Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yusufeli, Türkiye'nin Karadeniz Bölgesi'nde Artvin iline bağlı bir ilçedir.
| Yusufeli | |
|---|---|
 | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Artvin |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Muhammed Ali Yolal |
| • Belediye başkanı | Barış Demirci (CHP) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 2261 km² |
| Rakım | 600 m |
| Nüfus (2018, 31 Aralık 2023) | |
| • Toplam | 20,794, 19,510 |
| • Kır | 12,490 |
| • Şehir | 7.342 |
| Zaman dilimi | (TSİ) |
| Posta kodu | 08800 |
| İl alan kodu | 466 |
| İl plaka kodu | 08 |
Resmî site Yusufeli Belediyesi | |
Artvin il merkezinin güneybatısındadır. Çoruh Nehri ile Barhal Çayı’nın birleştiği bir vadide, denizden 560 metre yükseklikte kuruludur.
İlçenin yerleşim alanı tarihi boyunca çeşitli defalarca yer değiştirmiştir. Yusufeli Barajı'nın yapılması ile sular altında kalacak olduğundan ilçe merkezi 2022'de yedinci kez yer değiştirerek Yansıtıcılar mevkisine taşınmıştır.
Coğrafya
Konum
İlçe, Artvin il merkezinin güneybatısında yer alır. Artvin kentine olan uzaklığı yaklaşık 76 km, Erzurum'a ise 139 km mesafededir. Ulaşım Erzurum-Artvin karayolu ile sağlanır.
İlçe merkezi Çoruh Nehri ile Barhal Çayı’nın birleştiği bir vadide kurulmuştur. Doğusunda Erzurum’un Olur ve Oltu ilçeleri, güneyinde Erzurum’un Tortum, Uzundere ve İspir ilçeleri, batısında Rize’nin Çamlıhemşin ve Ardeşen ilçeleri, kuzeyinde ise Artvin merkez ve Murgul ilçeleri yer alır.
Denizden yüksekliği 560 metere, yüzölçümü 2327 km²'dir. İlçenin yüzey şekillerini genellikle doğu–batı doğrultusunda uzanan dağlarla bu dağları birbirinden ayıran vadiler meydana getirir. Yusufeli, coğrafî konum itibarı ile çok engebeli, dağlık bir alana sahiptir. Düzlükler yok denecek kadar azdır.
Yusufeli Barajı'nın hizmete girmesi nedeniyle ilçe merkezi Eylül 2022'de Yansıtıcılar mevkisinde kazı ve dolguyla elde edilen 153 hektar alana taşındı. teklerinde yeni yerleşim birimleri kuruldu.
Dağlar
Karadağ (2399 m) : İlçenin güneyinde yer alır, Kınalıçam (Aşbişen) köyünün Kurudere (Mevenk ve Haydar) mahalleleri bu dağın eteklerinde kuruludur.
(2232 m) : İlçenin güneydoğusunda yer alır, bu dağın zirvesi Kınalıçam (Aşbişen) köyü sınırları içindedir bu dağın bir kısmı Erzurum il sınırları içinde kalmaktadır.
Kaçkar Dağı (3937 m): İlçenin kuzeybatısında yer alır. Rize ile il sınırını oluşturur. 3937 m yüksekliği ile Kuzeydoğu en yüksek dağıdır. Kaçkar Dağı'nda çok sayıda endemik bitki ve çiçek türünün varlığı saptanmıştır. Kaçkar’ın etekleri yaz mevsiminde rengârenk çiçeklerle bezenir ve bu durumda dağ, trekkingciler için doyumsuz manzaralar sunar. Dağcılık sporuna da oldukça uygun bir dağ olup Türkiye’nin en önemli ve en tanınmış dağlarının başında gelmektedir.
Altıparmak Dağları (3562 m): İlçenin kuzeybatısında yer alıp kuzey-batı doğrultusunda uzanarak Rize ile il sınırını oluşturur. Altıparmak Dağları sıradağlar biçiminde uzanmakta olup birçok dağ bu silsileye mensuptur. Çok sayıda buzul gölünün yer aldığı Altıparmak Dağları, Barhal Çayı'nın da kaynaklarını oluşturur. Trekking ve dağcılık sporlarına elverişlidir.
Akarsular
- Çoruh Nehri
İlçenin en büyük akarsuyu Çoruh Nehridir. Yusufeli sınırlarındaki bütün çay ve dereler Çoruh’un kollarını oluştururlar. Çoruh Nehri, kaynağını Mescid Dağının (3255 m) batı yüzünden alır. Önce batı doğrultusunda akıp Bayburt’tan geçtikten sonra bir yay çizerek doğuya yönelir. Yokuşlu köyü önünde Yusufeli sınırlarına girer. Yusufeli, Artvin ve Borçka’nın içerisinden geçtikten sonra Borçka’nın Muratlı kasabasından da geçerek burada il ve ülke sınırlarını terk eder ve Batum’da Karadeniz’e dökülür. Toplam uzunluğu 376 km olan Çoruh Nehrinin il sınırları içerisindeki uzunluğu 150 km olup 100 km'si Yusufeli sınırları içerisinde seyreder. Çoruh’un debisi Mayıs ayında (569/529 m³/sn.) zirveye çıkar. Yıl boyunca en düşük debisi ise 53,09 m³/sn.’dir. Eğim %5’tir.
Çoruh Nehrinde başta sazan, kefal ve alabalık olmak üzere birkaç balık türü bulunur.
Çoruh Nehrinin Yusufeli sınırları içerisinde seyreden 100 km'ik kısmı rafting ve kano gibi su sporları için en uygun ve en zorlu parkurları meydana getirmiştir.
