Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mezonlar, güçlü etkileşim ile bağlı bir kuark ve bir antikuarktan oluşan hadronik atomaltı parçacıklardır. Atomaltı parçacıklardan oluştuklarından mezonlar, kabaca bir femtometre kadarlık bir yarıçaplı (proton veya nötronun 2⁄3'ü kadar) fiziksel bir boyuta sahiptirler. Bütün mezonlar kararsızdırlar ve en uzun ömürlüsü mikrosaniyenin altında bir ömre sahiptir. Yüklü mezonların (bazen aracı parçacıklar yoluyla) bozunmasıyla elektron ve nötrino oluşur. Yüksüz mezonların bozunmasıyla da fotonlar oluşur.
 0 spinli mezonların oluşturduğu nonet (dokuzlu) | |
| (Bileşim) | - Kuarklar ve antikuarklar |
|---|---|
| Aile | Bozon |
| Etkileşim(ler) | Güçlü |
| Teorileştirme | Hideki Yukawa (1935) |
| Keşif | 1947 |
| Türler | ~140 (Liste) |
| Kütle | From 139 MeV/c2 (π+) to 9.460 GeV/c2 (ϒ) |
| Elektrik yükü | -1 e, 0 e, +1 e |
| Spin | 0, 1 |
Mezonlar radyoaktif bozunma ile oluşmazlar ancak doğada, kuarklardan oluşan maddeler arasındaki yüksek enerjili etkileşimlerin kısa ömürlü ürünü olarak açığa çıkarlar. Örneğin kozmik ışın etkileşimlerinde bu parçacıklar sıradan protonlar ve nötronlardır. Mezonlar ayrıca sıklıkla, protonların, antiprotonların veya diğer parçacıkların çarpıştığı yüksek enerjili parçacık hızlandırıcılarda yapay olarak oluşur.
Hafif mezonlar, (tıpkı fotonların elektromanyetik kuvvetin taşıyıcısı olmaları gibi) nükleer kuvvetin taşıyıcısı olan kuantum alanı parçacıkları ile ilişkili olamaları sebebiyle doğada öneme sahiplerdir. Yüksek enerjili (daha ağır) mezonlar Büyük Patlama esnasında kısa süreli olarak oluşmuşlardır ve bugün herhangi bir öneme sahip değillerdir. Ancak bu tür parçacıklar, ağır mezonları oluşturan, ağır türden kuarkların doğasının anlaşılabilmesi için, devamlı olarak deneylerde yaratılmaktadır.
Mezonlar, basitçe kuarklardan oluşan parçacıkları ifade eden hadronlar parçacık ailesine aittir. Hadron ailesinin diğer üyeleri, iki yerine üç kuarktan oluşan baryonlardır. Bazı deneyler iki kuark ve iki antikuarktan oluşan egzotik mezonların (tetrakuark) varlığına dair deliller göstermiştir. Kuarklar 1⁄2 spinli olduğundan, içerdikleri kuark sayısına bakıldığında mezonların bozon, baryonların da fermiyon olduğu görülebilir.
Her bir mezona karşılık gelen bir antiparçacık (antimezon) bulunmaktadır. Antiparçacıkta, kuarklar kendisine karşılık gelen antikuarkla ve antikuarklar da kendisine karşılık gelen kuarkla yer değiştirmiş halde bulunur. Örneğin pozitif pion (π+) bir yukarı kuark ve bir aşağı antikuarktan oluşur ve buna karşılık gelen antiparçacık negatif pion (π-) da bir yukarı antikuark ve bir aşağı kuarktan oluşur.
Mezonlar kuarklardan oluştuğundan hem zayıf hem de güçlü etkileşime katılırlar. Net bir elektrik yüküne sahip mezonlar ayrıca elektromanyetik etkileşime de katılır. Mezonlar kuark içeriklerine, toplam açısal momentum sayısına, paritesine ve ve G paritesi gibi diğer fiziksel özelliklerine göre sınıflandırılırlar. Hiçbir mezonun kararlı olmamasına karşın hafif olanlar ağırlarına göre daha kararlıdır ve bu yüzden parçacık hızlandırıcılarda ve kozmik ışın deneylerinde gözlenmeleri daha kolaydır.
