Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Antik Merv Milli, Tarihi ve Kültürel Parkı, Türkmenistan’ın Merv vilayeti sınırlarında bir arkeolojik parktır.
| UNESCO Dünya Mirası | |
|---|---|
 | |
| Konum |  |
| (Kriter) | Kültürel: ii, iii, |
| Referans | 886 |
| Tescil | 1999 (23. oturum) |
| Bölge | |
Karakum Çölü’nde Murgab Nehri deltasında bulunan ve İpek Yolu’nun Orta Asya’daki en önemi duraklarından biri olan bu vahada M.Ö. 3.bin yıldan itibaren tarihin farklı dönemlerinde birçok farklı şehir yerleşimi kurulmuştur. Burada kurulan kimi şehirler ticari, askeri veya idari bir üs, kimileri imparatorluk merkezi idi.
Merv, 9. yüzyılda Abbasi halifesi Memun döneminde Abbasi Devleti’nin; Sultan Sencer döneminde Büyük Selçuklu Devleti’nin başkenti olmuş; 10. yüzyılın en büyük şehirleri arasında yer almış ve Moğol istilası sırasında yıkılmıştır. Şehir yıkıntıları 60km’lik alana yayılır.
Geçmişte kurulmuş nice büyük şehrin kale duvarları ile dini ve dünyevi yapıların kalıntılarını içeren saha, 1987’de Türkmenistan tarafından arkeolojik park haline getirildi ve 1999’da UNESCO Dünya Mirası listesine girdi.
Kaleler
Erk Kale
Tarih boyunca Merv’de şehirler birbiri üstüne kurulmak yerine eskisinin yanına kurulduğundan her biri görece iyi korunmuş yan yana 5 farklı şehir kalıntısı günümüze gelebilmiştir. En eskisi M.Ö. 6. yüzyılda Ahameniş İmparatorluğu devrinde kurulan “Erk Kale”’dir. Çokgen planlı ve etrafı hendekli çevrili yapı Ahameniş hükümdarlarına saray hizmeti vermiştir.
Gavur Kale
Erk Kale’in yanında M.Ö. 3. yüzyılda Selevkos İmparatorluğu’na bağlı ve bugün “Gavur Kale” denilen bir Helen şehri kuruldu. Şehir 900 yol boyunca çeşitli imparatorluklar arasında el değiştirdi.
Sultan Kalesi
İnşaatına esas itibarıyla Büyük Selçuklu İmparatoru Sultan Alparslan devrinde başlanan “Sultan Kalesi”, Merv’deki üçüncü kale şehridir. Kalenin inşası Sultan Melikşah döneminde sürmüş ve nihayet Sultan Sancar zamanında bitirilmiştir. Sultan Sancar’ın ölümü, Büyük Selçuklu Devleti’nin tarihe karışmasından sonra 1221 yılındaki Moğol saldırısı sırasında yerle bir olan şehir; su bentleri ve kanalları da tahrip olduğundan çöle dönmüştür.
Abullah Han Kale
Timur’un oğlu Şahruh yeni bir sulama kanalı yaptırdıysa da ne yeterli su elde etmek ne de suyu eski yerleşim yerine taşımak mümkün oldu. 1407-1409 yıllarında Eski şehrin 2km. güneyinde Şahruh tarafından “Taze Şehir” adıyla yeni bir kale kurulmuş ve sonradan bu kaleye Buhara Hanı Abdullah Han’ın ismi verilmiştir.
Bayram Ali Han Kale
Abdullah Han Kale’nin kuzeybatısındaki Bayram Ali Hankale, Merv kalelerinin sonucusudur. 17.-18. yüzyıllarda yapıldığı sanılır 1600
Merv’i eski görkemine kavuşturmaya çabası 20. yüzyılın başlarına kadar sürdü. Karakum Kanalı’nın açılmasından sonra yeni şehir, “Bayramali” adıyla gelişme gösterdi.
Mimari kalıntılar
Merv şehrinin harabeleri arasında en eski mimarlık kalıntıları Erk Kale’de bulunmaktadır. Kerpiçten dâirevî biçimdeki sur duvarları ile 20 hektarlık bir alanı kuşatan kalede yapılan kazılar sonucunda saray, tapınak ve ev temelleri ortaya çıkarılmıştır.
Batıda, birbirine 100m. mesafede Büyük Kızkale ve Küçük Kızkale (Yiğitkale) adı verilen iki köşk kalıntısı VI-VII. yüzyıllara tarihlendirilir.
Sultankale içinde Selçuklu sarayı ve diğer hükümet binalarını kuşatan bir iç kale niteliğindeki Şehriyar Kale’de çok harap durumda birkaç yapı bulunur.