- Barhal Çayı
Barhal Çayı'nın tamamı Yusufeli sınırları içerisinde yer alır. Kaynaklarını Altıparmak Dağları ve Kaçkar Dağından (3937 m) toplar. İki kolu Yaylalar (Hevek) köyünün aşağısında birleşir ve buradan kuzeydoğuya doğru akmaya devam eder. Yaylalar köyü içerisinden geçtiği için, kaynağından Altıparmak köyüne kadar olan bölümüne Hevek Suyu adı da verilir. Altıparmak köyü içerisinde, kaynağını Kaçkar Dağından alan ve aynı zamanda Barhal Çayının en büyük kolu olan Kocaçay'ı alır. Balcılı köyü yakınlarında Yüksekoba (Kobak) Suyunu aldıktan sonra kuzeybatı-güneydoğu doğrultusunda seyrederek, Dereiçi köyü yakınlarında, Balalan (Arcivan) Deresini de alır. Yusufeli ilçe merkezinin tam ortasından geçerek, ilçe merkezinin önünde, Kâzım Karabekir (Kazahora) mahallesi ile Üzümbağı (Hamzet) mahallesinin karşısında Çoruh Nehrine karışır. Oldukça berrak ve temiz bir su olup alabalık yönünden de çok zengindir. İlçe merkezinin içme suyunun kaynağını teşkil eder. Bu çayın üzerinde, Sarıgöl mevkiinde şahısa ait alabalık çiftliği kurulmuştur. Yatağı boyunca sulama suyu olarak da kullanılmaktadır. Bunlardan başka ayrıca su sporlarına elverişli olup bu suda rafting ve kano gibi su sporları yapılır.
- Oltu Çayı
İlçenin Pamukçular (Ohur) köyü yakınlarında Yusufeli sınırlarına girer. Yusufeli-Oltu-Erzurum yol ayrımı mevkiinde Tortum Çayı ile birleşir ve her iki çay, Oltu Çayı adıyla Günalp Kayası (Su kavuşumu) denilen mevkide Çoruh Nehrine karışır.
- Tortum Çayı
Kargapazarı Dağları’nın kuzey yamaçlarından kaynaklarını alan Tortum Çayı, Erzurum–Artvin il sınırında bulunan Kınalıçam (Aşpişen) köyünde Yusufeli sınırlarına girer ve Kınalıçam köyü içerisinden geçerek Yusufeli-Oltu-Erzurum yol ayrımı mevkiinde Oltu Çayı ile birleşir. Su kavuşumu mevkiinde Çoruha karışır.
İklim
İlçe genelinde Karadeniz iklimi ile karasal iklim arasında bir geçiş iklimi tipi hakim olmakla birlikte ilçe merkezi ve yakın çevresi ile Çoruh Nehrine yakın yerlerde yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlı geçer; Akdeniz iklimini andırır. Buralarda Akdeniz ikliminin tipik bitki türleri olan zeytin, incir, üzüm gibi meyveler bolca yetişir. Vadinin yüksek kesimlerinde karasal iklim hüküm sürer. Yazlar serin, kışlar soğuk ve yağışlıdır. Yağışlar genelde ilkbahar sonu ve yaz başlarında görülür.
İlçenin yıllık hakim rüzgâr yönü batı–doğu doğrultusundadır. Rüzgârlar yılın ilk yedi ayında batıdan; ağustos, eylül, ekim aylarında güneybatıdan; kasım ayında güneyden ve aralık ayında ise kuzeyden eser. Yaz aylarında ise meltem rüzgârları eser. Rüzgârlar, gündüzleri vadiden dağa doğru, geceleri ise dağdan vadiye doğru eser.
İlçe alanının 28.620 hektarlık bölümü ormanlarla kaplıdır. Ormanlar genellikle yüksek kesimlerdedir. Ağaç türü olarak çam, sarıçam, ladin, köknar, karaağaç, meşe (pelit), ardıç, kayın, dişbudak, kızılağaç ve yabani kavak bulunur. İğne yapraklılar çoğunluktadır. Ormanlar, 700–2500 m arası rakımlarda yer alır.
Etimoloji
"Yusufeli" adı 20. yüzyılın başlarında ortaya çıkmıştır. Bugünkü Yusufeli ilçesini kapsayan bölge, Osmanlı Devleti'nin Erzurum vilayetine bağlı bir kaza iken Kiskim veya Keskim adını yaşıyordu. Ankara vilayetine bağlı olan Keskin kazası arasında postada karışıklığın ortaya çıkması gerekçesiyle kazanın adı 6 Mayıs 1914 tarihinde Yusuf ili (یوسف ایلی) / Yusufeli olarak değiştirildi. Kiskim kazasına bu ad, 32. Osmanlı padişahı Abdülaziz'in oğlu Şehzade Yusuf İzeddin Efendi'nin adına istinaden verilmiş olup "Yusuf'un diyarı" anlamına gelir. Bununla birlikte kaza merkezinin adı, Ersis olarak kaldı.
Yusufeli kazası 1926 yılında Artvin vilayetine bağlandğında, kazanın idari merkezi Ersis'in adı da Öğdem (eski adı "Kuşnara" veya Okdemi ) oldu. Yaklaşık 25 yıl sonra, 11 Şubat 1950 tarihinde, Yusufeli'nin idari merkezi bu kez Öğdem'den Ahalt'a nakledildi. Ahalt adı, Ahalta'dan (ახალთა) değişime uğramıştır Gürcüce "ahali" (ახალი: yeni) kelimesinden türemiştir.
"Yusufeli ilçesi Merkezi Öğdem'den Ahalt, Vecenket ve Kozahora mahallelerinden teşekkül eden Ahalt Köyüne kaldırılmış ve bu merkeze Yusufeli adı verilmiştir" biçimindeki karar 16 Şubat 1950 tarihli Resmî Gazete'de yayınlanmıştır.
1940 yılında Ahalt'ın nüfusu 546 kişiden oluşuyorken, ilçe merkezi olmasından sonra artmış; 22 Ekim 1950 tarihli genel nüfus sayımında Yusufeli’nin idari merkezinin “şehir nüfusu” 812 kişiye ulaşmıştı. Kaza merkezi alanı genişledikçe yerleşim de Yusufeli olarak anılmış, Ahalt zaman içinde kentin bir mahallesine dönüşmüştür.