Tarihi
1934'te Hideki Yukawa teorik hesaplamaları sonucunda, atom çekirdeğini bir arada tutan nükleer kuvvetin taşıyıcısı olarak mezonun varlığı ve yaklaşık kütlesi hakkında öngörüde bulundu. Nükleer kuvvet olmasaydı, iki veya daha fazla proton içeren tüm çekirdeklerin, elektromanyetik itme sonucunda paramparça olması gerekirdi. Yukawa bu parçacığa Yunancada ortadaki anlamına gelen mesos'tan yola çıkarak mezon adını verdi. Çünkü mezonun öngörülen kütlesi elektron ile elektronun kütlesinin 1.836 katı olan protonunkinin arasındaydı. Yukawa başlangıçta parçacığı mesotron olarak isimlendirmişti, ancak bu isim daha sonra babası Münih Üniversitesi'nde Yunanca profesörü olan fizikçi Werner Heisenberg tarafından düzeltildi. Heisenberg Yunacadaki "mesos" sözcüğünde "tr" olmadığını belirtmişti.
Yukawa'nın mezonu için ilk aday, 1936'da Carl David Anderson ve diğerlerinin kozmik ışın ürünlerinde keşfettiği ve (veya müyon) olarak isimlendirilen parçacık oldu. Mü mezonu, Yukawa'nın öne sürdüğü güçlü nükleer kuvvet taşıyıcısı olan parçacıkla hemen hemen aynı kütleye sahipti. Ancak on yılın üzerinde sürün çalışmalar sonucunda, mü mezonunun doğru parçacık olmadığı konusunda deliller bulundu. Sonrasında mü mezonunun güçlü nükleer kuvvetten hiçbir şekilde etkilenmediği bulundu. Bu parçacık elektronun biraz daha ağır olan hali gibi davranıyordu, sonunda da elektron gibi mü mezonu da mezon yerine leptonlar sınıfına dahil edildi.
İkinci Dünya Savaşı esnasında 1939–45 yılları arasında, çoğu fizikçinin savaş zamanı gereksinimlerine yönelik uygulama projelerine yönelmesiyle atomaltı parçacık araştırmalarına ara verildi. Ağustos 1945'te savaşın sonlanmasıyla fizikçiler de barış zamanındaki çalışmalarına geri döndü. İlk gerçek mezon olan pi mezonu (veya pion) 1947'de İngiltere'de Bristol Üniversitesi'nde kozmik ışın ürünlerini inceleyen Cecil Powell, César Lattes ve tarafından keşfedildi. Daha sonraki birkaç yılda yapılan çalışmalar yaklaşık olarak doğru kütleye sahip olan pionun aynı zamanda güçlü etkileşimden de etkilendiğini gösterdi. Sanal bir parçacık olarak pion atom çekirdeğindeki nükleer kuvvetin birincil taşıyıcısıdır. gibi diğer mezonlar da güçlü kuvvete iştirak ederler ancak bu iştirak diğerlerine kıyasla daha az ölçüdedir. Pionun keşfinin ardından Yukawa öngürüleri sebebiyle 1949'da Nobel Fizik Ödülü'nü kazandı.
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Mezonlar guclu etkilesim ile bagli bir kuark ve bir antikuarktan olusan hadronik atomalti parcaciklardir Atomalti parcaciklardan olustuklarindan mezonlar kabaca bir femtometre kadarlik bir yaricapli proton veya notronun 2 3 u kadar fiziksel bir boyuta sahiptirler Butun mezonlar kararsizdirlar ve en uzun omurlusu mikrosaniyenin altinda bir omre sahiptir Yuklu mezonlarin bazen araci parcaciklar yoluyla bozunmasiyla elektron ve notrino olusur Yuksuz mezonlarin bozunmasiyla da fotonlar olusur Mezon0 spinli mezonlarin olusturdugu nonet dokuzlu Bilesim Kuarklar ve antikuarklarAileBozonEtkilesim ler GucluTeorilestirmeHideki Yukawa 1935 Kesif1947Turler 140 Liste KutleFrom 139 MeV c2 p to 9 460 GeV c2 ϒ Elektrik yuku 1 e 0 e 1 eSpin0 1 Mezonlar radyoaktif bozunma ile olusmazlar ancak dogada kuarklardan olusan maddeler arasindaki yuksek enerjili etkilesimlerin kisa omurlu urunu olarak aciga cikarlar Ornegin kozmik isin etkilesimlerinde bu parcaciklar siradan protonlar ve notronlardir Mezonlar ayrica siklikla protonlarin antiprotonlarin veya diger parcaciklarin carpistigi yuksek enerjili parcacik hizlandiricilarda yapay olarak olusur Hafif mezonlar tipki fotonlarin elektromanyetik kuvvetin tasiyicisi olmalari gibi nukleer kuvvetin tasiyicisi olan kuantum alani parcaciklari ile iliskili olamalari sebebiyle dogada oneme sahiplerdir Yuksek enerjili daha agir mezonlar Buyuk Patlama esnasinda kisa sureli olarak olusmuslardir