Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Musa Çelebi (d. 1388, Bursa - ö. 5 Temmuz 1413 Sofya) Osmanlı İmparatorluğu’nun yönetimsel karmaşa içerisinde olduğu ve otorite sorunu yaşadığı Fetret Devri'nin son dönemleri olan 17 Şubat 1411 ile 5 Temmuz 1413 yılları arasında Edirne'de, Sultan ünüyle Osmanlı İmparatorluğu'nun Rumeli toprakları üzerinde egemenlik sürdüren ve Osmanlı İmparatorluğu’nun da bütünü üzerinde saltanat mücadelesi sürdürmüş bir Osmanlı şehzadesidir.
| Musa Çelebi | |
|---|---|
 | |
| Osmanlı padişahı (iddia, Fetret Devri) | |
| Hüküm süresi | 18 Şubat 1411 - 5 Temmuz 1413 |
| Önce gelen | I. Bayezid (resmî) Süleyman Çelebi (fiili) |
| Sonra gelen | I. Mehmed |
| Doğum | 1388 Bursa,Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 5 Temmuz 1413 (24-25 yaşında) Sofya, Osmanlı İmparatorluğu |
| Defin | Orhan Gazi Türbesi, Osmangazi, Bursa |
| Babası | I. Bayezid |
| Annesi | Devletşah Hatun |
Musa Çelebi I. Bayezid'in dokuzuncu oğlu olarak dünyaya gelmiştir. Sultan Yıldırım Bayezid'in Germiyanoğlu Süleyman Şah'ın kızı Devlet Şah Hâtun'dan olan dördüncü oğlu Şehzade Büyük Musa Çelebi ile karıştırılmaması içinFetret Devri'nde Küçük Musa Çelebi olarak da anılmaktadır. (Küçük) "Musa Çelebi" kardeşleri İsa Çelebi, Süleyman Çelebi ve Mehmet Çelebi ile taht mücadelelerine girişmiştir. Musa Çelebi 1403-1404 yıllarında Bursa'da Timur'dan beratlı emir olarak hüküm sürmüş ama daha sonra kardeşi İsa Çelebi tarafından buradan uzaklaştırılmıştır. 1409'da kardeşi Mehmet Çelebi ile görüşerek Edirne'den Rumeli ve Anadolu'da hüküm süren kardeşi Süleyman Çelebi aleyhine bir anlaşma yapmıştır. Musa Çelebi Rumeli'ye geçerek Osmanlı Rumeli topraklarında Süleyman Çelebi ile askeri mücadeleye girişmiştir. En sonunda 1410'da önce Edirne'de Osmanlı Rumeli toprakları ve sonra Anadolu arazileri üzerinde Sultan olarak hüküm süren kardeşi Süleyman Çelebi'yi bir baskın ile Edirne'den kaçırtmış ve onun öldürülmesine neden olmuştur. Musa Çelebi 1410'da Osmanlı idaresindeki Rumeli bölgelerinde Osmanlı Hükümdarı olarak Edirne'de tahta geçip 1411-1413 arasında saltanat sürmüştür. Fakat bu sefer de 1413'te kardeşi Mehmet Çelebi ile yaptığı askeri mücadeleler sonunda yenilip 1413'te 25 yaşında öldürülmüştür.
Emirlikten önceki yaşamı
Musa Çelebi'nin Ankara Savaşı'ndan önceki yaşamı hakkında şu anda elimizde pek az kaynak bulunmaktadır. Çelebi lakabını taşıması onun bir medrese tahsiline eşit iyi bir eğitim aldığına ve okur yazar olduğuna işaret etmektedir. Yıldırım Beyazid'in oğullarını Anadolu'da yapılan savaşlara birlikte götürdüğü bilinmektedir. Babasının saltanat döneminde Rumeli'de akınlara katılmıştır.Ankara Savaşı'nda Yıldırım Beyazid yanında bulunmuş ve onunla birlikte esir düşmüştür.
Musa Çelebi, Ankara Savaşı'nda Timur'a tutsak düşen babasının yanında esir olarak kalmıştı. Bu onun Timur tarafından kayrılmasına yol açtığı bildirilir. Musa Çelebi'ye Timur tarafından hilat giydirilip, kemer, kılıç, sadak ve değerli atlar verildiği belirtilmektedir. Sonra 1403'te Timur onu kendine tabi olarak Bursa ve çevresinin emirliğine de atamıştır. Bazı kaynaklara göre, Yıldırım esarette 1403'te öldüğü zaman cenazesi Timur'un emri ile Musa Çelebi eşliği altında Bursa'ya gönderilmiştir.
Bursa'da emirlik
1403'te Bursa'ya gelen Musa Çelebi orada egemen olan kardeşi İsa Çelebi'yi yenerek kente girdi. Timur orduları tarafından talan edilmiş olan Bursa'da Timur'dan beratlı olan bir emir olarak hüküm sürmeye başladı. Fakat kardeşi İsa Çelebi Karesi civarlarına geldi ve Musa'nın emirliğini tehdide başladı. Musa Çelebi, İsa Çelebi'ye karşı bir sıra hücumda bulundu ve bunlarda İsa Çelebi güçlerine üstün geldi ama onu elimine etmeyi başaramadı. Son çarpışma Balıkesir civarında oldu ve Musa Çelebi yenik düşüp kaçmak zorunda kaldı. Musa Çelebi buradan önce Germiyanoğlu II. Yakup Bey'in yanına, sonra da kuzeni olan Karamanoğlu Mehmed Bey'e ile Candaroğlu İsfendiyar Bey'in yanına sığındı.
