodokslar %10,9'unu; Katolikler (Rum Katolik, , Ermeni Katolik, Maruni, Keldani Katolik ve dahil) %16,2'sini; Doğu Süryani Kilisesi ve birkaç küçük Hristiyan mezhebi geri kalanını oluşturmaktadır. Çok sayıda da mevcuttur. Birçok Hristiyan Suriyeli yüksek sosyo-ekonomik sınıfa mensuptur.
Suriye bir zamanlar Şam, Halep ve Kamışlı'daki büyük cemaatleriyle önemli bir Yahudi nüfusuna ev sahipliği yapıyordu. Suriye'deki zulüm ve başka yerlerdeki fırsatların birleşimi nedeniyle, Yahudiler 19. yüzyılın ikinci yarısında Büyük Britanya, Amerika Birleşik Devletleri ve İsrail'e göç etmeye başladılar. Bu süreç 1948 yılında İsrail Devleti'nin kurulmasıyla tamamlandı. 2021 yılında Suriye'de hiç Yahudi kalmamıştı.
Diller
Arapça ülkenin resmi dilidir. Günlük hayatta, özellikle batıda Levanten ve kuzeydoğuda olmak üzere çeşitli modern Arapça lehçeleri kullanılmaktadır. The Encyclopedia of Arabic Language and Linguistics'e göre, ülkede Arapçanın yanı sıra, konuşmacı sayısına göre sırayla şu diller de konuşulmaktadır: Kürtçe,Türkçe,Neo-Aramice (dört lehçe),Çerkesçe,Çeçence,Ermenice ve son olarak Yunanca. Ancak bu azınlık dillerinin hiçbiri resmi statüye sahip değildir.
Aramice, Arapçanın ortaya çıkışından önce bölgenin geçer diliydi ve hâlâ Süryaniler arasında konuşulmaktadır ve Klasik Süryanice hâlâ ayin dili olarak kullanılmaktadır. En dikkat çekici olanı, Şam'ın 56 km kuzeydoğusundaki Malule köyünde ve iki komşu köyde hâlâ konuşuluyor olmasıdır.
İngilizce ve Fransızca yaygın olarak ikinci dil olarak konuşulmaktadır, ancak İngilizce daha sık kullanılmaktadır.
Eğitim
Eğitim 6 ile 12 yaş arasında ücretsiz ve zorunludur. Okul eğitimi 6 yıllık ilköğretimin ardından 3 yıllık genel veya mesleki eğitim dönemi ve 3 yıllık akademik veya mesleki programdan oluşmaktadır. İkinci 3 yıllık akademik eğitim dönemi üniversiteye giriş için gereklidir. Lise sonrası okullara toplam kayıt 150.000'in üzerindedir. Okuma yazma oranı 15 yaş ve üzeri Suriyelilerde erkeklerde %90,7, kadınlarda ise %82,2'dir.
1967'den bu yana tüm okullar, kolejler ve üniversiteler Baas Partisi tarafından yakın hükûmet denetimi altında tutulmaktadır.
Suriye'de 6 devlet üniversitesi ve 15 özel üniversite bulunmaktadır. En iyi iki devlet üniversitesi Şam Üniversitesi (2014 itibarıyla 210.000 öğrenci) ve Halep Üniversitesidir. Suriye'deki en iyi özel üniversiteler şunlardır: , , ve . Suriye'de ayrıca işletme alanında lisans ve lisansüstü programlar sunan Yüksek İşletme Enstitüsü gibi birçok yüksek enstitü bulunmaktadır.
Webometrics Dünya Üniversiteleri Sıralaması'na göre, ülkedeki en üst düzey üniversiteler Şam Üniversitesi (dünya çapında 3540.), Halep Üniversitesi (7176.) ve (7968.).
Sağlık
2010 yılında sağlık harcamaları ülkenin GSYH'sinin %3,4'ünü oluşturdu. 2008 yılında her 10.000 kişiye 14,9 doktor ve 18,5 hemşire düşmekteydi. Doğuşta beklenen yaşam süresi 2010 yılında 75,7 yıl ya da erkekler için 74,2 yıl ve kadınlar için 77,3 yıldı.
Kültür
Suriye uzun bir kültürel geçmişe sahip geleneksel bir toplumdur. Aileye, dine, eğitime, öz disipline ve saygıya önem verilir. Suriyelilerin geleneksel sanatlara olan düşkünlüğü es-Samah, tüm çeşitleriyle Dabke ve kılıç dansı gibi danslarda kendini gösterir. Evlilik törenleri ve çocuk doğumları, halk geleneklerinin canlı bir şekilde sergilenmesine vesile olur.
Edebiyat
Suriye edebiyatı Arap edebiyatına katkıda bulunmuş ve gurur verici bir sözlü ve yazılı şiir geleneğine sahip olmuştur. Birçoğu Mısır'a göç eden Suriyeli yazarlar, 19. yüzyıldaki ya da Arap edebi ve kültürel uyanışında önemli bir rol oynamıştır. Önde gelen çağdaş Suriyeli yazarlar arasında Adonis, , , , Nizar Kabbani ve bulunmaktadır.
Baas Partisi yönetimi, 1966 Darbesi'nden bu yana sansürü yeniden gündeme getirmiştir. Bu bağlamda, Nabil Süleyman, , Hayri ed-Dahabi ve Nihad Siris'in öncülük ettiği tarihi roman türü, bazen muhalefeti ifade etmenin bir aracı olarak kullanılmakta ve geçmişin tasviri yoluyla bugünü eleştirmektedir. Suriye folklorü, tarihsel kurgunun bir alt türü olarak büyülü gerçekçilikle doludur ve aynı zamanda şimdiki zamana yönelik örtülü bir eleştiri aracı olarak da kullanılır. İsveç'te yaşayan Suriyeli bir göçmen olan , bu türün önde gelen isimlerinden biridir. Çağdaş Suriye edebiyatı aynı zamanda bilimkurgu ve fütüristik ütopyaları (Nuhad Şerif, Talib Ümran) da kapsar ve bunlar muhalefet aracı olarak da kullanılabilir.
Müzik
Suriye müzik sahnesi, özellikle de Şam müzik sahnesi, özellikle alanında uzun zamandır Arap dünyasının en önemli sahneleri arasında yer almaktadır. Suriye, aralarında , Ferid el-Atraş ve şarkıcı Lena Şamamyan'ın da bulunduğu birçok pan-Arap yıldızı yetiştirmiştir. Halep şehri, tarafından popülerleştirilen Endülüs şiirinin bir formu olan muvaşşah ve Sabah Fahri gibi popüler yıldızlarıyla tanınmaktadır.
Medya
Televizyon Suriye ve Mısır'a 1960 yılında, her ikisi de Birleşik Arap Cumhuriyeti'nin bir parçasıyken . Televizyon 1976 yılına kadar siyah beyaz yayın yaptı. Suriye pembe dizileri Doğu Arap dünyasında önemli bir pazar penetrasyonuna sahiptir.
kuruluşlarının neredeyse tamamı devlete aittir ve Baas Partisi neredeyse tüm gazeteleri kontrol etmektedir. Yetkililer, aralarında bulunduğu çok sayıda istihbarat teşkilatı işletmektedir. Suriye İç Savaşı sırasında Suriye'nin birçok sanatçısı, şairi, yazarı ve aktivisti hapsedildi ve ünlü karikatürist da dahil olmak üzere bazıları öldürüldü.
Spor
Suriye'de en popüler sporlar futbol, basketbol, yüzme ve tenistir. Şam beşinci ve yedinci Pan Arap Oyunlarına ev sahipliği yaptı.
Mutfak
Suriye mutfağı, belirli bir yemeğin ortaya çıktığı Suriye bölgeleriyle bağlantılı olarak zengin ve çeşitli malzemelere sahiptir. Suriye yemekleri çoğunlukla Güney Akdeniz, Yunan ve Güneybatı Asya yemeklerinden oluşur. Bazı Suriye yemekleri de Türk ve Fransız mutfağından evrimleşmiştir: şiş kebap, kabak/kabak dolması ve dolma gibi yemekler.
Suriye mutfağını oluşturan başlıca yemekler içli köfte, humus, tabbule, fettuş, şavurma, müceddere, sürke, pastırma, sucuk ve baklavadır. Baklava, içi kıyılmış fındıkla doldurulmuş ve balla ıslatılmış yufkadan yapılır. Suriyeliler genellikle ana yemekten önce meze olarak bilinen aperatiflerden oluşan seçenekler sunarlar. Zahter, kıyma ve peynirli menakiş popüler ordövrlerdir. Arap gözlemesi khubz her zaman meze ile birlikte yenir.
Suriye'de içecekler günün saatine ve duruma göre değişiklik gösterir. Arap kahvesi en bilinen sıcak içecektir ve genellikle sabahları kahvaltıda ya da akşamları hazırlanır. Genellikle misafirler için veya yemekten sonra servis edilir. Alkollü bir içecek olan arak, çoğunlukla özel günlerde servis edilen iyi bilinen bir içecektir. Diğer Suriye içecekleri arasında ayran, , ve eş-Şark adında yerel olarak üretilen bir bira bulunmaktadır.
Ayrıca bakınız
- Suriye İç Savaşı
- Caber Kalesi, Suriye toprakları içinde kalan Türkiye ait toprak parçası, Türk Mezarlığı
- Suriye Türkleri
Notlar
Kaynakça
- ^ (PDF). International Labour Organization. International Labour Organization. 6 Kasım 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2020.
- ^ a b "Syria: People and society". The World Factbook. CIA. 10 Mayıs 2022. 16 Kasım 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ocak 2023.
- ^ . WorldAtlas. 7 Haziran 2018. 29 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2022.
- ^
- Khamis, B. Gold, Vaughn, Sahar, Paul, Katherine (2013). "22. Propaganda in Egypt and Syria's "Cyberwars": Contexts, Actors, Tools, and Tactics". Auerbach, Castronovo, Jonathan, Russ (Ed.). The Oxford Handbook of Propaganda Studies. 198 Madison Avenue, New York, NY 10016: Oxford University Press. s. 422. ISBN .
- Wieland, Carsten (2018). "6: De-neutralizing Aid: All Roads Lead to Damascus". Syria and the Neutrality Trap: The Dilemmas of Delivering Humanitarian Aid Through Violent Regimes. 50 Bedford Square, London, WC1B 3DP, UK: I. B. Tauris. s. 68. ISBN .
- Ahmed, Saladdin (2019). Totalitarian Space and the Destruction of Aura. State University of New York Press, Albany: Suny Press. ss. 144, 149. ISBN .
- Hensman, Rohini (2018). "7: The Syrian Uprising". Indefensible: Democracy, Counterrevolution, and the Rhetoric of Anti-Imperialism. Chicago, Illinois: Haymarket Books. ISBN .
- ^ . Scribd. 15 Şubat 2012. 18 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2013.
- ^ . 11 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "The World Factbook". The World Factbook (2024 bas.). CIA. Erişim tarihi: 22 Haziran 2023.
- ^ a b c d e f g h i j . The World Factbook. Central Intelligence Agency. 9 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2021.
- ^ . World Bank. 2 Ocak 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2013.
- ^ (PDF) (İngilizce). United Nations Development Programme. 8 Eylül 2022. 8 Eylül 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2022.
- ^ Gammer, Moshe (2004). The Caspian Region: The Caucasus. 2. Routledge. s. 64. ISBN . 11 Şubat 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2021.
- ^ MacFarquhar, Neil (12 Kasım 2011). "Arab League Votes to Suspend Syria". The New York Times. 13 Kasım 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Kasım 2011.
- ^ "Regional group votes to suspend Syria; rebels claim downing of jet". CNN. 14 Ağustos 2012. 15 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ağustos 2012.
- ^ . Xinhua News Agency. 1 Aralık 2012. 6 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . Hürriyet. 8 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2023.
- ^ . Archive. 11 Kasım 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2013.
- ^ a b c Michael Bröning (7 Mart 2011). "The Sturdy House That Assad Built". Foreign Affairs. 7 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Nisan 2021.
- ^ "Syria: Events of 2018". World Report 2019: Rights Trends in Syria. Human Rights Watch. 17 Aralık 2018.
- ^ . www.ohchr.org. 22 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2020.
- ^ Rose, Söderholm, Caroline, Alexander (April 2022). (PDF). New Lines Institute: 2-39. 12 Nisan 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ . Vice World News. 14 Aralık 2022. 15 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Global Peace Index" (İngilizce). Vision of Humanity. 19 Haziran 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ekim 2019.
- ^ "More than 570 thousand people were killed on the Syrian territory within 8 years of revolution demanding freedom, democracy, justice, and equality". The Syrian Observatory for Human Rights. 15 Mart 2019. 12 Ekim 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Nisan 2021.
- ^ . Middle East Monitor. 20 Haziran 2022. 4 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . SNHR. September 2022. 5 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . The New Arab. 19 Haziran 2022. 5 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . U.S Department of State. 2 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . SOHR. 11 Ocak 2015. 6 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . SOHR. 11 Mart 2021. 13 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Roth, Kenneth (9 Ocak 2017). . Human Rights Watch. 2 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . Council for Arab-British Understanding. 9 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR). 19 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2013.
- ^ Rollinger, Robert (2006). "The terms "Assyria" and "Syria" again". Journal of Near Eastern Studies. 65 (4): 284-287. doi:10.1086/511103. 19 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ocak 2023.
- ^ Frye, R. N. (1992). "Assyria and Syria: Synonyms". Journal of Near Eastern Studies. 51 (4): 281-285. doi:10.1086/373570. 26 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ocak 2023.
- ^ Herodotus. The History of Herodotus (Rawlinson). 4 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2023.
- ^ Joseph, John (2008). (PDF). 20 Nisan 2003 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ First proposed by in 1881; cf. Harper, Douglas (November 2001). . Online Etymology Dictionary. 11 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2007.
- ^ Rollinger, Robert (1 Ekim 2006). "The Terms "Assyria" and "Syria" Again". Journal of Near Eastern Studies. 65 (4): 283-287. doi:10.1086/511103. ISSN 0022-2968. 19 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ocak 2023.
- ^ Pliny (March 1998). "Book 5 Section 66". Natural History. 77AD. University of Chicago. ISBN .
- ^ "Syria :: Roman provincial organization". Britannica Online Encyclopedia. 19 Aralık 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Ekim 2008.
- ^ Pettinato, Giovanni. The Archives of Ebla; Gelb, I. J. "Thoughts about Ibla: A Preliminary Evaluation" in Monographic Journals of the Near East, Syro-Mesopotamian Studies 1/1 (May 1977) pp. 3–30.
- ^ William J. Hamblin (2006). Warfare in the Ancient Near East to 1600 BC: Holy Warriors at the Dawn of History. Routledge. s. 239. ISBN .
- ^ Ian Shaw; Robert Jameson (2008). A Dictionary of Archaeology. John Wiley & Sons. s. 211. ISBN .
- ^ Ross Burns (2009). Monuments of Syria: A Guide. I.B.Tauris. s. 155. ISBN .
- ^ Paolo Matthiae; Nicoló Marchetti (31 Mayıs 2013). Ebla and its Landscape: Early State Formation in the Ancient Near East. Left Coast Press. s. 35. ISBN .
- ^ ; Don C. Benjamin (1997). Old Testament Parallels: Laws and Stories from the Ancient Near East. Paulist Press. s. 241. ISBN .
- ^ a b . ThoughtCo (İngilizce). 8 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2023.
- ^ Kenneth Anderson Kitchen (2003). On the Reliability of the Old Testament. Wm. B. Eerdmans Publishing. s. 285. ISBN .
- ^ Stephen C. Neff (2014). Justice among Nations. Harvard University Press. s. 14. ISBN .
- ^ (PDF). Journal of Assyrian Academic Studies. 14 (1). 9 Eylül 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2023.
- ^ Trevor Bryce (2014). Ancient Syria: A Three Thousand Year History. OUP Oxford. s. 16. ISBN .
- ^ Cyrus Herzl Gordon; Gary Rendsburg; Nathan H. Winter (1990). Eblaitica: Essays on the Ebla Archives and Eblaite Language, Volume 4. s. 68. ISBN .
- ^ John F. Healey (1990). The Early Alphabet. University of California Press. s. 22. ISBN .
- ^ a b Stephanie Dalley (2002). Mari and Karana: Two Old Babylonian Cities. s. 44. ISBN .
- ^ Nadav Naʼaman (2005). Canaan in the Second Millennium B.C.E. Eisenbrauns. s. 285. ISBN .
- ^ Iorwerth Eiddon Stephen Edwards (1973). The Cambridge Ancient History. Cambridge University Press. s. 32. ISBN .
- ^ William J. Hamblin (2006). Warfare in the Ancient Near East to 1600 BC. Routledge. s. 259. ISBN .
- ^ Jack M. Sasson (1969). The Military Establishments at Mari. s. 2+3.
- ^ Relations between God and Man in the Hurro-Hittite Song of Release, Mary R. Bachvarova, Journal of the American Oriental Society, Jan–Mar SAAD 2005
- ^ "The foreigners of the fourth register, with long hairstyles and calf-length fringed robes, are labeled Chiefs of Retjenu, the ancient name tor the Syrian region. Like the Nubians, they come with animals, in this case horses, an elephant, and a bear; they also offer weapons and vessels most likely filled with precious substance." in Hawass, Zahi A.; Vannini, Sandro (2009). The lost tombs of Thebes: life in paradise (İngilizce). Thames & Hudson. s. 120. ISBN .
- ^ Zakrzewski, Sonia; Shortland, Andrew; Rowland, Joanne (2015). Science in the Study of Ancient Egypt (İngilizce). Routledge. s. 268. ISBN .
- ^ John Lange (2006). The Philosophy of Historiography. Open Road Integrated Media, Incorporated. s. 475. ISBN .
- ^ Immanuel Velikovsky (2010). Ramses II and His Time. s. 23. ISBN .
- ^ Douglas Frayne (1981). Ugarit in Retrospect. s. 23,24,25. ISBN .
- ^ Georges Roux, Ancient Iraq, 3rd ed., Penguin Books, London, 1991, p.381
- ^ Rollinger, Robert (2006). "The terms "Assyria" and "Syria" again"". Journal of Near Eastern Studies. 65 (4): 284-287. doi:10.1086/511103. 19 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ocak 2023.
- ^ Hist. xviii., vii. 1
- ^ Charlotte Higgins (13 Ekim 2009). . The Guardian. 8 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Palmyra: Mirage in the Desert, Joan Aruz, 2018, page 78.
- ^ a b Cavendish Corporation, Marshall (2006). World and Its Peoples. . s. 183. ISBN .
- ^ a b Muir, William (1861), The life of Mahomet, Smith, Elder & Co, ss. 225-226
- ^ . web.archive.org. 23 Haziran 2011. ss. 193-194. 23 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2023.
- ^ (1956). Muhammad at Medina. Oxford University Press. s. 35. ISBN .
This expedition receives scant notice in the sources, but in some ways it is the most significant so far. As Dumah was some 800 km (500 mi) from Medina there can have been no immediate threat to Muhammad, but it may be, as Caetani suggests, 1 that communications with Syria were being interrupted and supplies to Medina stopped. It is tempting to suppose that was already envisaging something of the expansion which took place after his death.
- ^ . Met Museum. 25 Kasım 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Syria: History". Encyclopædia Britannica. 25 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Ocak 2013.
- ^ Farhad Daftary. A Short History of the Ismailis. 1998, Edinburg, UK. Edinburg University Press. Page 146.
- ^ Timeframe AD 1200–1300: The Mongol Conquests. Time-Life Books. 1989. ss. 59-75. ISBN .
- ^ . Everything2.com. 22 Şubat 2003. 26 Haziran 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2013.
- ^ . Metmuseum.org. 28 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2011.
- ^ . The New York Times. 22 Temmuz 2015. 22 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b . Library of Congress Country Studies. 23 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2013.
- ^ a b Stanford J. Shaw, "Dynamics of Ottoman Society and administration", in "History of the Ottoman Empire and Modern Turkey"
- ^ Pouring a People into the Desert:The "Definitive Solution" of the Unionists to the Armenian Question, Fuat Dundar, A Question of Genocide, ed. Ronald Grigor Suny, Fatma Muge Gocek and Norman M. Naimark, (Oxford University Press, 2011), 280–281.
- ^ (PDF) (Fransızca). 26 Haziran 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2013.
- ^ James Barr (2011). a line in the sand. Britain, France and the struggle that shaped the Middle East. Simon & Schuster. ISBN .
- ^ Peter N. Stearns; William Leonard Langer (2001). "The Middle East, p. 761". The Encyclopedia of World History. Houghton Mifflin Books. ISBN .
- ^ a b c d e f g . United States Department of State, Bureau of Near Eastern Affairs, May 2007. 22 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Gelber,2006, pp. 138
- ^ Morris,2008, pp. 253, 254
- ^ Tal,2004, pp. 251
- ^ a b c d e f g h i . Britannica Online Encyclopedia. 26 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Chen, Chern (8 Ağustos 2018). "Former Nazi Officers in the Near East: German Military Advisors in Syria, 1949–56". The International History Review. 40 (4): 732-751. doi:10.1080/07075332.2017.1367705. ISSN 0707-5332.