ve bugun herhangi bir oneme sahip degillerdir Ancak bu tur parcaciklar agir mezonlari olusturan agir turden kuarklarin dogasinin anlasilabilmesi icin devamli olarak deneylerde yaratilmaktadir Mezonlar basitce kuarklardan olusan parcaciklari ifade eden hadronlar parcacik ailesine aittir Hadron ailesinin diger uyeleri iki yerine uc kuarktan olusan baryonlardir Bazi deneyler iki kuark ve iki antikuarktan olusan egzotik mezonlarin tetrakuark varligina dair deliller gostermistir Kuarklar 1 2 spinli oldugundan icerdikleri kuark sayisina bakildiginda mezonlarin bozon baryonlarin da fermiyon oldugu gorulebilir Her bir mezona karsilik gelen bir antiparcacik antimezon bulunmaktadir Antiparcacikta kuarklar kendisine karsilik gelen antikuarkla ve antikuarklar da kendisine karsilik gelen kuarkla yer degistirmis halde bulunur Ornegin pozitif pion p bir yukari kuark ve bir asagi antikuarktan olusur ve buna karsilik gelen antiparcacik negatif pion p da bir yukari antikuark ve bir asagi kuarktan olusur Mezonlar kuarklardan olustugundan hem zayif hem de guclu etkilesime katilirlar Net bir elektrik yukune sahip mezonlar ayrica elektromanyetik etkilesime de katilir Mezonlar kuark iceriklerine toplam acisal momentum sayisina paritesine ve ve G paritesi gibi diger fiziksel ozelliklerine gore siniflandirilirlar Hicbir mezonun kararli olmamasina karsin hafif olanlar agirlarina gore daha kararlidir ve bu yuzden parcacik hizlandiricilarda ve kozmik isin deneylerinde gozlenmeleri daha kolaydir Tarihi1934 te Hideki Yukawa teorik hesaplamalari sonucunda atom cekirdegini bir arada tutan nukleer kuvvetin tasiyicisi olarak mezonun varligi ve yaklasik kutlesi hakkinda ongorude bulundu Nukleer kuvvet olmasaydi iki veya daha fazla proton iceren tum cekirdeklerin elektromanyetik itme sonucunda paramparca olmasi gerekirdi Yukawa bu parcaciga Yunancada ortadaki anlamina gelen mesos tan yola cikarak mezon adini verdi Cunku mezonun ongorulen kutlesi elektron ile elektronun kutlesinin 1 836 kati olan protonunkinin arasindaydi Yukawa baslangicta parcacigi mesotron olarak isimlendirmisti ancak bu isim daha sonra babasi Munih Universitesi nde Yunanca profesoru olan fizikci Werner Heisenberg tarafindan duzeltildi Heisenberg Yunacadaki mesos sozcugunde tr olmadigini belirtmisti Yukawa nin mezonu icin ilk aday 1936 da Carl David Anderson ve digerlerinin kozmik isin urunlerinde kesfettigi ve veya muyon olarak isimlendirilen parcacik oldu Mu mezonu Yukawa nin one surdugu guclu nukleer kuvvet tasiyicisi olan parcacikla hemen hemen ayni kutleye sahipti Ancak on yilin uzerinde surun calismalar sonucunda mu mezonunun dogru parcacik olmadigi konusunda deliller bulundu Sonrasinda mu mezonunun guclu nukleer kuvvetten hicbir sekilde etkilenmedigi bulundu Bu parcacik elektronun biraz daha agir olan hali gibi davraniyordu sonunda da elektron gibi mu mezonu da mezon yerine leptonlar sinifina dahil edildi Ikinci Dunya Savasi esnasinda 1939 45 yillari arasinda cogu fizikcinin savas zamani gereksinimlerine yonelik uygulama projelerine yonelmesiyle atomalti parcacik arastirmalarina ara verildi Agustos 1945 te savasin sonlanmasiyla fizikciler de baris zamanindaki calismalarina geri dondu Ilk gercek mezon olan pi mezonu veya pion 1947 de Ingiltere de Bristol Universitesi nde kozmik isin urunlerini inceleyen Cecil Powell Cesar Lattes ve tarafindan kesfedildi Daha sonraki birkac yilda yapilan calismalar yaklasik olarak dogru kutleye sahip olan pionun ayni zamanda guclu etkilesimden de etkilendigini gosterdi Sanal bir parcacik olarak pion atom cekirdegindeki nukleer kuvvetin birincil tasiyicisidir gibi diger mezonlar da guclu kuvvete istirak ederler ancak bu istirak digerlerine kiyasla daha az olcudedir Pionun kesfinin ardindan Yukawa onguruleri sebebiyle 1949 da Nobel Fizik Odulu nu kazandi Ayrica bakinizMezonlar listesi