Rumeli'ye geçiş
1409'da Çelebi Mehmet Bursa'yı kardeşi Süleyman Çelebi'ye kaptırmış ve tekrar kendi çabaları ile onu oradan sökememişti. Bu nedenle yeni bir strateji düşünülmek gerekmekteydi ve bunun planlanması için Çelebi Mehmet kardeşi Musa Çelebi'ye onunla görüşme teklif eden bir mektup gönderdi. İki kardeş Kırşehir civarında Cemele Kalesi'nde buluştular. Burada bir ortak plan yapıp bunu üzerine anlaştılar. Bu plana göre Çelebi Mehmet ve Musa Çelebi babalarından kalan Osmanlı devletini aralarında ikiye bölmeyi öngörmekte idiler. Plana göre önce Musa Çelebi Rumeli'ye Eflak'a geçecek orada civardan topladığı Türkmenler ve diğer ittifak yaptığı Hristiyan hükümdarlardan aldığı askerlerle Edirne üzerine yürüyecekti. Musa Çelebi galip geldiğinde, Süleyman Çelebi yerine Edirne'de Osmanlı Rumeli toprakları sultanı olacaktı. Aynı zamanda Amasya'dan Çelebi Mehmet Bursa üzerine yürüyecek ve Anadolu'daki Osmanlı arazilerinin Sultanı olacaktı.
Musa Çelebi 1409'da Çandaroğlu İsfendiyar Bey'in sağladığı bir gemi ile Sinop'tan Rumeli'de Eflak'a geçti ve burada Eflak voyvodası I. Mircea tarafından çok iyi karşılandı. Musa Bey Eflak Voyvodası Mircea'nın kızı ile evlendi. Mircea'nın sağladığı çok sayıda Eflak askerleri ve Tuna boylarında ve Dobruca'da yerleşmiş Türkmenlerden bir ordu kurmaya başladı. Bulgaristan'a indi ve oradaki boyarların da desteğini sağladı. Bunun haberini Anadolu'da bulunmakta iken alan Süleyman Çelebi hemen Bizans desteği için Konstantinopolis'e ve oradan da Edirne'ye geçti. Amasya'dan yürüyen Çelebi Mehmet de Bursa'yı eline geçirmeyi başardı. Böylelikle Musa Çelebi ve Çelebi Mehmet planlarının birinci aşaması başarı ile gerçekleştirildi.
Planın ikinci aşaması Musa Çelebi'nin Rumeli'yi ve Edirne'yi ele geçirmesi idi. Musa Çelebi yeni topladığı ordusu ile 1410'da Balkanlardan güneye indi. Bizans'tan aldığı askerî desteklerle güçlenen Emir Süleyman ordusu ile savaşa girişti. 11 Şubat 1410'da Süleyman Çelebi'nin üzerine gönderdiği bir orduyu Yanbolu'da yendi. Fakat Süleyman Çelebi şahsen ordusunun başına geçtikten sonra 15 Haziran 1410'da "Hasköy Hisarı" önünde yapılan savaşta Musa Çelebi yenildi. Eflak'a geri kaçmak zorunda kaldı. Çirmen ve Yanbolu civarlarında çete savaşları başlattı ve Süleyman Çelebi'ye bağlı mevkilere baskınlar yapmaya başladı.
Musa Çelebi ordusuyla en son olarak 17 Şubat 1411'de bir kış havası altında Edirne'yi bastı. Süleyman Çelebi, taraftarlarını çok gücendirmişti. Birçoğu ona destek vermekten ayrılmış ve diğerleri ise demoralize olmuşlardı. Her ne sebeple olursa olsun Edirne'deki Süleyman Çelebi güçleri bu baskına karşı koyamadılar. Süleyman Çelebi o sırada bir hamam alemindeydi ve kendine durumu bildirenlere önce inanmayıp onlara hakaretli hareketlerde bulundu. Fakat durumu sonunda anlayan Süleyman Çelebi geceleyin yanında çok az sayıda adamıyla ancak kaçmayı başardı. Süleyman Çelebi Döğenciler köyüne geldiği zaman kılavuzu ihanet edip köylüler tarafından öldürüldü ve başı kesilerek Edirne'ye Musa Çelebi huzuruna götürüldü.
Fakat Musa Çelebi'nin bahşiş isteyen köylülere karşı davranışı onun haşin tabiatı ve siyasetine bir gösterge olmaktadır. Musa Çelebi eski bir Türk geleneğini harfi harfine uygulamaya koyuldu. Saltanat soyundan kim olursa olsun; bir saltanat üyesi, diğer bir saltanat üyesini kendi emri üzerine öldürtülürdü. Başkalarının olaya izinsiz müdahalesine, kişi ise idam, devlet ise savaşla yok etmek cezasını verilir ve intikamı ise mutlaka alınırdı. Musa Çelebi de bu geleneği uygulayarak köyü içindekilerle beraber yok etti. Buna karşılık 1406'da Mehmet Çelebi'nin adamları Eskişehir'de İsa Çelebi'yi kıstırıp öldürdükleri zaman bu gelenekten hiç bahis eden olmamıştı.
Edirne'de hükümdarlık
Musa Çelebi Edirne'de 17 Şubat 1411'de yapılan biat töreni ile sultan ilan edilip tahta geçti. Böylece kardeşi Mehmet Çelebi ile birlikte yaptığı stratejik plan başarılı oldu. 1411'de tekrar Osmanlı Devleti Çelebi Mehmet Anadolu'da ve Musa Çelebi Avrupa'da hükümdar olarak ikiye bölünmüş oldu. Fakat Rumeli yakasında Edirne'de hükûmet sürmeye başlayan ve İslami geleneklere uygun olarak "Salahu'd-dünya ve'd-din" sanını alan Musa Çelebi kardeşi Mehmet Çelebi ile yaptığı anlaşmanın geçersiz olduğunu ilan etti. Bağımsızlığını duyurarak kendi adına hutbe okutup sikke bastırdı. Çandarlı Birinci İbrahim Paşa'yı vezir ve Simavnalı Şeyh Bedreddin'i kazasker olarak atadı.