Sultankale’nin 1 km. kadar kuzeybatısında yer alan tek kubbeli Muhammed b. Zeyd Türbesi, Merv’de günümüze ulaşan az sayıdaki Selçuklu eserlerinden en eskisidir. Sultan Sencer’in kendisi için yaptırdığı türbesi Merv’in en önemli mimari anıtı ve 12. yüzyıl İslâm dünyasının şaheseridir.
Sultankale ile Abdullah Han Kale arasında yöre halkı tarafından “Hacı Melikin Tandırı” diye adlandırılan üç yapı kalıntısı görülür. Bu yapılar buzhane olarak inşa edilmiştir.
Arkeolojik çalışmalar
1992-2000 arasında Milli Türkmenistan Tarihi Enstitüsü, Londra Arekeolji Enstitüsü ve British Museum işbirliği ile Merv’de Uluslararası Merv Projesi adıyla arekolojik çalışmalar yürütmüştür.
2001’de UCL Arkeoloji Enstitüsü ile Antik Merv Milli, Tarihi ve Kültürel Parkı işbirliği ile arkeoleojik çalışmaların başlatılmıştır.
Sultan Kale bölgesinde Sultan Alparslan’ın Merv’de gömüldüğü yerin bulunması ve anıt mezarının inşası amacıyla Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı’nın (TİKA) katkılarıyla bir proje yürütülmektedir.
Kaynakça
- ^ . 4 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2015.
- ^ . 9 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2015.
- ^ "Güçmurat Sultanmuradov, Merv'in Ortaçağ Kültür Hayatı, Türkler, C.8,, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 2002". 9 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Temmuz 2015.
- ^ a b . 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2015.
- ^ "Osman Gazi Özgüdenli, Merv, Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, cilt 29, Yıl 2004" (PDF). 9 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 8 Temmuz 2015.
- ^ a b Yüksel Sayan,Merv > Mimari, Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi cilt 29, Yıl 2004
- ^ "Bristih Museum web sitesi, Erişim tarihi:08.07.2015". 28 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Temmuz 2015.
- ^ "University College London web sitesi, Erişim tarihi:08.07.2015". 27 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Temmuz 2015.
- ^ "Sultan Alparslan Türbesi Arkeolojik Kazı Çalışmalarının 1. Sezonu Tamamlandı, Milliyet gazetesi, 04.11.2014". 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Temmuz 2015.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Antik Merv Milli Tarihi ve Kulturel Parki Turkmenistan in Merv vilayeti sinirlarinda bir arkeolojik parktir Antik Merv Milli Tarihi ve Kulturel ParkiUNESCO Dunya MirasiKonumKriterKulturel ii iii Referans886Tescil1999 23 oturum BolgeMerv kalintilarinin 1899 tarihli bir fotografiSultan Sencer turbesiBuyuk KizkaleKucuk KizkaleMuhammed b Zeyd turbesiBuzhane Karakum Colu nde Murgab Nehri deltasinda bulunan ve Ipek Yolu nun Orta Asya daki en onemi duraklarindan biri olan bu vahada M O 3 bin yildan itibaren tarihin farkli donemlerinde bircok farkli sehir yerlesimi kurulmustur Burada kurulan kimi sehirler ticari askeri veya idari bir us kimileri imparatorluk merkezi idi Merv 9 yuzyilda Abbasi halifesi Memun doneminde Abbasi Devleti nin Sultan Sencer doneminde Buyuk Selcuklu Devleti nin baskenti olmus 10 yuzyilin en buyuk sehirleri arasinda yer almis ve Mogol istilasi sirasinda yikilmistir Sehir yikintilari 60km lik alana yayilir Gecmiste kurulmus nice buyuk sehrin kale duvarlari ile dini ve dunyevi yapilarin kalintilarini iceren saha 1987 de Turkmenistan tarafindan arkeolojik park haline getirildi ve 1999 da UNESCO Dunya Mirasi listesine girdi KalelerErk Kale Tarih boyunca Merv de sehirler birbiri ustune kurulmak yerine eskisinin yanina kuruldugundan her biri gorece iyi korunmus yan yana 5 farkli sehir kalintisi gunumuze gelebilmistir En eskisi M O 6 yuzyilda Ahamenis Imparatorlugu devrinde kurulan Erk Kale dir Cokgen planli ve etrafi hendekli cevrili yapi Ahamenis hukumdarlarina saray hizmeti vermistir Gavur Kale Erk Kale in yaninda M O 3 yuzyilda Selevkos Imparatorlugu na bagli ve