Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde önerilmeyen biçimde kaynaklandırılmıştır. (Ocak 2021) () |
Moğolistan coğrafyasında gerçekleşen olayların tarihidir. Cengiz Han tarafından Moğolların birleştirilmesi ile Moğollar Dünya’nın ikinci en büyük İmparatorluğunu kurdu. Rus ve Çin sömürgesinde kalan Moğol halkı 1911 yılında bağımsızlık kazandılar.
Tarih Öncesi
Moğolistan tarihi prehistorik döneme kadar uzanır. İlk dinozor yumurtası Roy Chapman Andrews tarafından keşfedildi. . Orta ve geç Eosen Döneminde Moğolistan, Paleojen memelisinin yaşadığı bir coğrafyaydı. 800.000 yıl önce ise Homo erectusun yaşadığı bilinmektedir. Paleolitik çağ MÖ 800.000 ile 15.000 yılları arasında yaşandı bu dönemde hayvan kemiklerinden kesici eşyalar yapılmıştır. Mezolotik çağ MÖ 15.000 ile 8000 arasında yaşanmıştır bu dönemde kuzeye doğru göçler gerçekleşmiştir ayrıca ok ve yay yapımı başlamış bitkiler ve hayvan evcilleştirilmiştir. Neolitik çağ MÖ 8000 - 3000 arası gerçekleşmiştir bu çağda tarım ve cilalı taş eşyaların yapımı gerçekleşmiştir. Moğolistan’da Bronz çağı erken ve orta evre MÖ 2500 - 1500 yılları arası geç evre MÖ 1400 - 700 yılları arasında yaşanmıştır bazen bunlara geç tunç çağı ve son bronz çağıda dahil edilir. MÖ 700 - 300 yılları arasında Moğolistan’da yaşandı bu çağda Demir kullanıldı.
Antik Çağ
MÖ 1300 - 300 yılları arasında Demir çağ Moğolistan’nında yaşandı. Slab mezar kültürünün etniği hala daha tartışmalıdır ayrıca kültürün Karasuk kültürü ile çeşitli benzerlikleri vardır. Moğolistan’daki bir diğer medeniyet ise Asya Hun devletidir. Çin kaynaklarında Hiung Nung diye geçer. İlk başta dağınık kavimler şeklinde yaşayan Hunlar sonraları birleşmişlerdir. Bilinen ilk yöneticileri Teoman’dır. Mete Han döneminde devleti sınırları genişlemiştir. Asya Hun devletinin Türk, Moğol hatta İrani olduğu yönünde teoriler mevcuttur. Hiung Nunglar 500 yıldan fazla süre boyunca varlık gösterdiler. Mete han döneminde birçok göçebe kabile Hiung Nung kontrolüne girmişti. Daha sonraları Moğolistan, Siyenpiler ve Avar Kağanlığı kontrolüne girdi. Avar Kağanlığının baskıları sonucunda Türkler isyan edip Göktürk Kağanlığını kurdu. Daha sonraları Göktürk Kağanlığı Doğu ve Batı olmak üzere ikiye bölündü. Doğu Göktürk Kağanlığı, Çin’in Tang hanedanlığı tarafından yıkıldı. Daha sonraları Moğolistan Uygurlar ve Liao hanedanlığı tarafından yönetildi.
Orta Çağ
Moğol İmparatorluğu
Cengiz Han dönemi
Moğol İmparatorluğu 1206 yılında Timuçin tarafından dağınık Moğol kabillelerinin birleştirilmesi ile kurulmuştur. Timuçin daha sonrasında Cengiz Han adını almıştır. Çin’e seferler düzenleyip Pekin dahil olmak üzere Çin’in bir kısmını almıştır. Sonrasında yönünü batıya dönüp İran üzerindeki Harezmşahları yıkmıştır. Cengiz Han ayrıca Türk - Moğol törelerini yazılı hale getirerek Cengiz Han yasalarını oluşturmuştur.