Musa Çelebi yerine geçtiği ağabeyi Süleyman Çelebi'den, daha etkin politikalar uygulamaya başladı. Venedik Cumhuriyeti'ne ticari imtiyazlar tanıdı. Kendine tahta geçmekte yardımı dokunan sınır gazilerine karşılık sağlamak için önce Balkanları sindirme politikasına girişti. Osmanlı devletinin elinde bulunup Ankara Savaşı'ndan sonra Sırplar tarafından işgal edilmiş bölgeleri geri almak hedefiyle Sırbistan güneyindeki bölgeleri, Köprülü, Akçabolu ve Provadi (bugünkü Bulgaristan'da Provadiya) ve kalelerini ve Nobırda'da bulunan gümüş madenleri merkezini eline geçirdi. Mihaloğlu ve akıncıları Makedonya'nın içlerine akınlar yaptılar.
Bu politikalarının bir başkası Bizans İmparatoru ile Süleyman Çelebi arasındaki anlaşmayı feshetmek oldu. Süleyman Çelebi'nin Bizanslılara verdiği Selanik şehrini yeniden eline geçirdi. Sonra da Süleyman Çelebi'ye verdiği destek dolayısıyla Bizans İmparatoru II. Manuel'i cezalandırmak gerektiği kabul edildi. Bu hedefle Musa Çelebi 1411'de yeni bir Konstantinopolis kuşatmasına başladı. Bu kuşatma Konstantinopolis halkının son 10 yılda acısını çektiği Yıldırım Bayezid'in 1402'de kaldırmış olduğu abluka kuşatmasından sonra ikinci kuşatma oluyordu ve bu Bizans halkının moralinin çok aşağıya düşmesine neden oldu. Musa Çelebi'nin ufak deniz gücünün yenilgiye uğratılması ve Konstantinopolis kara surlarının aşılmaz olarak görülmesine rağmen Musa Çelebi karadan kuşatmaya devamda ısrar etmekteydi. 1411 Bizans İmparatoru İstanbul'da rehin olarak tutulan Süleyman Çelebi'nin oğlu Orhan Çelebi'yi serbest bıraktı. Orhan Çelebi kendine asker toplayarak Selanik'te isyan çıkarttı. Fakat Musa Çelebi, Konstantinopolis kuşatmasını bırakmadan, bazı Osmanlı birliklerini Selanik'e gönderip bu isyanı bastırmayı başardı. Bu Osmanlı birlikleri sonra da Süleyman Çelebi'nin Bizanslılara verdiği Teselya bölgesine de akınlar yapıp bu bölgeyi geri aldılar.
Musa Çelebi uyguladığı politika ve bunu uygulamak için aldığı haşin tedbirler ve yaptığı eylemler askerlerinin kendinden hoşlanmamalarına ve ona gücenmelerine yol açtı. Bu sırada Musa Çelebi Balkanlarda bulunan Gazi akıncıların kazanmış oldukları güç, ganimet ve onlara verilen tımarları kıskanmaya başlamıştı. Akıncıların bu özel imtiyazlarını azaltmak amacıyla akıncılara yıllık akınlarını durdurmalarını emretti. Bu ise sınırlardaki gazi emirleri gücendirdi. Mihaloğlu, Musa Çelebi'ye olan bağlarını koparttı ve o yıl Makedonya'ya Edirne'den izinsiz, hatta merkeze hiç haber bile vermeden, akın yaptı ve bu izinsiz akında kazandığı toprakların tımarlarını ve ganimeti merkeze bildirmeden kendisi dağıttı. Diğer taraftan Edirne'de Musa Çelebi tarafından şeyhülislam olarak atanan Şeyh Bedreddin, fakirlere dağıtım yapılmasını öngören doktiriner fikirleri ile, hem medreseli Sünnileri hem de ülkenin zengin ileri gelenlerini kızdırdı ve Şeyh Bedreddin aleyhinde birçok komplolar kurulmaya başlandı. Tutucu hocalar ve medreseliler açıkça Şeyh Bedreddin'in bir kafir olduğunu söylemeye başlayıp onun azledilmesini istediler. Bu gelişmelerden devletin idaresini elinde tutan Çandarlı vezirleri hoşlanmayıp Bizans'la ve Anadolu'da bulan Mehmed Çelebi ile Musa Çelebi'yi iktidardan atmak için gizli müzakerelere giriştiler. Aynen yerini aldığı Süleyman Çelebi'ye yapıldığı gibi, Musa Çelebi askerleri de onun yanından ayrılmaya ve yanında kalanlar da demoralize olmaya başladılar. Buna karşılık Anadolu'da Bursa'da hüküm süren kardeşi Mehmet Çelebi'nin kendisine sadakat, askerlik becerisi ve şecaat gösterenlere karşı gösterdiği adil davranışları ve askerlerini seven ve öven tutumları hakkında söylentiler Edirne'de gittikçe yaygınlaşmaya başladı.
