Mount Rainier Ulusal Parkı kuzey-batı Amerika Birleşik Devletleri'nde, Washington eyaletinde, Tacoma şehri yakınlarında bulunan, Mount Rainer Dağı ve etrafında 956,6 km² yüzölçümü kaplayan, ABD Ulusal Park Hizmeti tarafından idare edilen bir millî park'tır.
Myrtle Çağlayanı'ndan Rainier Dağı | |
Alan türü | Ulusal Park |
Sınıflandırma | İÜÇN II |
Devlet | ABD |
Devlet | ABD |
Federasyon | Washington |
Şehir | Tacoma |
İlçe | Pierce, Lewis |
Koordinatları | K 46° 51' 10" B 121° 45' 37" |
Karasal alanı | 956,6 km² 95 660 |
Kuruluş tarihi | 2 Mart 1899 |
Ziyaretçi sayısı | 1 038 229 (2011) |
Kontrol kuruluşu | Ulusal Park Hizmeti |
İnternet sitesi http://www.nps.gov/mora18 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . |
Tarihçe
Mount Rainier Dağı'nın bulunduğu bölgede insanlar 8000 yıldır yaşamaktadır. Bu bölgede ilk yaşayanların günümüz yerli Amerikalılarını cedleri olan Paleoamerikalı olarak anılan Asya'dan Bering Boğazını geçerek göç edip güneye yayılan insanlardır. Bunların Rainier Dağı civarında toplayıcılık ve avcılık yaparak yaşadıkları kabul edilmektedir. Ama arkeolojik olarak ilk kalıntı bu parkta "Bench Lake Yürüyüş Patikası" yakınlarında bulunan MÖ 3800-2000 yıllarına ait olduğu tahmin edilen ok başıdır.
Avrupa asıllı insanların kuzey-batı Amerika'ya gelmeleri ile bu bölgelerde yaşayan "Saliş" tipi dilleri konuşan yerli Amerikalılar devamlı baskı içinde bulunmuşlardır. Avrupa asıllıların getirdiği hastalıklar ve salgınlar da buna baş amil olmuştur. Civarda yaşayan beş kabile (Nisqually, Puyallup, Muckleshoot, Yakam ve Taidnapam), 1854-1855'te ABD ile yapmaya zorlandıkları bir "antlaşma" ile Mount Rainier bölgesini Avrupa asıllılara terk etmek zorunda kalmışlardır.
19. yüzyılın son çeyreğinde Rainier Dağı ve etrafındaki ormanlar kereste için kullanılmaya başlanmıştı. Kamuya ait ormanlara "millî orman rezervi" statüsü verilerek "kullanılarak-geliştirme" prensibi uygulanmaktaydı. 1893'te Rainier Dağı'nı da ihtiva eden bir "Pasifik Orman Rezervi" kuruldu ve bunun alanı genişletilerek 1897'de "Mount Rainer Orman Rezervi" adı verildi. Çevrecilerin yaptıkları araştırmalar ve politik etkiler sonunda 2 Mart 1899'da Amerikan cumhurbaşkanı William McKinley ABD Kongresi'nden geçilen bir kanuna imza atarak ABD'nin beşinci ulusal parkı olarak "Mount Rainier Ulusal Parkı"'nın kurulmasını kabul etti. Bundan sonra bir federal hükûmet kısmı olarak Ulusal Park Hizmeti idaresine girdi; bu idarenin misyonu doğa ve kültürel zenginliklerini ulusal parklar içinde korumak oldu.
Coğrafya
Fiziksel coğrafya
Mount Rainier Ulusal Parkı Washington eyaletinin merkezî bölgesinde ve Pierce ve Lewis ilçeleri içinde konumludur. En yakın şehirsel yerleşke Tacoma'dır. Kuzey-Batı ABD'de büyük şehirler olan Washington eyaletindeki Seattle'ın 100 km güney-doğusunda ve Oregon eyaletindeki Portland'ın 200 km kuzey-doğusundadır.
