Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Merkezsiz finans, (İngilizce: Decentralized Finance, genellikle DeFi şeklinde kısaltılır), geleneksel finansal araçları sunmak için brokerler, borsalar veya bankalar gibi merkezî finansal hizmet sağlayıcılarına güvenmeyen, bunun yerine blok zincirler (İngilizce: Blockchains) aracılığıyla akıllı sözleşmeler (İngilizce: Smart Contracts) kullanan blok zinciri tabanlı bir finans sistemidir. DeFi, esnek bir şekilde bir araya getirilebilen çok katmanlı bir mimarî ve yapı taşları kullanır.
Tarihi
Stabilcoin tabanlı borç verme platformu MakerDAO, önemli ölçüde kullanım gören ilk DeFi uygulaması olarak kabul ediliyor ve kullanıcıların, platformun yerel tokeni olan ve bir stabilcoin olarak Amerikan dolarına sabitlenmiş Dai'yi ödünç vermesine olanak tanıyor. MakerDAO, Ethereum blok zincirinde kredi, geri ödeme ve tasfiye prosedürlerini yöneten bir dizi akıllı sözleşme aracılığıyla, Dai'nin istikrarlı değerini merkezî olmayan ve özerk bir şekilde korumayı amaçlamaktadır.
Haziran 2020'de Compound Finance Platformu, borç verenlere yapılan tipik faiz ödemelerine ek olarak, kripto para kredisi verenleri ve borç alanları, compound platformunu yönetmek için kullanılan ancak borsalarda da alınıp satılabilen COMP token adı verilen yeni bir kripto para birimiyle ödüllendirmeye başladı. Diğer platformlar da bunu takip ederek sırasıyla yield farming ve likidite madenciliği olarak bilinen ve spekülatörlerin toplam getirilerini en üst düzeye çıkarmak için kripto paraları bir platformdaki farklı havuzlar arasında ve farklı platformlar arasında aktif olarak hareket ettirdikleri olguyu ortaya çıkardılar, faiz, ücretler ve ek ödüllendirici tokenlerin değerini içerir.
Temmuz 2020'de Washington Post, gelir ekonomisini, getiri ve yatırım fırsatlarını ve ilgili riskleri kapsayan bu fenomeni daha ayrıntılı olarak açıkladı. Ethereum da, DeFi'ye artan ilgiye bağlı olarak 2020'de hizmet sunucuların sayısında da artış kaydedildiğini tespit etti.
DeFi, Andreessen Horowitz, Bain Capital Ventures ve Michael Novogratz gibi büyük kripto para yatırımcılarının da ilgisini çekmiştir.
Merkezi olmayan değişim aracılığıyla yapılan işlemlerde, normalde (örneğin bankalar, borsacılar, çevrimiçi ödeme ağ geçitleri, devlet kurumları vb.) güvenliğini ve transferini denetleyecek olan tipik üçüncü taraf kuruluşlar, bir blok zinciri veya dağıtılmış defter ile değiştirilir. Bazı yaygın çalışma yöntemleri arasında akıllı sözleşmelerin veya sipariş defteri aktarımının kullanılması yer alır, ancak başka birçok varyasyon mümkün ve farklı derecelerde adem-i merkeziyetçilik vardır.
Merkezi olmayan değişim işlemlerindeki tüccarların genellikle bir ticaret gerçekleştirmeden önce varlıklarını borsaya aktarmaları gerekmediğinden, merkezi olmayan değişim işlemlerinin hacklenmesinden kaynaklanan hırsızlık riskini azaltır. Ancak likidite sağlayıcılarının belirteçleri borsaya aktarması gerekir. Merkezi olmayan değişimler, "wash trading" yoluyla fiyat manipülasyonunu veya sahte ticaret hacmini de önleyebilir ve Müşterini Tanıma (KYC) gereksinimlerini uygulayan borsalardan daha anonimdir.
Merkezi olmayan borsaların düşük işlem hacimlerinden ve piyasa likiditesinden muzdarip olduğuna dair bazı işaretler vardır. Değiştirilebilir likidite ile merkezi olmayan borsalar oluşturmak için bir protokol olan 0x projesi bu sorunu çözmeye çalışır.
Dezavantajları
(Know Your Customer: Müşterini Tanı) sürecinin olmaması ve bir işlemi geri almanın mümkün olmaması nedeniyle, kullanıcılar şifreleri veya özel anahtarları için saldırıya uğrarlarsa zarar görürler.