bugun Gavur Kale denilen bir Helen sehri kuruldu Sehir 900 yol boyunca cesitli imparatorluklar arasinda el degistirdi Sultan Kalesi Insaatina esas itibariyla Buyuk Selcuklu Imparatoru Sultan Alparslan devrinde baslanan Sultan Kalesi Merv deki ucuncu kale sehridir Kalenin insasi Sultan Meliksah doneminde surmus ve nihayet Sultan Sancar zamaninda bitirilmistir Sultan Sancar in olumu Buyuk Selcuklu Devleti nin tarihe karismasindan sonra 1221 yilindaki Mogol saldirisi sirasinda yerle bir olan sehir su bentleri ve kanallari da tahrip oldugundan cole donmustur Abullah Han Kale Timur un oglu Sahruh yeni bir sulama kanali yaptirdiysa da ne yeterli su elde etmek ne de suyu eski yerlesim yerine tasimak mumkun oldu 1407 1409 yillarinda Eski sehrin 2km guneyinde Sahruh tarafindan Taze Sehir adiyla yeni bir kale kurulmus ve sonradan bu kaleye Buhara Hani Abdullah Han in ismi verilmistir Bayram Ali Han Kale Abdullah Han Kale nin kuzeybatisindaki Bayram Ali Hankale Merv kalelerinin sonucusudur 17 18 yuzyillarda yapildigi sanilir 1600 Merv i eski gorkemine kavusturmaya cabasi 20 yuzyilin baslarina kadar surdu Karakum Kanali nin acilmasindan sonra yeni sehir Bayramali adiyla gelisme gosterdi Mimari kalintilarMerv sehrinin harabeleri arasinda en eski mimarlik kalintilari Erk Kale de bulunmaktadir Kerpicten dairevi bicimdeki sur duvarlari ile 20 hektarlik bir alani kusatan kalede yapilan kazilar sonucunda saray tapinak ve ev temelleri ortaya cikarilmistir Batida birbirine 100m mesafede Buyuk Kizkale ve Kucuk Kizkale Yigitkale adi verilen iki kosk kalintisi VI VII yuzyillara tarihlendirilir Sultankale icinde Selcuklu sarayi ve diger hukumet binalarini kusatan bir ic kale niteligindeki Sehriyar Kale de cok harap durumda birkac yapi bulunur Sultankale nin 1 km kadar kuzeybatisinda yer alan tek kubbeli Muhammed b Zeyd Turbesi Merv de gunumuze ulasan az sayidaki Selcuklu eserlerinden en eskisidir Sultan Sencer in kendisi icin yaptirdigi turbesi Merv in en onemli mimari aniti ve 12 yuzyil Islam dunyasinin saheseridir Sultankale ile Abdullah Han Kale arasinda yore halki tarafindan Haci Melikin Tandiri diye adlandirilan uc yapi kalintisi gorulur Bu yapilar buzhane olarak insa edilmistir Arkeolojik calismalar1992 2000 arasinda Milli Turkmenistan Tarihi Enstitusu Londra Arekeolji Enstitusu ve British Museum isbirligi ile Merv de Uluslararasi Merv Projesi adiyla arekolojik calismalar yurutmustur 2001 de UCL Arkeoloji Enstitusu ile Antik Merv Milli Tarihi ve Kulturel Parki isbirligi ile arkeoleojik calismalarin baslatilmistir Sultan Kale bolgesinde Sultan Alparslan in Merv de gomuldugu yerin bulunmasi ve anit mezarinin insasi amaciyla Turk Isbirligi ve Koordinasyon Ajansi Baskanligi nin TIKA katkilariyla bir proje yurutulmektedir Kaynakca 4 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Temmuz 2015 9 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Temmuz 2015 Gucmurat Sultanmuradov Merv in Ortacag Kultur Hayati Turkler C 8 Ankara Yeni Turkiye Yayinlari 2002 9 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Temmuz 2015 a b 5 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Temmuz 2015 Osman Gazi Ozgudenli Merv Turk Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi cilt 29 Yil 2004 PDF 9 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 8 Temmuz 2015 a b Yuksel Sayan Merv gt Mimari Turk Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi cilt 29 Yil 2004 Bristih Museum web sitesi Erisim tarihi 08 07 2015 28 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Temmuz 2015 University College London web sitesi Erisim tarihi 08 07 2015 27 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Temmuz 2015 Sultan Alparslan Turbesi Arkeolojik Kazi Calismalarinin 1 Sezonu Tamamlandi Milliyet gazetesi 04 11 2014 6 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Temmuz 2015