Yüzölçümü 953,5 km² olan ulusal park "Rainier Dağı" ve yakın çevresinin hepsini içine almaktadır. Bu park hem kuzeyden güneye kadar hem de doğudan batıya 30 km dir.
Parkın sınırları içinde en düşük rakım 500 m civarındadır ve en yüksek rakımlı nokta ise 4.392 m rakımlı olan Rainier Dağı zirvesidir. Mount Rainier Dağı eski volkan konisidir. Ayni zamanda Rainier Dağı bir dağlık bölge olan Cascades Sıradağları'nın bir masifidir. Cascade Sıradağları'nda rakımları 2000–2500 m olan diğer birkaç zirve de bulunmaktadır. Bu ulusal parkın etrafında da doğa korumalı araziler (vahşi doğa rezervleri, ulusal ormanlar gibi) bulunmaktadır ve bunlara Cascade Sıradağları'nın önemli diğer parçaları olmaktadır. Rainier Dağı'nın bulunduğu bölgede rakımları 3000 m. yi aşkın üç diğer zirve vardır: Baker Dağı, Adams Dağı ve Glacier Peak Dağı. Bunların hepsi yanardağlardır. Yanardağ olmayan ve bu ulusal park sınırları içinde bulunan diğer önemli zirveler "Unicorn Peak" (2 125 m), "Dege Peak" (2 136 m) ve "Skyscraper Mountain" (2 157 m) olmaktadır. Parkın içinde en yüksek zirvesi olan Rainier Dağı, Alaska dışında, Birleşik Devletler sınırları içinde bulunan 5. yüksek noktadır. ..
İklim
Mount Rainier Ulusal Parkı'nda iklim "dağsal iklim" olarak nitelendirilmektedir. Yüksek dağlık arazilerin batı yamaçları "okyanus iklimi" karakteri ve yamaçların doğu tarafları ise "kıtasal nemli iklim" karakteri göstermektedir. <web kaynağı| url http: // www.scribd.com / doc / 2164459 / KoppenGeiger-World-Climate-Classificatıon-Map|başlık=Koppen-Geiger Dünya İklim Sınıflandırma Haritası|yayımcı=Scribd |erişimtarihi= 9-03-2010}}.
Ulusal parkın batısında okyanus etkisi dolayısıyla Ekim'den Mayıs'a kadar yağışlı aylardır. Rakım arttıkça bu yağış genellikle kar şeklinde olmaktadadır. Batı tarafında Büyük Okyanus'tan gelen büyük nemli hava kitlesine Cascade Sıradağları nispeten bir engel teşkil ederek havanın nemliliğinin bir miktar azalmasına neden olmakla beraber Reinier Dağı'nın batısı yine de bu nemli havayla karşılaşır ve bu hava yükseldikçe bu nem dağın batısına yağış olarak düşer. Dağın yüksek taraflarında ortalama 16 metre kar yağışı gözlemlenmiştir. 1971-1972 kış döneminde 1647 m rakımlı "Paradise" misafir merkezine ortalama 28,5 m kar yağışı olmuştur ama rekor kar yağışı 1998-1999 sezonunda Baker Dağı yakındaki gözlem mevkiine 29 m kar yağışıdır. Rainier Dağı'nın yüksek tarafları bu nedenle haftalarca bulutla kaplıdır ve gayet uzun devamlı yağış dönemleri de hiç nadir değildir.
Batıda yaz dönemi daha kurudur. Gözlem istatistiklerine göre Temmuz ve Ağustos en kuru ve nispeten sıcak olan dönemlerdir. Bu nedenle ulusal parkı ziyaret için en uygun dönem Haziran ve Eylül arasındadır. Fakat yine de bu aylarda Rainier Dağı havası birdenbire değişiklik göstermekle bilinmektedir. En sıcak ve an az yağışlı dönemlerinde bile dağının üst kısımlarında birden yağmur ve sis ortaya çıkması çok mümkündür.
