Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Muktedir veya Câʿfer el-Muktedir Billah (Arapça: المقتدر ) (d. 895 - o. 31 Ekim 932) Tam Adı: Ebû’l-Fadıl "el-Muktedir bi’l-Lâh" Câʿfer bin ʿAhmed el-Mu'tedhid onsekizinci Abbasî halifesi ve halifelerin otuzaltıncısıdır. 908-929 ile 929-932 dönemlerinde iki kez halife olmuştur. 25 yıl kadar süren halifeliği döneminde Abbâsî halifeliğinin karakteri değişmiştir.
| Muktedir Cafer el-Muktedir Billâh | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Abbâsî Halifesi | |||||
| Hüküm süresi | 908 - 929 | ||||
| Önce gelen | ʿMuktefi | ||||
| Sonra gelen | Kâhir | ||||
| Abbâsî Halifesi | |||||
| Hüküm süresi | 929-932 | ||||
| Önce gelen | Kâhir | ||||
| Sonra gelen | Kâhir | ||||
| Ölüm | 32 Ekim 932 | ||||
| |||||
| Hanedan | Abbâsî Hanedanı | ||||
| Babası | ʿMu'tedid | ||||
| Annesi | Seyyide Şahap Hatun | ||||
| Dini | Sünni İslam | ||||
Yaşamı
Halifeliğe geçmesi
Ebu Fazl Cafer bin Ahmed El-Mutedid 895'te dünyaya gelmişti. Annesi Türk asıllı Seyyide Şahap Hatundu. 908'de Halife Müktefi vefatına yakın ağır bir hastalığa yakalanmıştı. Hasta yatağındayken varisinin kim olacağı, Halifeliğin kime geçeceği üzerine düşünmeye başladı. Seçim küçük kardeşi Cafer İbni Ahmed El-Mutadid ile kuzeni olan Mütazz'in oğlu daha tecrübeli Abdullah bin Mütazz arasındaydı. Kendisine danışmanlık eden veziri El-Abbas İbni El-Hasan El-Çercarai genç bir halifenin daha kolay kontrol edilebileceğini düşünmekteydi ve daha 13 yaşında olan kardeşi "Cafer İbni Ahmed El-Mutedid"in halife olarak yerine geçmesini tavsiye etti. Hasta halife bunu kabul etti. 809'da yaşı daha 35'i geçmemiş olan Abbasi Halifesi Müktefi Bağdad'ta öldü. 15 yaşında olan küçük kardeşi Cafer İbni Ahmed El-Mutedid halife oldu ve Muktedir taht ismini aldı.
Muktedir daha genç olmasına rağmen saray kadınlarına çok düşkündü. Bu nedenle hem gençliğinde hem yetişkinlik döneminde saray kadınları, özellikle kendisinin beğendiği cariyeler, tarafından kolayca kontrol edilebilmekteydi.
Muktedir 25 yıl halife olarak hüküm sürmüştür. Bu 25 yıl içinde birbiri ardına, çok kere daha önceki vezirin bir suikasta kurban gidip ölmesi ile, 14 tane vezir değiştirmiştir.
Müktefi döneminden gelen ve kendini halife olmaya tavsiye eden ilk veziri El-Abbas İbni El-Hasan El-Çarçarai, Muktedir'in halifeliğinin ilk haftalarında suikasta uğratıp öldürülmüştü. Bu vezirin yerine genç Muktedir, Munis adlı Türk asıllı bir askeri komutanı kendine danışman olarak seçmişti.
Bizanslılarla savaş ve ateşkes anlaşması
Muktedir halife olduğu zaman Abbasilerin kuzey ve kuzeybatı sınırlarında Bizans İmparatorluğu ile savaş devam etmekteydi. Bu zaman zaman sınırdan yapılan akınlar halinde devam eden savaşta Müslümanlar çok sayıda zayiat vermekteydiler. Bu insan zayiatının çok büyük bir kısmı Bizanslıların Müslüman esirler alması şeklinde olmaktaydı.
Fakat Bizans'ın batıdaki, Balkanlardaki sınırında Bulgar orduları Bizans'ı tehdide başlamıştı. Bunun için Bizans İmparatoriçesi Zoe doğuda bir ateşkes tesis etmek istemekteydi. Bu nedenle Abbasiler ve Bizanslılar arasında bir ateşkes ve esir değişimi için bir iki elçiden oluşan bir Bizans heyeti Bağdat'a gönderildi. Bu elçiler Bağdat'ta misafirperver karşılandılar ve bir ateşkes anlaşması yapıldı.
Bizanslıların elinde olan Müslüman esirlerin geri alınması için sınır bölgesinde fidye ödeme anlaşmaları yapılması gerekmekteydi. Munis, bu anlaşmaların yapılmasını yönetmek görevi ile sınıra gönderildi. Fidye ödeyerek esirlerin serbest bırakılmasını sağlamak için yanında 120,000 altın meblağ taşımaktaydı.