Bizans İmparatoru Manuel Mehmet Çelebi ile yakın ilişkiye geçti. 1412 başlarında Manuel Bursa'ya bir gizli elçi gönderdi ve onu İstanbul'a davet etti. Mehmed Çelebi 15.000 kişilik ordusu refakatinde Üsküdar'a geldi. Onu burada karşılayan Bizans İmparatoru, onu İstanbul'a geçirdi ve orada 3 gün süren ve Bizanslıların çok iyi yaptıkları şaşaalı bir ağırlama töreni yapıldı. Bu törende Mehmed Çelebi kardeşiyle savaşa ikna edildi ve hemen Mehmed Çelebi'nin refakat ordusunu Boğaz üzerinde Rumeli'ye geçirmeye başladılar. Ekim 1412'de iki kardeş ordularıyla Çatalca yakınlarında İnceğiz Muharebesi'ne giriştiler. Bu muharebede Mehmet Çelebi yaralandı; yenik düştü ve önce İstanbul'a sonra Bursa'ya çekilmek zorunda kaldı. Musa Çelebi'nin bu galibiyeti Mehmet Çelebi'yi yıldırmadı. Yine o yılın sonlarında yine Bursa'dan bir ordu ile gelip Boğazı geçti ve Bizans İmparatoru ve Sırp Despotunun verdiği takviyelerle yine Musa Çelebi üzerine yürüdü ve bir seri çatışmalara tutuştular. Ama bu ikinci seferki çatışmalarda da Mehmet Çelebi yenik düştü ve yine Bursa'ya çekildi.
Mehmet Çelebi 15 Haziran 1413'te yeni bir orduyla bu sefer Karadeniz üzerinden Trakya'ya asker çıkararak Rumeli'ye geçti. Musa Çelebi'nin askerleri bu sıralarda gittikçe demoralize olmuşlardı ve Edirne'deki ümera da Musa Çelebi'ye yüz çevirmişti. Bu sefer iki kardeş ordusu 'ne tutuştular. Muharebenin başında Mehmed Çelebi'ye bağlı yeniçeriler ağası Hasan Ağa birbirine karşı savaşmaya hazır ordu saflarının önüne geçerek her yeniçeri ocaklıyı Mehmed Çelebi ile birlikte olmaya çağırdı. Musa Çelebi saflarında olanlara kendilerine devamlı kızgınlık gösteren ve devamlı onları küçük düşüren bir çılgının yanında savaşmamalarını ve Osmanlı hanedanının en adil ve en erdemli hükümdarıyla birlikte olmalarını önerdi. Kendi ordu mensuplarını bu şekilde kendinden ayartma girişimine çok kızan Musa Çelebi şahsen Hasan Ağa'ya karşı hücuma geçti; ama Hasan Ağa'nın yanında bulunan bir yeniçeri subayı tarafından yaralandı. Kan revan içinde askerlerinin safına dönen Musa Çelebi'nin bu durumunu gören askerleri paniğe kapıldılar ve dağılıp kaçışmaya başladılar. Böylece muharebe sonunda Mehmet Çelebi galip geldi ve kardeşi Musa Çelebi'yi muharebe meydanından kaçmaya zorladı.
Kaçış ve ölümü
Mehmed Çelebi ordusuyla Edirne önüne geldi ise Edirne halkı Musa Çelebi'nin dönebileceğinden korkarak Mehmed Çelebi ve ordusuna şehrin kapılarını kapadı. Bunun üzerine Mehmed Çelebi uzun bir sure, kaçan kardeşi Musa Çelebi'yi yakalamak için uğraştı. Zağra'ya, oradan da Filibe civarındaki Değirmendere'ye çekilen Musa Çelebi, 5 Temmuz 1413'te küçük bir ordusu ile Sofya yakınlarında Samokov civarında bulunan Çamurlu Derbendi'nde kıstırıldı. Küçük çaplı bir muharebede Musa Çelebi büyük bir direniş gösterdi ama ağır yaralandı; yaralı olarak kaçmaya çalışırken bir çeltik arığına düştü. Burada kendisini yakalayan Mehmed Çelebi askerleri Musa Çelebi'yi hemen boğup öldürdüler. Musa Çelebi'nin cenazesi Bursa'ya gönderilerek kardeşleri İsa Çelebi ve Süleyman Çelebi yanında Yıldırım'ın türbesine gömüldü.
Böylece Osmanlı Devleti'nin ikiye bölünüp, tek devlet olarak ileride yaşamasını tehdit eden çok büyük tehlikeli dönem olan Fetret Devri'nin son safhası sona ermiş oldu.
Bilinen tek eşi Eflak Voyvodası Mircea'nın 1408'de ölen kızıdır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b c "Diyanet İslâm Ansiklopedisi, cilt: 31, sayfa: 216-217, 2006". 1 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Mayıs 2020.
- ^ . Türk-İslam Ansiklopedisi. Türk Diyanet Vakfı. 10 Mart 2016. 1 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2023.
- ^ . 16 Haziran 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2002.
- ^ a b c d e f g h Sakaoğlu, Necdet, "Musa Çelebi", (1999) Yaşamlarıyla ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi C.2 s.256-260 İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş.
- ^ a b c d e Sakaoğlu, Necdet (1999), Bu Mülkün Sultanları, İstanbul: Oğlak Yayınları. .
- ^ Diğer kaynaklar Musa Çelebi'nin babasının mumyalanmış cenazesini Bursa'ya götürmediğini ve Balıkesir'de bıraktığını bildirirler.
- ^ Sakaoğlu (1999), Bu Mülkün Sultanları, ...., say.67 Rumeli'ye kaçtığını da bildirir.
- ^ a b c Shaw, Stanford J. (1975), History of the Ottoman Empire and Modern Turkey Vol 1:Empire of Gazis, Cambridge: Cambridge University Press, (İngilizce) say. 39.
- ^ Norwich, John Julius (1991) ,Byzantium: The Decline and Fall, Londra:Penguin (İngilizce) sayı 571.
- ^ . 2 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2006.
Dış kaynaklar
- İnalcık, Halil (2008), Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ (1300-1600). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. .
- Sakaoğlu, Necdet (1999), Bu Mülkün Sultanları, İstanbul: Oğlak Yayınları. say. 63-68 .
- Sakaoğlu, Necdet, "Musa Çelebi", (1999) Yaşamlarıyla ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi C.2 s.256-260 İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş.
- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1961), Osmanlı Tarihi Cilt.1 Anadolu Selçukluları ve Anadolu beylikleri hakkında bir mukaddime ile Osmanlı Devletinin kuruluşundan İstabul'un fethine kadar 2. ed., Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. (1998) .
- Kastritsis, Dimitris (2007), The Sons of Bayezid: Empire Building and Representation in the Ottoman. Civil War of 1402-1413, Brill, (İngilizce)
Dış bağlantılar
- Başar, Fahrettin, "Musa Çelebi", (2006), Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Cilt:31 Sayfa:216-217, Ankara: TDV Online: [1]18 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Musa Celebi d 1388 Bursa o 5 Temmuz 1413 Sofya Osmanli Imparatorlugu nun yonetimsel karmasa icerisinde oldugu ve otorite sorunu yasadigi Fetret Devri nin son donemleri olan 17 Subat 1411 ile 5 Temmuz 1413 yillari arasinda Edirne de Sultan unuyle Osmanli Imparatorlugu nun Rumeli topraklari uzerinde egemenlik surduren ve Osmanli Imparatorlugu nun da butunu uzerinde saltanat mucadelesi surdurmus bir Osmanli sehzadesidir Musa CelebiOsmanli padisahi iddia Fetret Devri Hukum suresi18 Subat 1411 5 Temmuz 1413Once gelenI Bayezid resmi Suleyman Celebi fiili Sonra gelenI MehmedDogum1388 Bursa Osmanli ImparatorluguOlum5 Temmuz 1413 24 25 yasinda Sofya Osmanli ImparatorluguDefinOrhan Gazi Turbesi Osmangazi BursaBabasiI BayezidAnnesiDevletsah Hatun Musa Celebi I Bayezid in dokuzuncu oglu olarak dunyaya gelmistir Sultan Yildirim Bayezid in Germiyanoglu Suleyman Sah in kizi Devlet Sah Hatun dan olan dorduncu oglu Sehzade Buyuk Musa Celebi ile karistirilmamasi icinFetret Devri nde Kucuk Musa Celebi olarak da anilmaktadir Kucuk Musa Celebi kardesleri Isa Celebi Suleyman Celebi ve Mehmet Celebi ile taht mucadelelerine girismistir Musa Celebi 1403 1404 yillarinda Bursa da Timur dan beratli emir olarak hukum surmus ama daha sonra kardesi Isa Celebi tarafindan buradan uzaklastirilmistir 1409 da kardesi Mehmet Celebi ile goruserek Edirne den Rumeli ve Anadolu da hukum suren kardesi Suleyman Celebi aleyhine bir anlasma yapmistir Musa Celebi Rumeli ye gecerek Osmanli Rumeli topraklarinda Suleyman Celebi ile askeri mucadeleye girismistir En sonunda 1410 da once Edirne de Osmanli Rumeli topraklari ve sonra Anadolu arazileri uzerinde Sultan olarak hukum suren kardesi Suleyman Celebi yi bir baskin ile Edirne den kacirtmis ve onun oldurulmesine neden olmustur Musa Celebi 1410 da Osmanli idaresindeki Rumeli bolgelerinde Osmanli Hukumdari olarak Edirne de tahta gecip 1411 1413 arasinda saltanat surmustur Fakat bu sefer de 1413 te kardesi Mehmet Celebi ile yaptigi askeri mucadeleler sonunda yenilip 1413 te 25 yasinda oldurulmustur Emirlikten onceki yasamiMusa Celebi nin Ankara Savasi ndan onceki yasami hakkinda su anda elimizde pek az kaynak bulunmaktadir Celebi lakabini tasimasi onun bir medrese tahsiline esit iyi bir egitim aldigina ve okur yazar olduguna isaret etmektedir Yildirim Beyazid in ogullarini Anadolu da yapilan savaslara birlikte goturdugu bilinmektedir Babasinin saltanat doneminde Rumeli de akinlara katilmistir Ankara Savasi nda Yildirim Beyazid yaninda bulunmus ve onunla birlikte esir dusmustur Musa Celebi Ankara Savasi nda Timur a tutsak dusen babasinin yaninda esir olarak kalmisti Bu onun Timur tarafindan kayrilmasina yol actigi bildirilir Musa Celebi ye Timur tarafindan hilat giydirilip kemer kilic sadak ve degerli atlar verildigi belirtilmektedir Sonra 1403 te Timur onu kendine tabi olarak Bursa ve cevresinin emirligine de atamistir Bazi kaynaklara gore Yildirim esarette 1403 te oldugu zaman cenazesi Timur un emri ile Musa Celebi esligi altinda Bursa ya gonderilmistir Bursa da emirlik1403 te Bursa ya gelen Musa Celebi orada egemen olan kardesi Isa Celebi yi yenerek kente girdi Timur ordulari tarafindan talan edilmis olan Bursa da Timur dan beratli olan bir emir olarak hukum surmeye basladi Fakat kardesi Isa Celebi Karesi civarlarina geldi ve Musa nin emirligini tehdide basladi Musa Celebi Isa Celebi ye karsi bir sira hucumda bulundu ve bunlarda Isa Celebi guclerine ustun geldi ama onu elimine etmeyi basaramadi Son carpisma Balikesir civarinda oldu ve Musa Celebi yenik dusup kacmak zorunda kaldi Musa Celebi buradan once Germiyanoglu II Yakup Bey in yanina sonra da kuzeni olan Karamanoglu Mehmed Bey e ile Candaroglu Isfendiyar Bey in yanina sigindi Rumeli ye gecis1409 da Celebi Mehmet Bursa yi kardesi Suleyman Celebi ye kaptirmis ve tekrar kendi cabalari