Ulusal parkın dağın doğu yamaçlarının bulunduğu tarafında iklim daha kurudur ve kışlar nem azlığı dolayısıyla soğuk, yazlar da daha sıcak geçmektedir.
Şu tablolar Mount Rainier Ulusal Parkı için ısı ve yağış gözlemlerinin aylık özetlerini vermektedirler:
Ay | Ocak | Şubat | Mart | Nisan | Mayıs | Haz. | Tem. | Ağus. | Eylül | Ekim | Kasım | Ara. | Yıl |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
En yüksek ısı derecesi gözlemleri (°C) | 18,0 | 16,0 | 21,0 | 26,0 | 28,0 | 29,0 | 30,0 | 31,0 | 32,0 | 31,0 | 22,0 | 17,0 | 32,0 (1988) |
En yüksek ısı dereceleri ortalamaları (°C) | 1,0 | 1,0 | 2,0 | 5,0 | 9,0 | 12,0 | 17,0 | 17,0 | 14,0 | 9,0 | 2,0 | 1,0 | 8,0 |
En düşük ısı dereceleri ortalamaları (°C) | -6,0 | -6,0 | -5,0 | -3,0 | -1,0 | 2,0 | 6,0 | 6,0 | 4,0 | 0,0 | -4,0 | -7,0 | -1,0 |
En düşük ısı derecesi gözlemleri (°C) | -25,0 | -28,0 | -19,0 | -16,0 | -11,0 | -7,0 | -6,0 | -3,0 | -7,0 | -12,0 | -24,0 | -28,0 | -28,0 (1968) |
Aylık yağış ortalamaları (mm) | 462 | 353 | 326 | 228 | 140 | 99 | 54 | 57 | 120 | 216 | 484 | 500 | 3.046 |
Aylık kar yağışları ortalamaları (cm) | 133 | 98 | 85 | 27 | 3 | 0 | 0 | 0 | 0 | 4 | 38 | 98 | 486 |
Hidrografi
Parkta bulunan akarsuların hepsi Büyük Okyanus'a su gönderen "Büyük Okyanus Havzası"'na dahildirler. Bu akarsuların büyük çoğunluğunun kaynağı "Rainier Dağı"'ndadır. Bu akarsular genellikle bölgede her mevsim dağa yağan yüksek yağışlardan kaynaklanmaktadır. Fakat Rainier Dağı'nda (Alaska dışında) Birleşik Devletler arazilerinde bulunan en büyük buzul alanları bulunmaktadır. Parktaki akarsuların çoğu bu buzulların bitişindeki erime sularından da yararlanmaktadırlar.
Ulusal parkta irili ufaklı 470 tane akarsu bulunmaktadır. Bunlardan en önemlileri parkın kuzeydoğusundaki "White Suyu"; kuzeybatısındaki "Carbon Suyu"; batısında "Puyallup Suyu" ve "Mowich Suyu"; güneybatısında "Nisqually Suyu" ve güneydoğusunda "Cowlitz Suyu"'nun bir koludur. Genellikle bu akarsular eski buzul vadilerini takip etmektedirler.
Parkta yaklaşık 380'den fazla sayıda göl veya gölet bulunmaktadır.. Bunlardan en büyüğü "Mowich Gölü"'dür. Bu göl 1500 m rakımda olup 50 hektar alanı vardır ve derinliği 17 metredir.
Parkta şu çağlayanlar bulunmaktadır: "Christine Çağlayanı", "Narada Çağlayanı", "Comet Çağlayanı", "Kautz Çağlayanı", "Van Trump Çağlayanı" ve "Sydney Çağlayanı".
Görülecek yerler
Paradise
Longmire
Sunrise
Diğer geliştirilmiş bölgeler
Resimler
- Ohanapecosh Buzulu
- Nisqually girişi
- Longmire'da Mount Rainer Ulusal Parkı İdare binası
- Sunrise Ziyareti Merkezinde Alp-tipi mera
- Christine Çağlayanı
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "Parklar için ististik". National Park Service. 2012. 3 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Aralık 2012.