Bu Bizans ve Ermenilere karşı savaş, ateşkes anlaşması imzalanması ve esirleri geri almak için fidye ödenmesi Bağdat halkını tedirgin ederek Halifeden hoşnutsuzluğa yol açmaktaydı. Bu hoşnutsuzluk Bağdat şehrinde ortaya çıkan asayiş sorunları halinde kendini göstermekteydi. Bağdat halkı özellikle Müslüman ordularının "kafir" ordularına karşı Güneydoğu Anadolu'da ve Doğu Anadolu'da başarı sağlayamamasından ve çok sayıda Müslümanın esir olmasından hoşnutsuzdu. Halife Muktedir'in zamanını, Müslümanların prestijini geri getirmeye harcayacağına sarayda kalıp gündüz ve gece saray köle kızları ve müzisyenlerle geçirmesi halkı tedirgin etmekteydi. Bu tedirginlik yüzünden cuma günleri Halife adına camilerde okutulan hutbeler sırasında halife anılınca mihraba ve imama taş atmak gayet moda olmuştu.
İç karışıklıklar
Hallâc-ı Mansûr’un katlî
Cûneyd Bagdâdî’den tehditle elde ettiği fetvâ sayesinde kendi saltanatı için bir tehdit olarak algıladığı Hallâc-ı Mansûr’un katlini 26 Mart 922 tarihinde Bağdat'ta gerçekleştirdi.
Ölümü
Hilafetinin bu döneminde Bizans İmparatorluğu ile savaş tekrar şiddetlenmiştir. 931'de Ermenilerin tahriki ile Bizanslılar Ahlat bölgesine saldırmışlar ve bu bölgede yerleşik olarak yaşayan Müslümanları kılıçtan geçirmişlerdir. Buna karşılık olarak Yusuf Bin Ebu Sac askerleri ile Bizans arazilerine akınlar düzenlemiş ve bu akınlarda zaferler kazanarak pek çok ganimet elde etmiştir.
Bu sıralarda Munis Hamadanilerin önceki kazançlarına karşı gelmek için Abbasi idaresinde reformlar yapmak istemiştir. Fakat o zamanki vezir, Munis'in yapmak istediği reformların önünü almıştır. Muktedir kendine yıllarca danışmalık yapmış olan Munis'in elindeki politik gücü, Munis'i kıskanan saraylıların sözlerine ve kendileri için daha fazla iktidar isteyen vezirlerin tavsiyelerine inanarak kenara çekilmeye zorlamak istemiştir. Ancak Munis bundan incinmiştir. Bağdat'ta saraydaki görevinden ayrılmış ve kendi takipçileri ile daha kuzeye, Musul'a çekilmiştir.
Fakat biraz zaman sonra Muktedir tekrar fikrini değiştirmiş ve Munis'i Bağdat'a geri gelmeye davet etmiştir. Munis halife Muktedir'e sadık olarak Musul'dan Bağdat'a geri gelmeyi kabul etmiştir. Fakat Munis daha yoldayken tekrar Munis'in geri gelmesi ile halifeye karşı önemlerinin azalacağını düşünen saraylıların Munis'i tenkitlerine kulak vermiş ve onun Bağdat'a gelmesini önlemek istemiştir.
Halife Muktedir, eski sadık danışmanını sevgi ile karşılayacağına onu durdurmak için bir savaşçı olarak karşılamak istemiştir. Bu nedenle Muktedir, Muhammed'in hırkasını sırtına giymiş ve kılıcı Zülfikar bir elinde devlet asası diğer elinde saray muhafızları önünde karşılamıştır. İki ordunun arasında çıkan çarpışmalar sırasında halife Muktedir öldürülmüştür.
Kaynakça
- ^ Glasse, Cyril, The New Encyclopedia of Islam, Alta Mira Press, (2001), p.164
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- (Abbasside) Fransizca Wikipedia "Al-Muqtadir (Abbasside)" maddesi17 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Fransızca)
- İngilizce Wikipedia "Al-Muqtadir" maddesi18 Temmuz 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- Hitti, Philip H. (çev. Salih Tuğ), (1968) Siyasi ve Kültürel İslam Tarihi (IV Cilt), İstanbul:Boğaziçi Yayınları.
