Memmed Memmediyarov (Məmməd Məmmədqulu oğlu Məmmədyarov) – Azerbaycan'da Sovyet hakimiyetinin tesisi için uğraşmış; Azeri devrimci, devlet adamı, muhalif politikacı.
Memmed Memmediyarov Məmməd Məmmədyarov | |
---|---|
Doğum | 1875 Maştağa, Bakü |
Ölüm | 1933 |
Diğer ad(lar)ı | Məmməd Məmmədqulu oğlu Məmmədyarov |
Hayatı
1875 yılında Bakü'ye bağlı Maştağa kasabasında dünyaya geldi. 1902'de Komünist Parti'ye üye oldu. 1903 yılının Temmuz ayında vuku bulan genel grevin örgütlenmesinde öne çıkan isimlerden birisiydi. 1906'da Petrol Sanayi işçileri Birliği'nde yönetimine dahil oldu. 1917'de kuruluan Bakü Komünü'nün üyelerinden olup, S.Martikyan, M.Plşakov, A.Baqdasarov'la birlikte Kızıl Muhafızlar'ın oluşturulmasında aktif rol aldı.
Hakkında yazılı bilgi bulmak epey zor olsa da, 1958 tarihli "Azerbaycan Komünist Partisinin Tarihi" adlı kitabın I. cildinde onun Mart Olayları esnasındaki rolü hakkında şu bilgiler bulunmaktadır: Çatışmalar esnasında M. Memmediyarov, Mikoyan... diğer bolşeviklerle birlikte, Sovyet taraftarlarının en önde gelenlerinden birisiydi. Müsavatçılarla yapılan çatışmalarda, A.Mikoyan ve M.Memmediyarov'un önderliğindeki Kızıl Muhafız birlikleri oldukça göze çarpmaktaydı.
Bakü'de sivil halka karşı yapılan kıyım esnasında, Azerbaycan milli kuvvetlerinin "İsmailiyye" binasında bulunan karargahına saldıran gruplardan birine Memmed Memmedyarov'un kumanda ettiği bildirilmektedir. Olaylardaki rolü ile ilgili olarak kendisi şunları yazmıştı: 1918 Mart Olayları yaşanırken, Kızıl Muhafızlar sayıca daha azdı. Olaylı günlerde, Maştağa mollaları camilerde bolşeviklere karşı "cihat" ilan ediyorlar, dindarların düşmanı olan bolşevikleri öldürmenin günah olmadığını söylüyorlardı. "Kim bolşevik Memmedyarov'u öldürürse cennete girecek" diye propaganda yapıyorlardı. Sonrasında Aziz isimli bir şahsın önderliğinde bir grup, evimi ablukaya aldı ve beni hapishaneye attılar
Sonradan hapishaneden kaçarak Bakü'ye gelmiş ve Stepan Şaumyan'ın yönetimindeki Bakü Komünü'e dahil olmuştur. Azerbaycan Halk Cumhuriyeti (AHC) ilan edildikten sonra, Gence'de bolşeviklerin safında çatışmalara katıldı. Bu dönemle ilgili Memmediyarov şunları söylemektedir "Birliklerimiz, Korganov yoldaşın komutası altında Kürdemir cephesinde bulunmaktaydı. Merkez Komitenin kararıyla, , , gibi kişilerin bulunduğu bir grupla birlikte Kürdemir bölgesine gönderildik. Köylerde Sovyet sempatizinlarını örgütleyip, Kızıl Ordu için asker topladık. Faaliyetlerimiz bir ay boyunca devam etti." Bakü parti konferansında alınan karar uyarınca, 28 Temmuz 1918 tarihinde Bakü Halk Komiserleri Sovyeti 1883 - 1892 yılları arasında doğan tüm vatandaşların askere çağrılması konusundaki kararı deklare etti. Bu emrin Müslüman nüfus arasında hayata geçirilmesinde Memmədiyarov'un katkısı büyük oldu.