ile onu oradan sokememisti Bu nedenle yeni bir strateji dusunulmek gerekmekteydi ve bunun planlanmasi icin Celebi Mehmet kardesi Musa Celebi ye onunla gorusme teklif eden bir mektup gonderdi Iki kardes Kirsehir civarinda Cemele Kalesi nde bulustular Burada bir ortak plan yapip bunu uzerine anlastilar Bu plana gore Celebi Mehmet ve Musa Celebi babalarindan kalan Osmanli devletini aralarinda ikiye bolmeyi ongormekte idiler Plana gore once Musa Celebi Rumeli ye Eflak a gececek orada civardan topladigi Turkmenler ve diger ittifak yaptigi Hristiyan hukumdarlardan aldigi askerlerle Edirne uzerine yuruyecekti Musa Celebi galip geldiginde Suleyman Celebi yerine Edirne de Osmanli Rumeli topraklari sultani olacakti Ayni zamanda Amasya dan Celebi Mehmet Bursa uzerine yuruyecek ve Anadolu daki Osmanli arazilerinin Sultani olacakti Musa Celebi 1409 da Candaroglu Isfendiyar Bey in sagladigi bir gemi ile Sinop tan Rumeli de Eflak a gecti ve burada Eflak voyvodasi I Mircea tarafindan cok iyi karsilandi Musa Bey Eflak Voyvodasi Mircea nin kizi ile evlendi Mircea nin sagladigi cok sayida Eflak askerleri ve Tuna boylarinda ve Dobruca da yerlesmis Turkmenlerden bir ordu kurmaya basladi Bulgaristan a indi ve oradaki boyarlarin da destegini sagladi Bunun haberini Anadolu da bulunmakta iken alan Suleyman Celebi hemen Bizans destegi icin Konstantinopolis e ve oradan da Edirne ye gecti Amasya dan yuruyen Celebi Mehmet de Bursa yi eline gecirmeyi basardi Boylelikle Musa Celebi ve Celebi Mehmet planlarinin birinci asamasi basari ile gerceklestirildi Planin ikinci asamasi Musa Celebi nin Rumeli yi ve Edirne yi ele gecirmesi idi Musa Celebi yeni topladigi ordusu ile 1410 da Balkanlardan guneye indi Bizans tan aldigi askeri desteklerle guclenen Emir Suleyman ordusu ile savasa giristi 11 Subat 1410 da Suleyman Celebi nin uzerine gonderdigi bir orduyu Yanbolu da yendi Fakat Suleyman Celebi sahsen ordusunun basina gectikten sonra 15 Haziran 1410 da Haskoy Hisari onunde yapilan savasta Musa Celebi yenildi Eflak a geri kacmak zorunda kaldi Cirmen ve Yanbolu civarlarinda cete savaslari baslatti ve Suleyman Celebi ye bagli mevkilere baskinlar yapmaya basladi Musa Celebi ordusuyla en son olarak 17 Subat 1411 de bir kis havasi altinda Edirne yi basti Suleyman Celebi taraftarlarini cok gucendirmisti Bircogu ona destek vermekten ayrilmis ve digerleri ise demoralize olmuslardi Her ne sebeple olursa olsun Edirne deki Suleyman Celebi gucleri bu baskina karsi koyamadilar Suleyman Celebi o sirada bir hamam alemindeydi ve kendine durumu bildirenlere once inanmayip onlara hakaretli hareketlerde bulundu Fakat durumu sonunda anlayan Suleyman Celebi geceleyin yaninda cok az sayida adamiyla ancak kacmayi basardi Suleyman Celebi Dogenciler koyune geldigi zaman kilavuzu ihanet edip koyluler tarafindan olduruldu ve basi kesilerek Edirne ye Musa Celebi huzuruna goturuldu Fakat Musa Celebi nin bahsis isteyen koylulere karsi davranisi onun hasin tabiati ve siyasetine bir gosterge olmaktadir Musa Celebi eski bir Turk gelenegini harfi harfine uygulamaya koyuldu Saltanat soyundan kim olursa olsun bir saltanat uyesi diger bir saltanat uyesini kendi emri uzerine oldurtulurdu Baskalarinin olaya izinsiz mudahalesine kisi ise idam devlet ise savasla yok etmek cezasini verilir ve intikami ise mutlaka alinirdi Musa Celebi de bu gelenegi uygulayarak koyu icindekilerle beraber yok etti Buna karsilik 1406 da Mehmet Celebi nin adamlari Eskisehir de Isa Celebi yi kistirip oldurdukleri zaman bu gelenekten hic bahis eden olmamisti Edirne de hukumdarlikMusa Celebi Edirne de 17 Subat 1411 de yapilan biat toreni ile sultan ilan edilip tahta gecti Boylece kardesi Mehmet Celebi ile birlikte yaptigi stratejik plan basarili oldu 1411 de tekrar Osmanli Devleti Celebi Mehmet Anadolu da ve Musa Celebi Avrupa da hukumdar olarak ikiye bolunmus oldu Fakat Rumeli yakasinda Edirne de hukumet surmeye baslayan ve Islami geleneklere uygun olarak Salahu d dunya ve d din sanini alan Musa Celebi kardesi Mehmet Celebi ile yaptigi anlasmanin gecersiz oldugunu ilan etti Bagimsizligini duyurarak kendi adina hutbe okutup sikke bastirdi Candarli Birinci Ibrahim Pasa yi vezir ve Simavnali Seyh Bedreddin i kazasker olarak atadi Musa Celebi yerine gectigi agabeyi Suleyman Celebi den daha etkin politikalar uygulamaya basladi Venedik Cumhuriyeti ne ticari imtiyazlar tanidi Kendine tahta gecmekte yardimi dokunan sinir gazilerine karsilik saglamak icin once Balkanlari