- Üçok, Bahriye (1979) İslam Tarihi Emeviler-Abbasiler, Devlet Kitapları, Ankara: Milli Eğitim Basımevi (1.Basım:1968)
- Muir, Wiiliam (1924), The Caliphate, its rise, decline and fall, Edinburgh:John Grant [1][]Chapter LXXIII, Al-Muqtadir, Al-Kahir Ar-Radi (İngilizce) (Erişim:21.8.2012)
Muktedir (Abbâsî halifesi) Doğumu: 895 AD Ölümü: 932 AD | ||
| Sünni İslam unvanları | ||
|---|---|---|
| Önce gelen Muktefî | İslam Halifesi 908 - 929 | Sonra gelen Kahir |
| Önce gelen Kâhir | İslam Halifesi 929 - 932 | Sonra gelen Kâhir |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Muktedir veya Caʿfer el Muktedir Billah Arapca المقتدر d 895 o 31 Ekim 932 Tam Adi Ebu l Fadil el Muktedir bi l Lah Caʿfer bin ʿAhmed el Mu tedhid onsekizinci Abbasi halifesi ve halifelerin otuzaltincisidir 908 929 ile 929 932 donemlerinde iki kez halife olmustur 25 yil kadar suren halifeligi doneminde Abbasi halifeliginin karakteri degismistir Muktedir Cafer el Muktedir BillahAbbasi HalifesiHukum suresi908 929Once gelenʿMuktefiSonra gelenKahirAbbasi HalifesiHukum suresi929 932Once gelenKahirSonra gelenKahirOlum32 Ekim 932Tam adiEbu l Fadil el Muktedir bi l Lah Caʿfer bin ʿAhmed el Mu tedhidHanedanAbbasi HanedaniBabasiʿMu tedidAnnesiSeyyide Sahap HatunDiniSunni IslamHallac i Mansur un 26 Mart 922 tarihinde Bagdad ta Abbasi Halifesi Muktedir yonetimi devrinde i dam edilisini canlandiran temsili minyaturu YasamiHalifelige gecmesi Ebu Fazl Cafer bin Ahmed El Mutedid 895 te dunyaya gelmisti Annesi Turk asilli Seyyide Sahap Hatundu 908 de Halife Muktefi vefatina yakin agir bir hastaliga yakalanmisti Hasta yatagindayken varisinin kim olacagi Halifeligin kime gececegi uzerine dusunmeye basladi Secim kucuk kardesi Cafer Ibni Ahmed El Mutadid ile kuzeni olan Mutazz in oglu daha tecrubeli Abdullah bin Mutazz arasindaydi Kendisine danismanlik eden veziri El Abbas Ibni El Hasan El Cercarai genc bir halifenin daha kolay kontrol edilebilecegini dusunmekteydi ve daha 13 yasinda olan kardesi Cafer Ibni Ahmed El Mutedid in halife olarak yerine gecmesini tavsiye etti Hasta halife bunu kabul etti 809 da yasi daha 35 i gecmemis olan Abbasi Halifesi Muktefi Bagdad ta oldu 15 yasinda olan kucuk kardesi Cafer Ibni Ahmed El Mutedid halife oldu ve Muktedir taht ismini aldi Muktedir daha genc olmasina ragmen saray kadinlarina cok duskundu Bu nedenle hem gencliginde hem yetiskinlik doneminde saray kadinlari ozellikle kendisinin begendigi cariyeler tarafindan kolayca kontrol edilebilmekteydi Muktedir 25 yil halife olarak hukum surmustur Bu 25 yil icinde birbiri ardina cok kere daha onceki vezirin bir suikasta kurban gidip olmesi ile 14 tane vezir degistirmistir Muktefi doneminden gelen ve kendini halife olmaya tavsiye eden ilk veziri El Abbas Ibni El Hasan El Carcarai Muktedir in halifeliginin ilk haftalarinda suikasta ugratip oldurulmustu Bu vezirin yerine genc Muktedir Munis adli Turk asilli bir askeri komutani kendine danisman olarak secmisti Bizanslilarla savas ve ateskes anlasmasi Muktedir halife oldugu zaman Abbasilerin kuzey ve kuzeybati sinirlarinda Bizans Imparatorlugu ile savas devam etmekteydi Bu zaman zaman sinirdan yapilan akinlar halinde devam eden savasta Muslumanlar cok sayida zayiat vermekteydiler Bu insan zayiatinin cok buyuk bir kismi Bizanslilarin Musluman esirler almasi seklinde olmaktaydi Fakat Bizans in batidaki Balkanlardaki sinirinda Bulgar ordulari Bizans i tehdide baslamisti Bunun icin Bizans Imparatoricesi Zoe doguda bir ateskes tesis etmek istemekteydi Bu nedenle Abbasiler ve Bizanslilar arasinda bir ateskes ve esir degisimi icin bir iki elciden olusan bir Bizans heyeti Bagdat a gonderildi Bu elciler Bagdat ta misafirperver karsilandilar ve bir ateskes anlasmasi yapildi Bizanslilarin elinde olan Musluman esirlerin geri alinmasi icin sinir bolgesinde fidye odeme anlasmalari yapilmasi gerekmekteydi