- ^ Robson, John (10 Şubat 2012). "Syria hasn't changed, but the world has". Toronto Sun. 18 Ocak 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Ocak 2013.
- ^ Brecher, Michael; Jonathan Wilkenfeld (1997). A Study of Crisis. . ss. 345-346. ISBN .
- ^ "Salah Jadid, 63, Leader of Syria Deposed and Imprisoned by Assad". The New York Times. 24 Ağustos 1993. 17 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ocak 2023.
- ^ a b Seale, Patrick (1988). Asad: The Struggle for the Middle East. University of California Press. ISBN .
- ^ Mark A. Tessler (1994). A History of the Israeli-Palestinian conflict. Indiana University Press. s. 382. ISBN .
- ^ . Time. 1 Eylül 1967. 15 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Line Khatib (23 Mayıs 2012). Islamic Revivalism in Syria: The Rise and Fall of Ba'thist Secularism. Routledge. s. 34. ISBN .
- ^ "Jordan asked Nixon to attack Syria, declassified papers show". CNN. 28 Kasım 2007. 25 Şubat 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Ekim 2008.
- ^ (2005). The Yom Kippur War: The Epic Encounter That Transformed the Middle East. New York City: . s. 302. ISBN .
- ^ Itzchak Weismann. . University of Oklahoma. 24 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2013.
- ^ Marc Perelman (11 Temmuz 2003). . Forward.com. 18 Nisan 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2008.
- ^ George, Alan (2003). Syria: neither bread nor freedom. Londra: Zed Books. ss. 56-58. ISBN .
- ^ Ghadry, Farid N. (Kış 2005). "Syrian Reform: What Lies Beneath". The Middle East Quarterly. 4 Mart 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ocak 2023.
- ^ "Profile: Syria's Bashar al-Assad". BBC News. 2 Ekim 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Ekim 2008.
- ^ Huggler, Justin (6 Ekim 2003). . The Independent. Londra. 15 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2008.
- ^ "Naharnet Newsdesk – Syria Curbs Kurdish Riots for a Merger with Iraq's Kurdistan". Naharnet.com. 15 Ocak 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Ekim 2008.
- ^ Guerin, Orla (6 Mart 2005). "Syria sidesteps Lebanon demands". BBC News. 3 Aralık 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Nisan 2010.
- ^ "Last Syrian troops out of Lebanon". Los Angeles Times. 27 Nisan 2005. 3 Ekim 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Mart 2020.
- ^ Sanger, David (14 Ekim 2007). "Israel Struck Syrian Nuclear Project, Analysts Say". The New York Times. 16 Nisan 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Ekim 2007.
- ^ "Syrian army tanks 'moving towards Hama'". BBC News. 10 Mayıs 2011. 20 Ocak 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Mayıs 2015.
- ^ Sengupta, Kim (20 Şubat 2012). "Syria's sectarian war goes international as foreign fighters and arms pour into country". The Independent. Antakya. 26 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2012.
- ^ Germany, SPIEGEL ONLINE, Hamburg (11 Ekim 2016). "Battle for Aleppo: How Syria Became the New Global War". Der Spiegel. 5 Nisan 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Nisan 2017.
Syria has become a proxy war between the US and Russia
- ^ . The Guardian. 13 Haziran 2013. 22 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Carsten, Paul (15 Mart 2012). "Syria: Bodies of 23 'extreme torture' victims found in Idlib as thousands rally for Assad". The Daily Telegraph. 10 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2013.
- ^ . USA Today. 22 Aralık 2011. 22 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2013.
- ^ "Syria conflict: Children 'targeted by snipers'". BBC News (İngilizce). 24 Kasım 2013. 19 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ocak 2023.
- ^ . UNHCR Global Trends 2015. United Nations. 20 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2016.
- ^ . News24.com. 12 Mart 2012. 14 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2013.
- ^ Lara Jakes And Yahya Barzanji (14 Mart 2012). . Yahoo! News. 1 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2013.
- ^ "Syria crisis: number of refugees tops 1.5 million, says UN". The Guardian. 16 Mayıs 2013. 19 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ocak 2023.
- ^ Syria Regional Refugee Response – Demographic Data of Registered Population 19 Şubat 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
- ^ "Syrian Civil War Causes One-Third of Country's Christians to Flee Their Homes 8 Şubat 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .".
- ^ Library, CNN (27 Ağustos 2013). . CNN. 31 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . Arab News (İngilizce). 14 Eylül 2022. 14 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2023.
- ^ Court, Mireille; Hond, Chris Den (18 Şubat 2020). "Is This the End of Rojava?" (İngilizce). ISSN 0027-8378. 29 Kasım 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ocak 2023.
- ^ Letters (1 Kasım 2019). . the Guardian (İngilizce). 1 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2023.
- ^ "Statement regarding Syrian Democratic Forces security operation in al-Hol camp". U.S. Central Command (İngilizce). Erişim tarihi: 18 Ocak 2023.[]
- ^ . rojavainformationcenter.com (İngilizce). 21 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2023.
- ^ . Middle East Monitor (İngilizce). 5 Haziran 2022. 5 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2022.
- ^ . Middle East Eye (İngilizce). 5 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2022.
- ^ Agencies (7 Haziran 2022). . Daily Sabah (İngilizce). 7 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2022.
- ^ . Hürriyet Daily News (İngilizce). 8 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2022.
- ^ Al-Khalidi, Suleiman (10 Haziran 2020). "Protests hit Druze city in Syria for fourth day". Reuters. 18 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ocak 2023.
- ^ "Syria war: Assad sacks PM as economic crisis sparks protests". BBC News. 11 Haziran 2020. 17 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ocak 2023.
- ^ "Syrian pound hits record low ahead of new U.S. sanctions: dealers". Reuters (İngilizce). 8 Haziran 2020. 19 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ocak 2023.
- ^ . The Jerusalem Post | JPost.com (İngilizce). 8 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2023.
- ^ . www.rudaw.net. 12 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2023.
- ^ Goodridge, Hugo (4 Haziran 2020). (İngilizce). 19 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2023.
- ^ Lister, Charles. . POLITICO (İngilizce). 12 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2023.
- ^ Browne, Gareth (8 Haziran 2020). "Assad faces backlash in Syria as economy crashes". The Telegraph (İngilizce). ISSN 0307-1235. 19 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ocak 2023.
- ^ McLoughlin, Paul (7 Haziran 2020). (İngilizce). 19 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2023.
- ^ Iddon, Paul (9 Haziran 2020). (İngilizce). 19 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2023.
- ^ Chulov, Martin (12 Haziran 2020). "US 'Caesar Act' sanctions could devastate Syria's flatlining economy. Critics say legislation is being used for US strategy and could cause further problems for country and wider region". The Guardian. 26 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ocak 2023.
- ^ . VOA (İngilizce). 25 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2023.
- ^ . Middle East Eye (İngilizce). 15 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2023.
- ^ . Arab News (İngilizce). 1 Ocak 2022. 1 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2023.
- ^ . Arab News (İngilizce). 4 Ocak 2022. 4 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2023.
- ^ Ula, enab10 (30 Aralık 2021). . Enab Baladi (İngilizce). 30 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2023.
- ^ RA, enab07 (30 Kasım 2021). . Enab Baladi (İngilizce). 2 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2023.
- ^ F. A. Schaeffer, Claude (2003). Syria and the Cradle of Civilization: The Findings of Claude F a Schaeffer in Ras Shamra. Trubner & Company. ISBN .
- ^ Egyptian Journal of Geology – Volume 42, Issue 1 – Page 263, 1998
- ^ Dinerstein, Eric; Olson, David; Joshi, Anup; Vynne, Carly; Burgess, Neil D.; Wikramanayake, Eric; Hahn, Nathan; Palminteri, Suzanne; Hedao, Prashant; Noss, Reed; Hansen, Matt; Locke, Harvey; Ellis, Erle C; Jones, Benjamin; Barber, Charles Victor; Hayes, Randy; Kormos, Cyril; Martin, Vance; Crist, Eileen; Sechrest, Wes; Price, Lori; Baillie, Jonathan E. M.; Weeden, Don; Suckling, Kierán; Davis, Crystal; Sizer, Nigel; Moore, Rebecca; Thau, David; Birch, Tanya; Potapov, Peter; Turubanova, Svetlana; Tyukavina, Alexandra; de Souza, Nadia; Pintea, Lilian; Brito, José C.; Llewellyn, Othman A.; Miller, Anthony G.; Patzelt, Annette; Ghazanfar, Shahina A.; Timberlake, Jonathan; Klöser, Heinz; Shennan-Farpón, Yara; Kindt, Roeland; Lillesø, Jens-Peter Barnekow; van Breugel, Paulo; Graudal, Lars; Voge, Maianna; Al-Shammari, Khalaf F.; Saleem, Muhammad (2017). "An Ecoregion-Based Approach to Protecting Half the Terrestrial Realm". BioScience. 67 (6): 534-545. doi:10.1093/biosci/bix014. ISSN 0006-3568. (PMC) 5451287 $2. (PMID) 28608869.
- ^ Grantham, H. S.; Duncan, A.; Evans, T. D.; Jones, K. R.; Beyer, H. L.; Schuster, R.; Walston, J.; Ray, J. C.; Robinson, J. G.; Callow, M.; Clements, T.; Costa, H. M.; DeGemmis, A.; Elsen, P. R.; Ervin, J.; Franco, P.; Goldman, E.; Goetz, S.; Hansen, A.; Hofsvang, E.; Jantz, P.; Jupiter, S.; Kang, A.; Langhammer, P.; Laurance, W. F.; Lieberman, S.; Linkie, M.; Malhi, Y.; Maxwell, S.; Mendez, M.; Mittermeier, R.; Murray, N. J.; Possingham, H.; Radachowsky, J.; Saatchi, S.; Samper, C.; Silverman, J.; Shapiro, A.; Strassburg, B.; Stevens, T.; Stokes, E.; Taylor, R.; Tear, T.; Tizard, R.; Venter, O.; Visconti, P.; Wang, S.; Watson, J. E. M. (2020). "Anthropogenic modification of forests means only 40% of remaining forests have high ecosystem integrity – Supplementary Material". Nature Communications. 11 (1): 5978. Bibcode:2020NatCo..11.5978G. doi:10.1038/s41467-020-19493-3. ISSN 2041-1723. (PMC) 7723057 $2. (PMID) 33293507.
- ^ . 15 Şubat 2012. 18 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2013 – Scribd vasıtasıyla.
- ^ . 15 Şubat 2012. 18 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2013 – Scribd vasıtasıyla.
- ^ . 15 Şubat 2012. 18 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2013 – Scribd vasıtasıyla.
- ^ . 15 Şubat 2012. 18 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2013 – Scribd vasıtasıyla.
- ^ . 6 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2008.
- ^ Alianak, Sonia (2007). Middle Eastern Leaders and Islam: A Precarious Equilibrium. Peter Lang. s. 55. ISBN .
- ^ a b c . State.gov. 22 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2008.
- ^ . Carnegie Endowment. 15 Eylül 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Syria clamps down on Kurd parties". BBC News. 3 Haziran 2004. 18 Aralık 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Ekim 2008.
- ^ a b . Syrian Arab News Agency. 22 Nisan 2011. 28 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2013.
- ^ . Carnegie Endowment for International Peace. s. 13. 18 Ocak 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . Law.emory.edu. 21 Ağustos 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2013.
- ^ Black, Ian (26 Mart 2013). "Syrian opposition takes Arab League seat". The Guardian. 21 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ocak 2023.
- ^ . BBC. 20 Kasım 2012. 20 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2013.
- ^ Hugh Schofield (13 Kasım 2012). . BBC. 13 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2013.
- ^ Madhani, Aamer (12 Aralık 2012). "Obama says U.S. will recognize Syrian opposition". USA Today. 19 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ocak 2023.
- ^ Αϊβαλιώτης, Γιώργος (13 Nisan 2016). . euronews.com. 17 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . efsyn.gr. 13 Nisan 2016. 16 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . Freedomhouse.org. 1 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2013.
- ^ . China Daily. 20 Mart 2011. 3 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2011.
- ^ Eyal Zisser (28 Eylül 2004). . The Globe and Mail. 16 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Strenger, Carlo (8 Şubat 2012). . Haaretz. 9 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2013.
- ^ (2005). "". The New Turkey. Londra: . ss. 203-227. ISBN .
- ^ Sanjian, Avedis K. (1956). "The Sanjak of Alexandretta (Hatay): Its Impact on Turkish-Syrian Relations (1939-1956)". The Middle East Journal. 10 (4): 379-394. JSTOR 4322848. 22 Aralık 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Aralık 2022.
- ^ "The international community maintains that the Israeli decision to impose its laws, jurisdiction and administration in the occupied Syrian Golan is null and void and without international legal effect." International Labour Office (2009). The situation of workers of the occupied Arab territories (International government publication bas.). International Labour Office. s. 23. ISBN .International Labour Office (2009). The situation of workers of the occupied Arab territories (International government publication ed.). International Labour Office. p. 23. ISBN .. * "...occupied Syrian Golan Heights..." (The Arab Peace Initiative, 2002 4 Haziran 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., www.al-bab.com. Retrieved 1 August 2010.)
- ^ Occupied territory:
- "Israeli-occupied Golan Heights" (Central Intelligence Agency. CIA World Factbook 2010, Skyhorse Publishing Inc., 2009. p. 339. .)
- "...the United States considers the Golan Heights to be occupied territory subject to negotiation and Israeli withdrawal..." ("CRS Issue Brief for Congress: Israeli-United States Relations" 24 Nisan 2003 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Congressional Research Service, 5 April 2002. pg. 5. Retrieved 1 August 2010.)
- "Occupied Golan Heights" (Travel advice: Israel and the Occupied Palestinian Territories 20 Temmuz 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., UK Foreign and Commonwealth Office. Retrieved 1 August 2010.)
- "In the ICRC's view, the Golan is an occupied territory." (ICRC activities in the occupied Golan during 2007 15 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., International Committee of the Red Cross, 24 April 2008.)
- ^ (İngilizce). 12 Ekim 2020. 26 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2023.
- ^ "Resolving the Future of the Occupied Syrian Golan" (PDF). Old Dominion University Model United Nations. 17 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 19 Ocak 2023.
- ^ "'The jungle is back.' With his Golan Heights tweet, Trump emboldens the annexation agendas of the world's strongmen". The Globe and Mail. 22 Mart 2019. 28 Kasım 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ocak 2023.
- ^ "Political foe of Syrians wounded on Beirut street". Tampa Bay Times (previously named the St. Petersburg Times through 2011). St. Petersburg Times. 12 Kasım 1976. 3 Ekim 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Mart 2020.
- ^ . Al Jazeera. 16 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2020.
- ^ "Syrian troops leave Lebanese soil". BBC News. BBC. 26 Nisan 2005. 16 Eylül 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ağustos 2020.
- ^ . BBC News. 25 Ağustos 2006. 29 Ağustos 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Berman, Yaniv; Line, Media (8 Ekim 2006). "Shebaa Farms – nub of conflict". Ynetnews. 19 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ocak 2023.
- ^ . The Jerusalem Post. 25 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Syria among worst for rights abuses: HRW report". Reuters. 24 Ocak 2011. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ocak 2023.
- ^ Guy Dinmore (31 Mart 2006). "Bush enters debate on freedom in Iran". Financial Times. 11 Mart 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Nisan 2006.
- ^ . January 2011. 23 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2011.
- ^ a b Syria: Events of 2008. Human Rights Watch. 13 Ocak 2009. 4 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ocak 2023.
- ^ Joe Lauria (29 Kasım 2011). "More than 250 children among dead, U.N. says". The Wall Street Journal. 10 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Kasım 2011.
- ^ "UN report: Syrian forces commit 'gross violations' of human rights, CNN". 29 Kasım 2011. 29 Kasım 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ocak 2023.
- ^ "200 massacred in Hama, claim Syrian activists". 13 Temmuz 2012. 18 Ocak 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ocak 2023.
- ^ . The Guardian. 27 Ağustos 2013. 26 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2013.
- ^ Güsten, Susanne (13 Şubat 2013). "Christians Squeezed Out by Violent Struggle in North Syria". The New York Times. 3 Ocak 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ocak 2023.
- ^ Behari, Elad (23 Aralık 2011). "Syria: Sunnis Threatening to Massacre Minority Alawites". Arutz Sheva. 16 Kasım 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ocak 2023.
- ^ Griffin, Jennifer (6 Nisan 2017). . Fox News. 7 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Loveluck, Louisa (6 Nisan 2017). "Deadly nerve agent sarin used in Syria attack, Turkish Health Ministry says". The Washington Post. 5 Nisan 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ocak 2023.
- ^ . France 24 (İngilizce). 15 Kasım 2021. 15 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2022.
- ^ Lister (2015), s. 154.
- ^ Allsopp & van Wilgenburg (2019), s. 89.
- ^ . Kurdistan24. 31 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Allsopp & van Wilgenburg (2019), ss. 11, 95.
- ^ Zabad (2017), ss. 219, 228.
- ^ Allsopp & van Wilgenburg (2019), ss. 97–98.
- ^ . Cantonafrin.com. 4 Şubat 2016. 9 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2016.
- ^ . BBC News. 14 Ekim 2019. 10 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2019.
- ^ "Syria Kurds adopt constitution for autonomous federal region". TheNewArab. 31 Aralık 2016. 5 Ekim 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Ekim 2018.
- ^ "Syria's war: Assad on the offensive". The Economist. 13 Şubat 2016. 23 Şubat 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Mayıs 2016.
- ^ "Umar: Catalonian recognition of AANES is the beginning". Hawar News Agency (İngilizce). 26 Ekim 2021. 26 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Ekim 2021.
- ^ (21 Ekim 2021). "Catalan parliament recognizes administration in northeast Syria". (İngilizce). 21 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Ekim 2021.
- ^ Shahvisi, Arianne (2018). "Beyond Orientalism: Exploring the Distinctive Feminism of democratic confederalism in Rojava". Geopolitics. 26 (4): 1-25. doi:10.1080/14650045.2018.1554564. 9 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ocak 2023.