Tarih
Yusufeli'nin tarihi MÖ 3000 yılına, Bronz Çağı'na dayanmaktadır. İlk adı "Perterek" (veya Pertarek)dir. Hurri, Urartu, Pers, Roma, Bizans, Gürcü yönetiminde kaldıktan sonra, bölgeye Müslümanların geldi ve yöre sırasıyla Selçuklu, Saltuklu, İlhanlı, Timur, Akkoyunlu, Safevi ve Osmanlı yönetiminde kaldı. 93 Harbi sonrası Rusya hakimiyetine giren yerleşim, Batum Antlaşması ile Türkiye'nin parçası oldu.
Kıpçak Türkleri
Toponomi ve etnografya çalışmalarının gösterdiğine göre Kıpçaklar, Yusufeli yöresinde yoğun olarak bulunur. Bu Kıpçak unsur Yusufeli'ne Oğuz Türklerinin aksine Horasan bölgesinden değil, Kafkasya'dan Anadolu'ya inmiştir. Bu yoğun Kıpçak bakiyesine Yusufeli'nden başka Gümüşhane ve Bayburt'ta da rastlanır. Kıpçaklar, 11. yüzyılda Aral Gölü'nden Karadeniz’e doğru uzanan ve Deşt-i Kıpçak denilen bozkırlarda göçebe bir devlet kurmuşlardı. Gürcü Kralı IV. David, Çoruh boyundaki şehir ve kaleleri ele geçiren Büyük Selçukuluları'na karşı girişeceği mücadelede destek olmak 1118'de onbinlerce Kıpçak askerini ülkesine getirip bir ordu kurdu. Aileleri ile birlikte gelen Kıpçaklar, Selçuk Türkleri ile Gürcü Krallığı arasındaki sınır bölgelerine yerleştirildi. Yusufeli bölgesinde Türkçe yer isimlerinin bu ilk yerleşimci Türkler tarafından konulduğu düşünülür.
Osmanlı dönemi
İlçe merkezi, tarihi boyunca çeşitli defalar taşındı. Osmanlı yönetimi altında1892 yılına kadar 3 kez yerleşim yeri değişen Yusufeli kazasının merkezi, Ersis halkının talebi talebi ve kaza olmak için gerekli olan hükümet konağı, telgrafhane, hapishane, ile telgraf tellerinin döşenme masraflarını köyün ileri gelenlerinin üstlenmeyi taahhüt etmeleri üzerine 1892'de Kiskim'den (Öğdem) Ersis'e taşındı. 1914'te kazanın adının "Ersis" olarak değiştirilmesi gündeme geldi; konuyu görüşen Kizkim Kaza Meclisi kazanın adının Yusuf İzzeddin Efendi'nin ismine izafeten Yusufeli olarak değiştirilmesini kararlaştırdı.
I. Dünya Savaşı
I. Dünya Savaşı başladığında Yusufeli bölgesi Osmanlı ve Rus taraflarının savaş hazırlıkları bakımından önemli bir mevkii durumuna geldi. Her iki taraf da rakip orduları yıpratmak için çeteler kurdu. İttihat ve Terakki’nin liderlerinden Bahattin Bey önderliğindeki milis güçler, yerel halkın büyük desteği ile savaşın balında Ruslar'a karşı başarılı çatışmalar yaptı. Yusufeli, Bahattin Bey'in karargâhı konumundaydı. Artvin bölgesindeki Teşkilat-i Mahsusa kuvvetlerinin Ruslar karşısında bozguna uğraması ile 5 Nisan 1915 tarihinde Türk askerleri bölgeden çekildi; Yusufeli yeniden sınır oldu. Ruslar Yusufeli bölgesini işgal etmeye başlayınca kaza merkezi ve köylerden kitle halinde göçler yaşandı.
Rusya'daki Bolşevik İhtilalinden sonra Rus orduları dağıldı. 1918 yılının ilk aylarında Yusufeli bölgesindeki Rus kuvvetlerinin ayrılması ile Yusufeli düşman işgalinden kurtuldu. Ruslar Yusufeli kazasını terk ederken hükümet konağını tahrip etmiş ve yakmışlardı. Yeni hükûmet konağının inşa masrafları ve inşa edilene kadar birkaç yıl boyunca hükûmet konağı olarak kullanılan evin kirası İstanbul hükûmeti tarafında ödendi.
Cumhuriyet dönemi
Yusufeli kazası 1926'da Artvin vilayetine bağladı. 29 Haziran 1926 tarihinde çıkarılan kanunla ilçe merkezi yeniden Öğdem'e nakledildi. 1933'te Erzurum'a, 1936'da Çoruh vilayeti'ne bağlandı.
11 Şubat 1950 tarihinde TBMM'de kabul edilen 5531 sayılı yasayla ilçe merkezinin yeri Ögdem'den Ahlat'a nakledildi.
Yusufeli Barajı'nın hizmete girmesi nedeniyle ilçe merkezi Eylül 2022'den itibaren yedinci kez yer değiştirdi. Tekkale, Yeniköy, Irmakyanı, Çeltikdüzü, Meşecik ve Çevreli, İşhan köylerinde yaşayanlar için de dağların eteklerinde yeni köyler kuruldu.