Cengiz Han sonrası
Cengiz Han ölmeden önce İmparatorluğunu oğulları arasında bölmüştü. 2. Moğol İmparatoru Ögeday olmuştu. İmparatorluğun sınırlar en Orta doğudan Kore’ye ve hatta Rusya’ya kadar ulaşmışmıştı. Kubilay Han’nın ölümü ile birlikte İmparatorluk yıkıldı.
Moğol İmparatorluğu Sonrası
Kubilay Han tarafından Yuan hanedanlığı kuruldu. 1271 - 1368 yılları arasında varlık gösterdi daha sonraları Ming hanedanlığının Çin’de kurulması ile Kuzey Yuan hanedanlığı kuruldu.
Modern Moğolistan
Moğolistan, Mançurya’da hanedanlığının boyunduruğuna girdikten sonra 1911 yılında bağımsızlığını kazandı, daha sonrasında Komünist bir yönetim sergileyip ardından kömünizmden vazgeçtiler.
Kaynakça
- ^ . www.encyclopedia.com. 5 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2021.
- ^ . Google Arts & Culture. 26 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2021.
- ^ Houle, Jean-Luc (7 Temmuz 2016). . Oxford Handbooks Online (İngilizce). doi:10.1093/oxfordhb/9780199935413.001.0001/oxfordhb-9780199935413-e-20. 4 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2021.
- ^ . Encyclopedia Britannica (İngilizce). 27 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2021.
- ^ . www.yeniakit.com.tr. 30 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2021.
- ^ . Encyclopedia Britannica (İngilizce). 17 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2021.
Dış bağlantılar
- https://www.britannica.com/topic/Xiongnu 27 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- https://www.oxfordhandbooks.com/view/10.1093/oxfordhb/9780199935413.001.0001/oxfordhb-9780199935413-e-20 4 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- https://artsandculture.google.com/exhibit/ancient-mongolia/YQJSDsQePbqZJA 26 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- https://www.britannica.com/place/Mongol-empire 17 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- https://www.encyclopedia.com/people/science-and-technology/paleontology-biographies/roy-chapman-andrews 5 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- https://www.britannica.com/place/Mongolia/Media-and-publishing 30 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde onerilmeyen bicimde kaynaklandirilmistir Gosterilen kaynaklar kaynak gosterme sablonlari kullanilarak dipnot belirtme bicemine uygun olarak duzenlenmelidir Ocak 2021 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Mogolistan cografyasinda gerceklesen olaylarin tarihidir Cengiz Han tarafindan Mogollarin birlestirilmesi ile Mogollar Dunya nin ikinci en buyuk Imparatorlugunu kurdu Rus ve Cin somurgesinde kalan Mogol halki 1911 yilinda bagimsizlik kazandilar Homo erectus kafatasiTarih OncesiMogolistan tarihi prehistorik doneme kadar uzanir Ilk dinozor yumurtasi Roy Chapman Andrews tarafindan kesfedildi Orta ve gec Eosen Doneminde Mogolistan Paleojen memelisinin yasadigi bir cografyaydi 800 000 yil once ise Homo erectusun yasadigi bilinmektedir Paleolitik cag MO 800 000 ile 15 000 yillari arasinda yasandi bu donemde hayvan kemiklerinden kesici esyalar yapilmistir Mezolotik cag MO 15 000 ile 8000 arasinda yasanmistir bu donemde kuzeye dogru gocler gerceklesmistir ayrica ok ve yay yapimi baslamis bitkiler ve hayvan evcillestirilmistir Neolitik cag MO 8000 3000 arasi gerceklesmistir bu cagda tarim ve cilali tas esyalarin yapimi gerceklesmistir Mogolistan da Bronz cagi erken ve orta evre MO 2500 1500 yillari arasi gec evre MO 1400 700 yillari arasinda yasanmistir bazen bunlara gec tunc cagi ve son bronz cagida dahil edilir MO 700 300 yillari arasinda Mogolistan da yasandi bu cagda Demir kullanildi Antik CagUygur Kaganligi MO 1300 300 yillari arasinda Demir cag Mogolistan