Likidite havuzu DEX en yaygın kullanılanı olmasına rağmen, bazı dezavantajları olabilir. Likidite havuzu DEX'lerinin en yaygın sorunları fiyat kayması ve ön çalışmadır.
Sabit ürün AMM'nin önden çalışma direncini iyileştirme fikirleri ilk olarak Vitalik Buterin tarafından bir gönderide tartışıldı.
Adem-i merkeziyetçilik dereceleri
Merkezi olmayan bir borsa, hâlâ merkezi bileşenlere sahip olabilir, bu sayede borsanın bir kısmı hâlâ merkezi bir otoritenin elindedir. IDEX'in New York Eyaleti kullanıcılarının platforma sipariş vermesini engellemesi dikkate değer bir örnektir.
Temmuz 2018'de, merkezi olmayan borsa Bancor'un saldırıya uğradığı ve fonları dondurmadan önce varlıklarında 13,5 milyon dolar zarara uğradığı bildirildi. Bir tweette, Litecoin'in yaratıcısı Charlie Lee'nin yazdığı üzere, bir borsanın müşteri fonlarını kaybedebileceği veya dondurabileceği takdirde merkezileştirilemeyeceğini iddia etti.
Merkezi olmayan borsaların operatörleri, hükûmet düzenleyicilerinden yasal sonuçlarla karşı karşıya kalabilir. Bir örnek, Kasım 2018'de ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu'na kayıtsız bir menkul kıymetler borsası işletmekle ilgili suçlamalarda bulunan EtherDelta'nın kurucusu buna bir örnektir.
Ethereum blok zinciri üzerine inşa edilen Uniswap, tüm DEX'ler arasında en büyük ticaret hacmine sahiptir. V3 versiyonu 5 Mayıs 2021'de Ethereum ana ağına yerleştirdi.
Kaynakça
- ^ Schär, Fabian. . research.stlouisfed.org (İngilizce). 6 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2023.
- ^ . makerdao.com. 27 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2023.
- ^ Stabile, Daniel T.; Prior, Kimberly A.; Hinkes, Andrew M. (2020). Digital assets and blockchain technology: US law and regulation. Cheltenham, UK Northampton, MA, USA: Edward Elgar Publishing. ISBN .
- ^ a b "Analysis | What's 'Yield Farming'? (And How Do You Grow Crypto?)". Washington Post (İngilizce). 31 Temmuz 2020. ISSN 0190-8286. 11 Ekim 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ekim 2023.
- ^ "Coders Flock Back to Crypto Projects With Prices Surging Again". Bloomberg.com (İngilizce). 10 Aralık 2020. 19 Nisan 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ekim 2023.
- ^ "Novogratz Plows Ahead In DeFi Amid the 'Gamifying' of Crypto". Bloomberg.com (İngilizce). 29 Eylül 2020. 9 Ocak 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ekim 2023.
- ^ . Quartz (İngilizce). 3 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2020.
- ^ "This 31-Year-Old Is Trying to Revolutionize Cryptocurrency Trading". Bloomberg.com (İngilizce). 28 Eylül 2017. 9 Kasım 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Aralık 2020.
- ^ Sandle (9 Eylül 2018). "Big investment in cryptocurrency startup Altcoin.io". Digital Journal (İngilizce). 28 Nisan 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Eylül 2018.
- ^ Castellanos (6 Mart 2018). "Alexis Ohanian's VC Firm Invests in Crypto Trading Platform". Wall Street Journal (İngilizce). ISSN 0099-9660. 9 Kasım 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Eylül 2018.
- ^ Russolillo (16 Temmuz 2018). "Cryptocurrency Exchanges Are Getting Hacked Because It's Easy". The Wall Street Journal (İngilizce). ISSN 0099-9660. 11 Eylül 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Eylül 2018.
- ^ "0x lets any app be the Craigslist of cryptocurrency". TechCrunch (İngilizce). 21 Ekim 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Kasım 2018.
- ^ . www.bloomberg.com (İngilizce). 30 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2018.
- ^ . Ethresear.ch (İngilizce). 13 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2021.
- ^ @Aurora_dao (23 Ekim 2018). "#IDEX will begin blocking new orders from users with New York State IP addresses on Thursday, October 25th (6pm UTC). Cancels and withdrawals will remain active" (X gönderisi) – X vasıtasıyla.
- ^ . ZDNet (İngilizce). 28 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2018.
- ^ . TechCrunch (İngilizce). 10 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2018.
- ^ . Reuters (İngilizce). 8 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2018.
- ^ Gerelyn (25 Mayıs 2021). "Uniswap Shines on Top-10 CryptoLeaderboard With Double-Digit Gains". Yahoo Finance (İngilizce). 27 Haziran 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Kasım 2021.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Merkezsiz finans Ingilizce Decentralized Finance genellikle DeFi seklinde kisaltilir geleneksel finansal araclari sunmak icin brokerler borsalar veya bankalar gibi merkezi finansal hizmet saglayicilarina guvenmeyen bunun yerine blok zincirler Ingilizce Blockchains araciligiyla akilli sozlesmeler Ingilizce Smart Contracts kullanan blok zinciri tabanli bir finans sistemidir DeFi esnek bir sekilde bir araya getirilebilen cok katmanli bir mimari ve yapi taslari kullanir Likidite havuzu degisimleri tarafindan yaygin olarak kullanilan temel fiyatlandirma fonksiyonunun grafigi TarihiStabilcoin tabanli borc verme platformu MakerDAO onemli olcude kullanim goren ilk DeFi uygulamasi olarak kabul ediliyor ve kullanicilarin platformun yerel tokeni olan ve bir stabilcoin olarak Amerikan dolarina sabitlenmis Dai yi odunc vermesine olanak taniyor MakerDAO Ethereum blok zincirinde kredi geri odeme ve tasfiye prosedurlerini yoneten bir dizi akilli sozlesme araciligiyla Dai nin istikrarli degerini merkezi olmayan ve ozerk bir sekilde korumayi amaclamaktadir Haziran 2020 de Compound Finance Platformu borc verenlere yapilan tipik faiz odemelerine ek olarak kripto para kredisi verenleri ve borc alanlari compound platformunu yonetmek icin kullanilan ancak borsalarda da alinip satilabilen COMP token adi verilen yeni bir kripto para birimiyle odullendirmeye basladi Diger platformlar da bunu takip ederek sirasiyla yield farming ve likidite madenciligi olarak bilinen ve spekulatorlerin toplam getirilerini en ust duzeye cikarmak icin kripto paralari bir platformdaki farkli havuzlar arasinda ve farkli platformlar arasinda aktif olarak hareket ettirdikleri olguyu ortaya cikardilar faiz ucretler ve ek odullendirici tokenlerin degerini icerir Temmuz 2020 de Washington Post gelir ekonomisini getiri ve yatirim firsatlarini ve ilgili riskleri kapsayan bu fenomeni daha ayrintili olarak acikladi Ethereum da DeFi ye artan ilgiye bagli olarak 2020 de hizmet sunucularin sayisinda da artis kaydedildigini tespit etti DeFi Andreessen Horowitz Bain Capital Ventures ve Michael Novogratz gibi buyuk kripto para yatirimcilarinin da ilgisini cekmistir Merkezi olmayan degisim araciligiyla yapilan islemlerde normalde ornegin bankalar borsacilar cevrimici odeme ag gecitleri devlet kurumlari vb guvenligini ve transferini denetleyecek olan tipik ucuncu taraf kuruluslar bir blok zinciri veya dagitilmis defter ile degistirilir Bazi yaygin calisma yontemleri arasinda akilli sozlesmelerin veya siparis defteri aktariminin kullanilmasi yer alir ancak baska bircok varyasyon mumkun ve farkli derecelerde adem i merkeziyetcilik vardir Merkezi olmayan degisim islemlerindeki tuccarlarin genellikle bir ticaret gerceklestirmeden once varliklarini borsaya aktarmalari gerekmediginden merkezi olmayan degisim islemlerinin hacklenmesinden kaynaklanan hirsizlik riskini azaltir Ancak likidite saglayicilarinin belirtecleri borsaya aktarmasi gerekir Merkezi olmayan degisimler wash trading yoluyla fiyat manipulasyonunu veya sahte ticaret hacmini de onleyebilir ve Musterini Tanima KYC gereksinimlerini uygulayan borsalardan daha anonimdir Merkezi olmayan borsalarin dusuk islem hacimlerinden ve piyasa likiditesinden muzdarip olduguna dair bazi isaretler vardir Degistirilebilir likidite ile merkezi olmayan borsalar olusturmak icin bir protokol olan 0x projesi bu sorunu cozmeye calisir Dezavantajlari Know Your Customer Musterini Tani surecinin olmamasi ve bir islemi geri almanin mumkun olmamasi nedeniyle kullanicilar sifreleri veya ozel anahtarlari icin saldiriya ugrarlarsa zarar gorurler Likidite havuzu DEX en yaygin kullanilani olmasina ragmen bazi dezavantajlari olabilir Likidite havuzu DEX