Nüfus
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| Yusufeli ilçesi (Artvin) | |||
| 1927 | 26.390 | 167 | 26.223 |
| Yusufeli ilçesi (Erzurum) | |||
| 1935 | 30.908 | 579 | 30.329 |
| Yusufeli ilçesi (Artvin) | |||
| 1940 | 32.080 | 666 | 31.414 |
| 1945 | 31.984 | 686 | 31.298 |
| 1950 | 33.218 | 812 | 32.406 |
| 1955 | 35.673 | 1.743 | 33.930 |
| 1960 | 39.470 | 1.624 | 37.846 |
| 1965 | 41.304 | 2.183 | 39.121 |
| 1970 | 42.546 | 2.466 | 40.080 |
| 1975 | 43.356 | 3.050 | 40.306 |
| 1980 | 41.110 | 2.948 | 38.162 |
| 1985 | 39.692 | 3.964 | 35.728 |
| 1990 | 37.060 | 3.954 | 33.106 |
| 2000 | 29.133 | 6.105 | 23.028 |
| 2007 | 22.945 | 6.085 | 16.860 |
| 2008 | 22.220 | 6.106 | 16.114 |
| 2009 | 21.758 | 5.844 | 15.914 |
| 2010 | 21.513 | 5.863 | 15.650 |
| 2011 | 21.725 | 6.318 | 15.407 |
| 2012 | 22.234 | 6.856 | 15.378 |
| 2013 | 22.093 | 7.172 | 14.921 |
| 2014 | 21.596 | 7.260 | 14.336 |
| 2015 | 20.917 | 7.804 | 13.113 |
| 2016 | 20.592 | 7.634 | 12.958 |
| 2017 | 20.218 | 7.735 | 12.483 |
| 2018 | 20.794 | 7.233 | 13.561 |
| 2019 | 20.154 | 7.383 | 12.771 |
| 2020 | 19.832 | 7.342 | 12.490 |
İlçenin nüfusu 2012 adrese dayalı nüfus kayıt sistemine göre 22.234'tür. Bunun 6.856'sı ilçe merkezinde, 15.378'i ise belde ve köylerde yaşamaktadır.
Ekonomi
İlçe merkezinde 37 dükkânlı bir sanayi sitesi bulunmaktadır.
Halk, geçimini tarım ve hayvancılıkla sağlamakla birlikte "gurbetçilik" en önemli geçim kaynaklarındandır. Coğrafyanın dağlık ve işlenebilir, toprağın çok kıt oluşu, halkı gurbetçiliğe zorlamıştır
Kültür
Çok miktarda Gürcü dönemini yansıtan kale ve saray kalıntısı vardır. Bunlardan biri de Armaşen Kalesi'dir.
Halk müzikleri halk oyunları; horon, bar oyunları ve Artvin (Ahıska) Kafkas dansları üzerine kurulmuştur. Başlıca müzik aletleri tulum, zurna, asma davul, saz ve akordeondur.
En meşhur yemeği Yusufeli cağ kebabı'dır.
Yönetim
Belediye başkanlığı
| Seçildiği yıl | Belediye başkanları |
|---|---|
| 2024 | Barış Demirci (CHP) |
| 2019 | Eyüp Aytekin (AK Parti) |
| 2014 | Eyüp Aytekin (AK Parti) |
| 2009 | Eyüp Aytekin (AK Parti) |
| 2004 | Yusuf Sağlam (MHP) |
| 1999 | Yusuf Sağlam (MHP) |
| 1994 | Ali Osman Arslan (ANAP) |
| 1989 | Ali Osman Arslan (ANAP) |
| 1984 | Ali Osman Arslan (ANAP) |
| 1977 | Ali Erbaş (AP) |
| 1973 | Ömer Erbaş (AP) |
| 1968 | Cemil Güngör (CHP) |
| 1963 | Şerafettin Uslu (AP) |
| 1955 | Ali Arslan (DP) |
| 1950 | Ali Arslan (DP) |
| 1946 | Hafız Arslan (CHP) |
| 1942 | Osman Ziya İrmiş (CHP) |
| 1940 | Osman Ziya İrmiş (CHP) |
| 1938 | Osman Gültekin (CHP) |
| 1934 | Osman Gültekin (CHP) |
Kaynakça
- Genel
- Akdes, Nimet Kurat (2002). Türk Kavimleri ve Devletleri. Murat Kitap ve Yayınevi. s. 83-84. ISBN .
- Kırzıoğlu, M. Fahrettin (1992). Yukarı - Kür ve Çoruk Boyları'nda Kıpçaklar. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. ISBN .
- Özel
- ^ "İl ve ilçe yüz ölçümleri" (PDF). Harita Genel Müdürlüğü. 12 Mayıs 2016. Erişim tarihi: 12 Kasım 2016.
- ^ . 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2014.
- ^ a b "7'nci kez taşınacak Yusufeli yeni yerleşim projesinde sona gelindi". Hürriyet. 14 Haziran 2019. 5 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Temmuz 2020.
- ^ Taner Artvinli, Artvin Yer Adları Sözlüğü, İstanbul, 2013, s. 161. .
- ^ a b Tao (Gürcüce), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 473. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ a b Muammer Demirel, "Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Yusufeli'nde İdari Yapı", Geçmişten Gelece Yusufeli Sempozyumu Bildirileri, İstanbul, 2010
- ^ "ახალი", A Comprehensive Georgian-English Dictionary, 2006, 2 cilt 31 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "Yusufeli İlçesi Merkezinin Öğdem'den Ahalt'a kaldırılması ve bu merkeze Yusufeli aldı verilmesi hakkında Kanun" (PDF). T.C. Resmî Gazete. 16 Şubat 1950. 5 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 4 Temmuz 2020.
- ^ a b "Yusufeli sanalda yaşayacak". Hürriyet. 16 Kasım 2018. 5 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Temmuz 2020.
- ^ 1950 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1954, s. 138.
- ^ Ortaylı, İlber. Türklerin Tarihi (İstanbul: Timaş Yayınları, 2015), 202-264.
- ^ Ayan, Ergin (2009). "Selçuklu-Kıpçak İlişkileri". ISSN 1301-3769.
- ^ a b c Demirel, Muammer. "İlçemiz Tarihçesi". www.yusufeli.gov.tr. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2024.
- ^ "Yusufeli İlçesi Merkezinin Öğdem'den Ahalt'a kaldırılması ve bu merkeze Yusufeli aldı verilmesi hakkında Kanun" (PDF). T.C. Resmî Gazete. 16 Şubat 1950. 5 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 4 Temmuz 2020.
- ^ "Yusufeli'nin yeni yerleşim yerine taşınma süreci başladı". Anadolu Ajansı. 16 Eylül 2022. 30 Kasım 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Kasım 2022.
- ^ "Yusufeli'nin 7'nci kez taşınma işleminde sona gelindi". DHA. 5 Temmuz 2020. 5 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Temmuz 2020.
- ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021.
- ^ (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
- ^ . (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Yusufeli Nüfusu - Artvin". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Artvin Yusufeli Nüfusu". nufusune.com.
- ^ . 21 Kasım 2022. 28 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Yusufeli Eski Belediye Başkanları". 30 Mart 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Ağustos 2023.
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Yusufeli ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Yusufeli Belediyesi 25 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Yusufeli Kaymakamlığı 15 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yusufeli Turkiye nin Karadeniz Bolgesi nde Artvin iline bagli bir ilcedir YusufeliIlceIlce sinirlari haritasiUlkeTurkiyeIlArtvinCografi bolgeKaradeniz BolgesiIdare KaymakamMuhammed Ali Yolal Belediye baskaniBaris Demirci CHP Yuzolcumu Toplam2261 km Rakim600 mNufus 2018 31 Aralik 2023 Toplam20 794 19 510 Kir12 490 Sehir7 342Zaman dilimiUTC 03 00 TSI Posta kodu08800Il alan kodu466Il plaka kodu08Resmi site Yusufeli BelediyesiYusufeli nden bir gorunum Artvin il merkezinin guneybatisindadir Coruh Nehri ile Barhal Cayi nin birlestigi bir vadide denizden 560 metre yukseklikte kuruludur Ilcenin yerlesim alani tarihi boyunca cesitli defalarca yer degistirmistir Yusufeli Baraji nin yapilmasi ile sular altinda kalacak oldugundan ilce merkezi 2022 de yedinci kez yer degistirerek Yansiticilar mevkisine tasinmistir CografyaKonum Ilce Artvin il merkezinin guneybatisinda yer alir Artvin kentine olan uzakligi yaklasik 76 km Erzurum a ise 139 km mesafededir Ulasim Erzurum Artvin karayolu ile saglanir Ilce merkezi Coruh Nehri ile Barhal Cayi nin birlestigi bir vadide kurulmustur Dogusunda Erzurum un Olur ve Oltu ilceleri guneyinde Erzurum un Tortum Uzundere ve Ispir ilceleri batisinda Rize nin Camlihemsin ve Ardesen ilceleri kuzeyinde ise Artvin merkez ve Murgul ilceleri yer alir Denizden yuksekligi 560 metere yuzolcumu 2327 km dir Ilcenin yuzey sekillerini genellikle dogu bati dogrultusunda uzanan daglarla bu daglari birbirinden ayiran vadiler meydana getirir Yusufeli cografi konum itibari ile cok engebeli daglik bir alana sahiptir Duzlukler yok denecek kadar azdir Yusufeli Baraji nin hizmete girmesi nedeniyle ilce merkezi Eylul 2022 de Yansiticilar mevkisinde kazi ve dolguyla elde edilen 153 hektar alana tasindi teklerinde yeni yerlesim birimleri kuruldu Daglar Karadag 2399 m Ilcenin guneyinde yer alir Kinalicam Asbisen koyunun Kurudere Mevenk ve Haydar mahalleleri bu dagin eteklerinde kuruludur 2232 m Ilcenin guneydogusunda yer alir bu dagin zirvesi Kinalicam Asbisen koyu sinirlari icindedir bu dagin bir kismi Erzurum il sinirlari icinde kalmaktadir Kackar Dagi 3937 m Ilcenin kuzeybatisinda yer alir Rize ile il sinirini olusturur 3937 m yuksekligi ile Kuzeydogu en yuksek dagidir Kackar Dagi nda cok sayida endemik bitki ve cicek turunun varligi saptanmistir Kackar in etekleri yaz mevsiminde rengarenk ciceklerle bezenir ve bu durumda dag trekkingciler icin doyumsuz manzaralar sunar Dagcilik sporuna da oldukca uygun bir dag olup Turkiye nin en onemli ve en taninmis daglarinin basinda gelmektedir Altiparmak Daglari 3562 m Ilcenin kuzeybatisinda yer alip kuzey bati dogrultusunda uzanarak Rize ile il sinirini olusturur Altiparmak Daglari siradaglar biciminde uzanmakta olup bircok dag bu silsileye mensuptur Cok sayida buzul golunun yer aldigi Altiparmak Daglari Barhal Cayi nin da kaynaklarini olusturur Trekking ve dagcilik sporlarina elverislidir Akarsular Coruh Nehri Ilcenin en buyuk akarsuyu Coruh Nehridir Yusufeli sinirlarindaki butun cay ve dereler Coruh un kollarini olustururlar Coruh Nehri kaynagini Mescid Daginin 3255 m bati yuzunden alir Once bati dogrultusunda akip Bayburt tan gectikten sonra bir yay cizerek doguya yonelir Yokuslu koyu onunde Yusufeli sinirlarina girer Yusufeli Artvin ve Borcka nin icerisinden gectikten sonra Borcka nin Muratli kasabasindan da gecerek burada il ve ulke sinirlarini terk eder ve Batum da Karadeniz e dokulur Toplam uzunlugu 376 km olan Coruh Nehrinin il sinirlari icerisindeki uzunlugu 150 km olup 100 km si Yusufeli sinirlari icerisinde seyreder Coruh un debisi Mayis ayinda 569 529 m sn zirveye cikar Yil boyunca en dusuk debisi ise 53 09 m sn dir Egim 5 tir Coruh Nehrinde basta sazan kefal ve alabalik olmak uzere birkac balik turu bulunur Coruh Nehrinin Yusufeli sinirlari icerisinde seyreden 100 km ik kismi rafting ve kano gibi su sporlari icin en uygun ve en zorlu parkurlari meydana getirmistir Barhal Cayi Barhal Cayi nin tamami Yusufeli sinirlari icerisinde yer alir Kaynaklarini Altiparmak Daglari ve Kackar Dagindan 3937 m toplar Iki kolu