- ^ "Parkların kuruluş tarihleri". National Park Service. 2003. 22 Kasım 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Temmuz 2013. |erişimtarihi=1-03-2010}}
- ^ "Jeoloji ve Kuzey Cascades Dağları". United State Geology Service. 1 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Mart 2010.
- ^ "Parklarda Meteorolojik Ortalamalar". Weather.com. Erişim tarihi: 9 Mart 2010.
Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta Mount Rainier Ulusal Parkı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Ulusal Park Hizmeti: Mount Rainier Ulusal Parkı27 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
(İngilizce)Vikigezgin'de Mount Rainier National Park ile ilgili gezi rehberi bulunmaktadır.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Mount Rainier Ulusal Parki kuzey bati Amerika Birlesik Devletleri nde Washington eyaletinde Tacoma sehri yakinlarinda bulunan Mount Rainer Dagi ve etrafinda 956 6 km yuzolcumu kaplayan ABD Ulusal Park Hizmeti tarafindan idare edilen bir milli park tir Mount Rainier Ulusal ParkiMount Rainier National ParkMyrtle Caglayani ndan Rainier DagiAlan turu Ulusal ParkSiniflandirma IUCN IIDevlet ABDDevlet ABDFederasyon WashingtonSehir TacomaIlce Pierce LewisKoordinatlari K 46 51 10 B 121 45 37 Karasal alani 956 6 km 95 660Kurulus tarihi 2 Mart 1899Ziyaretci sayisi 1 038 229 2011 Kontrol kurulusu Ulusal Park HizmetiInternet sitesi http www nps gov mora18 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde TarihceMount Rainier Dagi nin bulundugu bolgede insanlar 8000 yildir yasamaktadir Bu bolgede ilk yasayanlarin gunumuz yerli Amerikalilarini cedleri olan Paleoamerikali olarak anilan Asya dan Bering Bogazini gecerek goc edip guneye yayilan insanlardir Bunlarin Rainier Dagi civarinda toplayicilik ve avcilik yaparak yasadiklari kabul edilmektedir Ama arkeolojik olarak ilk kalinti bu parkta Bench Lake Yuruyus Patikasi yakinlarinda bulunan MO 3800 2000 yillarina ait oldugu tahmin edilen ok basidir Avrupa asilli insanlarin kuzey bati Amerika ya gelmeleri ile bu bolgelerde yasayan Salis tipi dilleri konusan yerli Amerikalilar devamli baski icinde bulunmuslardir Avrupa asillilarin getirdigi hastaliklar ve salginlar da buna bas amil olmustur Civarda yasayan bes kabile Nisqually Puyallup Muckleshoot Yakam ve Taidnapam 1854 1855 te ABD ile yapmaya zorlandiklari bir antlasma ile Mount Rainier bolgesini Avrupa asillilara terk etmek zorunda kalmislardir 19 yuzyilin son ceyreginde Rainier Dagi ve etrafindaki ormanlar kereste icin kullanilmaya baslanmisti Kamuya ait ormanlara milli orman rezervi statusu verilerek kullanilarak gelistirme prensibi uygulanmaktaydi 1893 te Rainier Dagi ni da ihtiva eden bir Pasifik Orman Rezervi kuruldu ve bunun alani genisletilerek 1897 de Mount Rainer Orman Rezervi adi verildi Cevrecilerin yaptiklari arastirmalar ve politik etkiler sonunda 2 Mart 1899 da Amerikan cumhurbaskani William McKinley ABD Kongresi nden gecilen bir kanuna imza atarak ABD nin besinci ulusal parki olarak Mount Rainier Ulusal Parki nin kurulmasini kabul etti Bundan sonra bir federal hukumet kismi olarak Ulusal Park Hizmeti idaresine girdi bu idarenin misyonu doga ve kulturel zenginliklerini