- ^ . ANF News. 27 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Şimşek, Bahar; Jongerden, Joost (29 Ekim 2018). "Gender Revolution in Rojava: The Voices beyond Tabloid Geopolitics". Geopolitics. 26 (4): 1023-1045. doi:10.1080/14650045.2018.1531283. 19 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ocak 2023.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Koordinatlar 35 15 N 38 20 E Suriye Arapca س ور ي ا veya س ور ي ة romanize Suriyya resmi adiyla Suriye Arap Cumhuriyeti Arapca الجمهورية العربية السورية romanize El Cumhuriyyetu l Arabiyyetu s Suriyya Dogu Akdeniz ve Levant ta yer alan bir Bati Asya ulkesidir Batida Akdeniz kuzeyde Turkiye dogu ve guneydoguda Irak guneyde Urdun ve guneybatida Israil ve Lubnan ile sinirlanan ve 14 vilayetten olusan uniter bir cumhuriyettir Verimli ovalar yuksek daglar ve collerden olusan bir ulke olan Suriye cogunlugu Suriyeli Araplar Kurtler Turkmenler Suryaniler Ermeniler Cerkesler Arnavutlar ve Rumlar olmak uzere cesitli etnik ve dini gruplara ev sahipligi yapmaktadir Dini gruplar arasinda Sunniler Hristiyanlar Nusayriler Durziler ve Yezidiler bulunmaktadir Suriye nin baskenti ve en buyuk sehri Sam dir Araplar en buyuk etnik gruptur ve Sunniler en buyuk dini gruptur Suriyeٱل ج م ه ور ي ة ٱل ع ر ب ي ة ٱلس ور ي ة Arapca El Cumhuriyyetu l Arabiyyetu s Suriyya Suriye Arap CumhuriyetiBayrak ArmaSlogan و ح د ة ح ر ي ة ا ش ت ر اك ي ة Waḥdah Ḥurriyah Ishtirakiyah Birlik Ozgurluk Sosyalizm Milli mars Humat ed DiyarAnavatan Muhafizlari source source track track track track track track track Suriye konumu yesil Baskent ve en buyuk sehirSam 33 30 K 36 18 D 33 500 K 36 300 D 33 500 36 300Resmi dil ler ArapcaEtnik gruplar 2023 74 75 Arap 9 5 10 Kurt 15 16 Diger Turkmenler Suryaniler Ermeniler Cerkesler ve daha fazlasi dahil DemonimSuriyeliHukumetTotaliterirsi diktatorluk altinda uniter baskin partili Baasci baskanlik cumhuriyeti Devlet BaskaniBessar Esad Baskan YardimcisiNecah el Attar BasbakanHuseyin Arnus Meclis BaskaniHammuda SabbahYasama organiHalk MeclisiTarihce Suriye Arap Kralligi8 Mart 1920 Fransiz Mandasi altinda Suriye Devleti1 Ocak 1925 Suriye Cumhuriyeti14 Mayis 1930 De jure bagimsizlik24 Ekim 1945 De facto bagimsizlik17 Nisan 1946 Birlesik Arap Cumhuriyeti nden ayrilma28 Eylul 1961 Baas Partisi nin iktidari8 Mart 1963 Mevcut anayasa27 Subat 2012Yuzolcumu Toplam185 180 km2 87 Su 1 1Nufus 2023 tahmini22 933 531 58 Yogunluk118 3 km2 70 GSYIH SAGP 2015 tahmini Toplam50 28 milyar Kisi basina2 900 GSYIH nominal 2020 tahmini Toplam 11 08 milyar Kisi basina 533Gini 2014 55 8 yuksekIGE 2021 0 577 orta 150 Para birimiSuriye Lirasi SYP Zaman dilimiUTC 3 Arabistan Standart Zaman Dilimi Tarih formatigg aa yyyy AD Trafik akisisagTelefon kodu 963ISO 3166 koduSYInternet alan adi sy Suriye neo Baascilik olarak bilinen Arap milliyetci ideolojisini benimseyen tek ulkedir Suriye Birlesmis Milletler disindaki bir uluslararasi orgut olan Baglantisizlar Hareketi nin uyesidir Kasim 2011 de Arap Birligi ve Islam Isbirligi Teskilati uyelikleri askiya alindi ve Akdeniz Birligi uyeligini kendi kendine askiya aldi Ancak 7 Mayis 2023 tarihinde Arap Birligi ne geri dondu Modern Suriye devleti yuzyillar suren Osmanli yonetiminin ardindan 20 yuzyilin ortalarinda kuruldu Bir sure Fransiz Mandasi olarak kaldiktan sonra 1923 1946 yeni kurulan devlet eskiden Osmanli yonetiminde olan Suriye vilayetlerinden cikan en buyuk Arap devletini temsil ediyordu Demokratik parlamenter bir cumhuriyet olarak de jure bagimsizligini 24 Ekim 1945 te Suriye Cumhuriyeti nin Birlesmis Milletlerin kurucu uyesi olmasiyla kazandi ve bu hareket eski Fransiz Mandasi ni yasal olarak sona erdirdi Fransiz birlikleri Nisan 1946 ya kadar ulkeyi terk etmemis olsa da Suriye adi tarihsel olarak daha genis bir bolgeyi ifade etmekteydi genis anlamda Levant ile es anlamliydi ve Arapcada es Sam olarak bilinmekteydi Modern devlet MO 3 binyilin Ebla uygarligi da dahil olmak uzere bircok antik krallik ve imparatorluk alanini kapsamaktadir Halep ve baskent Sam dunyanin surekli yerlesim goren en eski sehirleri arasindadir Islami donemde Sam Emevi Halifeligi nin merkezi ve Misir daki Memluk Sultanligi nin bir vilayet baskentiydi Bagimsizlik sonrasi donem 1949 ve 1971 yillari arasinda ulkeyi sarsan cok sayida askeri darbe ve darbe girisimi ile calkantili gecti Suriye 1958 de Misir ile Birlesik Arap Cumhuriyeti adi verilen kisa sureli bir birlik kurdu ve bu birlik 1961 Suriye Darbesi ile sona erdi Cumhuriyet 1 Aralik ta yapilan anayasa referandumunun ardindan 1961 yilinin sonlarinda Suriye Arap Cumhuriyeti olarak yeniden adlandirildi Arap Sosyalist Baas Partisinin askeri komitesi tarafindan gerceklestirilen ve tek partili bir devlet kuran 1963 Darbesi onemli bir olaydi Suriye 1963 ten 2011 e kadar Olaganustu Hal Yasasi altinda kaldi ve vatandaslar icin anayasal korumalari etkin bir sekilde askiya alindi Neo Baasci gruplar arasindaki ic iktidar mucadeleleri 1966 ve 1970 te yeni darbelere neden oldu ve nihayetinde General Hafiz Esad in iktidari ele gecirmesiyle sonuclandi Esad silahli kuvvetlerde burokraside ta ve yonetici elitte kilit gorevlere Nusayri sadiklarini atadi iktidari kendi ailesi icinde saglamlastirmak icin etkili bir Nusayri azinlik yonetimi kurdu Hafiz Esad in 2000 yilinda olumunden sonra oglu Bessar Esad Esad ailesine bir kisilik kultu etrafinda sekillenen devlet baskanligini ve siyasi sistemi miras birakti Esad ve Baas rejimi vatandaslarin ve siyasi mahkumlarin sik sik infaz edilmesi ve milyarlarca dolarlik yasa disi uyusturucu ticaretinin finanse edilmesi de dahil olmak uzere cok sayida insan haklari ihlali nedeniyle kinandi Mart 2011 den bu yana Suriye bolgedeki ve otesindeki bir dizi ulkenin askeri veya baska sekillerde mudahil oldugu cok tarafli bir ic savasin icinde 2020 itibariyla Suriye topraklarinda Esad yonetimine meydan okuyan uc siyasi olusum Suriye Gecici Hukumeti Suriye Kurtulus Hukumeti ve Rojava ortaya cikti Suriye 2016 2018 yillari arasinda Kuresel Baris Endeksi nde son sirada yer alarak savas nedeniyle dunyanin en siddetli ulkesi haline geldi Catismalar 570 000 den fazla insanin olumune yol acarken Esad yanlisi gucler toplam sivil kayiplarin 90 indan fazlasina neden oldu Savas ayni zamanda Suriye multeci krizine de yol acti 7 6 milyon ulke icinde yerinden edilmis insan Temmuz 2015 UNHCR sayisi ve 5 milyondan fazla multeci Temmuz 2017 UNHCR tarafindan kaydedildi oldugu tahmin edilen savas son yillarda nufus degerlendirmesini zorlastirmistir EtimolojiCesitli kaynaklar Suriye adinin MO 8 yuzyilda Luvi dilinde kullanilan Sura i teriminden ve antik Yunanca Syrioi Syrioi veya Syroi Syroi isimlerinden turetildigini ve her ikisinin de aslen Kuzey Mezopotamya daki bugunku Irak Assurayu dan Asurlular geldigini gostermektedir Ancak Seleukos Imparatorlugu ndan MO 323 150 itibaren bu terim Levant a da uygulandi ve bu noktadan sonra Yunanlar bu terimi Mezopotamya daki Suryaniler ile Levant taki Aramiler arasinda ayrim yapmadan kullandilar Ana akim modern akademik gorus Yunanca sozcugun nihayetinde Akadca Assur dan turetilen Ἀssyria Assyria ile iliskili oldugu argumanini guclu bir sekilde desteklemektedir Yunanca isim MO 8 yuzyil Cinekoy yazitinda kaydedilen Fenikece ʾsr Assur ʾsrym Asurlular a karsilik geliyor gibi gorunmektedir Bu kelimeyle ifade edilen bolge zaman icinde degismistir Klasik olarak Suriye Akdeniz in dogu ucunda guneyde Arabistan ve kuzeyde Anadolu arasinda yer alir Irak in bazi kisimlarini icerecek sekilde ic kesimlere uzanir ve Yasli Plinius un batidan doguya Kommagene ve Adiabene yi icerecek sekilde tanimladigi kuzeydoguda belirsiz bir sinira sahiptir Ancak Plinius un zamaninda bu buyuk Suriye Roma Imparatorlugu na bagli ancak siyasi olarak birbirinden bagimsiz bir dizi eyalete bolunmustu Daha sonra MS 135 te Filistin olarak yeniden adlandirilan Yahudiye gunumuz Israil Filistin Topraklari ve Urdun e karsilik gelen bolge en guneybatida modern Lubnan Sam ve Humus bolgelerine karsilik gelen MS 194 te kuruldu Coele Syria ya da Ici Bos Suriye ve nin guneyi TarihAntik Cag Kadin heykelcigi MO 5000 Suriye yaklasik MO 10 000 yilindan bu yana tarim ve hayvanciligin ilk kez gorulmeye basladigi Neolitik kulturun Canak Comlek Oncesi Neolitik A olarak bilinir merkezlerinden biriydi Neolitik donem kulturunun dikdortgen evleri ile temsil edilmektedir Canak comlek oncesi Neolitik donemde insanlar tas alci ve yanmis kirecten yapilmis kaplar kullandilar Anadolu dan gelen obsidyen aletlerin kesfi erken ticaretin kanitidir ve antik kentleri gec Neolitik ve Tunc Cagi nda onemli bir rol oynadi Arkeologlar Suriye deki uygarligin dunyanin en eski uygarliklarindan biri oldugunu belki de sadece Mezopotamya dakinden once geldigini gosterdi Bolgede kayitlara gecen en eski yerli uygarlik Suriye nin kuzeyinde bugunku Idlib yakinlarindaki Ebla Kralligi dir Ebla nin MO 3500 civarinda kuruldugu ve Mezopotamya devletleri Sumer Asur ve Akad in yani sira kuzeybatida Anadolu daki Hurriler ve Hattiler ile ticaret yaparak servetini kademeli olarak artirdigi anlasilmaktadir Kazilar sirasinda bulunan Firavun hediyeleri Ebla nin Misir la temasini dogrulamaktadir Ikinci Mari Kralligi nin krali MO 2300 civari Suriye den gelen en eski yazili metinlerden biri Ebla Veziri ile adli belirsiz bir krallik arasinda MO 2300 lerde yapilan bir ticaret anlasmasidir Akademisyenler Ebla dilinin Akadcadan sonra bilinen en eski yazili Sami dillerinden biri olduguna inanmaktadirlar Ebla dilinin son siniflandirmalari bu dilin Akadca ile yakindan iliskili bir oldugunu gosterdi Ebla Mari ile yapilan uzun bir savasla zayifladi ve Akadli Sargon ve torunu Naram Sin in fetihlerinin MO 23 yuzyilin ilk yarisinda Suriye uzerindeki Eblan egemenligine son vermesinin ardindan tum Suriye Mezopotamya Akad Imparatorlugu nun bir parcasi haline geldi MO 21 yuzyila gelindiginde Hurriler Suriye nin kuzey dogu bolgelerine yerlesirken bolgenin geri kalani Amorilerin hakimiyetindeydi Suriye Asur Babilli komsulari tarafindan Amurrularin Amoriler Ulkesi olarak adlandirildi Amorilerin Kuzeybati Sami dili Kenan dilleri arasinda en erken kanitlanan dildir Mari bu donemde yeniden ortaya cikmis ve Babilli Hammurabi tarafindan fethedilene kadar yeniden refaha kavustu Ugarit de bu donemde MO 1800 civarinda modern Lazkiye yakinlarinda ortaya cikti Ugaritce Kenan dilleriyle gevsek bir sekilde iliskili bir Sami diliydi ve dunyanin bilinen en eski alfabesi olarak kabul edilen sahipti Ugarit Kralligi MO 12 yuzyilda yagmaci Hint Avrupali Deniz Halklari tarafindan yikilincaya kadar ayakta kaldi ve Gec Bronz Cagi Cokusu olarak bilinen donemde benzer kralliklar ve devletler Deniz Halklari tarafindan ayni yikima ugradi Yamhad modern Halep iki yuzyil boyunca Kuzey Suriye ye hakim oldu ancak Dogu Suriye MO 19 ve 18 yuzyillarda I Samsi Ahad in Amori Hanedani tarafindan yonetilen Eski Asur Imparatorlugu ve Amoriler tarafindan kurulan Babil Imparatorlugu tarafindan isgal edildi Yamhad Mari tabletlerinde yakin dogunun en guclu devleti ve Babilli Hammurabi den daha fazla tebaaya sahip olarak tanimlandi Yamhad otoritesini Accana Hurri devletleri ve Firat Vadisi uzerinde Babil sinirlarina kadar dayatti Yamhad in ordusu Elam modern Iran sinirindaki e kadar sefere cikti Yamhad Ebla ile birlikte MO 1600 dolaylarinda Anadolu dan gelen Hint Avrupali Hititler tarafindan fethedildi ve yok edildi Bu zamandan itibaren Suriye Hitit Imparatorlugu Mitanni Imparatorlugu Misir Imparatorlugu ve daha az derecede Babil olmak uzere cesitli yabanci imparatorluklarin savas alani haline geldi Misirlilar baslangicta guneyin buyuk bolumunu Hititler ve Mitanniler ise kuzeyin buyuk bolumunu isgal ettiler Ancak Asurlular sonunda ustunlugu ele gecirerek Mitanni Imparatorlugu nu yiktilar ve daha once Hitit ve Babil in elinde bulunan genis topraklari ilhak ettiler Firavun III Thutmose ye hediyeler getiren Suriyeliler mezarinda tasvir edildigi sekliyle MO 1450 civari gercek resim ve yorumsal cizim Sefleri olarak etiketlenmislerdir MO 14 yuzyil civarinda doguda Babil ile basarisiz bir catismaya giren yari gocebe ve daha onceki Amorilerin yerini alan konusan Aramiler gibi cesitli Sami halklar bolgede ortaya ciktilar Onlar da Asurular ve Hititler tarafindan yuzyillar boyunca boyunduruk altinda tutulmuslardi Misirlilar Bati Suriye nin kontrolu icin Hititlerle savasti bu savas MO 1274 te Kades Muharebesi ile doruk noktasina ulasti Bati MO 1200 lerde yikilana kadar Hitit Imparatorlugu nun bir parcasi olarak kalirken Dogu Suriye buyuk olcude MO 1114 1076 yillari arasinda I Tiglat Pileser doneminde batinin buyuk bolumunu de ilhak eden Orta Asur Imparatorlugu nun bir parcasi oldu MO 11 yuzyilin sonlarinda Hititlerin yikilmasi ve Asur un gerilemesiyle birlikte Arami kabileleri ic bolgelerin cogunda kontrolu ele gecirerek Hama ve gibi devletler kurdular Bu noktadan sonra bolge Aramea ya da olarak anilmaya baslandi Sami Aramiler ile Hint Avrupa kokenli Hititlerin kalintilari arasinda da bir sentez yasandi ve Kuzeyorta Aram Suriye ve Guneyorta Anadolu modern Turkiye merkezli Palistin Karkamis ve Sam al gibi bir dizi Gec Hitit devleti kuruldu Fenike Tapinagi Fenikeliler olarak bilinen Kenanli bir grup MO 13 yuzyildan itibaren Suriye kiyilarina ve ayrica Lubnan ve kuzey Filistin e hakim oldular ve Simyra Arvad Ramitha ve gibi sehir devletleri kurdular Bu kiyi bolgelerinden Malta Sicilya Iber Yarimadasi modern Ispanya ve Portekiz ve Kuzey Afrika kiyilarinda koloniler kurmak ve en onemlisi MO 9 yuzyilda buyuk bir sehir devleti olan Kartaca yi modern Tunus ta kurmak da dahil olmak uzere etkilerini Akdeniz e yaydilar ve cok daha sonra Roma Imparatorlugu na rakip olan buyuk bir imparatorlugun merkezi haline geldiler Suriye ve Yakin Dogu nun bati yarisi daha sonra buyuk Yeni Asur Imparatorlugu nun MO 911 MO 605 eline gecti Asurlular imparatorluklarinin ortak dili olarak tanittilar Bu dil MS 7 ve 8 yuzyillardaki Arap Islam fethine kadar Suriye de ve tum Yakin Dogu da baskin olarak kalacak ve Hristiyanligin yayilmasi icin bir arac olacakti Asurlular Suriye ve Lubnan daki kolonilerine adini verdiler Asur egemenligi Asurlularin bir dizi acimasiz ic savasta kendilerini buyuk olcude zayiflatmalarinin ardindan Medler Babilliler Keldaniler Persler Iskitler ve Kimmerlerin saldirilariyla sona erdi Asur un dususu sirasinda Iskitler Suriye nin buyuk bir bolumunu yakip yikti ve yagmaladilar Asur ordusunun son direnisi MO 605 yilinda kuzey Suriye deki Karkamis ta oldu Asur Imparatorlugu nu Yeni Babil Imparatorlugu MO 605 MO 539 izledi Bu donemde Suriye Babil ile bir baska eski Asur kolonisi olan Misir arasinda bir savas alani haline geldi Babilliler Asurlu akrabalari gibi Misir a karsi zafer kazandilar Klasik Antik Cag Savastan once Palmira antik kenti Gunumuz Suriye sini olusturan topraklar Yeni Babil Imparatorlugu nun bir parcasiydi ve MO 539 yilinda Ahamenis Imparatorlugu tarafindan ilhak edildi Buyuk Kiros liderligindeki Ahamenis Persleri imparatorluklarinin diplomatik dillerinden biri olarak MO 539 MO 330 ve Aram Suriye nin yeni satrapligi nin Suryanice adini korudular Suriye daha sonra Buyuk Iskender tarafindan yonetilen Yunan Makedon Imparatorlugu tarafindan MO 330 civarinda fethedildi ve sonuc olarak Yunan Seleukos Imparatorlugu nun MO 323 MO 64 Koele Suriye eyaleti oldu Seleukos krallari kendilerini Suriye Krali olarak adlandirdilar ve Antakya sehri 240 yilindan itibaren baskent oldu Boylece bolgeye Suriye adini verenler Yunanlar oldu Aslen Mezopotamya nin Irak kuzeyindeki Asur kelimesinin Hint Avrupa dilindeki bozulmus hali olan bu terimi Yunanlar sadece Asur un kendini degil ayni zamanda yuzyillar boyunca Asur egemenligi altinda kalmis olan batidaki topraklari tanimlamak icin de kullandilar Boylece Greko Romen dunyasinda hem Suriye deki Aramiler hem de dogudaki Mezopotamya daki gunumuz Irak i kendi baslarina farkli halklar olmalarina ragmen Suriyeliler ya da Suryaniler olarak anildilar ki bu karisiklik modern dunyada da devam edecekti Nihayetinde guney Seleukos Suriyesi nin bazi kisimlari Helenistik Imparatorluk un yavas yavas dagilmasiyla birlikte Yahudiye Hasmonayimleri tarafindan ele gecirildi Suriye Suriye halki tarafindan Seleukoslar ve Romalilardan kurtarici olarak karsilanan Ermeni krali Buyuk Tigran in fetihleriyle MO 83 ten itibaren kisa bir sure Ermeni kontrolu altina girdi Ancak Roma Imparatorlugu nun generallerinden Buyuk Pompeius Suriye ye giderek baskent Antakya yi ele gecirdi ve MO 64 yilinda Suriye yi bir Roma eyaleti haline getirerek bolgede yirmi yil suren Ermeni kontrolune son verdi Roma yonetimi altinda zenginlesen Suriye Ipek Yolu uzerinde stratejik bir konuma sahip oldugundan buyuk bir zenginlik ve onem kazandi bu da onu rakip Romalilar ve Farslar icin bir savas alani haline getirdi Bugunku Suriye nin Arabia eyaletinde bulunan Palmira 2 yuzyilda Suriye nin kuzeyinde Aramice konusan zengin ve bazen de guclu bir krallik olarak ortaya cikti Palmira sehri Roma imparatorlugunun en zenginlerinden biri haline getiren bir ticaret agi kurdu Nihayetinde MS 3 yuzyilin sonlarinda Palmira Krali Sasani Imparatoru I Sapur u yenerek Roma nin dogusunun tamamini kontrol ederken halefi ve dul esi Zenobia MS 273 te Roma kontrolu altina girmeden once kisa bir sure Misir Suriye Filistin Anadolu nun buyuk bir kismi Yehuda ve Lubnan i fetheden Palmira Imparatorlugu nu kurdu Kuzey Mezopotamya Asur kralligi Adiabene Roma tarafindan fethedilmeden once MS 10 ile MS 117 yillari arasinda Kuzeydogu Suriye bolgelerini kontrol etti Aramice dili Antik Britanya daki Hadrian Duvari na kadar cok uzaklarda Kalesi nde bir Palmira gocmeni tarafindan yazilmis bir yazitla bulundu Suriye nin kontrolu Roma Imparatorlugu nun ikiye bolunmesiyle birlikte Romalilardan Bizanslilara gecti Bizans Imparatorlugu nun en parlak doneminde Suriye nin buyuk olcude Aramice konusan nufusu muhtemelen 19 yuzyila kadar bir daha asilamadi MS 7 yuzyildaki Arap Islam Fethi nden once nufusun buyuk bir kismi Arami ydi ancak Suriye ayni zamanda Yunan ve Roma yonetici siniflarina da ev sahipligi yapiyordu Suryaniler hala kuzey doguda Fenikeliler kiyilarda yasiyordu ve Yahudi ve Ermeni topluluklari da buyuk sehirlerde mevcuttu Nabatiler ve Lahmiler ve Gassaniler gibi Islam oncesi Araplar Guney Suriye collerinde yasiyorlardi ana din olarak benimsenmisti ancak digerleri hala Yahudilik Mitraizm Maniheizm Greko Romen dini Kenan dini ve Mezopotamya dinini takip ediyorlardi Suriye nin buyuk ve mureffeh nufusu ozellikle MS 2 ve 3 yuzyillarda Suriye yi Roma ve Bizans eyaletlerinin en onemlilerinden biri haline getirdi Klasik Antik Cag da onemli bir ticaret merkezi ve Suriye nin en mureffeh sehirlerinden biri olan Epemiye antik kenti Suriyeliler doneminde onemli olcude guc sahibi oldular Ailenin reisi ve Imparator Septimius Severus un esi olarak Roma imparatoricesi ailesi tanri El Gabal in rahipligi uzerinde kalitsal haklara sahip olan Emesa gunumuzde Humus sehrinden bir Suriyeli olan Julia Domna ydi Kendisi gibi Suriyeli Arap olan buyuk yegenleri de Roma imparatoru olacakti bunlardan ilki Elagabalus ikincisi ise kuzeni Alexander Severus tu Suriyeli olan bir baska Roma imparatoru da Roma Arabistani nda dogan Arap Philip ti Marcus Julius Philippus 244 ten 249 a kadar imparatorluk yapti ve Ucuncu Yuzyil Krizi sirasinda kisa bir sure hukum surdu Hukumdarligi sirasinda memleketi Philippopolis e gunumuzde odaklandi ve sehri gelistirmek icin cogu olumunden sonra durdurulan bircok insaat projesi baslatti Suriye Hristiyanlik tarihinde onemli bir yere sahiptir Havari Pavlus olarak bilinen Tarsuslu Saulus nda din degistirmis ve misyonerlik seyahatlerinin cogunu gerceklestirdigi antik Suriye deki Antakya da Hristiyan Kilisesi nin onemli bir figuru olarak ortaya cikmistir Orta Cag Muhammed in Suriye halki ve kabileleriyle ilk etkilesimi Temmuz 626 da sirasinda oldu ve takipcilerine Duma yi istila etmelerini emretti cunku Muhammed oradaki bazi kabilelerin kervan soygununa karistigi ve Medine ye saldirmaya hazirlandigi istihbaratini aldi William Montgomery Watt birincil kaynaklarda cok az yer almasina ragmen bunun Muhammed in o donemde duzenledigi en onemli sefer oldugunu iddia etmektedir Dumet ul Cendel Medine ye 800 kilometre uzakliktaydi ve Watt Suriye ile iletisiminin ve Medine ye ikmalinin kesintiye ugramasi olasiligi disinda Muhammed icin acil bir tehdit olmadigini soylemektedir Watt Muhammed in olumunden sonra meydana gelen genislemenin bir kismini zaten ongordugunu varsaymak caziptir der ve birliklerinin hizli yuruyusunun bunu duyan herkesi etkilemis olmasi gerektigini soyler de bu seferin Muhammed in 1000 adamiyla birlikte Suriye sinirlarina ulasmasi uzak kabilelerin artik Muhammed in adini ogrenmesi ve Muhammed in siyasi ufkunun genislemesi acisindan onemli olduguna inanmaktadir Yedinci yuzyilin baslarinda insa edilen Kasru l hayri l garbi de Emevi freski MS 640 yilina gelindiginde Suriye Halid bin Velid liderligindeki Arap Rasidin ordusu tarafindan fethedildi Yedinci yuzyilin ortalarinda o zamanlar imparatorlugun hukumdari olan Emevi Hanedani Imparatorluk un baskentini Sam a tasidi Daha sonraki Emevi yonetimi sirasinda ulkenin gucu azaldi bunun baslica nedeni totaliterlik yolsuzluk ve bunun sonucunda meydana gelen devrimlerdi Emevi Hanedani daha sonra 750 yilinda imparatorlugun baskentini Bagdat a tasiyan Abbasi Hanedani tarafindan devrildi Emevi yonetimi altinda resmilesen Arapca Bizans donemindeki Yunanca ve Aramice nin yerini alarak baskin dil haline geldi 887 yilinda Misir kokenli Tolunogullari Suriye yi Abbasilerden aldi ve daha sonra yerlerini once Misir kokenli Ihsidiler ve daha sonra da Seyfu d Devle tarafindan kurulan Halep kokenli Hamdaniler aldi 1299 Vadi el Haznedar Muharebesi Gazan komutasindaki Mogollar Memlukleri yendi Suriye nin bazi bolumleri Hacli Seferleri sirasinda MS 1098 ve 1189 yillari arasinda Fransiz Ingiliz Italyan ve Alman derebeyleri tarafindan ele gecirildi ve aralarinda Suriye deki baslica Antakya Prensligi nin de bulundugu Hacli devletleri olarak biliniyordu Kiyidaki daglik bolge Hacli Devletleri ile aralikli olarak catismalar ve ateskesler yasayan ve Hashasiler olarak adlandirilan Nizari Ismailileri tarafindan da kismen isgal edildi Tarihin ilerleyen donemlerinde Nizariler yenilenen Frank dusmanliklariyla karsilastiklarinda Eyyubilerden zamaninda yardim aldilar Bir yuzyil suren Selcuklu egemenliginden sonra Suriye Misir daki Eyyubi Hanedani nin kurucusu Kurt Selahaddin tarafindan buyuk olcude fethedildi 1175 1185 Halep Ocak 1260 ta Sam ise Mart ayinda Hulagu nun Mogollarinin eline gecti ancak Hulagu bir veraset anlasmazligiyla ugrasmak uzere Cin e donmek icin saldirisini durdurmak zorunda kaldi Birkac ay sonra Memlukler Misir dan bir orduyla geldi ve Celile deki Ayn Calut Muharebesi nde Mogollari yendi Memluk lideri Baybars Sam i vilayet baskenti yapti O oldugunde iktidar Kalavun tarafindan ele gecirildi Bu arada adinda bir emir kendini Sam in hukumdari ilan etmeye calismis ancak 21 Haziran 1280 de Kalavun tarafindan yenilgiye ugratilmis ve Kuzey Suriye ye kacmistir Mogol bir kadinla evlenmis olan el Eskar Mogollardan yardim istedi Ilhanli Mogollari Ekim 1280 de Halep i aldilar ancak Kalavun el Eskar i kendine katilmaya ikna etti ve 29 Ekim 1281 de Memlukler tarafindan kazanilan Ikinci Humus Muharebesi nde Mogollara karsi savastilar 1400 yilinda Musluman Turk Mogol fatihi Timurlenk Halep i yagmalayarak Suriye yi istila etti ve Memluk ordusunu yendikten sonra Sam i ele gecirdi Semerkant a surulen zanaatkarlar disinda kent sakinleri katledildi Timur ayrica Arami ve Suryani Hristiyan nufusa yonelik ozel katliamlar gerceklestirerek sayilarini buyuk olcude azaltti 15 yuzyilin sonunda Avrupa dan Uzak Dogu ya giden bir deniz yolunun kesfedilmesi Suriye uzerinden gecen bir kara ticaret yoluna olan ihtiyaci sona erdirdi Suriyeli kadinlar 1683Osmanli Suriyesi 1516 yilinda Osmanli Imparatorlugu Misir Memluk Sultanligi ni istila ederek Suriye yi fethetti ve Imparatorluk a dahil etti Osmanli sistemi Suriyeliler icin kulfetli degildi cunku Turkler Kur an in dili olarak Arapcaya saygi duyuyor ve inancin savunuculugunu kabul ediyorlardi Sam Mekke nin baslica antreposu haline getirildi ve bu nedenle Mekke ye hacca giden sayisiz haci adayinin yararli sonuclari sayesinde Muslumanlar icin kutsal bir nitelik kazandi 1803 Cedid Atlas Osmanli Suriyesi ni sari renkte Es Sam olarak gosteriyor Osmanli yonetimi baris icinde bir arada yasamayi saglayan bir sistem izlemistir Her etnik dinsel azinlik Arap Sii Musluman Arap Sunni Musluman Arami Suryani Ortodoks Rum Ortodoks Maruni Hristiyanlar Suryani Hristiyanlar Ermeniler Kurtler ve Yahudiler bir millet olusturuyordu Her cemaatin dini lideri tum kisisel statu yasalarini yonetiyor ve bazi sivil islevleri de yerine getiriyordu 1831 de Misirli Ibrahim Pasa Imparatorluk a olan sadakatinden vazgecerek Osmanli Suriyesi ni istila etti ve Sam i ele gecirdi Kisa sureli yonetimi sirasinda bolgenin demografik ve sosyal yapisini degistirmeye calisti ovalarini doldurmak icin binlerce Misirli koyluyu getirdi Yafa yi yeniden insa etti ve burayi bolgesel bir baskente donusturmeyi amaclayan deneyimli Misirli askerlerle doldurdu koylu ve Durzi isyanlarini bastirdi ve sadik olmayan asiret uyelerini surgun etti Ancak 1840 yilina gelindiginde bolgeyi Osmanlilara geri teslim etmek zorunda kaldi 1864 ten itibaren Osmanli Suriyesi nde Tanzimat reformlari uygulanarak Halep Deyr i Zor Beyrut ve Sam vilayetleri olusturuldu Cebel i Lubnan Sancagi kuruldu ve kisa bir sure sonra Kudus Sancagi na ayri bir statu verildi Halep yakinlarinda tehcir edilen Ermeniler 1915 Birinci Dunya Savasi sirasinda Osmanli Imparatorlugu Almanya ve Avusturya Macaristan Imparatorlugu nun yaninda savasa girdi Nihayetinde yenilgiye ugradi ve tum Yakin Dogu nun kontrolunu Britanya Imparatorlugu ve Fransa Imparatorlugu na kaptirdi Catisma sirasinda Osmanlilar ve muttefikleri tarafindan yerli Hristiyan halklara karsi Ermeni Kirimi ve Suryani Kirimi uygulandi Osmanli Suriyesi ndeki Deyrizor bu olum yuruyuslerinin son noktasiydi Birinci Dunya Savasi nin ortasinda iki Itilaf Devleti diplomati Fransiz Francois Georges Picot ve Ingiliz Mark Sykes 1916 tarihli Sykes Picot Anlasmasi nda Osmanli Imparatorlugu nun savas sonrasi kendi nufuz bolgelerine bolunmesi konusunda gizlice anlasti Baslangicta iki bolge Urdun den Iran a kadar neredeyse duz bir cizgi halinde uzanan bir sinirla ayrilmisti Ancak savasin bitiminden hemen once Musul bolgesinde petrol bulunmasi 1918 de Fransa ile bu bolgenin Irak a donusecek olan Ingiliz nufuz bolgesine birakilmasi icin bir kez daha yol acti Ara vilayet Deyrizor un kaderi belirsiz kaldi Arap milliyetcileri tarafindan Suriye ye baglanmasiyla sonuclandi Bu sinir Suriye 1920 de Milletler Cemiyeti mandasi oldugunda uluslararasi alanda tanindi ve bugune kadar degismedi Fransiz Mandasi Devlet Baskani Hasim el Etasi nin 1936 yilinda goreve baslamasi 1920 de Hasimi ailesinden I Faysal yonetiminde kisa omurlu bagimsiz bir Suriye Kralligi kuruldu Ancak Faysal in Suriye uzerindeki hakimiyeti sadece birkac ay sonra Meyselun Muharebesi nin ardindan sona erdi San Remo Konferansi nda Milletler Cemiyetinin Suriye nin bir Fransiz mandasi altina alinmasini onermesinin ardindan Fransiz birlikleri ayni yil Suriye yi isgal etti Sekreteri de Caix e gore General Gouraud nun onunde iki secenek vardi Ya var olmayan bir Suriye ulusu insa etmek onu hala bolen ucurumlari yumusatmak ya da bu bolunmelerin verdigi hakemligimizi gerektiren tum olgulari gelistirmek ve surdurmek De Caix sadece ikinci secenegin beni ilgilendirdigini soylemeliyim diye ekledi Gouraud nun yaptigi da buydu 1925 yilinda Sultan el Atras Durzi Dagi nda patlak veren ve tum Suriye ile Lubnan in bazi bolgelerine yayilan bir isyana onderlik etti El Atras Fransizlara karsi 21 Temmuz 1925 teki 2 3 Agustos 1925 teki ve Salkhad ve Suveyda muharebeleri basta olmak uzere bircok muharebe kazandi Fransa Fas ve Senegal den binlerce asker gondererek bircok sehrin Fransizlar tarafindan geri alinmasini sagladi ancak direnis 1927 baharina kadar surdu Fransizlar Sultan el Atras i idama mahkum etti ancak isyancilarla birlikte Trans Urdun e kacti ve sonunda affedildi Suriye Fransa Antlasmasi nin imzalanmasinin ardindan 1937 de Suriye ye dondu 1920 lerde Fransiz somurge yonetimine karsi Buyuk Suriye Isyani sirasinda Guta daki Suriyeli isyancilar Suriye ve Fransa Eylul 1936 da bir bagimsizlik antlasmasi muzakere etti ve Hasim el Etasi modern Suriye Cumhuriyeti nin ilk cisimlesmesi altinda secilen ilk devlet baskani oldu Ancak Fransiz Yasama Meclisi antlasmayi onaylamayi reddettigi icin antlasma hicbir zaman yururluge girmedi Ikinci Dunya Savasi sirasinda 1940 yilinda Fransa nin dusmesiyle birlikte Suriye Ingilizler ve Ozgur Fransa Temmuz 1941 de Suriye Lubnan Savasi nda ulkeyi isgal edene kadar Vichy Fransasi nin kontrolu altina girdi Suriyeli milliyetcilerin ve Ingilizlerin devam eden Fransizlari Nisan 1946 da birliklerini tahliye etmeye zorladi ve ulkeyi manda sirasinda kurulan cumhuriyetci bir hukumetin eline birakti Bagimsiz Suriye Cumhuriyeti Bagimsizliktan 1960 larin sonuna kadar Suriye siyasetine calkantilar hakim oldu Mayis 1948 de Suriye kuvvetleri diger Arap devletleriyle birlikte Filistin i istila etti ve Yahudi yerlesimlerine saldirdi Devlet Baskani Sukri el Kuvvetli cephedeki birliklerine Siyonistleri yok etmeleri talimatini verdi Istilanin amaci Israil Devleti nin kurulmasini engellemekti Bu amacla Suriye hukumeti silahli kuvvetlerini ve askeri istihbarat yeteneklerini gelistirmek icin aralarinda Schutzstaffel in eski uyelerinin de bulundugu eski Nazileri aktif bir sekilde ise alma surecine girdi Bu savastaki yenilgi Mart 1949 da Albay Husnu Zaim tarafindan gerceklestirilen ve Ikinci Dunya Savasi nin baslangicindan bu yana Arap dunyasindaki ilk askeri darbe olarak tanimlanan Suriye Darbesini tetikleyen faktorlerden biriydi Bunu kisa sure sonra Albay Sami el Hinnavi nin bir baska darbesi izledi ve kendi de ayni yil icinde Albay Edib Cicekli tarafindan gorevden alindi Cicekli sonunda cok partililigi tamamen ortadan kaldirdi ancak kendi de 1954 Darbesi yle devrildi ve parlamenter sistem yeniden kuruldu Ancak bu zamana kadar guc giderek artan bir sekilde ordu ve guvenlik kurumlarinda yogunlasmisti Parlamenter kurumlarin zayifligi ve ekonominin kotu yonetimi huzursuzluga ve Nasircilik ve diger ideolojilerin yukselisine yol acti Toplumun hosnutsuz unsurlarini temsil eden cesitli Arap milliyetcisi Suriye milliyetcisi ve sosyalist hareketler icin verimli bir zemin vardi Bunlarin arasinda radikal reform talep eden dini azinliklar da vardi Kasim 1956 da Suveys Krizi nin dogrudan bir sonucu olarak Suriye Sovyetler Birligi ile bir anlasma imzaladi Bu anlasma askeri techizat karsiliginda hukumet icinde komunist etkiye bir dayanak sagladi Bunun uzerine Turkiye Suriye nin askeri teknolojisindeki bu guc artisindan endise duymaya basladi zira Suriye nin Iskenderun u geri alma girisiminde bulunmasi mumkun gorunuyordu Sadece Birlesmis Milletlerdeki hararetli tartismalar savas tehdidini azaltti 1961 de Halep 1 Subat 1958 de Suriye Devlet Baskani Sukri el Kuvvetli ve Misir lideri Nasir Misir ve Suriye nin birleserek Birlesik Arap Cumhuriyeti ni kurduklarini acikladilar ve Suriye deki tum siyasi partiler ve komunistler acik faaliyetlerini durdurdular Bu arada partinin zayif konumu ve birligin giderek kirilganlasmasindan endise duyan bir grup Suriyeli Baasci subay gizli bir Askeri Komite kurmaya karar verdi ilk uyeleri Yarbay Muhammed Umran Binbasi Salah Cedid ve Yuzbasi Hafiz Esad di Suriye bir darbenin ardindan 28 Eylul 1961 de Misir ile olan birlikten ayrildi Baasci Suriye 1961 deki darbenin ardindan gelen istikrarsizlik 8 Mart 1963 teki Baas Darbesi yle doruga ulasti Iktidar Misel Eflak ve Selahaddin el Bitar liderligindeki Arap Sosyalist Baas Partisi uyeleri tarafindan ele gecirildi Yeni Suriye kabinesi Baas uyelerinin hakimiyetindeydi 23 Subat 1966 da Askeri Komite parti ici bir darbe gerceklestirerek Baskan Emin el Hafiz i hapse atti ve 1 Mart ta bolgeselci sivil bir Baas hukumeti atadi Nureddin el Etasi resmi devlet baskani olmasina ragmen Salah Cedid 1966 dan Kasim 1970 te o sirada savunma bakani olan Hafiz Esad tarafindan gorevden alinana kadar Suriye nin etkin yoneticisi oldu Darbe orijinal pan Arap Baas Partisi icinde bir bolunmeye yol acti Irak liderliginde bir Baas hareketi 1968 den 2003 e kadar Irak i yonetti ve Suriye liderliginde bir Baas hareketi kuruldu 1967 nin ilk yarisinda Suriye ve Israil arasinda dusuk yogunluklu bir savas durumu vardi Israil in de toprak islemesi konusundaki anlasmazlik Israil ve Suriye arasinda yol acti Misir ve Israil arasinda Alti Gun Savasi patlak verdiginde Suriye de savasa katildi ve Israil e saldirdi Savasin son gunlerinde Israil dikkatini Suriye ye cevirdi ve 48 saatten kisa bir sure icinde Golan Tepeleri nin ucte ikisini ele gecirdi Bu yenilgi Cedid ve Esad arasinda bundan sonra atilacak adimlar konusunda bir bolunmeye neden oldu Kuneytire koyu Israil in Haziran 1974 te once buyuk olcude yikilmistir Parti aygitini kontrol eden Cedid ile orduyu kontrol eden Esad arasinda anlasmazlik ortaya cikti Urdun le yasanan Kara Eylul catismalari sirasinda FKO ye yardim icin gonderilen Suriye guclerinin 1970 te geri cekilmesi bu anlasmazligi yansitiyordu Iktidar mucadelesi Hafiz Esad in hukumetin guclu adami olmasini saglayan kansiz bir askeri darbe olan Kasim 1970 Suriye Duzeltici Devrimi ile doruga ulasti 6 Ekim 1973 te Suriye ve Misir Israil e karsi Yom Kippur Savasi ni baslatti Israil Savunma Kuvvetleri Suriye nin ilk kazanimlarini tersine cevirdi ve Suriye topraklarinin derinliklerine dogru ilerledi Lubnan Ic Savasi nda askeri durum 1983 Yesil 1970 lerin sonunda Musluman Kardesler in baslattigi Islamci ayaklanma hukumeti hedef aldi Islamcilar sivillere ve gorevde olmayan askeri personele saldiriyor guvenlik gucleri de misilleme saldirilarinda sivilleri olduruyordu Ayaklanma 1982 Hama Katliami nda doruk noktasina ulasmis yaklasik 10 000 ile 40 000 kisi duzenli Suriye Ordusu birlikleri tarafindan oldurulmustu Suriye hem diger Arap devletleri hem de Bati dunyasi ile iliskilerinde onemli bir degisiklik yaparak Saddam Huseyin e karsi ABD liderligindeki Korfez Savasi na katildi Suriye 1991 deki cok tarafli Madrid Konferansi na katildi ve 1990 larda Israil ile muzakerelere giristi Bu muzakereler basarisizlikla sonuclandi ve Devlet Baskani Hafiz Esad in Mart 2000 de donemin ABD Baskani Bill Clinton ile Cenevre de yaptigi gorusmeden bu yana baska dogrudan Suriye Israil gorusmesi yapilmadi Suriye Ic Savasi ndaki askeri durum sik guncellenen harita Suriye Arap Cumhuriyeti tarafindan kontrol ediliyor Kuzey ve Dogu Suriye Ozerk Yonetimi Rojava SDG tarafindan kontrol ediliyor Rojava KDSOY ve Suriye Arap Cumhuriyeti tarafindan kontrol ediliyor Suriye Gecici Hukumeti SMO ve Turk Silahli Kuvvetleri kontrol ediliyor ve Amerika Birlesik Devletleri Silahli Kuvvetleri tarafindan kontrol ediliyor Islam Devleti ISID tarafindan kontrol ediliyor Suriye Kurtulus Hukumeti HTS tarafindan kontrol ediliyor Daha ayrintili etkilesimli bir harita icin bkz Hafiz Esad 10 Haziran 2000 tarihinde oldu Oglu Bessar Esad rakipsiz girdigi bir secimde devlet baskani secildi Onun secilmesi Sam Bahari nin ve reform umutlarinin dogusuna taniklik etti ancak 2001 sonbaharinda yetkililer hareketi bastirdi ve onde gelen entelektuellerinden bazilarini hapsetti Bunun yerine reformlar bazi piyasa reformlariyla sinirli kaldi 5 Ekim 2003 te Israil Islami Cihad uyeleri icin terorist egitim tesisi oldugu iddiasiyla Sam yakinlarindaki Mart 2004 te Suriyeli Kurtler ve Araplar kuzeydogudaki Kamisli kentinde catistilar Kamisli ve Hasake sehirlerinde ayaklanma belirtileri goruldu 2005 yilinda Suriye Lubnan daki askeri varligina son verdi 6 Eylul 2007 de Israilli oldugundan suphelenilen yabanci savas ucaklarinin Kuzey Koreli teknisyenler tarafindan insa edilmekte olan supheli bir nukleer reaktore karsi Orchard Operasyonu nu gerceklestirdigi bildirildi Mevcut siyasi durum 2011 den gunumuze Suriye Ic Savasi Devam etmekte olan Suriye Ic Savasi Arap Bahari devrimlerinden esinlenmistir 2011 yilinda bariscil protestolar zinciri olarak baslamis ardindan Suriye Ordusu tarafindan bastirildigi iddia edilmistir Temmuz 2011 de ordudan ayrilanlar Ozgur Suriye Ordusunun kuruldugunu ilan etti ve savasci birlikler olusturmaya basladilar Muhalefet Sunni Muslumanlarin hakimiyetindeyken hukumetin onde gelen isimleri genellikle Nusayrilerle iliskilendiriliyor Savas ayni zamanda isyanci gruplari ISID ve el Nusra ve cesitli de icermekte ve Suriye de bir vekalet savasi oldugu iddialarina yol acmaktadir Birlesmis Milletler de dahil olmak uzere cesitli kaynaklara gore Haziran 2013 itibariyla 11 000 i cocuk olmak uzere 100 000 kadar insan oldurulmustur Siddetten kacmak icin 4 9 milyon Suriyeli multeci komsu ulkeler Urdun Irak Lubnan ve Turkiye ye kacti Tahminen 450 000 Suriyeli Hristiyan evlerini terk etti guncellenmeli BM ye gore Ekim 2017 itibariyla savasta 400 000 kisinin oldugu tahmin edilmektedir Eylul 2022 de yeni bir BM raporu Suriye Ic Savasi nin yeniden alevlenme tehlikesiyle karsi karsiya oldugunu belirtti BM ayrica 2022 nin ilk yarisinda hicbir malzeme ulastiramadigini da belirtti Mevcut catismalar 2022 itibariyla baslica dis askeri tehdit ve catismalar birincisi ISID ile devam eden catisma ikincisi ise genel olarak Kurt gruplari ozel olarak da Rojava yi vurmak amaciyla Suriye nin kuzeydogu bolgelerinin Turk gucleri tarafindan istila edilebilecegine dair suregelen endiselerdir Rojava hukumeti tarafindan hazirlanan resmi bir raporda Turkiye destekli milislerin Rojava bolgesi ve hukumeti icin ana tehdit oldugu belirtilmistir Mayis 2022 de Turk ve Suriyeli muhalif yetkililer Turk Silahli Kuvvetleri ve Turkiye nin destekledigi bazi milislerin cogunlugunu YPG YPJ nin olusturdugu SDG ye karsi yeni bir operasyon planladigini soylediler Turkiye Cumhurbaskani Erdogan yaptigi aciklamada yeni operasyonun Turkiye nin Suriye siniri boyunca 30 kilometre genisliginde guvenli bolgeler olusturma cabalarini yeniden baslatacagini soyledi Operasyon Firat in batisindaki Tel Rif at ve Menbic bolgeleri ile daha dogudaki diger alanlari hedefliyor Bu arada Ankara operasyon konusunda Moskova ile gorusuyor Cumhurbaskani Erdogan 8 Agustos 2022 de operasyon konusundaki kararliligini yinelemisti Buyuk ekonomik kriz 10 Haziran 2020 de yuzlerce protestocu Suveyda sokaklarinda ust uste dort gun boyunca Suriye lirasinin bir onceki hafta dolar karsisinda 3000 e dusmesiyle ulke ekonomisinin cokusunu protesto etti 11 Haziran da Basbakan Imad Hamis kotulesen ekonomik kosullar nedeniyle hukumet karsiti protestolarin ortasinda Devlet Baskani Bessar Esad tarafindan gorevden alindi Suriye para biriminin yeni dip seviyeleri ve yaptirimlardaki dramatik artis Esad hukumetinin hayatta kalmasi konusunda yeni endiseler dogurmaya basladi Analistler Lubnan daki mevcut bankacilik krizinin cozumunun Suriye de istikrarin yeniden tesis edilmesi acisindan hayati onem tasiyabilecegini belirtiyor Bazi analistler Esad in iktidari kaybetmenin esiginde olabilecegine dair endiselerini dile getirmeye basladilar ancak rejimde yasanacak boyle bir cokus siyasi ya da ekonomik kosullarda bir iyilesmeden ziyade kitlesel bir kaosla sonuclanabilecegi icin kosullarin daha da kotulesmesine neden olabilirdi Rusya Suriye de ana askeri catismanin yasandigi bolgelerdeki etkisini ve askeri rolunu genisletmeye devam etti Analistler ABD kapsaminda uygulanacak yeni agir yaptirimlarin Suriye ekonomisini harap edebilecegini toparlanma sansini yok edebilecegini bolgesel istikrari bozabilecegini ve tum bolgeyi istikrarsizlastirmaktan baska bir ise yaramayacagini belirtiyorlar Ilk yeni yaptirimlar 17 Haziran 2020 de yururluge girdi Agustos ayinda uc farkli grupta ek yaptirimlar uygulandi Gida bulmanin zorlastigi ulke ekonomisinin ciddi baski altinda oldugu ve yaptirimlar nedeniyle tum rejimin cokebilecegi yonundeki haberler giderek artti 2022 yili baslarinda Suriye yaptirimlar ve diger ekonomik baskilar nedeniyle hala buyuk bir ekonomik krizle karsi karsiyaydi Suriye hukumetinin halka yonelik yardimlari ve temel hizmet ve programlari karsilama kabiliyeti konusunda bazi supheler vardi BM Suriye nin yakin gelecekte nufusunu besleyebilmesinin onunde buyuk sorunlar oldugunu bildirdi Suriye halkinin refahi icin olumlu olabilecek bir isaret olarak birkac Arap ulkesi Suriye ile iliskileri normallestirmek ve Suriye ye enerji tedariki saglamak uzere bir anlasma yapmak icin caba gostermeye basladi Urdun un onculuk ettigi bu cabaya diger bazi Arap ulkeleri de dahil oldu CografyaSuriye 32 ve 38 K enlemleri ile 35 ve 43 D boylamlari arasinda yer alir Iklim nemli Akdeniz kiyisindan yari kurak bozkir bolgesine ve doguda kurak cole kadar degisiklik gosterir Akdeniz i cevreleyen kuzeybati kismi oldukca yesil olmasina ragmen ulke cogunlukla kurak platolardan olusmaktadir Kuzeydogudaki El Cezire ve guneydeki Havran onemli tarim alanlaridir Suriye nin en onemli nehri olan Firat ulkenin dogusundan gecmektedir Suriye uygarligin besigi olarak adlandirilan bolgeyi olusturan on bes devletten biridir Topraklari Arap levhasinin kuzeybatisinda yer almaktadir Ticari miktarlarda petrol ilk olarak 1956 yilinda kuzeydoguda kesfedildi En onemli petrol sahalari es Suveydiye Karacok Haseke yakinlarindaki ve Deyrizor yakinlarindaki el Omer ve et Taym sahalaridir Bu sahalar Irak in Musul ve Kerkuk sahalarinin dogal bir uzantisidir Petrol 1974 ten sonra Suriye nin onde gelen dogal kaynagi ve baslica ihrac urunu haline geldi Dogal gaz 1940 yilinda Jbessa sahasinda kesfedildi Kuzey Suriye de bir koy olan nin panoramik goruntusu Biyocesitlilik Suriye de dort karasal ekolojik bolge bulunmaktadir ve Ulkenin 2019 ortalama puani 3 64 10 olup 172 ulke arasinda dunya genelinde 144 sirada yer almaktadir Siyaset ve hukumetBessar Esad Devlet Baskani Huseyin Arnus Basbakan Suriye resmi olarak uniter bir cumhuriyettir Suriye nin 2012 yilinda kabul edilen mevcut anayasasi Ulusal Ilerici Cephenin bir parcasi olmayan bireylerin secilebilmesine yonelik anayasal hak nedeniyle ulkeyi fiilen yari baskanlik cumhuriyetine donusturmustur Cumhurbaskani devlet baskani basbakan ise hukumet baskanidir Yasama organi olan Halk Meclisi kanunlari gecirmekten hukumet odeneklerini onaylamaktan ve politikalari tartismaktan sorumlu organdir Basit cogunlukla guvensizlik oyu verilmesi durumunda basbakanin hukumetinin istifasini devlet baskanina sunmasi gerekmektedir Suriye Ic Savasi sirasinda kurulan iki alternatif hukumet Suriye Gecici Hukumeti 2013 te kuruldu ve Suriye Kurtulus Hukumeti 2017 de kuruldu ulkenin kuzeybatisinin bazi bolumlerini kontrol ediyor ve Suriye Arap Cumhuriyeti ne muhalif olarak faaliyet gosteriyor Yurutme organi devlet baskani baskan yardimcisi basbakan ve Bakanlar Kurulundan kabine olusur Anayasa devlet baskaninin Musluman olmasini sart kosmakta ancak Islam i devlet dini haline getirmemektedir 31 Ocak 1973 te Hafiz Esad ulusal krize yol acan yeni bir anayasayi uygulamaya koydu Onceki anayasalarin aksine bu anayasada Suriye devlet baskaninin Musluman olmasi sarti aranmiyordu ve bu da Hama Humus ve Halep te Musluman Kardesler ve ulema tarafindan duzenlenen siddetli gosterilere yol acti Esad i Allah in dusmani olarak nitelendirdiler ve yonetimine karsi cihat cagrisinda bulundular Hukumet 1976 dan 1982 ye kadar cogunlugu Musluman Kardesler uyesi olan Islamcilarin bir dizi silahli isyanindan kurtuldu Anayasa devlet baskanina bakanlari atama savas ve olaganustu hal ilan etme kanun cikarma olaganustu haller disinda Halk Meclisinin onayini gerektirir af ilan etme anayasayi degistirme ve devlet memurlari ile askeri personeli atama hakki vermektedir 2012 anayasasina gore devlet baskani Suriye vatandaslari tarafindan dogrudan secimle secilmektedir Suriye nin yasama organi tek kamarali Halk Meclisi dir Onceki anayasaya gore Suriye de yasama organi icin cok partili secimler yapilmiyordu ve sandalyelerin ucte ikisi otomatik olarak iktidar koalisyonuna tahsis ediliyordu 7 Mayis 2012 tarihinde Suriye iktidar koalisyonu disindaki partilerin katilabildigi ilk secimlerini gerceklestirdi Secimlere yedi yeni siyasi parti katildi ve bunlardan Degisim ve Ozgurluk icin Halk Cephesi en buyuk muhalefet partisi oldu Ancak hukumet karsiti silahli isyancilar aday gostermemeyi tercih ettiler ve destekcilerine secimleri boykot etmeleri cagrisinda bulundular 2008 yili itibariyla devlet baskani Suriye deki Baas partisinin bolgesel sekreteri ve Ulusal Ilerici Cephe iktidar koalisyonunun lideridir Koalisyonun disinda 14 yasadisi Kurt siyasi partisi bulunmaktadir Suriye nin yargi organlari arasinda Yuksek Anayasa Mahkemesi Yuksek Yargi Konseyi Yargitay ve Devlet Guvenlik Mahkemeleri bulunmaktadir Islami ictihat mevzuatin ana kaynagidir ve Suriye nin yargi sistemi Osmanli ve Islami kanunlarin unsurlarini tasimaktadir Suriye de uc duzey mahkeme bulunmaktadir ilk derece mahkemeleri temyiz mahkemeleri ve en yuksek mahkeme olan anayasa mahkemesi Dini mahkemeler kisisel ve aile hukuku ile ilgili meselelere bakmaktadir Yuksek Devlet Guvenlik Mahkemesi YDGM 21 Nisan 2011 tarihinde 53 sayili kanun hukmunde kararname ile Devlet Baskani Bessar Esad tarafindan lagvedildi 1953 tarihli 59 sayili Kisisel Statu Kanunu 1975 tarihli 34 sayili Kanun la degistirilmistir esasen kodifiye edilmis bir seriattir 1973 Anayasasi nin 3 2 maddesi Islam hukukunu yasamanin ana kaynagi olarak ilan etmektedir Kisisel Statu Kanunu Muslumanlara seriat mahkemeleri tarafindan uygulanmaktadir Devam eden ic savasin bir sonucu olarak Suriye Gecici Hukumeti Demokratik Birlik Partisi ve seriat hukuku ile yonetilen yerel bolgeler de dahil olmak uzere cesitli alternatif hukumetler kuruldu Suriye Gecici Hukumeti temsilcileri 28 Mart 2013 tarihinde Suriye nin Arap Birligindeki koltuguna oturmaya davet edildi ve aralarinda ABD Birlesik Krallik ve Fransa nin da bulundugu bircok ulke tarafindan Suriye halkinin tek temsilcisi olarak tanindi Suriye nin hukumet kontrolundeki bolgelerinde 13 Nisan 2016 tarihinde Suriye nin tek meclisli yasama organi olan Suriye Halk Meclisinin 250 sandalyesinin tamami icin parlamento secimleri yapildi Daha sonuclar aciklanmadan once aralarinda Almanya ABD ve Birlesik Krallik in da bulundugu cok sayida ulke Suriye halkinin iradesini temsil etmedigi gerekcesiyle sonuclari kabul etmeyeceklerini acikladi Ancak Rusya Federasyonu temsilcileri secim sonuclarini desteklediklerini acikladilar Suriye nin hukumet sistemi Kuzey Amerikali sivil toplum kurulusu Freedom House tarafindan demokratik olmayan bir sistem olarak degerlendirilmektedir Askeriye Suriye Ic Savasi nin baslamasindan kisa bir sure sonra Sam in disinda bir kontrol noktasinda nobet tutan bir Suriye Ordusu askeri 2012 Suriye devlet baskani seferberlik halinde yaklasik 400 000 askerden olusan Suriye Silahli Kuvvetlerinin baskomutanidir Ordu zorunlu askerlige sahip bir guctur erkekler 18 yasina geldiklerinde askere alinirlar kaynak belirtilmeli Zorunlu askerlik suresi 2005 yilinda iki bucuk yildan iki yila 2008 yilinda 21 aya ve 2011 yilinda bir bucuk yila indirildi Suriye nin son askerlerinin otuz yil sonra ulkeyi terk ettigi 27 Nisan 2005 tarihine kadar yaklasik 20 000 Suriyeli asker Lubnan da konuslandirilmisti kaynak belirtilmeli Suriye guclerinin baslica egitim malzeme ve kredi kaynagi olan Sovyetler Birligi nin dagilmasi Suriye nin modern askeri techizat edinme kabiliyetini yavaslatmis olabilir Suriye karadan karaya fuzelerden olusan bir cephanelige sahiptir Zisser e gore 1990 larin basinda Kuzey Kore den 500 kilometre menzilli Scud C fuzeleri tedarik edildi ve 700 kilometreye kadar menzili olan Scud D nin Suriye tarafindan Kuzey Kore ve Iran in yardimiyla gelistirildigi iddia ediliyor Suriye Korfez Savasi na katilmasinin bir sonucu olarak Basra Korfezi ndeki Arap devletlerinden onemli miktarda mali yardim aldi ve bu fonlarin onemli bir kismi askeri harcamalara ayrildi Dis iliskiler Suriye nin diplomatik temsilcilikleri Ulusal guvenligin saglanmasi Arap komsulari arasinda nufuzun artirilmasi ve Golan Tepeleri nin geri alinmasinin guvence altina alinmasi Suriye nin dis politikasinin temel hedefleri oldu Suriye tarihinin bircok noktasinda Turkiye Israil Irak ve Lubnan gibi cografi olarak kulturel komsulariyla siddetli gerginlikler yasadi Suriye 21 yuzyilda Arap Bahari ve Suriye Ic Savasi oncesinde bolgesindeki bazi devletlerle iliskilerinde bir iyilesme yasadi 2011 de baslayan ic savas ve buna bagli olarak yasanan olumler ve insan haklari ihlallerinden bu yana Suriye bolge ulkelerinden ve daha genis anlamda uluslararasi toplumdan giderek daha fazla izole edilmektedir Aralarinda Ingiltere Kanada Fransa Italya Almanya Tunus Misir Libya Amerika Birlesik Devletleri Belcika Ispanya ve Basra Korfezi ndeki Arap devletlerinin de bulundugu bircok ulke ile diplomatik iliskiler kesilmistir Dunya haritasi ve askeri mudahalenin oldugu Suriye kirmizi Suriye hukumetini destekleyen ulkeler Suriyeli isyancilari destekleyen ulkeler Suriye Arap Birligi nden Cezayir Misir Irak Lubnan Sudan ve Yemen ile diplomatik iliskilerini surdurmeye devam etmektedir Suriye nin sivillere yonelik siddeti 2012 yilinda Arap Birligi ve Islam Isbirligi Teskilati ndan uzaklastirilmasina neden oldu Suriye geleneksel muttefikleri Iran ve Rusya ile iyi iliskiler gelistirmeye devam etmektedir bu iki ulke Suriye hukumetini Suriyeli muhaliflerle olan catismalarinda destekleyen az sayidaki ulke arasindadir Suriye AB ile komsularini yakinlastirmayi amaclayan Avrupa Birligi nin Avrupa Komsuluk Politikasi ENP kapsamindadir Uluslararasi anlasmazliklar 1939 yilinda Suriye hala bir Fransiz mandasiyken Fransizlar Iskenderun Sancagi nin Ikinci Dunya Savasi nda bir dostluk antlasmasinin parcasi olarak Turkiye ye katilmasina iliskin bir plebisite izin verdi Bu sayede Turkiye nin Hatay ili kuruldu Fransizlarin bu hamlesi Suriye de cok tartisildi ve sadece bes yil sonra Suriye bagimsiz oldu Turkiye nin Iskenderun Sancagi ni ilhak etmesine ragmen Suriye hukumeti 1949 daki kisa bir donem haric bagimsizliktan bu yana bolge uzerindeki Turk egemenligini tanimayi reddetti Suriye nin Golan Tepeleri bolgesinin batidaki ucte ikisi 1967 den beri ve 1981 de Israil tarafindan fiilen ilhak edildi dogudaki ucte birlik kisim ise Suriye nin kontrolundedir ve ateskesini uygulamak icin arada bir tampon bolge olusturmaktadir Israil in 1981 tarihli Golan ilhak yasasi uluslararasi hukukta taninmamaktadir BM Guvenlik Konseyi 497 1981 sayili karariyla bu yasayi hukumsuz ve gecersiz ve uluslararasi hukuki etkisi olmayan bir yasa olarak kinadi O tarihten bu yana Genel Kurulun Isgal Altindaki Suriye Golan i ile ilgili kararlari Israil isgali ve ilhakinin gayrimesrulugunu teyit etmektedir Suriye hukumeti bu topraklarin geri verilmesini talep etmeye devam etmektedir Suriye nin Golan da elinde kalan tek toprak terk edilmis Kuneytire sehrini vilayetin fiili baskenti i ve ve gibi cogunlukla Cerkeslerin yasadigi bircok kucuk koyu iceren bir serittir Mart 2019 da ABD Baskani Donald Trump ABD nin Israil in Golan Tepeleri ni ilhakini taniyacagini acikladi Alti Gun Savasi ndan bu yana Israil tarafindan isgal edilen Suriye Golan Tepeleri 1976 yilinin baslarinda Suriye Lubnan a girerek yirmi dokuz yillik askeri varligini baslatti Suriye Filistinli milislere karsi Lubnanli Hristiyan milislere yardim etmek uzere donemin Maruni Hristiyan Cumhurbaskani Suleyman Franjieh in daveti uzerine Lubnan a girdi Takip eden 15 yillik ic savas boyunca Suriye Lubnan i kontrol etmek icin savasti Suriye Ordusu eski Lubnan Basbakani Refik Hariri nin oldurulmesinin ardindan ic ve dis baskilara yanit olarak 26 Nisan 2005 tarihine kadar Lubnan da kaldi Bir diger ihtilafli bolge ise ile Israil isgali altindaki Golan Tepeleri nin kesistigi noktada yer alan Yaklasik 11 km uzunlugunda ve 3 km genisligindeki ciftlikler 1981 yilinda Golan Tepeleri nin geri kalaniyla birlikte Israil tarafindan isgal edildi Ancak Suriye ordusunun ilerleyisinin ardindan Israil isgali sona erdi ve Suriye ciftlikler uzerinde fiili egemen guc haline geldi Ancak Israil in 2000 yilinda Lubnan dan cekilmesinin ardindan Hizbullah cekilmenin tamamlanmadigini cunku Sebaa nin Suriye degil Lubnan topraklarinda oldugunu iddia etti Birlesmis Milletler 81 farkli haritayi inceledikten sonra terk edilmis tarim arazilerinin Lubnan a ait olduguna dair hicbir kanit bulunmadigi sonucuna vardi Bununla birlikte Lubnan bolgenin kendine ait oldugunu iddia etmeye devam etti Insan haklari Yarali siviller Halep teki bir hastaneye geliyorlar Ekim 2012 Suriye deki insan haklari durumu 2010 yilinda ulkenin sicilini dunyanin en kotuleri arasinda olarak nitelendiren Insan Haklari Izleme Orgutu gibi bagimsiz kuruluslar arasinda uzun zamandir onemli bir endise kaynagi olmustur ABD Disisleri Bakanligi tarafindan finanse edilen Freedom House yillik Dunya Ozgurluk arastirmasinda Suriye yi Ozgur Degil olarak derecelendirmistir Yetkililer demokrasi ve insan haklari aktivistlerini tutuklamak internet sitelerini sansurlemek blog yazarlarini gozaltina almak ve seyahat yasagi uygulamakla suclaniyor iskence ve kayiplar yaygindir Suriye anayasasi cinsiyet esitligini garanti altina alsa da elestirmenler kisisel kanunlarin ve ceza kanununun kadinlara ve kiz cocuklarina karsi ayrimcilik yaptigini soyluyorlar Ayrica sozde namus cinayetleri icin de hosgoru taninmaktadir Birlesmis Milletler 9 Kasim 2011 itibariyla Devlet Baskani Bessar Esad a karsi ayaklanma sirasinda olen 3500 den fazla kisinin 250 den fazlasinin iki yasindan kucuk cocuklar oldugunu ve 11 yasindan kucuk erkek cocuklarinin guvenlik gucleri tarafindan toplu tecavuze ugradigini bildirdi Baskan Esad yonetimine muhalif kisiler 12 Temmuz 2012 tarihinde Hama da hukumet gucleri tarafindan gerceklestirilen bombardimanda cogu sivil 200 den fazla kisinin katledildigini ve yaklasik 300 kisinin yaralandigini iddia etmektedirler Agustos 2013 te hukumetin sivillere karsi kimyasal silah kullandigindan supheleniliyordu ABD Disisleri Bakani John Kerry ulkede kimyasal silah kullanildiginin inkar edilemez oldugunu ve Devlet Baskani Bessar Esad in guclerinin kendi halkina karsi ahlaki bir mustehcenlik isledigini soyledi Kerry Hata yapmayin Baskan Obama dunyanin en savunmasiz insanlarina karsi dunyanin en igrenc silahini kullananlarin hesap vermesi gerektigine inanmaktadir Bugun hicbir sey bundan daha ciddi degildir ve hicbir sey bundan daha ciddi bir incelemeye tabi tutulmamaktadir dedi Cogu anayasal korumayi fiilen askiya alan Olaganustu Hal Kanunu 1963 yilindan 21 Nisan 2011 tarihine kadar yururlukte kaldi Hukumet bu kanunu Golan Tepeleri konusunda Israil ile devam eden savas sebebiyle gerekcelendirmisti Agustos 2014 te BM Insan Haklari Sefi uluslararasi toplumu 30 Nisan 2014 itibariyla 191 369 kisinin olumuyle sonuclanan ve Pillay a gore catismanin tum taraflarinin cezasiz kaldigi savas suclarinin islendigi 3 yili askin suredir devam eden ic savasla mucadelede felc olmakla elestirdi Azinlik Nusayriler ve Hristiyanlar Islamcilar ve Suriye Ic Savasi nda savasan diger gruplar tarafindan giderek daha fazla hedef alinmaktadir Nisan 2017 de ABD Donanmasi ABD hukumetine gore Suriyeli sivillere yonelik kimyasal silah saldirisinda kullanildigi iddia edilen bir Suriye hava ussune fuze saldirisi duzenledi Kasim 2021 de ABD Merkez Komutanligi 2019 yilinda Suriye de sivillerin olumune neden olan bir hava saldirisini mesru olarak nitelendirdi Bu kabul New York Times in bir sorusturmasinda ordunun onlarca sivilin olumunu gizlediginin ortaya cikmasinin ardindan geldi Idari bolumler Suriye 14 ile bunlar da 61 ilceye ve bunlar da kendi iclerinde nahiyelere bolunmustur Kuzey ve Dogu Suriye Ozerk Yonetimi fiilen ozerk olmakla birlikte merkezi yonetim tarafindan taninmamaktadir Numara Il BaskentSuriye nin illeri1 Lazkiye Lazkiye2 Idlib Idlib3 Halep Halep4 Rakka Rakka5 Haseke Haseke6 Tartus Tartus7 Hama Hama8 Deyrizor Deyrizor9 Humus Humus10 Sam Sam11 Rif Sam 12 Kuneytire Kuneytire13 Dera Dera14 Suveyda SuveydaRojava yari ozerk bolgesi Rojava olarak da bilinen Kuzey ve Dogu Suriye Ozerk Yonetimi KDSOY Suriye nin kuzeydogusunda yer alan de facto bir ozerk bolgedir Afrin Cezire Firat Rakka Tabka Menbic ve Deyrizor bolgelerinde kendi kendini yoneten alt bolgelerden olusmaktadir Bolge 2012 yilinda devam eden Rojava catismasi ve resmi askeri gucu Suriye Demokratik Guclerinin SDG de yer aldigi daha genis Suriye Ic Savasi baglaminda fiili ozerkligini kazandi sahip olmakla birlikte bolge Katalonya Parlamentosu disinda Suriye hukumeti de dahil olmak uzere herhangi bir devlet tarafindan resmi olarak ozerk olarak taninmamaktadir KDSOY diger parti ve orgutlerle diyaloglarinda evrensel demokratik surdurulebilir ozerk cogulcu esit ve feminist politikalari icin yaygin bir destege sahiptir Kuzeydogu Suriye cok etnikli bir bolgedir ve buyuk etnik Kurt Arap ve Suryani nufusu ile daha kucuk etnik Turkmen Ermeni Cerkes ve Yezidi topluluklarina ev sahipligi yapmaktadir Bolge yonetiminin destekcileri adem i merkeziyetciligi toplumsal cinsiyet esitligini cevresel surdurulebilirligi sosyal ekolojiyi ve dini kulturel ve siyasi cesitlilige cogulcu hosgoruyu tesvik eden anarsist feminist ve ozgurlukcu sosyalist bir ideolojiye dayanan dogrudan demokratik hedefleri olan resmi olarak laik bir yonetim oldugunu ve bu degerlerin anayasasina toplumuna ve siyasetine yansidigini belirtmekte ve bunun dogrudan bagimsizliktan ziyade bir butun olarak federallesmis bir Suriye icin bir model oldugunu ifade etmektedirler Bolge yonetimi ayrica bazi partizan ve partizan olmayan kaynaklar tarafindan otoriterlik Suriye hukumetine destek Kurtlestirme ve yerinden etme ile suclandi kaynak belirtilmeli 13 Ekim 2019 da SDG Turkiye ve Turkiye destekli Suriyeli isyancilarin sinir otesi saldirisinin bir parcasi olarak Turkiye nin bu sehirlere yonelik bir saldirisini caydirmak amaciyla Suriye Ordusu ile SDG nin elindeki Menbic ve Kobani sehirlerine girmesine izin veren bir anlasmaya vardigini duyurdu Suriye Ordusu ayrica SDG ile birlikte Suriye nin kuzeyinde Suriye Turkiye siniri boyunca konuslandi ve Ayn Isa ve Tel Tamer gibi SDG nin elindeki bazi sehirlere girdi Ikinci Kuzey Suriye Tampon Bolgesi nin olusturulmasinin ardindan SDG Suriye hukumeti ile SDG arasinda siyasi bir cozume ulasilmasi halinde Suriye Ordusu ile isbirligi yapmaya hazir oldugunu acikladi En buyuk sehirler Tarim reformu Suriye de birbiriyle iliskili uc programdan olusan tarim reformu tedbirleri uygulamaya konuldu Tarim iscileri ile toprak sahipleri arasindaki iliskileri duzenleyen mevzuat ozel ve devlet arazilerinin mulkiyetini ve kullanimini duzenleyen ve koylulerin ekonomik orgutlenmesini yonlendiren mevzuat ve tarimsal uretimi devlet kontrolu altinda yeniden duzenleyen tedbirler Toprak mulkiyetindeki yuksek esitsizlik seviyelerine ragmen bu reformlar 1958 den 1961 e kadar topragin yeniden dagitiminda bagimsizliktan bu yana Suriye tarihindeki diger tum reformlardan daha fazla ilerleme kaydedilmesini sagladi Ilk yasa 134 sayili kanun 4 Eylul 1958 de kabul edildi koylulerin mobilizasyonu ve koylu haklarinin genisletilmesi konusundaki endiselere yanit olarak cikarildi Bu yasa ortakcilarin ve tarim iscilerinin toprak sahipleri karsisindaki konumlarini guclendirmek icin tasarlanmisti Bu yasa ozellikle kadinlar ve gencler icin calisma kosullarinin duzenlenmesine calisma saatlerinin belirlenmesine ve ucretli isciler icin asgari ucret ilkesi ile ortakcilar icin hasadin adil bir sekilde paylastirilmasina olanak taniyacak yeni yasalarin uygulanacagini duyuran Calisma ve Sosyal Isler Bakanliginin kurulmasina yol acti Ayrica ev sahiplerini hem yazili hem de sozlu sozlesmelere uymakla yukumlu kilmis toplu pazarligi tesis etmis isci tazminati saglik barinma ve istihdam hizmetleri icin hukumler icermistir 134 sayili Kanun sadece iscileri korumak icin tasarlanmamisti Ayni zamanda toprak sahiplerinin kendi sendikalarini kurma haklarini da kabul ediyordu Internet ve telekomunikasyon tarafindan denetlenmektedir Buna ek olarak Syrian Telecom devlet internet erisiminin dagitiminda ayrilmaz bir rol oynamaktadir siber uzayda hukumet yanlisi askeri bir grup olarak hizmet vermektedir ve uzun suredir hacktivist grup Anonymous un dusmani olarak kabul edilmektedir Internet sansuru yasalari nedeniyle Mart 2011 ile Agustos 2012 arasinda 13 000 internet aktivisti tutuklandi EkonomiIc savas oncesi Suriye Ihracat Agac HaritasiHarvard Atlas of Economic Complexity den Urunlere Gore Suriye Ihracat Agac Haritasi 2014 Suriye de kisi basina reel GSYIH nin 1820 den bu yana tarihsel gelisimi 2015 itibariyla Suriye ekonomisi azalan gumruk ve gelir vergileri gibi dogasi geregi guvenilmez gelir kaynaklarina dayanmakta ve bu kaynaklar buyuk olcude Iran dan alinan kredilerle desteklenmektedir Iran in Suriye Ic Savasi sirasinda Suriye ye yilda 6 milyar ile 20 milyar ABD colari arasinda harcama yaptigina inaniliyor Suriye ekonomisi 60 daraldi ve Suriye lirasi 80 deger kaybetti ekonomi kismen devlete ait kismen de savas ekonomisi haline geldi Devam etmekte olan Suriye Ic Savasi nin baslangicinda Suriye Dunya Bankasi tarafindan alt orta gelirli ulke olarak siniflandirilmisti 2010 yilinda Suriye petrol ve tarim sektorlerine bagimli kaldi Petrol sektoru ihracat gelirlerinin yaklasik 40 ini sagliyordu Kanitlanmis Suriye ve Kibris arasindaki Akdeniz tabaninda buyuk miktarda petrol bulundugunu gosterdi Tarim sektoru GSYH nin yaklasik 20 sine ve istihdamin 20 sine katkida bulunmaktadir Petrol rezervlerinin onumuzdeki yillarda azalmasi beklenmektedir ve Suriye simdiden net petrol ithalatcisi haline gelmistir Ic savasin baslamasindan bu yana ekonomi 35 oraninda kuculdu ve Suriye lirasi savas oncesi degerinin altida birine dustu Hukumet Iran Rusya ve Cin den gelen kredilere giderek daha fazla bel baglamaktadir Ekonomi protestoculari yatistirmak ve doviz rezervlerini korumak icin subvansiyonlari artiran ve ticaret kontrollerini sikilastiran hukumet tarafindan buyuk olcude duzenlenmektedir Uzun vadeli ekonomik kisitlamalar arasinda dis ticaret engelleri azalan petrol uretimi yuksek issizlik artan butce aciklari ve tarimda yogun kullanim hizli nufus artisi endustriyel genisleme ve su kirliligi nedeniyle su kaynaklari uzerinde artan baski yer almaktadir UNDP 2005 yilinda Suriye nufusunun 30 unun yoksulluk icinde yasadigini ve 11 4 unun gecim seviyesinin altinda yasadigini acikladi Suriye nin kuresel ihracattaki payi 2001 yilindan bu yana kademeli olarak azaldi Kisi basina reel GSYIH buyumesi 2000 2008 doneminde yilda sadece 2 5 oldu Issizlik orani 10 un uzerinde seyretmektedir Yoksulluk oranlari 2004 te 11 den 2007 de 12 3 e yukseldi 2007 yilinda Suriye nin baslica ihracat kalemleri arasinda haplari captagon olarak bilinen yasadisi bir uyusturucu ham petrol rafine urunler ham pamuk giysi meyve ve tahil yer almaktadir Suriye nin ithalatinin buyuk bolumunu sanayi icin gerekli hammaddeler tasitlar tarim ekipmanlari ve agir makineler olusturmaktadir Petrol ihracatindan elde edilen gelirler ve Suriyeli iscilerden gelen isci dovizleri hukumetin en onemli doviz kaynaklaridir Siyasi istikrarsizlik gelecekteki ekonomik kalkinma icin onemli bir tehdit olusturmaktadir Yabanci yatirimlar siddet hukumet kisitlamalari ekonomik yaptirimlar ve uluslararasi izolasyon nedeniyle kisitlanmaktadir Suriye ekonomisi ayrica devlet burokrasisi dusen petrol uretimi artan butce aciklari ve enflasyon nedeniyle de sekteye ugramaktadir 2011 deki ic savastan once hukumet ekonomisini cesitlendirmek ve petrol ile tarima olan bagimliligini azaltmak icin turizm dogal gaz ve hizmet sektorlerine yeni yatirimlar cekmeyi umuyordu Hukumet cogu piyasayi liberallestirmeyi amaclayan ekonomik reformlar yapmaya basladi ancak bu reformlar yavas ve gecici oldu ve 2011 de catismalarin patlak vermesinden bu yana tamamen tersine dondu 2010 yilinda Sam daki Hamidiye Carsisi2014 te Lazkiye de bir koy Suriye de devam eden ic savas nedeniyle 2012 yili itibariyla Suriye nin toplam ihracati ucte iki oraninda azaldi 2010 yilindaki 12 milyar ABD xolari degerinden 2012 yilinda sadece 4 milyar ABD dolari degerine dustu Suriye nin GSYIH si 2011 yilinda 3 un uzerinde azaldi ve 2012 yilinda da 20 oraninda azalmasi beklenmekteydi 2012 yili itibariyla Suriye nin ozellikle petrol ve turizm sektorleri harap oldu devam eden ic savas nedeniyle 5 milyar ABD dolari kaybedildi Devam eden ic savas nedeniyle ihtiyac duyulan yeniden yapilanma 10 milyar ABD dolarina mal olacaktir Yaptirimlar hukumetin mali kaynaklarini tuketmistir ABD ve Avrupa Birliginin 2012 yilinda yururluge giren petrol ithalati yasaklarinin Suriye ye ayda yaklasik 400 milyon dolara mal oldugu tahmin edilmektedir Turizmden elde edilen gelirler dramatik bir sekilde dustu savastan once 90 olan otel doluluk oranlari Mayis 2012 de 15 in altina indi Turizm sektorunde calisanlarin yaklasik 40 i savasin baslangicindan bu yana islerini kaybetmistir Mayis 2015 te ISID Suriye hukumetinin son onemli gelir kaynaklarindan biri olan fosfat madenlerini ele gecirdi Bir sonraki ay ISID Sam a giden ve Sam ve Humus ta isinma ve elektrik uretiminde kullanilan bir dogalgaz boru hattini havaya ucurdu bir analist ISID in su an icin oyununun adi rejimin kilit kaynaklarini engellemek dedi Buna ek olarak ISID Saer gaz sahasina ve bolgedeki diger uc tesise Hayan Cihar ve Ebla yaklasiyordu bu bati gaz sahalarinin kaybi Iran in Suriye hukumetini daha fazla subvanse etmesine neden olma potansiyeline sahipti Suriye Suriye Devlet Baskani Bessar Esad in ortaklari ve akrabalari tarafindan yonetilen ve giderek buyuyen bir yasadisi uyusturucu endustrisine ev sahipligi yapiyor Bu sektorde agirlikli olarak Arap dunyasinda populer olan ve bagimlilik yapan bir amfetamin olan captagon uretiliyor 2021 yili itibariyla yasadisi uyusturucu ihracati ulkenin yasal ihracatini golgede birakarak New York Times in Suriye yi dunyanin en yeni olarak adlandirmasina yol acti Uyusturucu ihracati Suriye hukumetinin doviz kazanmasina ve Bati yaptirimlarini asmasina olanak sagliyor Petrol endustrisi Humus ta petrol rafinerisi Suriye nin petrol endustrisi keskin bir dususe maruz kaldi Eylul 2014 te ISID 80 000 varil gun 13 000 m3 gun ile hukumetin 17 000 varil gun 2 700 m3 gun uretimine kiyasla daha fazla petrol uretiyordu ve Suriye Petrol Bakanligi 2014 un sonunda petrol uretiminin 9 329 varil gun e 1 483 2 m3 gun dustugunu acikladi ISID o tarihten bu yana bir petrol sahasini daha ele gecirdi ve petrol uretiminin 6 829 varil gun 1 085 7 m3 gun olacagi tahmin edildi Suriye Ic Savasi nin ucuncu yilinda Ekonomi Bakan Yardimcisi Selman Hayan Suriye nin iki ana petrol rafinerisinin 10 dan daha az kapasiteyle calistigini belirtti Tarihsel olarak ulke 1960 larin sonlarindan beri kuzeydoguda bulunan sahalardan agir dereceli petrol uretmistir 1980 lerin basinda Suriye nin dogusundaki Deyrizor yakinlarinda hafif dereceli dusuk sulfurlu petrol kesfedildi Suriye nin petrol uretim orani 1995 te gunde 600 000 varile 95 000 m3 gun bpd yakin bir zirveden 2012 de 182 500 varil gun un 29 020 m3 gun altina duserek dramatik bir sekilde azalmistir 2012 yilindan bu yana uretim daha da duserek 2014 yilinda gunluk 32 000 varile 5 100 m3 gun bpd ulasmistir Resmi rakamlar 2015 yili uretimini gunluk 27 000 varil 4 300m gun olarak vermektedir ancak bu rakamlar ihtiyatla karsilanmalidir cunku isyancilarin elindeki bolgelerde su anda uretilen petrol miktarini tahmin etmek zordur Ayaklanmadan once Suriye nin petrol ihracatinin 90 indan fazlasi AB ulkelerine geri kalani ise Turkiye ye yapiliyordu Petrol ve gaz gelirleri 2012 yilinda toplam GSYH nin yaklasik 20 sini ve toplam hukumet gelirlerinin 25 ini olusturdu Er Rastan yakinlarindaki M5 otoyoluUlasim Suriye de dort uluslararasi havalimani Sam Halep Lazkiye ve Kamisli bulunmakta olup bunlar Syrian Air icin merkez gorevi gormekte ve cesitli yabanci tasiyicilar tarafindan da hizmet verilmektedir Suriye deki yuklerin buyuk bir kismi Turkiye deki muadili olan Devlet Demiryollari ile baglantili olan tarafindan tasinmaktadir Nispeten az gelismis bir ulke icin Suriye nin demiryolu altyapisi bircok ekspres servis ve modern trenlerle iyi korunmaktadir Suriye deki karayolu agi 69 873 kilometre uzunlugunda olup 1103 kilometresi otoyollardan olusmaktadir Ulkede ayrica 900 kilometrelik gezilebilir ancak ekonomik acidan onemli olmayan su yollari bulunmaktadir Su temini ve sanitasyon Suriye kit su kaynaklarina sahip yari kurak bir ulkedir Suriye de en fazla su tuketen sektor tarimdir Evsel su kullanimi toplam su kullaniminin sadece 9 u kadardir Ic savastan once Suriye icin buyuk bir zorluk kentsel ve endustriyel su talebinin hizla artmasina yol acan yuksek nufus artisiydi 2006 yilinda buyume orani 2 7 idi DemografiTarihsel nufusYilNufus Artis 1960 4 565 000 1970 6 305 000 3 28 1981 9 046 000 3 34 1994 13 782 000 3 29 2004 17 921 000 2 66 2011 21 124 000 2 38 2015 18 734 987 2 96 2019 18 528 105 0 28 2019 tahmini Kaynak Suriye Arap Cumhuriyeti Merkez Istatistik Burosu 2011 Insanlarin cogu Firat Nehri vadisinde ve kiyi daglari ile col arasinda verimli bir serit olan kiyi ovasi boyunca yasamaktadir Ic savastan once Suriye deki genel nufus yogunlugu kilometre kare basina yaklasik 99 idi ABD Multeciler ve Gocmenler Komitesi tarafindan yayinlanan 2008 Dunya Multeci Arastirmasi na gore Suriye yaklasik 1 852 300 kisilik bir multeci ve siginmaci nufusuna ev sahipligi yapiyordu Bu nufusun buyuk cogunlugu Irak tan 1 300 000 gelmekteydi ancak Filistin 543 400 ve Somali den 5 200 gelen buyuk nufuslar da ulkede yasamaktaydi BM nin cagimizin en buyuk insani acil durumu olarak tanimladigi Suriye Ic Savasi nin patlak verdigi Mart 2011 den bu yana 2014 itibariyla nufusun yarisini olusturan yaklasik 9 5 milyon Suriyeli yerinden edildi 4 milyonu ise multeci olarak ulke disinda kaldi BM 2020 yili itibariyla 5 5 milyondan fazla Suriyelinin bolgede multeci olarak yasadigini ve 6 1 milyon kisinin de ulke icinde yerinden edildigini tahmin etmektedir Etnik gruplar Sam geleneksel giyim Suriyeliler Lubnanlilar Filistinliler ve Yahudiler gibi yakin komsulariyla yakin akraba olan genel olarak yerli bir Levanten halkidir Suriye nin nufusu yaklasik 18 500 000 kisidir 2019 tahmini Suriyeli Araplar ulke disindaki 6 milyon multeciyi sayilmazsa yaklasik 600 000 Filistinli ile birlikte Araplar nufusun yaklasik 74 unu olusturmaktadir Yerli Suryaniler ve konusanlarin sayisi yaklasik 400 000 kisidir Bati Aramice konusanlar cogunlukla Malule ve koylerinde yasarken Suryaniler cogunlukla kuzey ve kuzeydoguda Humus Halep Kamisli Haseke ikamet etmektedir Bircogu ozellikle Suryani grubu konusma ve yazi dili olarak birkac lehcesini hala korumaktadir Suriye deki en buyuk ikinci etnik grup Kurtlerdir Nufusun yaklasik 9 ile 10 unu ya da yaklasik 2 milyon kisiyi 40 000 Yezidi dahil olusturmaktadirlar Kurtlerin cogu Suriye nin kuzeydogusunda yasamakta ve cogu Kurtcenin Kurmancca varyantini konusmaktadir Ucuncu en buyuk etnik grup ise Turkce konusan Suriye Turkmenleridir Toplam nufuslari hakkinda guvenilir tahminler bulunmamakla birlikte tahminler birkac yuz bin ile 3 5 milyon arasinda degismektedir Dorduncu en buyuk etnik grup Suryaniler 3 4 ardindan Cerkesler 1 5 ve Ermeniler 1 gelmektedir bunlarin cogu Ermeni Kirimi sirasinda Suriye ye gelen multecilerin torunlaridir Suriye dunyadaki en buyuk 7 Ermeni nufusuna sahiptir Agirlikli olarak Halep Kamisli Sam ve Keseb de bulunurlar Suriye nin etno dini haritasi Arnavutlar Bosnalilar Gurculer Yunanlar Farslar Pestunlar ve Ruslar gibi daha kucuk etnik azinlik gruplari da bulunmaktadir Ancak bu etnik azinliklarin cogu ozellikle de Islam inancini benimseyenler bir dereceye kadar Araplasmistir Arap dunyasi disindaki en buyuk yogunlugu milyonlarca Arap ve diger Yakin Dogu kokenli insanin yasadigi Brezilya da bulunmaktadir Brezilya Amerika kitasinda Suriyeli multecilere insani vize veren ilk ulkedir cogunlugu Lubnan ya da Suriye kokenlidir Din Halep Ulu Camii Halep Sunni Muslumanlar Suriye nufusunun yaklasik 74 unu olustururken Sunni Araplar nufusun 59 60 ini olusturmaktadir Kurtlerin cogu 8 5 ve Turkmenlerin cogu 3 Sunni olup Sunniler ve Sunni Araplar arasindaki farki olustururken Suriyelilerin 13 u Sii Muslumanlar ozellikle Nusayriler Ismaililer ve Onikiciler ancak Araplar Kurtler ve Turkmenler de var 10 u Hristiyanlar cogunlugu Antakya Rum Ortodoks geri kalani Suryani Ortodoks Rum Katolik ve diger Katolik Ritler Ermeni Ortodoks Dogu Suryani Kilisesi Protestanlar ve diger mezhepler ve 3 u Durzilerdir Durzilerin sayisi 500 000 civarindadir ve cogunlukla Cebel el Durzi nin guney bolgesinde yogunlasmaktadirlar Devlet Baskani Bessar Esad in ailesi Nusayri dir ve Nusayriler Suriye hukumetine hakimdir ve kilit askeri pozisyonlari ellerinde tutmaktadirlar Mayis 2013 te SOHR Suriye Ic Savasi sirasinda oldurulen 94 000 kisiden en az 41 000 inin Nusayri oldugunu belirtti Onemli bir kismi Suriye nin Filistinli ve Irakli multeci nufusu arasinda bulunan Hristiyanlar 1 2 milyon cesitli mezheplere bolunmustur Rum Ortodokslar Hristiyan nufusun 45 7 sini Suryani Ortodokslar 22 4 unu Ermeni Ortodokslar 10 9 unu Katolikler Rum Katolik Ermeni Katolik Maruni Keldani Katolik ve dahil 16 2 sini Dogu Suryani Kilisesi ve birkac kucuk Hristiyan mezhebi geri kalanini olusturmaktadir Cok sayida da mevcuttur Bircok Hristiyan Suriyeli yuksek sosyo ekonomik sinifa mensuptur Suriye bir zamanlar Sam Halep ve Kamisli daki buyuk cemaatleriyle onemli bir Yahudi nufusuna ev sahipligi yapiyordu Suriye deki zulum ve baska yerlerdeki firsatlarin birlesimi nedeniyle Yahudiler 19 yuzyilin ikinci yarisinda Buyuk Britanya Amerika Birlesik Devletleri ve Israil e goc etmeye basladilar Bu surec 1948 yilinda Israil Devleti nin kurulmasiyla tamamlandi 2021 yilinda Suriye de hic Yahudi kalmamisti Diller Arapca ulkenin resmi dilidir Gunluk hayatta ozellikle batida Levanten ve kuzeydoguda olmak uzere cesitli modern Arapca lehceleri kullanilmaktadir The Encyclopedia of Arabic Language and Linguistics e gore ulkede Arapcanin yani sira konusmaci sayisina gore sirayla su diller de konusulmaktadir Kurtce Turkce Neo Aramice dort lehce Cerkesce Cecence Ermenice ve son olarak Yunanca Ancak bu azinlik dillerinin hicbiri resmi statuye sahip degildir Aramice Arapcanin ortaya cikisindan once bolgenin gecer diliydi ve hala Suryaniler arasinda konusulmaktadir ve Klasik Suryanice hala ayin dili olarak kullanilmaktadir En dikkat cekici olani Sam in 56 km kuzeydogusundaki Malule koyunde ve iki komsu koyde hala konusuluyor olmasidir Ingilizce ve Fransizca yaygin olarak ikinci dil olarak konusulmaktadir ancak Ingilizce daha sik kullanilmaktadir Egitim Sam Universitesinin teki merkezi Egitim 6 ile 12 yas arasinda ucretsiz ve zorunludur Okul egitimi 6 yillik ilkogretimin ardindan 3 yillik genel veya mesleki egitim donemi ve 3 yillik akademik veya mesleki programdan olusmaktadir Ikinci 3 yillik akademik egitim donemi universiteye giris icin gereklidir Lise sonrasi okullara toplam kayit 150 000 in uzerindedir Okuma yazma orani 15 yas ve uzeri Suriyelilerde erkeklerde 90 7 kadinlarda ise 82 2 dir Suriye de yetiskin okuryazarlik orani 1967 den bu yana tum okullar kolejler ve universiteler Baas Partisi tarafindan yakin hukumet denetimi altinda tutulmaktadir Suriye de 6 devlet universitesi ve 15 ozel universite bulunmaktadir En iyi iki devlet universitesi Sam Universitesi 2014 itibariyla 210 000 ogrenci ve Halep Universitesidir Suriye deki en iyi ozel universiteler sunlardir ve Suriye de ayrica isletme alaninda lisans ve lisansustu programlar sunan Yuksek Isletme Enstitusu gibi bircok yuksek enstitu bulunmaktadir Webometrics Dunya Universiteleri Siralamasi na gore ulkedeki en ust duzey universiteler Sam Universitesi dunya capinda 3540 Halep Universitesi 7176 ve 7968 Saglik 2010 yilinda saglik harcamalari ulkenin GSYH sinin 3 4 unu olusturdu 2008 yilinda her 10 000 kisiye 14 9 doktor ve 18 5 hemsire dusmekteydi Dogusta beklenen yasam suresi 2010 yilinda 75 7 yil ya da erkekler icin 74 2 yil ve kadinlar icin 77 3 yildi KulturDabke daire dansi ve cizgi dansini birlestirir ve dugunlerde ve diger neseli durumlarda yaygin olarak icra edilir Suriye uzun bir kulturel gecmise sahip geleneksel bir toplumdur Aileye dine egitime oz disipline ve saygiya onem verilir Suriyelilerin geleneksel sanatlara olan duskunlugu es Samah tum cesitleriyle Dabke ve kilic dansi gibi danslarda kendini gosterir Evlilik torenleri ve cocuk dogumlari halk geleneklerinin canli bir sekilde sergilenmesine vesile olur Edebiyat Adonis Suriye edebiyati Arap edebiyatina katkida bulunmus ve gurur verici bir sozlu ve yazili siir gelenegine sahip olmustur Bircogu Misir a goc eden Suriyeli yazarlar 19 yuzyildaki ya da Arap edebi ve kulturel uyanisinda onemli bir rol oynamistir Onde gelen cagdas Suriyeli yazarlar arasinda Adonis Nizar Kabbani ve bulunmaktadir Baas Partisi yonetimi 1966 Darbesi nden bu yana sansuru yeniden gundeme getirmistir Bu baglamda Nabil Suleyman Hayri ed Dahabi ve Nihad Siris in onculuk ettigi tarihi roman turu bazen muhalefeti ifade etmenin bir araci olarak kullanilmakta ve gecmisin tasviri yoluyla bugunu elestirmektedir Suriye folkloru tarihsel kurgunun bir alt turu olarak buyulu gercekcilikle doludur ve ayni zamanda simdiki zamana yonelik ortulu bir elestiri araci olarak da kullanilir Isvec te yasayan Suriyeli bir gocmen olan bu turun onde gelen isimlerinden biridir Cagdas Suriye edebiyati ayni zamanda bilimkurgu ve futuristik utopyalari Nuhad Serif Talib Umran da kapsar ve bunlar muhalefet araci olarak da kullanilabilir Muzik Suriye muzik sahnesi ozellikle de Sam muzik sahnesi ozellikle alaninda uzun zamandir Arap dunyasinin en onemli sahneleri arasinda yer almaktadir Suriye aralarinda Ferid el Atras ve sarkici Lena Samamyan in da bulundugu bircok pan Arap yildizi yetistirmistir Halep sehri tarafindan populerlestirilen Endulus siirinin bir formu olan muvassah ve Sabah Fahri gibi populer yildizlariyla taninmaktadir Medya Televizyon Suriye ve Misir a 1960 yilinda her ikisi de Birlesik Arap Cumhuriyeti nin bir parcasiyken Televizyon 1976 yilina kadar siyah beyaz yayin yapti Suriye pembe dizileri Dogu Arap dunyasinda onemli bir pazar penetrasyonuna sahiptir kuruluslarinin neredeyse tamami devlete aittir ve Baas Partisi neredeyse tum gazeteleri kontrol etmektedir Yetkililer aralarinda bulundugu cok sayida istihbarat teskilati isletmektedir Suriye Ic Savasi sirasinda Suriye nin bircok sanatcisi sairi yazari ve aktivisti hapsedildi ve unlu karikaturist da dahil olmak uzere bazilari olduruldu Spor Halep Uluslararasi Stadyumu Suriye de en populer sporlar futbol basketbol yuzme ve tenistir Sam besinci ve yedinci Pan Arap Oyunlarina ev sahipligi yapti Mutfak Fettus bir Suriye ekmek salatasi Suriye mutfagi belirli bir yemegin ortaya ciktigi Suriye bolgeleriyle baglantili olarak zengin ve cesitli malzemelere sahiptir Suriye yemekleri cogunlukla Guney Akdeniz Yunan ve Guneybati Asya yemeklerinden olusur Bazi Suriye yemekleri de Turk ve Fransiz mutfagindan evrimlesmistir sis kebap kabak kabak dolmasi ve dolma gibi yemekler Suriye mutfagini olusturan baslica yemekler icli kofte humus tabbule fettus savurma muceddere surke pastirma sucuk ve baklavadir Baklava ici kiyilmis findikla doldurulmus ve balla islatilmis yufkadan yapilir Suriyeliler genellikle ana yemekten once meze olarak bilinen aperatiflerden olusan secenekler sunarlar Zahter kiyma ve peynirli menakis populer ordovrlerdir Arap gozlemesi khubz her zaman meze ile birlikte yenir Suriye de icecekler gunun saatine ve duruma gore degisiklik gosterir Arap kahvesi en bilinen sicak icecektir ve genellikle sabahlari kahvaltida ya da aksamlari hazirlanir Genellikle misafirler icin veya yemekten sonra servis edilir Alkollu bir icecek olan arak cogunlukla ozel gunlerde servis edilen iyi bilinen bir icecektir Diger Suriye icecekleri arasinda ayran ve es Sark adinda yerel olarak uretilen bir bira bulunmaktadir Ayrica bakinizSuriye Ic Savasi Caber Kalesi Suriye topraklari icinde kalan Turkiye ait toprak parcasi Turk Mezarligi Suriye TurkleriNotlar Kaynaklar Rojava Bati ismi ilk olarak bolgedeki PYD liderligindeki hukumet tarafindan kullanilmis 2016 yilinda bu isim kullanimdan kaldirilmistir O zamandan beri bu isim yerel halk ve uluslararasi gozlemciler tarafindan kullanilmaya devam etmektedir Kaynakca PDF International Labour Organization International Labour Organization 6 Kasim 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 31 Agustos 2020 a b Syria People and society The World Factbook CIA 10 Mayis 2022 16 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ocak 2023 WorldAtlas 7 Haziran 2018 29 Aralik 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Agustos 2022 Khamis B Gold Vaughn Sahar Paul Katherine 2013 22 Propaganda in Egypt and Syria s Cyberwars Contexts Actors Tools and Tactics Auerbach Castronovo Jonathan Russ Ed The Oxford Handbook of Propaganda Studies 198 Madison Avenue New York NY 10016 Oxford University Press s 422 ISBN 978 0 19 976441 9 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Wieland Carsten 2018 6 De neutralizing Aid All Roads Lead to Damascus Syria and the Neutrality Trap The Dilemmas of Delivering Humanitarian Aid Through Violent Regimes 50 Bedford Square London WC1B 3DP UK I B Tauris s 68 ISBN 978 0 7556 4138 3 Ahmed Saladdin 2019 Totalitarian Space and the Destruction of Aura State University of New York Press Albany Suny Press ss 144 149 ISBN 9781438472911 Hensman Rohini 2018 7 The Syrian Uprising Indefensible Democracy Counterrevolution and the Rhetoric of Anti Imperialism Chicago Illinois Haymarket Books ISBN 978 1 60846 912 3 Scribd 15 Subat 2012 18 Subat 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Ocak 2013 11 Mayis 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi The World Factbook The World Factbook 2024 bas CIA Erisim tarihi 22 Haziran 2023 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link a b c d e f g h i j The World Factbook Central Intelligence Agency 9 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Nisan 2021 World Bank 2 Ocak 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Ocak 2013 PDF Ingilizce United Nations Development Programme 8 Eylul 2022 8 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 8 Eylul 2022 Gammer Moshe 2004 The Caspian Region The Caucasus 2 Routledge s 64 ISBN 978 0 203 00512 5 11 Subat 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2021 MacFarquhar Neil 12 Kasim 2011 Arab League Votes to Suspend Syria The New York Times 13 Kasim 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Kasim 2011 Regional group votes to suspend Syria rebels claim downing of jet CNN 14 Agustos 2012 15 Agustos 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Agustos 2012 Xinhua News Agency 1 Aralik 2012 6 Aralik 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Hurriyet 8 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Mayis 2023 Archive 11 Kasim 2006 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Ocak 2013 a b c Michael Broning 7 Mart 2011 The Sturdy House That Assad Built Foreign Affairs 7 Mayis 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Nisan 2021 Syria Events of 2018 World Report 2019 Rights Trends in Syria Human Rights Watch 17 Aralik 2018 www ohchr org 22 Subat 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Ekim 2020 Rose Soderholm Caroline Alexander April 2022 PDF New Lines Institute 2 39 12 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Vice World News 14 Aralik 2022 15 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Global Peace Index Ingilizce Vision of Humanity 19 Haziran 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Ekim 2019 More than 570 thousand people were killed on the Syrian territory within 8 years of revolution demanding freedom democracy justice and equality The Syrian Observatory for Human Rights 15 Mart 2019 12 Ekim 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Nisan 2021 Middle East Monitor 20 Haziran 2022 4 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi SNHR September 2022 5 Mart 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi The New Arab 19 Haziran 2022 5 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi U S Department of State 2 Temmuz 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi SOHR 11 Ocak 2015 6 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi SOHR 11 Mart 2021 13 Mart 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Roth Kenneth 9 Ocak 2017 Human Rights Watch 2 Subat 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Council for Arab British Understanding 9 Aralik 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi United Nations High Commissioner for Refugees UNHCR 19 Subat 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Agustos 2013 Rollinger Robert 2006 The terms Assyria and Syria again Journal of Near Eastern Studies 65 4 284 287 doi 10 1086 511103 19 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ocak 2023 Frye R N 1992 Assyria and Syria Synonyms Journal of Near Eastern Studies 51 4 281 285 doi 10 1086 373570 26 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ocak 2023 Herodotus The History of Herodotus Rawlinson 4 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Ocak 2023 Joseph John 2008 PDF 20 Nisan 2003 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi First proposed by in 1881 cf Harper Douglas November 2001 Online Etymology Dictionary 11 Ekim 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Haziran 2007 Rollinger Robert 1 Ekim 2006 The Terms Assyria and Syria Again Journal of Near Eastern Studies 65 4 283 287 doi 10 1086 511103 ISSN 0022 2968 19 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ocak 2023 Pliny March 1998 Book 5 Section 66 Natural History 77AD University of Chicago ISBN 978 84 249 1901 6 Syria Roman provincial organization Britannica Online Encyclopedia 19 Aralik 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Ekim 2008 Pettinato Giovanni The Archives of Ebla Gelb I J Thoughts about Ibla A Preliminary Evaluation in Monographic Journals of the Near East Syro Mesopotamian Studies 1 1 May 1977 pp 3 30 William J Hamblin 2006 Warfare in the Ancient Near East to 1600 BC Holy Warriors at the Dawn of History Routledge s 239 ISBN 978 1 134 52062 6 Ian Shaw Robert Jameson 2008 A Dictionary of Archaeology John Wiley amp Sons s 211 ISBN 978 0 470 75196 1 Ross Burns 2009 Monuments of Syria A Guide I B Tauris s 155 ISBN 978 0 85771 489 3 Paolo Matthiae Nicolo Marchetti 31 Mayis 2013 Ebla and its Landscape Early State Formation in the Ancient Near East Left Coast Press s 35 ISBN 978 1 61132 228 6 Don C Benjamin 1997 Old Testament Parallels Laws and Stories from the Ancient Near East Paulist Press s 241 ISBN 978 0 8091 3731 2 a b ThoughtCo Ingilizce 8 Temmuz 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Ocak 2023 Kenneth Anderson Kitchen 2003 On the Reliability of the Old Testament Wm B Eerdmans Publishing s 285 ISBN 978 0 8028 4960 1 Stephen C Neff 2014 Justice among Nations Harvard University Press s 14 ISBN 978 0 674 72654 3 PDF Journal of Assyrian Academic Studies 14 1 9 Eylul 2008 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 19 Ocak 2023 Trevor Bryce 2014 Ancient Syria A Three Thousand Year History OUP Oxford s 16 ISBN 978 0 19 100292 2 Cyrus Herzl Gordon Gary Rendsburg Nathan H Winter 1990 Eblaitica Essays on the Ebla Archives and Eblaite Language Volume 4 s 68 ISBN 978 1 57506 060 6 John F Healey 1990 The Early Alphabet University of California Press s 22 ISBN 978 0 520 07309 8 a b Stephanie Dalley 2002 Mari and Karana Two Old Babylonian Cities s 44 ISBN 978 1 931956 02 4 Nadav Naʼaman 2005 Canaan in the Second Millennium B C E Eisenbrauns s 285 ISBN 978 1 57506 113 9 Iorwerth Eiddon Stephen Edwards 1973 The Cambridge Ancient History Cambridge University Press s 32 ISBN 978 0 521 08230 3 William J Hamblin 2006 Warfare in the Ancient Near East to 1600 BC Routledge s 259 ISBN 978 1 134 52062 6 Jack M Sasson 1969 The Military Establishments at Mari s 2 3 Relations between God and Man in the Hurro Hittite Song of Release Mary R Bachvarova Journal of the American Oriental Society Jan Mar SAAD 2005 The foreigners of the fourth register with long hairstyles and calf length fringed robes are labeled Chiefs of Retjenu the ancient name tor the Syrian region Like the Nubians they come with animals in this case horses an elephant and a bear they also offer weapons and vessels most likely filled with precious substance in Hawass Zahi A Vannini Sandro 2009 The lost tombs of Thebes life in paradise Ingilizce Thames amp Hudson s 120 ISBN 9780500051597 Zakrzewski Sonia Shortland Andrew Rowland Joanne 2015 Science in the Study of Ancient Egypt Ingilizce Routledge s 268 ISBN 978 1 317 39195 1 John Lange 2006 The Philosophy of Historiography Open Road Integrated Media Incorporated s 475 ISBN 978 1 61756 132 0 Immanuel Velikovsky 2010 Ramses II and His Time s 23 ISBN 978 1 906833 74 9 Douglas Frayne 1981 Ugarit in Retrospect s 23 24 25 ISBN 978 0 931464 07 2 Georges Roux Ancient Iraq 3rd ed Penguin Books London 1991 p 381 Rollinger Robert 2006 The terms Assyria and Syria again Journal of Near Eastern Studies 65 4 284 287 doi 10 1086 511103 19 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ocak 2023 Hist xviii vii 1 Charlotte Higgins 13 Ekim 2009 The Guardian 8 Eylul 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Palmyra Mirage in the Desert Joan Aruz 2018 page 78 a b Cavendish Corporation Marshall 2006 World and Its Peoples s 183 ISBN 978 0 7614 7571 2 a b Muir William 1861 The life of Mahomet Smith Elder amp Co ss 225 226 web archive org 23 Haziran 2011 ss 193 194 23 Haziran 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Ocak 2023 1956 Muhammad at Medina Oxford University Press s 35 ISBN 978 0 19 577307 1 This expedition receives scant notice in the sources but in some ways it is the most significant so far As Dumah was some 800 km 500 mi from Medina there can have been no immediate threat to Muhammad but it may be as Caetani suggests 1 that communications with Syria were being interrupted and supplies to Medina stopped It is tempting to suppose that was already envisaging something of the expansion which took place after his death Met Museum 25 Kasim 2001 tarihinde kaynagindan arsivlendi Syria History Encyclopaedia Britannica 25 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Ocak 2013 Farhad Daftary A Short History of the Ismailis 1998 Edinburg UK Edinburg University Press Page 146 Timeframe AD 1200 1300 The Mongol Conquests Time Life Books 1989 ss 59 75 ISBN 978 0 8094 6437 1 Everything2 com 22 Subat 2003 26 Haziran 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Ocak 2013 Metmuseum org 28 Nisan 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Nisan 2011 The New York Times 22 Temmuz 2015 22 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b Library of Congress Country Studies 23 Eylul 2006 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Ocak 2013 a b Stanford J Shaw Dynamics of Ottoman Society and administration in History of the Ottoman Empire and Modern Turkey Pouring a People into the Desert The Definitive Solution of the Unionists to the Armenian Question Fuat Dundar A Question of Genocide ed Ronald Grigor Suny Fatma Muge Gocek and Norman M Naimark Oxford University Press 2011 280 281 PDF Fransizca 26 Haziran 2008 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 25 Ocak 2013 James Barr 2011 a line in the sand Britain France and the struggle that shaped the Middle East Simon amp Schuster ISBN 978 1 84737 453 0 Peter N Stearns William Leonard Langer 2001 The Middle East p 761 The Encyclopedia of World History Houghton Mifflin Books ISBN 978 0 395 65237 4 a b c d e f g United States Department of State Bureau of Near Eastern Affairs May 2007 22 Temmuz 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Gelber 2006 pp 138 Morris 2008 pp 253 254 Tal 2004 pp 251 a b c d e f g h i Britannica Online Encyclopedia 26 Eylul 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Chen Chern 8 Agustos 2018 Former Nazi Officers in the Near East German Military Advisors in Syria 1949 56 The International History Review 40 4 732 751 doi 10 1080 07075332 2017 1367705 ISSN 0707 5332 Robson John 10 Subat 2012 Syria hasn t changed but the world has Toronto Sun 18 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Ocak 2013 Brecher Michael Jonathan Wilkenfeld 1997 A Study of Crisis ss 345 346 ISBN 978 0 472 10806 0 Salah Jadid 63 Leader of Syria Deposed and Imprisoned by Assad The New York Times 24 Agustos 1993 17 Ocak 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ocak 2023 a b Seale Patrick 1988 Asad The Struggle for the Middle East University of California Press ISBN 978 0 520 06976 3 Mark A Tessler 1994 A History of the Israeli Palestinian conflict Indiana University Press s 382 ISBN 978 0 253 20873 6 Time 1 Eylul 1967 15 Aralik 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Line Khatib 23 Mayis 2012 Islamic Revivalism in Syria The Rise and Fall of Ba thist Secularism Routledge s 34 ISBN 978 0 415 78203 6 Jordan asked Nixon to attack Syria declassified papers show CNN 28 Kasim 2007 25 Subat 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Ekim 2008 2005 The Yom Kippur War The Epic Encounter That Transformed the Middle East New York City s 302 ISBN 978 0 8052 4176 1 Itzchak Weismann University of Oklahoma 24 Subat 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Ocak 2013 Marc Perelman 11 Temmuz 2003 Forward com 18 Nisan 2006 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Ekim 2008 George Alan 2003 Syria neither bread nor freedom Londra Zed Books ss 56 58 ISBN 978 1 84277 213 3 Ghadry Farid N Kis 2005 Syrian Reform What Lies Beneath The Middle East Quarterly 4 Mart 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ocak 2023 Profile Syria s Bashar al Assad BBC News 2 Ekim 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Ekim 2008 Huggler Justin 6 Ekim 2003 The Independent Londra 15 Mayis 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Ekim 2008 Naharnet Newsdesk Syria Curbs Kurdish Riots for a Merger with Iraq s Kurdistan Naharnet com 15 Ocak 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Ekim 2008 Guerin Orla 6 Mart 2005 Syria sidesteps Lebanon demands BBC News 3 Aralik 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Nisan 2010 Last Syrian troops out of Lebanon Los Angeles Times 27 Nisan 2005 3 Ekim 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Mart 2020 Sanger David 14 Ekim 2007 Israel Struck Syrian Nuclear Project Analysts Say The New York Times 16 Nisan 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Ekim 2007 Syrian army tanks moving towards Hama BBC News 10 Mayis 2011 20 Ocak 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Mayis 2015 Sengupta Kim 20 Subat 2012 Syria s sectarian war goes international as foreign fighters and arms pour into country The Independent Antakya 26 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Subat 2012 Germany SPIEGEL ONLINE Hamburg 11 Ekim 2016 Battle for Aleppo How Syria Became the New Global War Der Spiegel 5 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Nisan 2017 Syria has become a proxy war between the US and Russia The Guardian 13 Haziran 2013 22 Eylul 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Carsten Paul 15 Mart 2012 Syria Bodies of 23 extreme torture victims found in Idlib as thousands rally for Assad The Daily Telegraph 10 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Ocak 2013 USA Today 22 Aralik 2011 22 Aralik 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Ocak 2013 Syria conflict Children targeted by snipers BBC News Ingilizce 24 Kasim 2013 19 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ocak 2023 UNHCR Global Trends 2015 United Nations 20 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Eylul 2016 News24 com 12 Mart 2012 14 Mart 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Ocak 2013 Lara Jakes And Yahya Barzanji 14 Mart 2012 Yahoo News 1 Temmuz 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Ocak 2013 Syria crisis number of refugees tops 1 5 million says UN The Guardian 16 Mayis 2013 19 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ocak 2023 Syria Regional Refugee Response Demographic Data of Registered Population 19 Subat 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Syrian Civil War Causes One Third of Country s Christians to Flee Their Homes 8 Subat 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Library CNN 27 Agustos 2013 CNN 31 Agustos 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Arab News Ingilizce 14 Eylul 2022 14 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Ocak 2023 Court Mireille Hond Chris Den 18 Subat 2020 Is This the End of Rojava Ingilizce ISSN 0027 8378 29 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ocak 2023 Letters 1 Kasim 2019 the Guardian Ingilizce 1 Kasim 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Ocak 2023 Statement regarding Syrian Democratic Forces security operation in al Hol camp U S Central Command Ingilizce Erisim tarihi 18 Ocak 2023 olu kirik baglanti rojavainformationcenter com Ingilizce 21 Temmuz 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Ocak 2023 Middle East Monitor Ingilizce 5 Haziran 2022 5 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Haziran 2022 Middle East Eye Ingilizce 5 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Haziran 2022 Agencies 7 Haziran 2022 Daily Sabah Ingilizce 7 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Haziran 2022 Hurriyet Daily News Ingilizce 8 Agustos 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Agustos 2022 Al Khalidi Suleiman 10 Haziran 2020 Protests hit Druze city in Syria for fourth day Reuters 18 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ocak 2023 Syria war Assad sacks PM as economic crisis sparks protests BBC News 11 Haziran 2020 17 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ocak 2023 Syrian pound hits record low ahead of new U S sanctions dealers Reuters Ingilizce 8 Haziran 2020 19 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ocak 2023 The Jerusalem Post JPost com Ingilizce 8 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Ocak 2023 www rudaw net 12 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Ocak 2023 Goodridge Hugo 4 Haziran 2020 Ingilizce 19 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Ocak 2023 Lister Charles POLITICO Ingilizce 12 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Ocak 2023 Browne Gareth 8 Haziran 2020 Assad faces backlash in Syria as economy crashes The Telegraph Ingilizce ISSN 0307 1235 19 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ocak 2023 McLoughlin Paul 7 Haziran 2020 Ingilizce 19 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Ocak 2023 Iddon Paul 9 Haziran 2020 Ingilizce 19 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Ocak 2023 Chulov Martin 12 Haziran 2020 US Caesar Act sanctions could devastate Syria s flatlining economy Critics say legislation is being used for US strategy and could cause further problems for country and wider region The Guardian 26 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ocak 2023 VOA Ingilizce 25 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Ocak 2023 Middle East Eye Ingilizce 15 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Ocak 2023 Arab News Ingilizce 1 Ocak 2022 1 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Ocak 2023 Arab News Ingilizce 4 Ocak 2022 4 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Ocak 2023 Ula enab10 30 Aralik 2021 Enab Baladi Ingilizce 30 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Ocak 2023 RA enab07 30 Kasim 2021 Enab Baladi Ingilizce 2 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Ocak 2023 F A Schaeffer Claude 2003 Syria and the Cradle of Civilization The Findings of Claude F a Schaeffer in Ras Shamra Trubner amp Company ISBN 978 1 84453 129 5 Egyptian Journal of Geology Volume 42 Issue 1 Page 263 1998 Dinerstein Eric Olson David Joshi Anup Vynne Carly Burgess Neil D Wikramanayake Eric Hahn Nathan Palminteri Suzanne Hedao Prashant Noss Reed Hansen Matt Locke Harvey Ellis Erle C Jones Benjamin Barber Charles Victor Hayes Randy Kormos Cyril Martin Vance Crist Eileen Sechrest Wes Price Lori Baillie Jonathan E M Weeden Don Suckling Kieran Davis Crystal Sizer Nigel Moore Rebecca Thau David Birch Tanya Potapov Peter Turubanova Svetlana Tyukavina Alexandra de Souza Nadia Pintea Lilian Brito Jose C Llewellyn Othman A Miller Anthony G Patzelt Annette Ghazanfar Shahina A Timberlake Jonathan Kloser Heinz Shennan Farpon Yara Kindt Roeland Lilleso Jens Peter Barnekow van Breugel Paulo Graudal Lars Voge Maianna Al Shammari Khalaf F Saleem Muhammad 2017 An Ecoregion Based Approach to Protecting Half the Terrestrial Realm BioScience 67 6 534 545 doi 10 1093 biosci bix014 ISSN 0006 3568 PMC 5451287 2 PMID 28608869 Grantham H S Duncan A Evans T D Jones K R Beyer H L Schuster R Walston J Ray J C Robinson J G Callow M Clements T Costa H M DeGemmis A Elsen P R Ervin J Franco P Goldman E Goetz S Hansen A Hofsvang E Jantz P Jupiter S Kang A Langhammer P Laurance W F Lieberman S Linkie M Malhi Y Maxwell S Mendez M Mittermeier R Murray N J Possingham H Radachowsky J Saatchi S Samper C Silverman J Shapiro A Strassburg B Stevens T Stokes E Taylor R Tear T Tizard R Venter O Visconti P Wang S Watson J E M 2020 Anthropogenic modification of forests means only 40 of remaining forests have high ecosystem integrity Supplementary Material Nature Communications 11 1 5978 Bibcode 2020NatCo 11 5978G doi 10 1038 s41467 020 19493 3 ISSN 2041 1723 PMC 7723057 2 PMID 33293507 15 Subat 2012 18 Subat 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Ocak 2013 Scribd vasitasiyla 15 Subat 2012 18 Subat 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Ocak 2013 Scribd vasitasiyla 15 Subat 2012 18 Subat 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Ocak 2013 Scribd vasitasiyla 15 Subat 2012 18 Subat 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Ocak 2013 Scribd vasitasiyla 6 Nisan 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Ekim 2008 Alianak Sonia 2007 Middle Eastern Leaders and Islam A Precarious Equilibrium Peter Lang s 55 ISBN 978 0 8204 6924 9 a b c State gov 22 Temmuz 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Ekim 2008 Carnegie Endowment 15 Eylul 2004 tarihinde kaynagindan arsivlendi Syria clamps down on Kurd parties BBC News 3 Haziran 2004 18 Aralik 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Ekim 2008 a b Syrian Arab News Agency 22 Nisan 2011 28 Mart 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Ocak 2013 Carnegie Endowment for International Peace s 13 18 Ocak 2006 tarihinde kaynagindan arsivlendi Law emory edu 21 Agustos 2001 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Subat 2013 Black Ian 26 Mart 2013 Syrian opposition takes Arab League seat The Guardian 21 Agustos 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ocak 2023 BBC 20 Kasim 2012 20 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Agustos 2013 Hugh Schofield 13 Kasim 2012 BBC 13 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Agustos 2013 Madhani Aamer 12 Aralik 2012 Obama says U S will recognize Syrian opposition USA Today 19 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ocak 2023 Aibaliwths Giwrgos 13 Nisan 2016 euronews com 17 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi efsyn gr 13 Nisan 2016 16 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Freedomhouse org 1 Temmuz 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Ocak 2013 China Daily 20 Mart 2011 3 Mayis 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Nisan 2011 Eyal Zisser 28 Eylul 2004 The Globe and Mail 16 Ocak 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Strenger Carlo 8 Subat 2012 Haaretz 9 Subat 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Ocak 2013 2005 The New Turkey Londra ss 203 227 ISBN 978 1 86207 865 9 Sanjian Avedis K 1956 The Sanjak of Alexandretta Hatay Its Impact on Turkish Syrian Relations 1939 1956 The Middle East Journal 10 4 379 394 JSTOR 4322848 22 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Aralik 2022 The international community maintains that the Israeli decision to impose its laws jurisdiction and administration in the occupied Syrian Golan is null and void and without international legal effect International Labour Office 2009 The situation of workers of the occupied Arab territories International government publication bas International Labour Office s 23 ISBN 978 92 2 120630 9 International Labour Office 2009 The situation of workers of the occupied Arab territories International government publication ed International Labour Office p 23 ISBN 978 92 2 120630 9 occupied Syrian Golan Heights The Arab Peace Initiative 2002 4 Haziran 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde www al bab com Retrieved 1 August 2010 Occupied territory Israeli occupied Golan Heights Central Intelligence Agency CIA World Factbook 2010 Skyhorse Publishing Inc 2009 p 339 1 60239 727 9 the United States considers the Golan Heights to be occupied territory subject to negotiation and Israeli withdrawal CRS Issue Brief for Congress Israeli United States Relations 24 Nisan 2003 tarihinde Wayback Machine sitesinde Congressional Research Service 5 April 2002 pg 5 Retrieved 1 August 2010 Occupied Golan Heights Travel advice Israel and the Occupied Palestinian Territories 20 Temmuz 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde UK Foreign and Commonwealth Office Retrieved 1 August 2010 In the ICRC s view the Golan is an occupied territory ICRC activities in the occupied Golan during 2007 15 Subat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde International Committee of the Red Cross 24 April 2008 Ingilizce 12 Ekim 2020 26 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Ocak 2023 Resolving the Future of the Occupied Syrian Golan PDF Old Dominion University Model United Nations 17 Agustos 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 19 Ocak 2023 The jungle is back With his Golan Heights tweet Trump emboldens the annexation agendas of the world s strongmen The Globe and Mail 22 Mart 2019 28 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ocak 2023 Political foe of Syrians wounded on Beirut street Tampa Bay Times previously named the St Petersburg Times through 2011 St Petersburg Times 12 Kasim 1976 3 Ekim 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Mart 2020 Al Jazeera 16 Kasim 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Agustos 2020 Syrian troops leave Lebanese soil BBC News BBC 26 Nisan 2005 16 Eylul 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Agustos 2020 BBC News 25 Agustos 2006 29 Agustos 2006 tarihinde kaynagindan arsivlendi Berman Yaniv Line Media 8 Ekim 2006 Shebaa Farms nub of conflict Ynetnews 19 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ocak 2023 The Jerusalem Post 25 Mart 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Syria among worst for rights abuses HRW report Reuters 24 Ocak 2011 24 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ocak 2023 Guy Dinmore 31 Mart 2006 Bush enters debate on freedom in Iran Financial Times 11 Mart 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Nisan 2006 January 2011 23 Aralik 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Agustos 2011 a b Syria Events of 2008 Human Rights Watch 13 Ocak 2009 4 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ocak 2023 Joe Lauria 29 Kasim 2011 More than 250 children among dead U N says The Wall Street Journal 10 Temmuz 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Kasim 2011 UN report Syrian forces commit gross violations of human rights CNN 29 Kasim 2011 29 Kasim 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ocak 2023 200 massacred in Hama claim Syrian activists 13 Temmuz 2012 18 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ocak 2023 The Guardian 27 Agustos 2013 26 Agustos 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Agustos 2013 Gusten Susanne 13 Subat 2013 Christians Squeezed Out by Violent Struggle in North Syria The New York Times 3 Ocak 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ocak 2023 Behari Elad 23 Aralik 2011 Syria Sunnis Threatening to Massacre Minority Alawites Arutz Sheva 16 Kasim 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ocak 2023 Griffin Jennifer 6 Nisan 2017 Fox News 7 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Loveluck Louisa 6 Nisan 2017 Deadly nerve agent sarin used in Syria attack Turkish Health Ministry says The Washington Post 5 Nisan 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ocak 2023 France 24 Ingilizce 15 Kasim 2021 15 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Mayis 2022 Lister 2015 s 154 Allsopp amp van Wilgenburg 2019 s 89 Kurdistan24 31 Aralik 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Allsopp amp van Wilgenburg 2019 ss 11 95 Zabad 2017 ss 219 228 Allsopp amp van Wilgenburg 2019 ss 97 98 Cantonafrin com 4 Subat 2016 9 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Haziran 2016 BBC News 14 Ekim 2019 10 Ekim 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Kasim 2019 Syria Kurds adopt constitution for autonomous federal region TheNewArab 31 Aralik 2016 5 Ekim 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Ekim 2018 Syria s war Assad on the offensive The Economist 13 Subat 2016 23 Subat 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Mayis 2016 Umar Catalonian recognition of AANES is the beginning Hawar News Agency Ingilizce 26 Ekim 2021 26 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Ekim 2021 21 Ekim 2021 Catalan parliament recognizes administration in northeast Syria Ingilizce 21 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Ekim 2021 Shahvisi Arianne 2018 Beyond Orientalism Exploring the Distinctive Feminism of democratic confederalism in Rojava Geopolitics 26 4 1 25 doi 10 1080 14650045 2018 1554564 9 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ocak 2023 ANF News 27 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Simsek Bahar Jongerden Joost 29 Ekim 2018 Gender Revolution in Rojava The Voices beyond Tabloid Geopolitics Geopolitics 26 4 1023 1045 doi 10 1080 14650045 2018 1531283 19 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ocak 2023