ninda yasandi Slab mezar kulturunun etnigi hala daha tartismalidir ayrica kulturun Karasuk kulturu ile cesitli benzerlikleri vardir Mogolistan daki bir diger medeniyet ise Asya Hun devletidir Cin kaynaklarinda Hiung Nung diye gecer Ilk basta daginik kavimler seklinde yasayan Hunlar sonralari birlesmislerdir Bilinen ilk yoneticileri Teoman dir Mete Han doneminde devleti sinirlari genislemistir Asya Hun devletinin Turk Mogol hatta Irani oldugu yonunde teoriler mevcuttur Hiung Nunglar 500 yildan fazla sure boyunca varlik gosterdiler Mete han doneminde bircok gocebe kabile Hiung Nung kontrolune girmisti Daha sonralari Mogolistan Siyenpiler ve Avar Kaganligi kontrolune girdi Avar Kaganliginin baskilari sonucunda Turkler isyan edip Gokturk Kaganligini kurdu Daha sonralari Gokturk Kaganligi Dogu ve Bati olmak uzere ikiye bolundu Dogu Gokturk Kaganligi Cin in Tang hanedanligi tarafindan yikildi Daha sonralari Mogolistan Uygurlar ve Liao hanedanligi tarafindan yonetildi Orta CagCengiz HanMogol Imparatorlugu Cengiz Han donemi Mogol Imparatorlugu 1206 yilinda Timucin tarafindan daginik Mogol kabillelerinin birlestirilmesi ile kurulmustur Timucin daha sonrasinda Cengiz Han adini almistir Cin e seferler duzenleyip Pekin dahil olmak uzere Cin in bir kismini almistir Sonrasinda yonunu batiya donup Iran uzerindeki Harezmsahlari yikmistir Cengiz Han ayrica Turk Mogol torelerini yazili hale getirerek Cengiz Han yasalarini olusturmustur Cengiz Han sonrasi Cengiz Han olmeden once Imparatorlugunu ogullari arasinda bolmustu 2 Mogol Imparatoru Ogeday olmustu Imparatorlugun sinirlar en Orta dogudan Kore ye ve hatta Rusya ya kadar ulasmismisti Kubilay Han nin olumu ile birlikte Imparatorluk yikildi Mogol Imparatorlugu Sonrasi Kubilay Han tarafindan Yuan hanedanligi kuruldu 1271 1368 yillari arasinda varlik gosterdi daha sonralari Ming hanedanliginin Cin de kurulmasi ile Kuzey Yuan hanedanligi kuruldu Modern MogolistanMogolistan Mancurya da hanedanliginin boyunduruguna girdikten sonra 1911 yilinda bagimsizligini kazandi daha sonrasinda Komunist bir yonetim sergileyip ardindan komunizmden vazgectiler Mogolistan bayragiKaynakca www encyclopedia com 5 Mart 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Ocak 2021 Google Arts amp Culture 26 Nisan 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Ocak 2021 Houle Jean Luc 7 Temmuz 2016 Oxford Handbooks Online Ingilizce doi 10 1093 oxfordhb 9780199935413 001 0001 oxfordhb 9780199935413 e 20 4 Aralik 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Ocak 2021 Encyclopedia Britannica Ingilizce 27 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Ocak 2021 www yeniakit com tr 30 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Ocak 2021 Encyclopedia Britannica Ingilizce 17 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Ocak 2021 Dis baglantilarhttps www britannica com topic Xiongnu 27 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde https www oxfordhandbooks com view 10 1093 oxfordhb 9780199935413 001 0001 oxfordhb 9780199935413 e 20 4 Aralik 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde https artsandculture google com exhibit ancient mongolia YQJSDsQePbqZJA 26 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde https www britannica com place Mongol empire 17 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde https www encyclopedia com people science and technology paleontology biographies roy chapman andrews 5 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde https www britannica com place Mongolia Media and publishing 30 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ayrica bakinizMogolistan Mogol Imparatorlugu Yuan Hanedani