Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddenin konusunda kuşkular bulunmaktadır. (Ağustos 2009) () |
Şeyh Muhammed Hiyabani (Fars: شیخ محمد خیابانی, Azerbaycan: Şeyx Məhəmməd Xiyabani; 1879, Hamene - 1920, Tebriz), Azeri asıllı İranlı ilahiyatçı ve politikacı.
Tebriz civarında bulunan Hamene'de doğdu. Fıkıh, ilahiyat, edebiyat, tarih ve astronomi eğitimini aldıktan sonra Osmanlı Devleti'nin Tebriz Kuşatmasına karşı çıktığı için Kars'ta hapse atıldı. Hiyabani aktif rol oynadı ve devrim gerçekleştikten sonra daha 30 yaşındayken ikinci mecliste Tebriz'den mebus seçildi. İkinci meclisin kapatılmasının ardından tutuklanmamak için Horasan'a kaçtı ve ticarete başladı. Ahmet Kaçar'ın tahta oturmasından sonra yeniden siyasete döndü ve Birleşik Krallık ve Rus İmparatorluğu'nun İran'a müdahale etmelerine karşı siyasi baskı oluşturmaya çalıştı ve yapılan ticari antlaşmaların iptali için çaba gösterdi. Merkezi hükûmetin zayıf ve dış güçlere bağımlı olduğunu gördüğü için yapmaya çalıştığı eylemlerin sonuç vermeyeceğini anladı ve Tebriz'e geri dönüp ünlü ayaklanmasını başlattı. Bu ayaklanma başarısızlıkla sonuçlandı ve Hiyabani öldürüldü.
Hiyabani Ayaklanması
Ticari antlaşmaları onaylatabilmek için İran'ın başbakanı olan Vüsukü'd-Devle'nin pürüzsüz bir meclise ihtiyacı vardı, ama Hiyabani Azerbaycan Demokrat Partisinin altı milletvekilini meclise göndermeyi başardı. Vüsukü'd-Devle bu sorundan kurtulmak için Azerbaycan Demokrat Partisini yasadışı ilan etti ve böylece Hiyabani'nin ayaklanma başlatmaktan başka bir yolu kalmadı.
Ayaklanma 6 Nisan 1920'de başladı ve iki gün içinde tüm devlet dairelerinin kontrolü Hiyabani'ye geçti. Temmuz ayında Hiyabani, Azadistan adlı bağımsız devleti kurdu. Müşîrü'd-Devle İran'ın yeni başbakanı Muhbirü's-Saltane'yi Tebriz'e vali olarak atadı. Muhbir ül-Saltane de Hiyabani gibi yapılan ticari antlaşmalara karşı bir siyasetçiydi. Bu yüzden Hiyabani askeri bir karşılık beklemiyordu. Ancak Muhbirü's-Saltane orduya ayaklanmayı tamamen yok etmesini emretti. Hiyabani'nin kurduğu devlet 13 Eylül 1920 yılında 3 saat içerisinde yıkıldı. Hiyabani Tebriz'de bir arkadaşının evinde intihar etti veya öldürüldü.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddenin tarafsizligi konusunda kuskular bulunmaktadir Konuya dair fikir alisverisi tartisma sayfasinda bulunabilir Sablonu kaldirmadan once lutfen gerekli sartlarin olustugundan emin olun Agustos 2009 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Seyh Muhammed Hiyabani Fars شیخ محمد خیابانی Azerbaycan Seyx Mehemmed Xiyabani 1879 Hamene 1920 Tebriz Azeri asilli Iranli ilahiyatci ve politikaci Seyh Muhammed Hiyabani Tebriz civarinda bulunan Hamene de dogdu Fikih ilahiyat edebiyat tarih ve astronomi egitimini aldiktan sonra Osmanli Devleti nin Tebriz Kusatmasina karsi ciktigi icin Kars ta hapse atildi Hiyabani aktif rol oynadi ve devrim gerceklestikten sonra daha 30 yasindayken ikinci mecliste Tebriz den mebus secildi Ikinci meclisin kapatilmasinin ardindan tutuklanmamak icin Horasan a kacti ve ticarete basladi Ahmet Kacar in tahta oturmasindan sonra yeniden siyasete dondu ve Birlesik Krallik ve Rus Imparatorlugu nun Iran a mudahale etmelerine karsi siyasi baski olusturmaya calisti ve yapilan ticari antlasmalarin iptali icin caba gosterdi Merkezi hukumetin zayif ve dis guclere bagimli oldugunu gordugu icin yapmaya calistigi eylemlerin sonuc vermeyecegini anladi ve Tebriz e geri donup unlu ayaklanmasini baslatti Bu ayaklanma basarisizlikla sonuclandi ve Hiyabani olduruldu Hiyabani AyaklanmasiTicari antlasmalari onaylatabilmek icin Iran in basbakani olan Vusuku d Devle nin puruzsuz bir meclise ihtiyaci vardi ama Hiyabani Azerbaycan Demokrat Partisinin alti milletvekilini meclise gondermeyi basardi Vusuku d Devle bu sorundan kurtulmak icin Azerbaycan Demokrat Partisini yasadisi ilan etti ve boylece Hiyabani nin ayaklanma baslatmaktan baska bir yolu kalmadi Ayaklanma 6 Nisan 1920 de basladi ve iki gun icinde tum devlet dairelerinin kontrolu Hiyabani ye gecti Temmuz ayinda Hiyabani Azadistan adli bagimsiz devleti kurdu Musiru d Devle Iran in yeni basbakani Muhbiru s Saltane yi Tebriz e vali olarak atadi Muhbir ul Saltane de Hiyabani gibi yapilan ticari antlasmalara karsi bir siyasetciydi Bu yuzden Hiyabani askeri bir karsilik beklemiyordu Ancak Muhbiru s Saltane orduya ayaklanmayi tamamen yok etmesini emretti Hiyabani nin kurdugu devlet 13 Eylul 1920 yilinda 3 saat icerisinde yikildi Hiyabani Tebriz de bir arkadasinin evinde intihar etti veya olduruldu