sindirme politikasina giristi Osmanli devletinin elinde bulunup Ankara Savasi ndan sonra Sirplar tarafindan isgal edilmis bolgeleri geri almak hedefiyle Sirbistan guneyindeki bolgeleri Koprulu Akcabolu ve Provadi bugunku Bulgaristan da Provadiya ve kalelerini ve Nobirda da bulunan gumus madenleri merkezini eline gecirdi Mihaloglu ve akincilari Makedonya nin iclerine akinlar yaptilar Bu politikalarinin bir baskasi Bizans Imparatoru ile Suleyman Celebi arasindaki anlasmayi feshetmek oldu Suleyman Celebi nin Bizanslilara verdigi Selanik sehrini yeniden eline gecirdi Sonra da Suleyman Celebi ye verdigi destek dolayisiyla Bizans Imparatoru II Manuel i cezalandirmak gerektigi kabul edildi Bu hedefle Musa Celebi 1411 de yeni bir Konstantinopolis kusatmasina basladi Bu kusatma Konstantinopolis halkinin son 10 yilda acisini cektigi Yildirim Bayezid in 1402 de kaldirmis oldugu abluka kusatmasindan sonra ikinci kusatma oluyordu ve bu Bizans halkinin moralinin cok asagiya dusmesine neden oldu Musa Celebi nin ufak deniz gucunun yenilgiye ugratilmasi ve Konstantinopolis kara surlarinin asilmaz olarak gorulmesine ragmen Musa Celebi karadan kusatmaya devamda israr etmekteydi 1411 Bizans Imparatoru Istanbul da rehin olarak tutulan Suleyman Celebi nin oglu Orhan Celebi yi serbest birakti Orhan Celebi kendine asker toplayarak Selanik te isyan cikartti Fakat Musa Celebi Konstantinopolis kusatmasini birakmadan bazi Osmanli birliklerini Selanik e gonderip bu isyani bastirmayi basardi Bu Osmanli birlikleri sonra da Suleyman Celebi nin Bizanslilara verdigi Teselya bolgesine de akinlar yapip bu bolgeyi geri aldilar Musa Celebi uyguladigi politika ve bunu uygulamak icin aldigi hasin tedbirler ve yaptigi eylemler askerlerinin kendinden hoslanmamalarina ve ona gucenmelerine yol acti Bu sirada Musa Celebi Balkanlarda bulunan Gazi akincilarin kazanmis olduklari guc ganimet ve onlara verilen timarlari kiskanmaya baslamisti Akincilarin bu ozel imtiyazlarini azaltmak amaciyla akincilara yillik akinlarini durdurmalarini emretti Bu ise sinirlardaki gazi emirleri gucendirdi Mihaloglu Musa Celebi ye olan baglarini kopartti ve o yil Makedonya ya Edirne den izinsiz hatta merkeze hic haber bile vermeden akin yapti ve bu izinsiz akinda kazandigi topraklarin timarlarini ve ganimeti merkeze bildirmeden kendisi dagitti Diger taraftan Edirne de Musa Celebi tarafindan seyhulislam olarak atanan Seyh Bedreddin fakirlere dagitim yapilmasini ongoren doktiriner fikirleri ile hem medreseli Sunnileri hem de ulkenin zengin ileri gelenlerini kizdirdi ve Seyh Bedreddin aleyhinde bircok komplolar kurulmaya baslandi Tutucu hocalar ve medreseliler acikca Seyh Bedreddin in bir kafir oldugunu soylemeye baslayip onun azledilmesini istediler Bu gelismelerden devletin idaresini elinde tutan Candarli vezirleri hoslanmayip Bizans la ve Anadolu da bulan Mehmed Celebi ile Musa Celebi yi iktidardan atmak icin gizli muzakerelere giristiler Aynen yerini aldigi Suleyman Celebi ye yapildigi gibi Musa Celebi askerleri de onun yanindan ayrilmaya ve yaninda kalanlar da demoralize olmaya basladilar Buna karsilik Anadolu da Bursa da hukum suren kardesi Mehmet Celebi nin kendisine sadakat askerlik becerisi ve secaat gosterenlere karsi gosterdigi adil davranislari ve askerlerini seven ve oven tutumlari hakkinda soylentiler Edirne de gittikce yayginlasmaya basladi Bizans Imparatoru Manuel Mehmet Celebi ile yakin iliskiye gecti 1412 baslarinda Manuel Bursa ya bir gizli elci gonderdi ve onu Istanbul a davet etti Mehmed Celebi 15 000 kisilik ordusu refakatinde Uskudar a geldi Onu burada karsilayan Bizans Imparatoru onu Istanbul a gecirdi ve orada 3 gun suren ve Bizanslilarin cok iyi yaptiklari sasaali bir agirlama toreni yapildi Bu torende Mehmed Celebi kardesiyle savasa ikna edildi ve hemen Mehmed Celebi nin refakat ordusunu Bogaz uzerinde Rumeli ye gecirmeye basladilar Ekim 1412 de iki kardes ordulariyla Catalca yakinlarinda Incegiz Muharebesi ne giristiler Bu muharebede Mehmet Celebi yaralandi yenik dustu ve once Istanbul a sonra Bursa ya cekilmek zorunda kaldi Musa Celebi nin bu galibiyeti Mehmet Celebi yi yildirmadi Yine o yilin sonlarinda yine Bursa dan bir ordu ile gelip Bogazi gecti ve Bizans Imparatoru ve Sirp Despotunun verdigi takviyelerle yine Musa Celebi uzerine yurudu ve bir seri catismalara tutustular Ama bu ikinci seferki catismalarda da Mehmet Celebi yenik dustu ve yine Bursa ya cekildi Mehmet Celebi 15 Haziran 1413 te yeni bir orduyla