ulusal parklar icinde korumak oldu CografyaFiziksel cografya Mount Rainier Ulusal Parki haritasi Mount Rainier Ulusal Parki Washington eyaletinin merkezi bolgesinde ve Pierce ve Lewis ilceleri icinde konumludur En yakin sehirsel yerleske Tacoma dir Kuzey Bati ABD de buyuk sehirler olan Washington eyaletindeki Seattle in 100 km guney dogusunda ve Oregon eyaletindeki Portland in 200 km kuzey dogusundadir Yuzolcumu 953 5 km olan ulusal park Rainier Dagi ve yakin cevresinin hepsini icine almaktadir Bu park hem kuzeyden guneye kadar hem de dogudan batiya 30 km dir Parkin sinirlari icinde en dusuk rakim 500 m civarindadir ve en yuksek rakimli nokta ise 4 392 m rakimli olan Rainier Dagi zirvesidir Mount Rainier Dagi eski volkan konisidir Ayni zamanda Rainier Dagi bir daglik bolge olan Cascades Siradaglari nin bir masifidir Cascade Siradaglari nda rakimlari 2000 2500 m olan diger birkac zirve de bulunmaktadir Bu ulusal parkin etrafinda da doga korumali araziler vahsi doga rezervleri ulusal ormanlar gibi bulunmaktadir ve bunlara Cascade Siradaglari nin onemli diger parcalari olmaktadir Rainier Dagi nin bulundugu bolgede rakimlari 3000 m yi askin uc diger zirve vardir Baker Dagi Adams Dagi ve Glacier Peak Dagi Bunlarin hepsi yanardaglardir Yanardag olmayan ve bu ulusal park sinirlari icinde bulunan diger onemli zirveler Unicorn Peak 2 125 m Dege Peak 2 136 m ve Skyscraper Mountain 2 157 m olmaktadir Parkin icinde en yuksek zirvesi olan Rainier Dagi Alaska disinda Birlesik Devletler sinirlari icinde bulunan 5 yuksek noktadir Iklim Mount Rainier Ulusal Parki nda iklim dagsal iklim olarak nitelendirilmektedir Yuksek daglik arazilerin bati yamaclari okyanus iklimi karakteri ve yamaclarin dogu taraflari ise kitasal nemli iklim karakteri gostermektedir lt web kaynagi url http www scribd com doc 2164459 KoppenGeiger World Climate Classification Map baslik Koppen Geiger Dunya Iklim Siniflandirma Haritasi yayimci Scribd erisimtarihi 9 03 2010 Ulusal parkin batisinda okyanus etkisi dolayisiyla Ekim den Mayis a kadar yagisli aylardir Rakim arttikca bu yagis genellikle kar seklinde olmaktadadir Bati tarafinda Buyuk Okyanus tan gelen buyuk nemli hava kitlesine Cascade Siradaglari nispeten bir engel teskil ederek havanin nemliliginin bir miktar azalmasina neden olmakla beraber Reinier Dagi nin batisi yine de bu nemli havayla karsilasir ve bu hava yukseldikce bu nem dagin batisina yagis olarak duser Dagin yuksek taraflarinda ortalama 16 metre kar yagisi gozlemlenmistir 1971 1972 kis doneminde 1647 m rakimli Paradise misafir merkezine ortalama 28 5 m kar yagisi olmustur ama rekor kar yagisi 1998 1999 sezonunda Baker Dagi yakindaki gozlem mevkiine 29 m kar yagisidir Rainier Dagi nin yuksek taraflari bu nedenle haftalarca bulutla kaplidir ve gayet uzun devamli yagis donemleri de hic nadir degildir Batida yaz donemi daha kurudur Gozlem istatistiklerine gore Temmuz ve Agustos en kuru ve nispeten sicak olan donemlerdir Bu nedenle ulusal parki ziyaret icin en uygun donem Haziran ve Eylul arasindadir Fakat yine de bu aylarda Rainier Dagi havasi birdenbire degisiklik gostermekle bilinmektedir En sicak ve an az yagisli donemlerinde bile daginin ust