Munis bu anlasmalarin yapilmasini yonetmek gorevi ile sinira gonderildi Fidye odeyerek esirlerin serbest birakilmasini saglamak icin yaninda 120 000 altin meblag tasimaktaydi Bu Bizans ve Ermenilere karsi savas ateskes anlasmasi imzalanmasi ve esirleri geri almak icin fidye odenmesi Bagdat halkini tedirgin ederek Halifeden hosnutsuzluga yol acmaktaydi Bu hosnutsuzluk Bagdat sehrinde ortaya cikan asayis sorunlari halinde kendini gostermekteydi Bagdat halki ozellikle Musluman ordularinin kafir ordularina karsi Guneydogu Anadolu da ve Dogu Anadolu da basari saglayamamasindan ve cok sayida Muslumanin esir olmasindan hosnutsuzdu Halife Muktedir in zamanini Muslumanlarin prestijini geri getirmeye harcayacagina sarayda kalip gunduz ve gece saray kole kizlari ve muzisyenlerle gecirmesi halki tedirgin etmekteydi Bu tedirginlik yuzunden cuma gunleri Halife adina camilerde okutulan hutbeler sirasinda halife anilinca mihraba ve imama tas atmak gayet moda olmustu Ic karisikliklar Hallac i Mansur un katli Cuneyd Bagdadi den tehditle elde ettigi fetva sayesinde kendi saltanati icin bir tehdit olarak algiladigi Hallac i Mansur un katlini 26 Mart 922 tarihinde Bagdat ta gerceklestirdi Olumu Hilafetinin bu doneminde Bizans Imparatorlugu ile savas tekrar siddetlenmistir 931 de Ermenilerin tahriki ile Bizanslilar Ahlat bolgesine saldirmislar ve bu bolgede yerlesik olarak yasayan Muslumanlari kilictan gecirmislerdir Buna karsilik olarak Yusuf Bin Ebu Sac askerleri ile Bizans arazilerine akinlar duzenlemis ve bu akinlarda zaferler kazanarak pek cok ganimet elde etmistir Bu siralarda Munis Hamadanilerin onceki kazanclarina karsi gelmek icin Abbasi idaresinde reformlar yapmak istemistir Fakat o zamanki vezir Munis in yapmak istedigi reformlarin onunu almistir Muktedir kendine yillarca danismalik yapmis olan Munis in elindeki politik gucu Munis i kiskanan saraylilarin sozlerine ve kendileri icin daha fazla iktidar isteyen vezirlerin tavsiyelerine inanarak kenara cekilmeye zorlamak istemistir Ancak Munis bundan incinmistir Bagdat ta saraydaki gorevinden ayrilmis ve kendi takipcileri ile daha kuzeye Musul a cekilmistir Fakat biraz zaman sonra Muktedir tekrar fikrini degistirmis ve Munis i Bagdat a geri gelmeye davet etmistir Munis halife Muktedir e sadik olarak Musul dan Bagdat a geri gelmeyi kabul etmistir Fakat Munis daha yoldayken tekrar Munis in geri gelmesi ile halifeye karsi onemlerinin azalacagini dusunen saraylilarin Munis i tenkitlerine kulak vermis ve onun Bagdat a gelmesini onlemek istemistir Halife Muktedir eski sadik danismanini sevgi ile karsilayacagina onu durdurmak icin bir savasci olarak karsilamak istemistir Bu nedenle Muktedir Muhammed in hirkasini sirtina giymis ve kilici Zulfikar bir elinde devlet asasi diger elinde saray muhafizlari onunde karsilamistir Iki ordunun arasinda cikan carpismalar sirasinda halife Muktedir oldurulmustur Kaynakca Glasse Cyril The New Encyclopedia of Islam Alta Mira Press 2001 p 164Ayrica bakinizAbbasi Halifeleri soyagaci ve listeleriDis baglantilar Abbasside Fransizca Wikipedia Al Muqtadir Abbasside maddesi17 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Fransizca Ingilizce Wikipedia Al Muqtadir maddesi18 Temmuz 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Ingilizce Hitti Philip H cev Salih Tug 1968 Siyasi ve Kulturel Islam Tarihi IV Cilt Istanbul Bogazici Yayinlari Ucok Bahriye 1979 Islam Tarihi Emeviler Abbasiler Devlet Kitaplari Ankara Milli Egitim Basimevi 1 Basim 1968 Muir Wiiliam 1924 The Caliphate its rise decline and fall Edinburgh John Grant 1 olu kirik baglanti Chapter LXXIII Al Muqtadir Al Kahir Ar Radi Ingilizce Erisim 21 8 2012 Muktedir Abbasi halifesi AbbasiDogumu 895 AD Olumu 932 ADSunni Islam unvanlariOnce gelen Muktefi Islam Halifesi 908 929 Sonra gelen KahirOnce gelen Kahir Islam Halifesi 929 932 Sonra gelen Kahir