Osmanlı kuvvetleriyle iş birliği yapan AHC birliklerinin, Bolşeviklerin egemenliğindeki bölgelere sıklıkla gerçekleştirdikleri saldırılara karşı mücadele etti. Konuyla ilgili olarak şunları kaleme almıştır "Cephede zor durumdaydık. İki ay önce Bakü'den çıkarken sahip olduğumuz on beş bin kişilik ordudan sadece, Bileceri siperlerinde toplam beş yüz askerimiz kalmıştı. Bunun yanı sıra, Grigori Petrov'un 200 kişilik çetesi, bizimle birlikte savaşmaktaydı. Mücadeleyi sürdürmek artık mümkün değildi. Zira düşman her taraftan Bakü üzerine yürüyordu. Kafkas İslam Ordusu, 'e (Дикая дивизия) bağlı birlikler, yerel bey ağalara bağlı silahlı eşkıya çeteleri; tüm bunlar şehir üzerine geliyordu". Ele geçirilip, hapsedilmesiyle ilgili olarak da şunları söylemişti " yoldaş, Maştağa'ya gidip ailemi ve gerekli evrakları alarak Astrahan'a yola koyulmam yolunda tavsiyede bulundu. Osmanlı kuvvetleri Maştağa'da konuşlanmıştı. Koçu Aziz ve avanesi mollalar Osmanlılarla iş birliği içindeydiler. Karargaha gderek benim Maştağa'da olduğumu ihbar ettiler. Beni tutukladılar ve Osmanlı komutanının yanına getirdiler. Komutan hiçbir şey sormadan bana 75 değnek vurulmasını emretti. Hapisliğimin üçüncü gecesinde beni tuttukları mahzene on altı Rus bolşevik yoldaşımı daha getirdiler, fakat bu kişiler burada çok kalmadılar. Kısa bir süre sonra götürüldükleri gördüm. Akabinde de silah sesleri duyuldu ...yoldaşlarımızdan coğu işkenceye dayanamayıp sopa darbeleriyle öldürüldüler. Sultan Aliyev kan kaybından öldü. Nizami Settaroğlu, Hacı Ali Mehmetoğlu, Feremez Hamzaoğlu, Ağaverdi ve birçokları açlıktan ve dayaktan öldüler".
Memmədiyarov sonrasında tutuklu olarak Gence'ye gönderildi ve burada çeşitli işlerde çalıştırıldı. Hapisten kaçmayı başararak Bakü'ye geldi ve burada devrimci faaliyetlere devam etti. 1920 yılının başlarından itibaren 'da milli hükûmet aleyhine çalışmalara başladı. İşçileri örgütleyerek çeşitli provakatif eylemleri hayata geçirmeye gayret etti. Bakü XI ordu tarafından işgal edildikten sonra, Komutan Ostrovski'nin emriyle, Kızıl Orduya karşı direnişin güçlü olduğu Muştağa'ya, bu direnişi yok etmek üzere gönderildi. Direniş imha edildikten sonra kendisini ihbar edip hapse attıranları öldürerek intikamını aldı.
Sovyetler Birliği iktidarında çeşitli görevlerde çalıştı ve 1933 yılında eceliyle öldü.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Memmed Memmediyarov Memmed Memmedqulu oglu Memmedyarov Azerbaycan da Sovyet hakimiyetinin tesisi icin ugrasmis Azeri devrimci devlet adami muhalif politikaci Memmed Memmediyarov Memmed MemmedyarovDogum1875 Mastaga BakuOlum1933Diger ad lar iMemmed Memmedqulu oglu MemmedyarovHayati1875 yilinda Baku ye bagli Mastaga kasabasinda dunyaya geldi 1902 de Komunist Parti ye uye oldu 1903 yilinin Temmuz ayinda vuku bulan genel grevin orgutlenmesinde one cikan isimlerden birisiydi 1906 da Petrol Sanayi iscileri Birligi nde yonetimine dahil oldu 1917 de kuruluan Baku Komunu nun uyelerinden olup S Martikyan M Plsakov A Baqdasarov la birlikte Kizil Muhafizlar in olusturulmasinda aktif rol aldi Hakkinda yazili bilgi bulmak epey zor olsa da 1958 tarihli Azerbaycan Komunist Partisinin Tarihi adli kitabin I cildinde onun Mart Olaylari esnasindaki rolu hakkinda su bilgiler bulunmaktadir Catismalar esnasinda M Memmediyarov Mikoyan diger bolseviklerle birlikte Sovyet taraftarlarinin en onde gelenlerinden birisiydi Musavatcilarla yapilan catismalarda A Mikoyan ve M Memmediyarov un onderligindeki Kizil Muhafiz birlikleri oldukca goze carpmaktaydi Baku de sivil halka karsi yapilan kiyim esnasinda Azerbaycan milli kuvvetlerinin Ismailiyye binasinda bulunan karargahina saldiran gruplardan birine Memmed Memmedyarov un