lerinin en yaygin sorunlari fiyat kaymasi ve on calismadir Sabit urun AMM nin onden calisma direncini iyilestirme fikirleri ilk olarak Vitalik Buterin tarafindan bir gonderide tartisildi Adem i merkeziyetcilik dereceleriMerkezi olmayan bir borsa hala merkezi bilesenlere sahip olabilir bu sayede borsanin bir kismi hala merkezi bir otoritenin elindedir IDEX in New York Eyaleti kullanicilarinin platforma siparis vermesini engellemesi dikkate deger bir ornektir Temmuz 2018 de merkezi olmayan borsa Bancor un saldiriya ugradigi ve fonlari dondurmadan once varliklarinda 13 5 milyon dolar zarara ugradigi bildirildi Bir tweette Litecoin in yaraticisi Charlie Lee nin yazdigi uzere bir borsanin musteri fonlarini kaybedebilecegi veya dondurabilecegi takdirde merkezilestirilemeyecegini iddia etti Merkezi olmayan borsalarin operatorleri hukumet duzenleyicilerinden yasal sonuclarla karsi karsiya kalabilir Bir ornek Kasim 2018 de ABD Menkul Kiymetler ve Borsa Komisyonu na kayitsiz bir menkul kiymetler borsasi isletmekle ilgili suclamalarda bulunan EtherDelta nin kurucusu buna bir ornektir Ethereum blok zinciri uzerine insa edilen Uniswap tum DEX ler arasinda en buyuk ticaret hacmine sahiptir V3 versiyonu 5 Mayis 2021 de Ethereum ana agina yerlestirdi Kaynakca Schar Fabian research stlouisfed org Ingilizce 6 Subat 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Ekim 2023 makerdao com 27 Eylul 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Ekim 2023 Stabile Daniel T Prior Kimberly A Hinkes Andrew M 2020 Digital assets and blockchain technology US law and regulation Cheltenham UK Northampton MA USA Edward Elgar Publishing ISBN 978 1 78990 744 5 a b Analysis What s Yield Farming And How Do You Grow Crypto Washington Post Ingilizce 31 Temmuz 2020 ISSN 0190 8286 11 Ekim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ekim 2023 Coders Flock Back to Crypto Projects With Prices Surging Again Bloomberg com Ingilizce 10 Aralik 2020 19 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ekim 2023 Novogratz Plows Ahead In DeFi Amid the Gamifying of Crypto Bloomberg com Ingilizce 29 Eylul 2020 9 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ekim 2023 Quartz Ingilizce 3 Temmuz 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Aralik 2020 This 31 Year Old Is Trying to Revolutionize Cryptocurrency Trading Bloomberg com Ingilizce 28 Eylul 2017 9 Kasim 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Aralik 2020 Sandle 9 Eylul 2018 Big investment in cryptocurrency startup Altcoin io Digital Journal Ingilizce 28 Nisan 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Eylul 2018 Castellanos 6 Mart 2018 Alexis Ohanian s VC Firm Invests in Crypto Trading Platform Wall Street Journal Ingilizce ISSN 0099 9660 9 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Eylul 2018 Russolillo 16 Temmuz 2018 Cryptocurrency Exchanges Are Getting Hacked Because It s Easy The Wall Street Journal Ingilizce ISSN 0099 9660 11 Eylul 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Eylul 2018 0x lets any app be the Craigslist of cryptocurrency TechCrunch Ingilizce 21 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Kasim 2018 www bloomberg com Ingilizce 30 Ocak 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Kasim 2018 Ethresear ch Ingilizce 13 Kasim 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Ocak 2021 Aurora dao 23 Ekim 2018 IDEX will begin blocking new orders from users with New York State IP addresses on Thursday October 25th 6pm UTC Cancels and withdrawals will remain active X gonderisi X vasitasiyla ZDNet Ingilizce 28 Nisan 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Aralik 2018 TechCrunch Ingilizce 10 Temmuz 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Aralik 2018 Reuters Ingilizce 8 Kasim 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Haziran 2018 Gerelyn 25 Mayis 2021 Uniswap Shines on Top 10 CryptoLeaderboard With Double Digit Gains Yahoo Finance Ingilizce 27 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Kasim 2021