Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, uygun değildir. (Mart 2009) |
Mustafa Adil Özder (d. 1907, Artvin - ö. 11 Kasım 1987, Ankara), Türk folklor araştırmacısı, yazar ve şair.
Artvin'in Yusufeli ilçesine bağlı Demirkent köyünde doğdu. Babası Muallim Mehmet Razi Efendidir. I. Dünya Savaşı muhacirliğinde henüz sekiz yaşında iken (1915) ailesi ile birlikte Çorum’un Sungurlu ilçesine göç ettiler. Babası Mehmet Razi Efendi, çocuklarının eğitimini ihmal etmeyerek, M.Adil Özder’i 1916 yılında Sungurlu’daki Kenz’ül – İrfan Nümune Mektebine gönderdi. 1920 yılına kadar orada öğrenimine devam etti. Burada iken annesi öldü. Artvin’deki durumun düzeldiğine ilişkin alınan haberler üzerine 1920 yılının sonuna doğru babası ve kardeşleri ile birlikte köyleri Demirkent’e geri döndüler. Köylerine döndüklerinde, yarım kalan öğrenimini iki yıl boyunca babasından aldığı derslerle tamamlayarak o zamanlar Ersis’te (Kılıçkaya) bulunan altı yıllık Ersis Merkez Nümune Mektebini 1923 yılı yazında dışarıdan sınavlara girerek bitirdi. Aynı yıl 29 Ekim 1923 tarihinde (Cumhuriyetin ilanında), baba mesleğine olan tutkusu nedeniyle Erzurum Dar’ül Muallimin Mektebine kayıt oldu. İki yıl sonra adı Erkek Muallim Mektebi olarak değiştirilen bu okuldan 1928 yılında mezun oldu. Okulu bitirmesiyle birlikte ilk olarak Çanakkale ili Bayramiç ilçesi Bayramiç Merkez Zaferi Milli Mektebi muallimliğine (öğretmenlik) atandı. 1930’da köylüsü Ali Budak Beyin kızı Kıyafet Hanım ile evlendi. Bu evlilikten Nihal (1931), Turan (1933), Demiray (1936) adlı çocukları oldu.
1930’da Borçka’nın Maçahel bucağı Düzenli köyü, 1931’de Yusufeli’nin Esenyaka köyü ilkokuluna öğretmen ve müdür olarak atandı. Buradan askerliğini yapmak üzere ayrılandı ve Yedek Subay olarak görevini tamamladıktan sonra: 1932-1936 yılları arasında Borçka, 1936-1948 yıllarında da Şavşat ilçesi İlköğretim müdürlüğü ve Merkez İlkokulu Müdürlüğü görevinde bulundu. Buradan 1948 yılında Artvin İl Merkezi Gazi İlkokulu öğretmenliğine atanan Özder, 1965-1967 yıllarında Ankara’nın Altındağ İlçesi Sarayköyü İlkokulu öğretmeni kadrosuyla Altındağ İlköğretim Müdürlüğünde, yine aynı kadro ile Milli Eğitim Bakanlığı Folklor Enstitüsünde uzman olarak çalıştı. 1971’de bu görevde iken kendi isteğiyle emekliye ayrıldı.
Eğitimcilik görevi sırasında sosyal ve kültürel faaliyetlerin de içinde yer aldı. Borçka Çocuk Esirgeme Kurumu yönetiminde bulundu, aynı kurumun Şavşat Şube Başkanlığını, Şavşat Halkevi Başkanlığı, Kızılay Şavşat Şubesi yönetim kurulu üyeliği, Şavşat Güzelleştirme Derneği kuruculuğu ve başkanlığı, Ankara’daki Artvin Turizm ve Tanıtma Derneği kurucu yönetim kurulu üyeliği, Türk Dil Kurumu Üyeliği, Artvin Yüksek Tahsil Talebe Derneği yönetim kurulu üyeliği gibi görevler de üstlendi. Öğretmenlikten emekliye ayrıldıktan sonra Kültür Bakanlığında eski eserler üzerindeki çalışmalara katıldı. Gerek eski yazıyı (Osmanlıca) çok iyi yazıp okuması ve gerekse dile hakimiyeti ile bu alanda da ölümüne kadar devam eden çok verimli hizmetlerde bulundu.
1987’de bu görevde iken rahatsızlanan Özder, 11 Kasım 1987 tarihinde öldü ve Ankara-Cebeci Asrî mezarlığında toprağa verildi.
Edebi kişiliği
Ömrünü, Artvin tarihi, etnografyası ve folklorunu araştırmaya ve gün ışığına çıkarmaya adamış bir kişi idi. Öldüğünde, arkasında 10 yayınlanmış kitap, 100 makale ile çok sayıda yayınlanmamış kitap ve notlar bıraktı.
1930’da Azmî mahlasıyla halk şiirleri yazmaya başladı. Âşık edebiyatı incelemeleri ile de yazın hayatına başladı. >Ardanuçlu Âşık Efkârî ve >Mecit Tokdemir ile karşılaşmalarda bulundu. Her fırsatta Artvin’i at sırtında köy köy dolaşarak folklor derlemeleri yaptı, bu derleme ve araştırmaları, halk kültürü ile ilgili yazıları Türk Folklor Araştırmaları, Çoruh, Doğuş, Halk, Bizim Çoruh, Artvin’in Sesi, Hür Çoruh, Şavşat Postası, Turizm Dünyası, Kars Eli, Haber, Yeşil Artvin, Çıra, Sesimiz, Yeşil Çoruh, Ulus Ekspres gibi çeşitli gazete ve dergilerde yayınlandı. Biyografisi Meydan Larousse ansiklopedisine alındı. Ölümünden sonra kitapları ve arşivi Artvin Kütüphanesine bağışlandı. Artvin’le ilgili bir kısım kitapları da öğrencisi ve “manevi kızı” folklor araştırmacısı Şahver Karasüleymanoğlu’na verilerek bu konularla ilgilenen kişilere dağıtılması, ulaştırılması sağlandı.
1986 yılında “İhsan Hınçer Folklor Ödülü”nü aldı. Ölümünün 7. yıldönümünde (1994) Özder anısına Yusufeli Kültür Derneği ile Folklor Araştırmaları Kurumunca ortak bir anma günü düzenlendi.
Aydın Karasüleymanoğlu tarafından 43. Hizmet Yılında M.Adil Özder adıyla bir kitap yayınlandı (1972). Hayrettin Tokdemir, Özder’in şiirlerinin bir kısmını Yusufeli’li Azmî adlı bir kitapta toplayarak yayındı.
Eserleri
M.Adil Özder’in yayınlanmış kitapları:
- 19. Yüzyıl Çoruh Halk Şairlerinden: Yusufeli’li Muhibbî (1940)
- Türk Çoruh’ta Kurtuluş ve Anavatana Kavuşma Anlamı (1948)
- Doğu İllerimizde Âşık Karşılaşmaları (1965)
- Ölümünün 100. Yılında Yusufeli’li Aşık Muhibbî ve Mevlid-i Şerif (1968)
- Yazı ve Resimlerle Çevre İncelemesi, Artvin İli-I (Abdullah Aydın ile birlikte, 1969)
- Artvin Folkloru-I (1970)
- Kurtuluşunun 50. Yılı Dolayısıyla Artvin ve Çevresi, 1828-1921 Savaşları (1971)
- Tarihte Çıldır (Ahıska) Atabeyleri ve Torunları (1971)
- Resimli Artvin İli Bilgileri-I (1971)
- Muhibbî İli Esmahan Hikâyesi (1976)
- Yakın Yurt.
Yazılmasına katkıda bulunduğu, yazım komisyonunda yer aldığı kitaplar:
- Çoruh-Şavşat (Şavşat öğretmenlerinden bir heyet tarafından hazırlanan bu kitabın tarih ve halk edebiyatı bölümlerini yazdı, 1945)
- Şavşatlı Recai ve Eseri Hidayet-ül İhvan (Bu eserin 1-12. sayfalarını yazdı).
Milli Folklor Enstitüsünde görevli iken yer aldığı komisyonlarca yazılan kitaplar:
- Türk Saz Şairleri Bibliyografyası
- Destanlar Bibliyografyası
- Türk Folklor Etnoğrafya Bibliyografyası.
Yayına hazır kitapları: Yusufelili Âşık Huzurî (Hayatı ve heceli şiirleri, 250 daktilo sayfası)
- Âşık Huzurî’nin Aruzlu Eserleri (200 daktilo sayfası)
- Artvin Folkloru-II (Gelenek ve görenekleri içeren 150 daktilo sayfası)
- Artvin Folkloru-III (Halk edebiyatı ürünlerini içeren 180 sayfa)
- Artvin’li Şairler (121 halk şairinin hayat ve eserlerini içeren iki cilt halinde 800 sayfalık inceleme ve derleme)
- Yusufelili Ali Fahri Karabulut (Hayatı ve şiirleri, 134 sayfa).
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Şubat 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Şubat 2024.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Mart 2009 Mustafa Adil Ozder d 1907 Artvin o 11 Kasim 1987 Ankara Turk folklor arastirmacisi yazar ve sair Mustafa Adil Ozder Artvin in Yusufeli ilcesine bagli Demirkent koyunde dogdu Babasi Muallim Mehmet Razi Efendidir I Dunya Savasi muhacirliginde henuz sekiz yasinda iken 1915 ailesi ile birlikte Corum un Sungurlu ilcesine goc ettiler Babasi Mehmet Razi Efendi cocuklarinin egitimini ihmal etmeyerek M Adil Ozder i 1916 yilinda Sungurlu daki Kenz ul Irfan Numune Mektebine gonderdi 1920 yilina kadar orada ogrenimine devam etti Burada iken annesi oldu Artvin deki durumun duzeldigine iliskin alinan haberler uzerine 1920 yilinin sonuna dogru babasi ve kardesleri ile birlikte koyleri Demirkent e geri donduler Koylerine donduklerinde yarim kalan ogrenimini iki yil boyunca babasindan aldigi derslerle tamamlayarak o zamanlar Ersis te Kilickaya bulunan alti yillik Ersis Merkez Numune Mektebini 1923 yili yazinda disaridan sinavlara girerek bitirdi Ayni yil 29 Ekim 1923 tarihinde Cumhuriyetin ilaninda baba meslegine olan tutkusu nedeniyle Erzurum Dar ul Muallimin Mektebine kayit oldu Iki yil sonra adi Erkek Muallim Mektebi olarak degistirilen bu okuldan 1928 yilinda mezun oldu Okulu bitirmesiyle birlikte ilk olarak Canakkale ili Bayramic ilcesi Bayramic Merkez Zaferi Milli Mektebi muallimligine ogretmenlik atandi 1930 da koylusu Ali Budak Beyin kizi Kiyafet Hanim ile evlendi Bu evlilikten Nihal 1931 Turan 1933 Demiray 1936 adli cocuklari oldu 1930 da Borcka nin Macahel bucagi Duzenli koyu 1931 de Yusufeli nin Esenyaka koyu ilkokuluna ogretmen ve mudur olarak atandi Buradan askerligini yapmak uzere ayrilandi ve Yedek Subay olarak gorevini tamamladiktan sonra 1932 1936 yillari arasinda Borcka 1936 1948 yillarinda da Savsat ilcesi Ilkogretim mudurlugu ve Merkez Ilkokulu Mudurlugu gorevinde bulundu Buradan 1948 yilinda Artvin Il Merkezi Gazi Ilkokulu ogretmenligine atanan Ozder 1965 1967 yillarinda Ankara nin Altindag Ilcesi Saraykoyu Ilkokulu ogretmeni kadrosuyla Altindag Ilkogretim Mudurlugunde yine ayni kadro ile Milli Egitim Bakanligi Folklor Enstitusunde uzman olarak calisti 1971 de bu gorevde iken kendi istegiyle emekliye ayrildi Egitimcilik gorevi sirasinda sosyal ve kulturel faaliyetlerin de icinde yer aldi Borcka Cocuk Esirgeme Kurumu yonetiminde bulundu ayni kurumun Savsat Sube Baskanligini Savsat Halkevi Baskanligi Kizilay Savsat Subesi yonetim kurulu uyeligi Savsat Guzellestirme Dernegi kuruculugu ve baskanligi Ankara daki Artvin Turizm ve Tanitma Dernegi kurucu yonetim kurulu uyeligi Turk Dil Kurumu Uyeligi Artvin Yuksek Tahsil Talebe Dernegi yonetim kurulu uyeligi gibi gorevler de ustlendi Ogretmenlikten emekliye ayrildiktan sonra Kultur Bakanliginda eski eserler uzerindeki calismalara katildi Gerek eski yaziyi Osmanlica cok iyi yazip okumasi ve gerekse dile hakimiyeti ile bu alanda da olumune kadar devam eden cok verimli hizmetlerde bulundu 1987 de bu gorevde iken rahatsizlanan Ozder 11 Kasim 1987 tarihinde oldu ve Ankara Cebeci Asri mezarliginda topraga verildi Edebi kisiligiOmrunu Artvin tarihi etnografyasi ve folklorunu arastirmaya ve gun isigina cikarmaya adamis bir kisi idi Oldugunde arkasinda 10 yayinlanmis kitap 100 makale ile cok sayida yayinlanmamis kitap ve notlar birakti 1930 da Azmi mahlasiyla halk siirleri yazmaya basladi Asik edebiyati incelemeleri ile de yazin hayatina basladi gt Ardanuclu Asik Efkari ve gt Mecit Tokdemir ile karsilasmalarda bulundu Her firsatta Artvin i at sirtinda koy koy dolasarak folklor derlemeleri yapti bu derleme ve arastirmalari halk kulturu ile ilgili yazilari Turk Folklor Arastirmalari Coruh Dogus Halk Bizim Coruh Artvin in Sesi Hur Coruh Savsat Postasi Turizm Dunyasi Kars Eli Haber Yesil Artvin Cira Sesimiz Yesil Coruh Ulus Ekspres gibi cesitli gazete ve dergilerde yayinlandi Biyografisi Meydan Larousse ansiklopedisine alindi Olumunden sonra kitaplari ve arsivi Artvin Kutuphanesine bagislandi Artvin le ilgili bir kisim kitaplari da ogrencisi ve manevi kizi folklor arastirmacisi Sahver Karasuleymanoglu na verilerek bu konularla ilgilenen kisilere dagitilmasi ulastirilmasi saglandi 1986 yilinda Ihsan Hincer Folklor Odulu nu aldi Olumunun 7 yildonumunde 1994 Ozder anisina Yusufeli Kultur Dernegi ile Folklor Arastirmalari Kurumunca ortak bir anma gunu duzenlendi Aydin Karasuleymanoglu tarafindan 43 Hizmet Yilinda M Adil Ozder adiyla bir kitap yayinlandi 1972 Hayrettin Tokdemir Ozder in siirlerinin bir kismini Yusufeli li Azmi adli bir kitapta toplayarak yayindi EserleriM Adil Ozder in yayinlanmis kitaplari 19 Yuzyil Coruh Halk Sairlerinden Yusufeli li Muhibbi 1940 Turk Coruh ta Kurtulus ve Anavatana Kavusma Anlami 1948 Dogu Illerimizde Asik Karsilasmalari 1965 Olumunun 100 Yilinda Yusufeli li Asik Muhibbi ve Mevlid i Serif 1968 Yazi ve Resimlerle Cevre Incelemesi Artvin Ili I Abdullah Aydin ile birlikte 1969 Artvin Folkloru I 1970 Kurtulusunun 50 Yili Dolayisiyla Artvin ve Cevresi 1828 1921 Savaslari 1971 Tarihte Cildir Ahiska Atabeyleri ve Torunlari 1971 Resimli Artvin Ili Bilgileri I 1971 Muhibbi Ili Esmahan Hikayesi 1976 Yakin Yurt Yazilmasina katkida bulundugu yazim komisyonunda yer aldigi kitaplar Coruh Savsat Savsat ogretmenlerinden bir heyet tarafindan hazirlanan bu kitabin tarih ve halk edebiyati bolumlerini yazdi 1945 Savsatli Recai ve Eseri Hidayet ul Ihvan Bu eserin 1 12 sayfalarini yazdi Milli Folklor Enstitusunde gorevli iken yer aldigi komisyonlarca yazilan kitaplar Turk Saz Sairleri Bibliyografyasi Destanlar Bibliyografyasi Turk Folklor Etnografya Bibliyografyasi Yayina hazir kitaplari Yusufelili Asik Huzuri Hayati ve heceli siirleri 250 daktilo sayfasi Asik Huzuri nin Aruzlu Eserleri 200 daktilo sayfasi Artvin Folkloru II Gelenek ve gorenekleri iceren 150 daktilo sayfasi Artvin Folkloru III Halk edebiyati urunlerini iceren 180 sayfa Artvin li Sairler 121 halk sairinin hayat ve eserlerini iceren iki cilt halinde 800 sayfalik inceleme ve derleme Yusufelili Ali Fahri Karabulut Hayati ve siirleri 134 sayfa Kaynakca Arsivlenmis kopya 7 Subat 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Subat 2024