kumanda ettigi bildirilmektedir Olaylardaki rolu ile ilgili olarak kendisi sunlari yazmisti 1918 Mart Olaylari yasanirken Kizil Muhafizlar sayica daha azdi Olayli gunlerde Mastaga mollalari camilerde bolseviklere karsi cihat ilan ediyorlar dindarlarin dusmani olan bolsevikleri oldurmenin gunah olmadigini soyluyorlardi Kim bolsevik Memmedyarov u oldururse cennete girecek diye propaganda yapiyorlardi Sonrasinda Aziz isimli bir sahsin onderliginde bir grup evimi ablukaya aldi ve beni hapishaneye attilar Sonradan hapishaneden kacarak Baku ye gelmis ve Stepan Saumyan in yonetimindeki Baku Komunu e dahil olmustur Azerbaycan Halk Cumhuriyeti AHC ilan edildikten sonra Gence de bolseviklerin safinda catismalara katildi Bu donemle ilgili Memmediyarov sunlari soylemektedir Birliklerimiz Korganov yoldasin komutasi altinda Kurdemir cephesinde bulunmaktaydi Merkez Komitenin karariyla gibi kisilerin bulundugu bir grupla birlikte Kurdemir bolgesine gonderildik Koylerde Sovyet sempatizinlarini orgutleyip Kizil Ordu icin asker topladik Faaliyetlerimiz bir ay boyunca devam etti Baku parti konferansinda alinan karar uyarinca 28 Temmuz 1918 tarihinde Baku Halk Komiserleri Sovyeti 1883 1892 yillari arasinda dogan tum vatandaslarin askere cagrilmasi konusundaki karari deklare etti Bu emrin Musluman nufus arasinda hayata gecirilmesinde Memmediyarov un katkisi buyuk oldu Osmanli kuvvetleriyle is birligi yapan AHC birliklerinin Bolseviklerin egemenligindeki bolgelere siklikla gerceklestirdikleri saldirilara karsi mucadele etti Konuyla ilgili olarak sunlari kaleme almistir Cephede zor durumdaydik Iki ay once Baku den cikarken sahip oldugumuz on bes bin kisilik ordudan sadece Bileceri siperlerinde toplam bes yuz askerimiz kalmisti Bunun yani sira Grigori Petrov un 200 kisilik cetesi bizimle birlikte savasmaktaydi Mucadeleyi surdurmek artik mumkun degildi Zira dusman her taraftan Baku uzerine yuruyordu Kafkas Islam Ordusu e Dikaya diviziya bagli birlikler yerel bey agalara bagli silahli eskiya ceteleri tum bunlar sehir uzerine geliyordu Ele gecirilip hapsedilmesiyle ilgili olarak da sunlari soylemisti yoldas Mastaga ya gidip ailemi ve gerekli evraklari alarak Astrahan a yola koyulmam yolunda tavsiyede bulundu Osmanli kuvvetleri Mastaga da konuslanmisti Kocu Aziz ve avanesi mollalar Osmanlilarla is birligi icindeydiler Karargaha gderek benim Mastaga da oldugumu ihbar ettiler Beni tutukladilar ve Osmanli komutaninin yanina getirdiler Komutan hicbir sey sormadan bana 75 degnek vurulmasini emretti Hapisligimin ucuncu gecesinde beni tuttuklari mahzene on alti Rus bolsevik yoldasimi daha getirdiler fakat bu kisiler burada cok kalmadilar Kisa bir sure sonra goturuldukleri gordum Akabinde de silah sesleri duyuldu yoldaslarimizdan cogu iskenceye dayanamayip sopa darbeleriyle oldurulduler Sultan Aliyev kan kaybindan oldu Nizami Settaroglu Haci Ali Mehmetoglu Feremez Hamzaoglu Agaverdi ve bircoklari acliktan ve dayaktan olduler Memmediyarov sonrasinda tutuklu olarak Gence ye gonderildi ve burada cesitli islerde calistirildi Hapisten kacmayi basararak Baku ye geldi ve burada devrimci faaliyetlere devam etti 1920 yilinin baslarindan itibaren da milli hukumet aleyhine calismalara basladi Iscileri orgutleyerek cesitli provakatif eylemleri hayata gecirmeye gayret etti Baku XI ordu tarafindan isgal edildikten sonra Komutan Ostrovski nin emriyle Kizil Orduya karsi direnisin guclu oldugu Mustaga ya bu direnisi yok etmek uzere gonderildi Direnis imha edildikten sonra kendisini ihbar edip hapse attiranlari oldurerek intikamini aldi Sovyetler Birligi iktidarinda cesitli gorevlerde calisti ve 1933 yilinda eceliyle oldu Kaynakca Sovyet hakimiyeti ugruna Azernesr 1967 A g e