kisimlarinda birden yagmur ve sis ortaya cikmasi cok mumkundur Ulusal parkin dagin dogu yamaclarinin bulundugu tarafinda iklim daha kurudur ve kislar nem azligi dolayisiyla soguk yazlar da daha sicak gecmektedir Su tablolar Mount Rainier Ulusal Parki icin isi ve yagis gozlemlerinin aylik ozetlerini vermektedirler Mount Rainier Ulusal Parki gozlemleri Ay Ocak Subat Mart Nisan Mayis Haz Tem Agus Eylul Ekim Kasim Ara YilEn yuksek isi derecesi gozlemleri C 18 0 16 0 21 0 26 0 28 0 29 0 30 0 31 0 32 0 31 0 22 0 17 0 32 0 1988 En yuksek isi dereceleri ortalamalari C 1 0 1 0 2 0 5 0 9 0 12 0 17 0 17 0 14 0 9 0 2 0 1 0 8 0En dusuk isi dereceleri ortalamalari C 6 0 6 0 5 0 3 0 1 0 2 0 6 0 6 0 4 0 0 0 4 0 7 0 1 0En dusuk isi derecesi gozlemleri C 25 0 28 0 19 0 16 0 11 0 7 0 6 0 3 0 7 0 12 0 24 0 28 0 28 0 1968 Aylik yagis ortalamalari mm 462 353 326 228 140 99 54 57 120 216 484 500 3 046Aylik kar yagislari ortalamalari cm 133 98 85 27 3 0 0 0 0 4 38 98 486Hidrografi Parkta bulunan akarsularin hepsi Buyuk Okyanus a su gonderen Buyuk Okyanus Havzasi na dahildirler Bu akarsularin buyuk cogunlugunun kaynagi Rainier Dagi ndadir Bu akarsular genellikle bolgede her mevsim daga yagan yuksek yagislardan kaynaklanmaktadir Fakat Rainier Dagi nda Alaska disinda Birlesik Devletler arazilerinde bulunan en buyuk buzul alanlari bulunmaktadir Parktaki akarsularin cogu bu buzullarin bitisindeki erime sularindan da yararlanmaktadirlar Ulusal parkta irili ufakli 470 tane akarsu bulunmaktadir Bunlardan en onemlileri parkin kuzeydogusundaki White Suyu kuzeybatisindaki Carbon Suyu batisinda Puyallup Suyu ve Mowich Suyu guneybatisinda Nisqually Suyu ve guneydogusunda Cowlitz Suyu nun bir koludur Genellikle bu akarsular eski buzul vadilerini takip etmektedirler Parkta yaklasik 380 den fazla sayida gol veya golet bulunmaktadir Bunlardan en buyugu Mowich Golu dur Bu gol 1500 m rakimda olup 50 hektar alani vardir ve derinligi 17 metredir Parkta su caglayanlar bulunmaktadir Christine Caglayani Narada Caglayani Comet Caglayani Kautz Caglayani Van Trump Caglayani ve Sydney Caglayani Gorulecek yerlerParadise Longmire Sunrise Diger gelistirilmis bolgelerResimlerRainier Dagi panoramasi Ohanapecosh Buzulu Nisqually girisi Longmire da Mount Rainer Ulusal Parki Idare binasi Sunrise Ziyareti Merkezinde Alp tipi mera Christine CaglayaniAyrica bakinizABD deki ulusal parklar listesiKaynakca Parklar icin ististik National Park Service 2012 3 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Aralik 2012 Parklarin kurulus tarihleri National Park Service 2003 22 Kasim 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Temmuz 2013 erisimtarihi 1 03 2010 Jeoloji ve Kuzey Cascades Daglari United State Geology Service 1 Agustos 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Mart 2010 Parklarda Meteorolojik Ortalamalar Weather com Erisim tarihi 9 Mart 2010 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Mount Rainier Ulusal Parki ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Ulusal Park Hizmeti Mount Rainier Ulusal Parki27 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Vikigezgin de Mount Rainier National Park ile ilgili gezi rehberi bulunmaktadir Ingilizce