Meksika Bağımsızlık Savaşı, Meksikalı milliyetçiler ile İspanya'ya bağlı koloni güçleri arasında 1810-1821 yılları arasında yaşanan savaş.
Meksika Bağımsızlık Savaşı | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Sol üstten başlayarak saat yönünde: Miguel Hidalgo, José María Morelos, ile birbirine sarılırken, Meksiko'ya giriş yapan , 'ın resmettiği bağımsızlık temalı duvar resmi | |||||||
| |||||||
Taraflar | |||||||
(1821) | |||||||
Komutanlar ve liderler | |||||||
Miguel Hidalgo (1810-11) Ignacio Allende (1810-11) (ölü) (1810-11) José María Morelos (1810-15) (1810-21) (1811-14) Guadalupe Victoria (1812-21) (1817) Agustín de Iturbide (1821) | VII. Fernando (1810-13) (1813-16) (1816-21) (1821) (1821) | ||||||
Güçler | |||||||
100.000 milis 23.100 düzenli kuvvet | 17.000 | ||||||
Kayıplar | |||||||
8.000 ölü 15.000 yaralı | 2.000 ölü |
Savaş; Meksika'nın İspanya'dan bağımsızlığını alması gerektiğini düşünen İspanyol kökenli Meksikalılar, Mestizolar ve Meksika yerlileri tarafından 16 Eylül 1810 tarihinde başlatılmıştır.
Öncesi
Meksika'nın İspanya'dan bağımsızlığını almasını yönelik çabalar daha 16. yüzyılda,Hernan Cortes'in oğlu Martin Cortes'in İspanyol idaresine karşı önderlik ettiği bir isyanla başlamıştı.
19. yüzyıl başlarında Napoleon'un İspanya'yı işgal etmesinin ardından,bu ülkenin zayıflayan merkezi otorite sonrası -İspanya'nın Amerika kıtasında yer alan diğer sömürgelerinde olduğu gibi- Meksika'da da bağımsızlık mücadelesi başladı.
Savaşın başlaması
Savaş Dolores kasabasında görevli bir rahip olan Miguel Hidalgo y Costilla'nın, 16 Eylül 1810 tarihinde bölge halkını İspanyollara karşı ayaklandırmasıyla başladı. Hidalgo'nun başlattığı bağımsızlık hareketi, kısa sürede kitleselleşerek varlıklı sınıflara karşı toplumsal ve ekonomik bir savaş niteliğine büründü.Hidalgo'nun çevresinde toplanan kitle Meksika'nın batısındaki önemli kentleri ele geçirerek kısa süre içinde Meksiko'nun kapılarına dayandı.Hidalgo, kararsızlık göstererek kenti ele geçirme fırsatını kaçırınca ordusu dağılmaya başladı.Bundan sonra savaş İspanyol güçlerin lehine dönmeye başladı. 1811'de Calderon'da yenilgiye uğrayan Hidalgo ve ordusu ABD sınırına doğru kaçmaya başladı. Yakalanan Hidalgo 30 Temmuz 1811'de kurşuna dizilerek idam edildi.
Hidalgo'nun ölümünden sonra liderlik, halefi gibi bir rahip olan José María Morelos'e geçti.Başlarda bazı başarılar kazanan Morelos'de halefiyle aynı kaderi paylaşmak zorunda kaldı.1815'te İspanyol güçleri tarafından yakalanan Morelos yargılandı ve idam edildi.
Bağımsızlık
José María Morelos'in idamından sonra iyice zayıflayan Meksikalı milliyetçi güçler savaşı, 1820'ye kadar sadece gerilla savaşı taktikleri uygulayarak sürdürebildiler.
Neredeyse bitme noktasına gelen direniş,İspanyol güçleri için savaşan Albay Agustín de Iturbide'nin kendisine bağlı güçlerle birlikte milliyetçilerin safına geçmesiyle birlikte tekrar güç kazandı. İspanya'da liberallerin güç kazanmasından sonra benzer bir durumun Meksika'da da yaşanacağı düşüncesinden endişe eden muhafazakâr Albay Agustín de Iturbide isyancı liderlerle Meksika'nın toplumsal yapısının değişmeyeceği ve Katolik Kilisesi'nin ayrıcalıklarının korunacağına yönelik bir anlaşmaya vardı.
Agustín de Iturbide önderliğinde iyice güçlenen Meksikalı güçler, kazanılan çeşitli zaferlerin ardından 27 Eylül 1821 tarihinde Meksiko'yu ele geçirerek İspanyolların Meksika üzerindeki 300 yıllık hakimiyetine son verdiler.
Anısı
1902'de, savaşın başlangıcının 100. yılı anısına, Meksiko'daki Paseo de la Reforma'da Bağımsızlık Meleği olarak bilinen anıtın yapımına başlandı. Anıtın açılışı ise 16 Eylül 1910'da gerçekleştirildi.
Kaynakça
- ^ John Charles Chasteen. Born in Blood and Fire: A Concise History of Latin America. New York, Norton, 2001.
- ^ Meyer. Michael, et al (1979): The Course of Mexican History, page 276, New York, New York USA Oxford University Press
- ^ Robert Harvey (2000). Liberators: Latin America's Struggle For Independence. Woodstock: The Overlook Press. 10 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2013.
- ^ Philip Young. History of Mexico: Her Civil Wars and Colonial and Revolutionary Annals. Gardners Books, [1847] 2007, pp. 84-86.
- ^ Leslie Bethell (1987). The Independence of Latin America. Cambridge University Press. s. 65. 3 Ocak 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Kasım 2013.
- ^ Michael S. Werner (2001). Concise Encyclopedia of Mexico. Taylor & Francis. ss. 308-9. 3 Ocak 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Kasım 2013.
- ^ Martínez Assad, Carlos (2005). La patria en el Paseo de la Reforma (İspanyolca). Meksiko: Fondo de Cultura Económica de Universidad Nacional Autónoma de México. s. 77.
Dış bağlantılar
- (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Meksika Bagimsizlik Savasi Meksikali milliyetciler ile Ispanya ya bagli koloni gucleri arasinda 1810 1821 yillari arasinda yasanan savas Meksika Bagimsizlik SavasiSol ustten baslayarak saat yonunde Miguel Hidalgo Jose Maria Morelos ile birbirine sarilirken Meksiko ya giris yapan in resmettigi bagimsizlik temali duvar resmiTarih16 Eylul 1810 27 Eylul 1821BolgeMeksikaSonucMeksika Ispanya dan ayrilarak bagimsizligini kazandi Birinci Meksika Imparatorlugu kuruldu Cordoba Antlasmasi imzalandi imzalandiTaraflar 1821 Ispanyol Imparatorlugu Yeni Ispanya Genel ValiligiKomutanlar ve liderlerMiguel Hidalgo 1810 11 Ignacio Allende 1810 11 olu 1810 11 Jose Maria Morelos 1810 15 1810 21 1811 14 Guadalupe Victoria 1812 21 1817 Agustin de Iturbide 1821 VII Fernando 1810 13 1813 16 1816 21 1821 1821 Gucler100 000 milis 23 100 duzenli kuvvet17 000Kayiplar8 000 olu 15 000 yarali2 000 olu Savas Meksika nin Ispanya dan bagimsizligini almasi gerektigini dusunen Ispanyol kokenli Meksikalilar Mestizolar ve Meksika yerlileri tarafindan 16 Eylul 1810 tarihinde baslatilmistir OncesiMeksika nin Ispanya dan bagimsizligini almasini yonelik cabalar daha 16 yuzyilda Hernan Cortes in oglu Martin Cortes in Ispanyol idaresine karsi onderlik ettigi bir isyanla baslamisti 19 yuzyil baslarinda Napoleon un Ispanya yi isgal etmesinin ardindan bu ulkenin zayiflayan merkezi otorite sonrasi Ispanya nin Amerika kitasinda yer alan diger somurgelerinde oldugu gibi Meksika da da bagimsizlik mucadelesi basladi Savasin baslamasiSavas Dolores kasabasinda gorevli bir rahip olan Miguel Hidalgo y Costilla nin 16 Eylul 1810 tarihinde bolge halkini Ispanyollara karsi ayaklandirmasiyla basladi Hidalgo nun baslattigi bagimsizlik hareketi kisa surede kitleselleserek varlikli siniflara karsi toplumsal ve ekonomik bir savas niteligine burundu Hidalgo nun cevresinde toplanan kitle Meksika nin batisindaki onemli kentleri ele gecirerek kisa sure icinde Meksiko nun kapilarina dayandi Hidalgo kararsizlik gostererek kenti ele gecirme firsatini kacirinca ordusu dagilmaya basladi Bundan sonra savas Ispanyol guclerin lehine donmeye basladi 1811 de Calderon da yenilgiye ugrayan Hidalgo ve ordusu ABD sinirina dogru kacmaya basladi Yakalanan Hidalgo 30 Temmuz 1811 de kursuna dizilerek idam edildi Hidalgo nun olumunden sonra liderlik halefi gibi bir rahip olan Jose Maria Morelos e gecti Baslarda bazi basarilar kazanan Morelos de halefiyle ayni kaderi paylasmak zorunda kaldi 1815 te Ispanyol gucleri tarafindan yakalanan Morelos yargilandi ve idam edildi BagimsizlikJose Maria Morelos in idamindan sonra iyice zayiflayan Meksikali milliyetci gucler savasi 1820 ye kadar sadece gerilla savasi taktikleri uygulayarak surdurebildiler Neredeyse bitme noktasina gelen direnis Ispanyol gucleri icin savasan Albay Agustin de Iturbide nin kendisine bagli guclerle birlikte milliyetcilerin safina gecmesiyle birlikte tekrar guc kazandi Ispanya da liberallerin guc kazanmasindan sonra benzer bir durumun Meksika da da yasanacagi dusuncesinden endise eden muhafazakar Albay Agustin de Iturbide isyanci liderlerle Meksika nin toplumsal yapisinin degismeyecegi ve Katolik Kilisesi nin ayricaliklarinin korunacagina yonelik bir anlasmaya vardi Agustin de Iturbide onderliginde iyice guclenen Meksikali gucler kazanilan cesitli zaferlerin ardindan 27 Eylul 1821 tarihinde Meksiko yu ele gecirerek Ispanyollarin Meksika uzerindeki 300 yillik hakimiyetine son verdiler Anisi1902 de savasin baslangicinin 100 yili anisina Meksiko daki Paseo de la Reforma da Bagimsizlik Melegi olarak bilinen anitin yapimina baslandi Anitin acilisi ise 16 Eylul 1910 da gerceklestirildi Kaynakca John Charles Chasteen Born in Blood and Fire A Concise History of Latin America New York Norton 2001 ISBN 978 0 393 97613 7 Meyer Michael et al 1979 The Course of Mexican History page 276 New York New York USA Oxford University Press ISBN 978 0 19 502413 5 Robert Harvey 2000 Liberators Latin America s Struggle For Independence Woodstock The Overlook Press 10 Temmuz 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Kasim 2013 Philip Young History of Mexico Her Civil Wars and Colonial and Revolutionary Annals Gardners Books 1847 2007 pp 84 86 ISBN 978 0 548 32604 6 Leslie Bethell 1987 The Independence of Latin America Cambridge University Press s 65 3 Ocak 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Kasim 2013 Michael S Werner 2001 Concise Encyclopedia of Mexico Taylor amp Francis ss 308 9 3 Ocak 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Kasim 2013 Martinez Assad Carlos 2005 La patria en el Paseo de la Reforma Ispanyolca Meksiko Fondo de Cultura Economica de Universidad Nacional Autonoma de Mexico s 77 Dis baglantilar Ingilizce