bu sefer Karadeniz uzerinden Trakya ya asker cikararak Rumeli ye gecti Musa Celebi nin askerleri bu siralarda gittikce demoralize olmuslardi ve Edirne deki umera da Musa Celebi ye yuz cevirmisti Bu sefer iki kardes ordusu ne tutustular Muharebenin basinda Mehmed Celebi ye bagli yeniceriler agasi Hasan Aga birbirine karsi savasmaya hazir ordu saflarinin onune gecerek her yeniceri ocakliyi Mehmed Celebi ile birlikte olmaya cagirdi Musa Celebi saflarinda olanlara kendilerine devamli kizginlik gosteren ve devamli onlari kucuk dusuren bir cilginin yaninda savasmamalarini ve Osmanli hanedaninin en adil ve en erdemli hukumdariyla birlikte olmalarini onerdi Kendi ordu mensuplarini bu sekilde kendinden ayartma girisimine cok kizan Musa Celebi sahsen Hasan Aga ya karsi hucuma gecti ama Hasan Aga nin yaninda bulunan bir yeniceri subayi tarafindan yaralandi Kan revan icinde askerlerinin safina donen Musa Celebi nin bu durumunu goren askerleri panige kapildilar ve dagilip kacismaya basladilar Boylece muharebe sonunda Mehmet Celebi galip geldi ve kardesi Musa Celebi yi muharebe meydanindan kacmaya zorladi Kacis ve olumuMusa Celebi nin Orhan Gazi Turbesindeki sandukasi Bursa Mehmed Celebi ordusuyla Edirne onune geldi ise Edirne halki Musa Celebi nin donebileceginden korkarak Mehmed Celebi ve ordusuna sehrin kapilarini kapadi Bunun uzerine Mehmed Celebi uzun bir sure kacan kardesi Musa Celebi yi yakalamak icin ugrasti Zagra ya oradan da Filibe civarindaki Degirmendere ye cekilen Musa Celebi 5 Temmuz 1413 te kucuk bir ordusu ile Sofya yakinlarinda Samokov civarinda bulunan Camurlu Derbendi nde kistirildi Kucuk capli bir muharebede Musa Celebi buyuk bir direnis gosterdi ama agir yaralandi yarali olarak kacmaya calisirken bir celtik arigina dustu Burada kendisini yakalayan Mehmed Celebi askerleri Musa Celebi yi hemen bogup oldurduler Musa Celebi nin cenazesi Bursa ya gonderilerek kardesleri Isa Celebi ve Suleyman Celebi yaninda Yildirim in turbesine gomuldu Boylece Osmanli Devleti nin ikiye bolunup tek devlet olarak ileride yasamasini tehdit eden cok buyuk tehlikeli donem olan Fetret Devri nin son safhasi sona ermis oldu Bilinen tek esi Eflak Voyvodasi Mircea nin 1408 de olen kizidir Ayrica bakinizFetret Devri Isa Celebi Suleyman Celebi Mehmet CelebiKaynakca a b c Diyanet Islam Ansiklopedisi cilt 31 sayfa 216 217 2006 1 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Mayis 2020 Turk Islam Ansiklopedisi Turk Diyanet Vakfi 10 Mart 2016 1 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Temmuz 2023 16 Haziran 2002 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Haziran 2002 a b c d e f g h Sakaoglu Necdet Musa Celebi 1999 Yasamlariyla ve Yapitlariyla Osmanlilar Ansiklopedisi C 2 s 256 260 Istanbul Yapi Kredi Kultur Sanat Yayincilik A S ISBN 975 0800710 a b c d e Sakaoglu Necdet 1999 Bu Mulkun Sultanlari Istanbul Oglak Yayinlari ISBN 875 329 299 6 Diger kaynaklar Musa Celebi nin babasinin mumyalanmis cenazesini Bursa ya goturmedigini ve Balikesir de biraktigini bildirirler Sakaoglu 1999 Bu Mulkun Sultanlari say 67 Rumeli ye kactigini da bildirir a b c Shaw Stanford J 1975 History of the Ottoman Empire and Modern Turkey Vol 1 Empire of Gazis Cambridge Cambridge University Press ISBN 0525292631 Ingilizce say 39 Norwich John Julius 1991 Byzantium The Decline and Fall Londra Penguin ISBN 0 14 011449 1 Ingilizce sayi 571 2 Mayis 2006 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Mayis 2006 Dis kaynaklarInalcik Halil 2008 Osmanli Imparatorlugu Klasik Cag 1300 1600 Istanbul Yapi Kredi Yayinlari ISBN 975 08 0588 7 Sakaoglu Necdet 1999 Bu Mulkun Sultanlari Istanbul Oglak Yayinlari say 63 68 ISBN 8 753292 99 6 Sakaoglu Necdet Musa Celebi 1999 Yasamlariyla ve Yapitlariyla Osmanlilar Ansiklopedisi C 2 s 256 260 Istanbul Yapi Kredi Kultur Sanat Yayincilik A S ISBN 975 0800710 Uzuncarsili Ismail Hakki 1961 Osmanli Tarihi Cilt 1 Anadolu Selcuklulari ve Anadolu beylikleri hakkinda bir mukaddime ile Osmanli Devletinin kurulusundan Istabul un fethine kadar 2 ed Ankara Turk Tarih Kurumu Yayinlari 1998 ISBN 975 16 0011 1 Kastritsis Dimitris 2007 The Sons of Bayezid Empire Building and Representation in the Ottoman Civil War of 1402 1413 Brill Ingilizce ISBN 978 90 04 15836 8Dis baglantilarBasar Fahrettin Musa Celebi 2006 Turkiye Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi Cilt 31 Sayfa 216 217 Ankara TDV Online 1 18 Subat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde