Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mustarşid veya Ebû el-Mansur "el-Mustarşid Billâh" (Tam Adı: Ebû el-Mansûr "El-Mustarşid Billah" el-Fadil bin Ahmed el-Mustazhir; Arapça: أبو المنصور "المسترشد بالله" الفضل بن أحمد المستظهر abū al-mansūr "al-mustaršid bi-llāh" al-faḍl ben ʾaḥmad al-mustaẓhir) (d. 1092 – ö. 29 Ağustos 1135), Abbâsî Hâlifelerinin yirmi dokuzuncusudur. 1118–1135 döneminde Bağdat'ta Abbasi halifesi olarak hüküm sürmüştür.
| Mustarşid el-Mustarşid Billah | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Abbâsî Halifesi | |||||
| Hüküm süresi | 1118-1135 | ||||
| Önce gelen | Mustazhir | ||||
| Sonra gelen | Râşid | ||||
| Doğum | 1092 | ||||
| Ölüm | 29 Ağustos 1135 | ||||
| |||||
| Hanedan | Abbâsî Hanedanı | ||||
| Babası | Mustazhir | ||||
| Dini | Sünni İslam | ||||
Yaşamı
Babası Abbasi halifesi olan Mustazhir 6 Ağustos 1118'de öldüğünden sonra onun yerine Bağdat'ta Abbâsî halifesi oldu. Abbasi halifelerinin 1055'ten itibaren de facto bağımlı oldukları Büyük Selçuklu Devleti hükümdarı Sultan II. Mahmut iç karışıklıklar ve doğuda savaşlar ile uğraşması gerektiği için Mustarşid daha önceki Abbasi halifelerine karşıt olarak çok daha bağımsız hareket etme imkânı buldu. Çok yetenekli bir hatip olduğu için Bağdat halkına verdiği konuşmalarla bu şehir halkının halifelik idaresi lehine hareket etmesini sağlamıştır.
1123'te Arap Banu Mazyad aşiretinden olan ve Mazyadilerin Hille'de emiri olan Dubays bin Sadaka adlı bir askeri komutan ülkede bulunan iktidar yoksunluğundan faydalandı. Dubays önce Basra'ya hücum edip oradan büyük talan mali ele geçirdi. Sonra halife Mustarşid'in küçük erkek kardeşi ile birlikte olarak Bağdat'a hücuma geçip şehri kuşattı. Halife Musul'da Atabey olan Kerboğa'dan destek istedi ve Kerboğa'nın yanında yetişmiş olan İmameddin Zengi komutasında bir orduyu Bağdat'ı desteğe gönderdi. Bu ordu Dubays'in ordusuyla yapılan muharebeyi kazanıp şehri kuşatmadan kurtardı.
1225'te halife Mustarşid'in Büyük Selçuklu Devleti Sultanı olan II. Mahmud ile arası açıldı. Halife Selçukluları hiçe sayarak Irak'ı idaresi almaya hedef alan bir askeri kampanyaya başladı. Batı Irak'a önemli bir stratejik merkez olan 'i ele geçirmek için bir ordu gönderdi. Bu sırada İmameddin Zengi Basra valisi yapılmıştı. İmameddin Zengi halife ordusuna karşı gönderildi. Selçuklular yerel ordusu ile halife ordusu Bağdad yakınlarında yaptıkları muharebede halife ordusu yenildi. 1126'dan itibaren Halife'nin saraydan çıkması yasaklanarak halife Bağdat'ta kendi sarayında sanki tutuklu kalmak zorunda kaldı. İmamedin Zengi 1127'de Musul Atabeyi ve 1128'de Halep Atabeyi oldu. İmameddin Zengi halifeye karşı Sultan'ın ordularının başarıları dolayısıyla II. Mahmut tarafından Sultan ilan etti ve Zengiler devletini kurdu.
Sultan II. Mahmud'un ölümünden sonra Selçuklu Devleti'nin batı arazilerinden bir iç harp başladı. Bu iç harpte Emir Dubays ile halife Mustarsid de siyasi tol oynamaktaydılar. İç harbe katılan bazı Selçuklu ileri gelenleri kendilerine askeri alanda yardımcı olmak üzere o zaman doğuda bulunan İmameddin Zengi'yi davet ettiler. Fakat buna Emir Dubays ile halife Muştarsid politik destek vermediler hatta açıkça aleyhte hareket ettiler. Zengi kendisinin aleytharı olan ve Halife tarafından desteklenen Selçuklu ve diğer askerî güçlerle bir çarpışmaya girişti ve bu çatışmayı da yenik düşüp Musul'a kaçtı. Bunun üzerine halife, ordusu başında İmameddin Zengi'yi Musul'a takip etti ve Musul şehrini üç ay süren bir kuşatma altına aldı. Ama şehre giremeyip üç ay sonra kuşatmayı bıraktı. Bu kuşatma Abbasi halifelerinin askerî gücünün yeniden ortaya çıkarmasına açıkça gösterge oldu.
Bu sefer Zengi askerî gücünü göstermeye karar verdi. Ordusu ile Suriye'de harekâta başladı ve 1134'te Şam'a sefer yapıp bu kaleyi kuşatmaya aldı. Zengi Şam'ı ele geçiremedi. Buna başlıca neden Şam kalesinin çok cesurca savunulması idi. Diğer taraftan tam bu sırada İmameddin Zengi halife ile ilişkilerini daha yumuşatmak için halifeye bazı tavizler vermişti. Özellikle camilerde verilen hutbelerde halifenin isminin de anılmasını kabul etmişti. Şam kuşatmasını bırakmasının da bu tavizlerden biri olduğu tarihçilerce belirtilmiştir. Ayrıca İmamedin Zengi'nin bu sırada Musul'un doğusunda çıkan bir isyanla uğraşması gerektiği de belirtilmiştir. Bu son neden İmameddin Zengi'nin batıda Haçlı ordularına karşı harekâta geçmemesine de neden olarak belirtilmiştir.
Ocak 1133'te Halife Mustarşid Bağdat'ta yapılan bir törenle Büyük Selçuklu Devleti Sultanı Sultan Ahmed Sencer'e bağımlı olan Irak Selçuklu Devleti hükümdarı Gıyaseddin Mesud'u sultan olarak ilan etti. Fakat 1055'ten beridir Abbasi halifesinin bundan sonra da Selçuklu sultanına bağımlı olmasını istemekteydi. Bu nedenle halife Muştarsid'in Sultan Gıyaseddin Mesud ile arası açıldı. Halife Mustarşid'in ordusunda bulunan Türk asıllı emirler halifeye devamlı olarak Sultan Gıyaseddin Mesud'a doğrudan doğruya hücum etmeyi tavsiye etmekteydiler ve halife kendi askerlerinin bu sıkı istekleri reddedemeyip ordusuyla Batı İran'a yürüdü. Halife ordusu Mayıs/Haziran 1135'te Gıyaseddin Mesud'un başkenti olan Hamedan ile Bağdad arasında bulunan Daimarg adlı kale önüne kadar ilerlemişti ki bu kale önünde Sultan Gıyaseddin Mesud ordusu beklemekteydi. İki ordu arasında 14 Haziran'da büyük bir muharebe başladı. Bu muharebe sırasında Mustarşid ordusunda bulunan bazı Türk asıllı emirler halife ordusunu bırakıp Sultan'ın ordusuna katıldılar. Sonunda Halife Mustarşid'in ordusu mağlup oldu. Halife Mustarşid ve halife ordusunun komutanlarının çoğu Sultan'a esir düştü. Esir alınanlar, kurtarma fidyesinin gelmesini beklemek için Kazvin civarındaki Dar-ı Cihan kalesine ve Rey şehrine gönderildiler. Sultan'ın ordusunun 700 kusur yük atı talan mali da toplandığı belirtilmektedir. Sultan, Halife Mustarşid'e iyi davrandı ve Bağdat'taki sarayından uzaklaşmaması şartı ile onu serbest bıraktı.
Mustarşid'in serbest bırakılmasından iki ay sonra, 29 Ağustos 1135'te, halife çadırında ölü olarak bulundu. Halife'nin vücudunda 20 kadar derin hançer yarası bulunmaktaydı ve burnu ve kulakları kesilmişti. Halife Mustarşid'a karşı bu suikastın Sünni halifenin Emir Dübeys'e karşı tutumundan hiç hoşlanmayan bir Nizari Haşhaşin fedaisi tarafından yapıldığı çok olası görülmekteydi. Gerçekten Sultan bu açıklamayı yapmıştı. Zamanın klasik Arapça tarih yazarları olan İbn-i Esir ve İbn-i Cezvi tarih eserlerinde bu suikastın ne sebeple kim tarafından yapıldığını ele almamışlardır. Buna rağmen modern tarihçilerin bazıları suikastın büyük olasılıkla Gıyaseddin Mesud tarafından azmettirildiğini iddia etmektedirler.
Halife Mustarşid'in yerine oğlu Raşid halife oldu.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Banu Mayzad aşireti Kureyş'in Banu Asad aşiretinin bir alt aşiretidir. Banu Mazyad 998'de bir Banu Asad mensubu ve aşiret reisi olan Ali bin Mazyad tarafından kurulmuş ve bu kişinin emirliği altında kuzey Irak'ta Hille merkezli bir alt-emirlik olmuşlardı. Bu emirlik 10. ve 11. yüzyılda devam etmişti.
Dış bağlantılar
- Üçok, Bahriye (1979) İslam Tarihi Emeviler-Abbasiler, Devlet Kitapları, Ankara: Milli Eğitim Basımevi (1.Basım:1968)
- Muir, William (1924), The Caliphate; Its Rise, Decline and Fall From Original Sources, Edinburgh, John Grant (Yeni baskı (2012) Ulan Press) Bölüm 75. Websitesi: http://www.answering-islam.org/Books/Muir/Caliphate/ındex.htm[](İngilizce) (Erişim tarihi: 25.4.2013)
Müsterşid Doğumu: 1092 Ölümü: 1135 | ||
| Sünni İslam unvanları | ||
|---|---|---|
| Önce gelen Mustazhir | Abbâsî Halifesi 1118–1135 | Sonra gelen Râşid |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Mustarsid veya Ebu el Mansur el Mustarsid Billah Tam Adi Ebu el Mansur El Mustarsid Billah el Fadil bin Ahmed el Mustazhir Arapca أبو المنصور المسترشد بالله الفضل بن أحمد المستظهر abu al mansur al mustarsid bi llah al faḍl ben ʾaḥmad al mustaẓhir d 1092 o 29 Agustos 1135 Abbasi Halifelerinin yirmi dokuzuncusudur 1118 1135 doneminde Bagdat ta Abbasi halifesi olarak hukum surmustur Mustarsid el Mustarsid BillahAbbasi HalifesiHukum suresi1118 1135Once gelenMustazhirSonra gelenRasidDogum1092Olum29 Agustos 1135Tam adiEbu el Mansur El Mustarsid Billah el Fadil bin Ahmed el MustazhirHanedanAbbasi HanedaniBabasiMustazhirDiniSunni IslamYasamiBabasi Abbasi halifesi olan Mustazhir 6 Agustos 1118 de oldugunden sonra onun yerine Bagdat ta Abbasi halifesi oldu Abbasi halifelerinin 1055 ten itibaren de facto bagimli olduklari Buyuk Selcuklu Devleti hukumdari Sultan II Mahmut ic karisikliklar ve doguda savaslar ile ugrasmasi gerektigi icin Mustarsid daha onceki Abbasi halifelerine karsit olarak cok daha bagimsiz hareket etme imkani buldu Cok yetenekli bir hatip oldugu icin Bagdat halkina verdigi konusmalarla bu sehir halkinin halifelik idaresi lehine hareket etmesini saglamistir 1123 te Arap Banu Mazyad asiretinden olan ve Mazyadilerin Hille de emiri olan Dubays bin Sadaka adli bir askeri komutan ulkede bulunan iktidar yoksunlugundan faydalandi Dubays once Basra ya hucum edip oradan buyuk talan mali ele gecirdi Sonra halife Mustarsid in kucuk erkek kardesi ile birlikte olarak Bagdat a hucuma gecip sehri kusatti Halife Musul da Atabey olan Kerboga dan destek istedi ve Kerboga nin yaninda yetismis olan Imameddin Zengi komutasinda bir orduyu Bagdat i destege gonderdi Bu ordu Dubays in ordusuyla yapilan muharebeyi kazanip sehri kusatmadan kurtardi 1225 te halife Mustarsid in Buyuk Selcuklu Devleti Sultani olan II Mahmud ile arasi acildi Halife Selcuklulari hice sayarak Irak i idaresi almaya hedef alan bir askeri kampanyaya basladi Bati Irak a onemli bir stratejik merkez olan i ele gecirmek icin bir ordu gonderdi Bu sirada Imameddin Zengi Basra valisi yapilmisti Imameddin Zengi halife ordusuna karsi gonderildi Selcuklular yerel ordusu ile halife ordusu Bagdad yakinlarinda yaptiklari muharebede halife ordusu yenildi 1126 dan itibaren Halife nin saraydan cikmasi yasaklanarak halife Bagdat ta kendi sarayinda sanki tutuklu kalmak zorunda kaldi Imamedin Zengi 1127 de Musul Atabeyi ve 1128 de Halep Atabeyi oldu Imameddin Zengi halifeye karsi Sultan in ordularinin basarilari dolayisiyla II Mahmut tarafindan Sultan ilan etti ve Zengiler devletini kurdu Sultan II Mahmud un olumunden sonra Selcuklu Devleti nin bati arazilerinden bir ic harp basladi Bu ic harpte Emir Dubays ile halife Mustarsid de siyasi tol oynamaktaydilar Ic harbe katilan bazi Selcuklu ileri gelenleri kendilerine askeri alanda yardimci olmak uzere o zaman doguda bulunan Imameddin Zengi yi davet ettiler Fakat buna Emir Dubays ile halife Mustarsid politik destek vermediler hatta acikca aleyhte hareket ettiler Zengi kendisinin aleythari olan ve Halife tarafindan desteklenen Selcuklu ve diger askeri guclerle bir carpismaya giristi ve bu catismayi da yenik dusup Musul a kacti Bunun uzerine halife ordusu basinda Imameddin Zengi yi Musul a takip etti ve Musul sehrini uc ay suren bir kusatma altina aldi Ama sehre giremeyip uc ay sonra kusatmayi birakti Bu kusatma Abbasi halifelerinin askeri gucunun yeniden ortaya cikarmasina acikca gosterge oldu Bu sefer Zengi askeri gucunu gostermeye karar verdi Ordusu ile Suriye de harekata basladi ve 1134 te Sam a sefer yapip bu kaleyi kusatmaya aldi Zengi Sam i ele geciremedi Buna baslica neden Sam kalesinin cok cesurca savunulmasi idi Diger taraftan tam bu sirada Imameddin Zengi halife ile iliskilerini daha yumusatmak icin halifeye bazi tavizler vermisti Ozellikle camilerde verilen hutbelerde halifenin isminin de anilmasini kabul etmisti Sam kusatmasini birakmasinin da bu tavizlerden biri oldugu tarihcilerce belirtilmistir Ayrica Imamedin Zengi nin bu sirada Musul un dogusunda cikan bir isyanla ugrasmasi gerektigi de belirtilmistir Bu son neden Imameddin Zengi nin batida Hacli ordularina karsi harekata gecmemesine de neden olarak belirtilmistir Ocak 1133 te Halife Mustarsid Bagdat ta yapilan bir torenle Buyuk Selcuklu Devleti Sultani Sultan Ahmed Sencer e bagimli olan Irak Selcuklu Devleti hukumdari Giyaseddin Mesud u sultan olarak ilan etti Fakat 1055 ten beridir Abbasi halifesinin bundan sonra da Selcuklu sultanina bagimli olmasini istemekteydi Bu nedenle halife Mustarsid in Sultan Giyaseddin Mesud ile arasi acildi Halife Mustarsid in ordusunda bulunan Turk asilli emirler halifeye devamli olarak Sultan Giyaseddin Mesud a dogrudan dogruya hucum etmeyi tavsiye etmekteydiler ve halife kendi askerlerinin bu siki istekleri reddedemeyip ordusuyla Bati Iran a yurudu Halife ordusu Mayis Haziran 1135 te Giyaseddin Mesud un baskenti olan Hamedan ile Bagdad arasinda bulunan Daimarg adli kale onune kadar ilerlemisti ki bu kale onunde Sultan Giyaseddin Mesud ordusu beklemekteydi Iki ordu arasinda 14 Haziran da buyuk bir muharebe basladi Bu muharebe sirasinda Mustarsid ordusunda bulunan bazi Turk asilli emirler halife ordusunu birakip Sultan in ordusuna katildilar Sonunda Halife Mustarsid in ordusu maglup oldu Halife Mustarsid ve halife ordusunun komutanlarinin cogu Sultan a esir dustu Esir alinanlar kurtarma fidyesinin gelmesini beklemek icin Kazvin civarindaki Dar i Cihan kalesine ve Rey sehrine gonderildiler Sultan in ordusunun 700 kusur yuk ati talan mali da toplandigi belirtilmektedir Sultan Halife Mustarsid e iyi davrandi ve Bagdat taki sarayindan uzaklasmamasi sarti ile onu serbest birakti Mustarsid in serbest birakilmasindan iki ay sonra 29 Agustos 1135 te halife cadirinda olu olarak bulundu Halife nin vucudunda 20 kadar derin hancer yarasi bulunmaktaydi ve burnu ve kulaklari kesilmisti Halife Mustarsid a karsi bu suikastin Sunni halifenin Emir Dubeys e karsi tutumundan hic hoslanmayan bir Nizari Hashasin fedaisi tarafindan yapildigi cok olasi gorulmekteydi Gercekten Sultan bu aciklamayi yapmisti Zamanin klasik Arapca tarih yazarlari olan Ibn i Esir ve Ibn i Cezvi tarih eserlerinde bu suikastin ne sebeple kim tarafindan yapildigini ele almamislardir Buna ragmen modern tarihcilerin bazilari suikastin buyuk olasilikla Giyaseddin Mesud tarafindan azmettirildigini iddia etmektedirler Halife Mustarsid in yerine oglu Rasid halife oldu Ayrica bakinizAbbasi Halifeleri soyagaci ve listeleriKaynakca Banu Mayzad asireti Kureys in Banu Asad asiretinin bir alt asiretidir Banu Mazyad 998 de bir Banu Asad mensubu ve asiret reisi olan Ali bin Mazyad tarafindan kurulmus ve bu kisinin emirligi altinda kuzey Irak ta Hille merkezli bir alt emirlik olmuslardi Bu emirlik 10 ve 11 yuzyilda devam etmisti Dis baglantilarUcok Bahriye 1979 Islam Tarihi Emeviler Abbasiler Devlet Kitaplari Ankara Milli Egitim Basimevi 1 Basim 1968 Muir William 1924 The Caliphate Its Rise Decline and Fall From Original Sources Edinburgh John Grant Yeni baski 2012 Ulan Press Bolum 75 Websitesi http www answering islam org Books Muir Caliphate index htm olu kirik baglanti Ingilizce Erisim tarihi 25 4 2013 MustersidAbbasiDogumu 1092 Olumu 1135Sunni Islam unvanlariOnce gelen Mustazhir Abbasi Halifesi 1118 1135 Sonra gelen Rasid