Yaylalar Hevek koyunun asagisinda birlesir ve buradan kuzeydoguya dogru akmaya devam eder Yaylalar koyu icerisinden gectigi icin kaynagindan Altiparmak koyune kadar olan bolumune Hevek Suyu adi da verilir Altiparmak koyu icerisinde kaynagini Kackar Dagindan alan ve ayni zamanda Barhal Cayinin en buyuk kolu olan Kocacay i alir Balcili koyu yakinlarinda Yuksekoba Kobak Suyunu aldiktan sonra kuzeybati guneydogu dogrultusunda seyrederek Dereici koyu yakinlarinda Balalan Arcivan Deresini de alir Yusufeli ilce merkezinin tam ortasindan gecerek ilce merkezinin onunde Kazim Karabekir Kazahora mahallesi ile Uzumbagi Hamzet mahallesinin karsisinda Coruh Nehrine karisir Oldukca berrak ve temiz bir su olup alabalik yonunden de cok zengindir Ilce merkezinin icme suyunun kaynagini teskil eder Bu cayin uzerinde Sarigol mevkiinde sahisa ait alabalik ciftligi kurulmustur Yatagi boyunca sulama suyu olarak da kullanilmaktadir Bunlardan baska ayrica su sporlarina elverisli olup bu suda rafting ve kano gibi su sporlari yapilir Oltu Cayi Ilcenin Pamukcular Ohur koyu yakinlarinda Yusufeli sinirlarina girer Yusufeli Oltu Erzurum yol ayrimi mevkiinde Tortum Cayi ile birlesir ve her iki cay Oltu Cayi adiyla Gunalp Kayasi Su kavusumu denilen mevkide Coruh Nehrine karisir Tortum Cayi Kargapazari Daglari nin kuzey yamaclarindan kaynaklarini alan Tortum Cayi Erzurum Artvin il sinirinda bulunan Kinalicam Aspisen koyunde Yusufeli sinirlarina girer ve Kinalicam koyu icerisinden gecerek Yusufeli Oltu Erzurum yol ayrimi mevkiinde Oltu Cayi ile birlesir Su kavusumu mevkiinde Coruha karisir Iklim Ilce genelinde Karadeniz iklimi ile karasal iklim arasinda bir gecis iklimi tipi hakim olmakla birlikte ilce merkezi ve yakin cevresi ile Coruh Nehrine yakin yerlerde yazlar sicak ve kurak kislar ilik ve yagisli gecer Akdeniz iklimini andirir Buralarda Akdeniz ikliminin tipik bitki turleri olan zeytin incir uzum gibi meyveler bolca yetisir Vadinin yuksek kesimlerinde karasal iklim hukum surer Yazlar serin kislar soguk ve yagislidir Yagislar genelde ilkbahar sonu ve yaz baslarinda gorulur Ilcenin yillik hakim ruzgar yonu bati dogu dogrultusundadir Ruzgarlar yilin ilk yedi ayinda batidan agustos eylul ekim aylarinda guneybatidan kasim ayinda guneyden ve aralik ayinda ise kuzeyden eser Yaz aylarinda ise meltem ruzgarlari eser Ruzgarlar gunduzleri vadiden daga dogru geceleri ise dagdan vadiye dogru eser Ilce alaninin 28 620 hektarlik bolumu ormanlarla kaplidir Ormanlar genellikle yuksek kesimlerdedir Agac turu olarak cam saricam ladin koknar karaagac mese pelit ardic kayin disbudak kizilagac ve yabani kavak bulunur Igne yapraklilar cogunluktadir Ormanlar 700 2500 m arasi rakimlarda yer alir Etimoloji Yusufeli adi 20 yuzyilin baslarinda ortaya cikmistir Bugunku Yusufeli ilcesini kapsayan bolge Osmanli Devleti nin Erzurum vilayetine bagli bir kaza iken Kiskim veya Keskim adini yasiyordu Ankara vilayetine bagli olan Keskin kazasi arasinda postada karisikligin ortaya cikmasi gerekcesiyle kazanin adi 6 Mayis 1914 tarihinde Yusuf ili یوسف ایلی Yusufeli olarak degistirildi Kiskim kazasina bu ad 32 Osmanli padisahi Abdulaziz in oglu Sehzade Yusuf Izeddin Efendi nin adina istinaden verilmis olup Yusuf un diyari anlamina gelir Bununla birlikte kaza merkezinin adi Ersis olarak kaldi Yusufeli kazasi 1926 yilinda Artvin vilayetine baglandginda kazanin idari merkezi Ersis in adi da Ogdem eski adi Kusnara veya Okdemi oldu Yaklasik 25 yil sonra 11 Subat 1950 tarihinde Yusufeli nin idari merkezi bu kez Ogdem den Ahalt a nakledildi Ahalt adi Ahalta dan ახალთა degisime ugramistir Gurcuce ahali ახალი yeni kelimesinden turemistir Yusufeli ilcesi Merkezi Ogdem den Ahalt Vecenket ve Kozahora mahallelerinden tesekkul eden Ahalt Koyune kaldirilmis ve bu merkeze Yusufeli adi verilmistir bicimindeki karar 16 Subat 1950 tarihli Resmi Gazete de yayinlanmistir 1940 yilinda Ahalt in nufusu 546 kisiden olusuyorken ilce merkezi olmasindan sonra artmis 22 Ekim 1950 tarihli genel nufus sayiminda Yusufeli nin idari merkezinin sehir nufusu 812 kisiye ulasmisti Kaza merkezi alani genisledikce yerlesim de Yusufeli olarak anilmis Ahalt zaman icinde kentin bir mahallesine donusmustur TarihYusufeli nin tarihi MO 3000 yilina Bronz Cagi na dayanmaktadir Ilk adi Perterek veya Pertarek dir Hurri Urartu Pers Roma Bizans Gurcu yonetiminde kaldiktan sonra bolgeye Muslumanlarin geldi ve yore sirasiyla Selcuklu Saltuklu Ilhanli Timur Akkoyunlu Safevi ve Osmanli yonetiminde kaldi 93 Harbi sonrasi Rusya hakimiyetine giren yerlesim Batum Antlasmasi ile Turkiye nin parcasi oldu Kipcak Turkleri Toponomi ve etnografya calismalarinin gosterdigine gore Kipcaklar Yusufeli yoresinde yogun olarak bulunur Bu Kipcak unsur Yusufeli ne Oguz Turklerinin aksine Horasan bolgesinden degil Kafkasya dan Anadolu ya inmistir Bu yogun Kipcak bakiyesine Yusufeli nden baska Gumushane ve Bayburt ta da rastlanir Kipcaklar 11 yuzyilda Aral Golu nden Karadeniz e dogru uzanan ve Dest i Kipcak denilen bozkirlarda gocebe bir devlet kurmuslardi Gurcu Krali IV David Coruh boyundaki sehir ve kaleleri ele geciren Buyuk Selcukululari na karsi girisecegi mucadelede destek olmak 1118 de onbinlerce Kipcak askerini ulkesine getirip bir ordu kurdu Aileleri ile birlikte gelen Kipcaklar Selcuk Turkleri ile Gurcu Kralligi arasindaki sinir bolgelerine yerlestirildi Yusufeli bolgesinde Turkce yer isimlerinin bu ilk yerlesimci Turkler tarafindan konuldugu dusunulur Osmanli donemi Ilce merkezi tarihi boyunca cesitli defalar tasindi Osmanli yonetimi altinda1892 yilina kadar 3 kez yerlesim yeri degisen Yusufeli kazasinin merkezi Ersis halkinin talebi talebi ve kaza olmak icin gerekli olan hukumet konagi telgrafhane hapishane ile telgraf tellerinin dosenme masraflarini koyun ileri gelenlerinin ustlenmeyi taahhut etmeleri uzerine 1892 de Kiskim den Ogdem Ersis e tasindi 1914 te kazanin adinin Ersis olarak degistirilmesi gundeme geldi konuyu gorusen Kizkim Kaza Meclisi kazanin adinin Yusuf Izzeddin Efendi nin ismine izafeten Yusufeli olarak degistirilmesini kararlastirdi I Dunya Savasi I Dunya Savasi basladiginda Yusufeli bolgesi Osmanli ve Rus taraflarinin savas hazirliklari bakimindan onemli bir mevkii durumuna geldi Her iki taraf da rakip ordulari yipratmak icin ceteler kurdu Ittihat ve Terakki nin liderlerinden Bahattin Bey onderligindeki milis gucler yerel halkin buyuk destegi ile savasin balinda Ruslar a karsi basarili catismalar yapti Yusufeli Bahattin Bey in karargahi konumundaydi Artvin bolgesindeki Teskilat i Mahsusa kuvvetlerinin Ruslar karsisinda bozguna ugramasi ile 5 Nisan 1915 tarihinde Turk askerleri bolgeden cekildi Yusufeli yeniden sinir oldu Ruslar Yusufeli bolgesini isgal etmeye baslayinca kaza merkezi ve koylerden kitle halinde gocler yasandi Rusya daki Bolsevik Ihtilalinden sonra Rus ordulari dagildi 1918 yilinin ilk aylarinda Yusufeli bolgesindeki Rus kuvvetlerinin ayrilmasi ile Yusufeli dusman isgalinden kurtuldu Ruslar Yusufeli kazasini terk ederken hukumet konagini tahrip etmis ve yakmislardi Yeni hukumet konaginin insa masraflari ve insa edilene kadar birkac yil boyunca hukumet konagi olarak kullanilan evin kirasi Istanbul hukumeti tarafinda odendi Cumhuriyet donemi Yusufeli kazasi 1926 da Artvin vilayetine bagladi 29 Haziran 1926 tarihinde cikarilan kanunla ilce merkezi yeniden Ogdem e nakledildi 1933 te Erzurum a 1936 da Coruh vilayeti ne baglandi 11 Subat 1950 tarihinde TBMM de kabul edilen 5531 sayili yasayla ilce merkezinin yeri Ogdem den Ahlat a nakledildi Yusufeli Baraji nin hizmete girmesi nedeniyle ilce merkezi Eylul 2022 den itibaren yedinci kez yer degistirdi Tekkale Yenikoy Irmakyani Celtikduzu Mesecik ve Cevreli Ishan koylerinde yasayanlar icin de daglarin eteklerinde yeni koyler kuruldu NufusYil Toplam Sehir KirYusufeli ilcesi Artvin 1927 26 390 167 26 223Yusufeli ilcesi Erzurum 1935 30 908 579 30 329Yusufeli ilcesi Artvin 1940 32 080 666 31 4141945 31 984 686 31 2981950 33 218 812 32 4061955 35 673 1 743 33 9301960 39 470 1 624 37 8461965 41 304 2 183 39 1211970 42 546 2 466 40 0801975 43 356 3 050 40 3061980 41 110 2 948 38 1621985 39 692 3 964 35 7281990 37 060 3 954 33 1062000 29 133 6 105 23 0282007 22 945 6 085 16 8602008 22 220 6 106 16 1142009 21 758 5 844 15 9142010 21 513 5 863 15 6502011 21 725 6 318 15 4072012 22 234 6 856 15 3782013 22 093 7 172 14 9212014 21 596 7 260 14 3362015 20 917 7 804 13 1132016 20 592 7 634 12 9582017 20 218 7 735 12 4832018 20 794 7 233 13 5612019 20 154 7 383 12 7712020 19 832 7 342 12 490 Ilcenin nufusu 2012 adrese dayali nufus kayit sistemine gore 22 234 tur Bunun 6 856 si ilce merkezinde 15 378 i ise belde ve koylerde yasamaktadir EkonomiIlce merkezinde 37 dukkanli bir sanayi sitesi bulunmaktadir Halk gecimini tarim ve hayvancilikla saglamakla birlikte gurbetcilik en onemli gecim kaynaklarindandir Cografyanin daglik ve islenebilir topragin cok kit olusu halki gurbetcilige zorlamistirKulturCok miktarda Gurcu donemini yansitan kale ve saray kalintisi vardir Bunlardan biri de Armasen Kalesi dir Halk muzikleri halk oyunlari horon bar oyunlari ve Artvin Ahiska Kafkas danslari uzerine kurulmustur Baslica muzik aletleri tulum zurna asma davul saz ve akordeondur En meshur yemegi Yusufeli cag kebabi dir YonetimBelediye baskanligi Secildigi yil Belediye baskanlari2024 Baris Demirci CHP 2019 Eyup Aytekin AK Parti 2014 Eyup Aytekin AK Parti 2009 Eyup Aytekin AK Parti 2004 Yusuf Saglam MHP 1999 Yusuf Saglam MHP 1994 Ali Osman Arslan ANAP 1989 Ali Osman Arslan ANAP 1984 Ali Osman Arslan ANAP 1977 Ali Erbas AP 1973 Omer Erbas AP 1968 Cemil Gungor CHP 1963 Serafettin Uslu AP 1955 Ali Arslan DP 1950 Ali Arslan DP 1946 Hafiz Arslan CHP 1942 Osman Ziya Irmis CHP 1940 Osman Ziya Irmis CHP 1938 Osman Gultekin CHP 1934 Osman Gultekin CHP KaynakcaGenelAkdes Nimet Kurat 2002 Turk Kavimleri ve Devletleri Murat Kitap ve Yayinevi s 83 84 ISBN 9757734004 Kirzioglu M Fahrettin 1992 Yukari Kur ve Coruk Boylari nda Kipcaklar Ankara Turk Tarih Kurumu Yayinlari ISBN 9751604591 Ozel Il ve ilce yuz olcumleri PDF Harita Genel Mudurlugu 12 Mayis 2016 Erisim tarihi 12 Kasim 2016 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Nisan 2014 a b 7 nci kez tasinacak Yusufeli yeni yerlesim projesinde sona gelindi Hurriyet 14 Haziran 2019 5 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Temmuz 2020 Taner Artvinli Artvin Yer Adlari Sozlugu Istanbul 2013 s 161 ISBN 978 605 5708 85 6 a b Tao Gurcuce Mamaia Pagava Meri Tsintsadze Maia Baramidze Malhaz Coharadze Tina Siosvili Ramaz Halvasi Nugzar Mgeladze Zaza Sasikadze Merab Halvasi Cimser Chvimiani Cemal Karalidze Batum 2020 s 473 2 Aralik 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 25 828 2 a b Muammer Demirel Osmanli dan Cumhuriyet e Yusufeli nde Idari Yapi Gecmisten Gelece Yusufeli Sempozyumu Bildirileri Istanbul 2010 ახალი A Comprehensive Georgian English Dictionary 2006 2 cilt 31 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 0 9535878 3 5 Yusufeli Ilcesi Merkezinin Ogdem den Ahalt a kaldirilmasi ve bu merkeze Yusufeli aldi verilmesi hakkinda Kanun PDF T C Resmi Gazete 16 Subat 1950 5 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 4 Temmuz 2020 a b Yusufeli sanalda yasayacak Hurriyet 16 Kasim 2018 5 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Temmuz 2020 1950 Genel Nufus Sayimi Ankara 1954 s 138 Ortayli Ilber Turklerin Tarihi Istanbul Timas Yayinlari 2015 202 264 Ayan Ergin 2009 Selcuklu Kipcak Iliskileri ISSN 1301 3769 a b c Demirel Muammer Ilcemiz Tarihcesi www yusufeli gov tr Erisim tarihi 20 Mayis 2024 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Yusufeli Ilcesi Merkezinin Ogdem den Ahalt a kaldirilmasi ve bu merkeze Yusufeli aldi verilmesi hakkinda Kanun PDF T C Resmi Gazete 16 Subat 1950 5 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 4 Temmuz 2020 Yusufeli nin yeni yerlesim yerine tasinma sureci basladi Anadolu Ajansi 16 Eylul 2022 30 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Kasim 2022 Yusufeli nin 7 nci kez tasinma isleminde sona gelindi DHA 5 Temmuz 2020 5 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Temmuz 2020 Fasikul I Mufassal Neticeler Icmal Tablolari PDF 28 Tesrinevvel 1927 Umumi Nufus Tahriri DIE Erisim tarihi 28 Mayis 2021 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link PDF 20 Ilktesrin 1935 Genel Nufus Sayimi DIE 2 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 20 Ilktesrin 1940 Genel Nufus Sayimi DIE 20 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 20 Ekim 2016 PDF 21 Ekim 1945 Genel Nufus Sayimi DIE 15 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 22 Ekim 1950 Umumi Nufus Sayimi DIE 15 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 23 Ekim 1955 Genel Nufus Sayimi DIE 2 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 23 Ekim 1960 Genel Nufus Sayimi DIE 15 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 19 Subat 2021 1965 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1970 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1975 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1980 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1985 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1990 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2000 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2007 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2008 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2009 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2010 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2011 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2012 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 20 Subat 2013 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 8 Mart 2013 2013 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 15 Subat 2014 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 15 Subat 2014 2014 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 10 Subat 2015 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 10 Subat 2015 a b c d e f Merkezi Dagitim Sistemi html Dogrudan bir kaynak olmayip ilgili veriye ulasmak icin sorgulama yapilmalidir Turkiye Istatistik Kurumu Erisim tarihi 13 Nisan 2016 Yusufeli Nufusu Artvin nufusu com Erisim tarihi 5 Subat 2021 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Artvin Yusufeli Nufusu nufusune com Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link 21 Kasim 2022 28 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Yusufeli Eski Belediye Baskanlari 30 Mart 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Agustos 2023 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Yusufeli ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Yusufeli Belediyesi 25 Kasim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Yusufeli Kaymakamligi 15 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde