Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Basra (Arapça: البصرة), Irak'ın güneyinde bir kent; Irak'ın ikinci büyük şehri ve en önemli limanı. Hamar Gölünün güneydoğu ucunda, Şattül Arap su yolunun batı kıyısında, Basra Körfezi'ne 55, Bağdat'a ise 545 kilometre uzaklıktadır.
| Basra | |
|---|---|
 | |
  Basra Basra'nın Irak'taki konumu | |
| Ülke |  Irak |
| İl | Basra ili |
| İdare | |
| • Belediye başkanı | As'ad Al Eidani |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 181 km² |
| Rakım | 5 m |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 1,326,564 |
| Zaman dilimi | |
| Alan kodu | (+964) 40 |
Resmî site basra.gov.iq | |
Tarihçe
Eski çağlarda edebiyat, bilim ve ticaret merkezi olan Basra, 638'de ikinci halife Ömer tarafından askeri bir karargâh olarak, bugünkü ez-Zubeyr kentinin 13 km ötesinde kuruldu. Sert iklimine ve karargâh için içme suyu sağlamanın güçlüklerine karşın, Basra Körfezine yakınlığı, ayrıca Fırat ve Dicle nehirlerine kolayca ulaşılan bir yerde bulunması nedeniyle, gerçek bir kent olarak gelişti. Mimari bakımdan önem taşıyan ilk cami 665'te burada inşa edildi.
642'de Nihavend'de Sasanilerle çarpışan Basra birlikleri, 650'de İran'ın batı eyaletlerini ele geçirdi. Kent, 656'da Muhammed'in dul eşi Aişe ile damadı ve dördüncü halife olan Ali arasındaki Cemel (Deve) Vakası olarak bilinen çarpışmaya sahne oldu. Basra'nın çoğunluğunun Sünni olmasına karşın, kentte yalnızca Ali'nin soyundan gelenlerin halife olabileceğini savunan Şiiler ile her ahil Müslümanın halife olabileceğini ileri süren Hariciler de etkindi. Dönemin toplumsal koşulları, siyasi çekişmelerin daha da artmasına yol açtı. Arap ordusu Basra'da bir soylu sınıfı oluşturmuştu. Kente yerleşmiş olan göçmenler (Hintler, İranlılar, Afrikalılar, Malaylar) ise yalnızca mevali (köle ya da Arap kabilelerinin yanaşması) konumundaydı. Basra, 7. yüzyıl sonlarından başlayarak karışıklık ve ayaklanmalara sahne oldu. Kısa bir süre, halifeliğini ilan etmiş olan Abdullah bin Zübeyr'e (ö. 692) bağlı güçlerin yönetimi altına giren kent, 701'de Ibnü'l-Eş'as, 719-720'de de el-Muhalleb ayaklanmalarının merkezi oldu. Ayaklanmalar, 750'de Abbasilerin halifeliği ele geçirmesinden sonra da sürdü. 820-835 arasında Çingeneleri andıran Hint kökenli Zottlar, 869-883 arasında da tarım işçisi olarak Afrika'dan Mezopotamya'ya getirilmiş olan Siyah köleler ayaklandılar. Basra, 923'te, Karmatiler tarafından işgal edilip yıkıldıktan sonra önemini yitirdi ve yerini Abbasilerin başkenti Bağdat aldı. 14. yüzyıla gelindiğinde, bakımsızlık ve Moğol saldırıları nedeniyle Basra'nın büyük bölümü yıkılmış durumdaydı. 16. yüzyılda, nehrin birkaç kilometre ötesinde, eski bir yerleşim yeri olan el-Ubullah'ın bulunduğu yerde yeniden kuruldu.
8. ve 9. yüzyılda önemli bir merkez olan Basra, Arap dilbilgisi kurallarını belirleyen ilk kişi olan Halil bin Ahmed ile Sibeveyhi'nin, Beşşar bin Bürd ve Ebu Nuvas gibi ünlü şairlerin, Arapça düzyazının ilk ustaları İbnü'l-Mukaffa, Sehl ibn Harun ve Cahiz'in Ebu Amr İbnü'l-Ala, Ebu Ubeyde ve Esmai gibi bilim adamlarının ve edebiyatçıların yetiştiği kentti. İlk mutasavvıflardan Hasan Basri, Basra'da yaşadı. Mutezile okulu da bu kentte gelişti.
Basra 1538'de Osmanlıların eline geçti ve kurulan Basra Eyaletinin merkezi oldu. XVII. ve XVIII. yüzyıllarda İngiliz, Felemenk ve Portekizli tüccarlar buraya yerleştiler. Kent 19. yüzyılda Bağdat'a yönelik nehir trafiğinde, yükleme noktası olarak önemli bir yer gelişme gösterdi. Daha önce hiç rıhtımın bulunmadığı Basra'da 1914'te modern bir limanın yapımı başladı. İngilizler I. Dünya Savaşı'nın hemen başında 23 Kasım 1914'te Basra'yı işgal ederek Mezopotamya ile Hindistan arasındaki iletişimin sağlanmasında bir liman olarak kullandılar(Irak Cephesi). Daha sonra kurulan İngiliz manda yönetimi döneminde kentte birçok iyileştirmeler gerçekleştirildi ve limanın önemi arttı. 1930'da liman tesisleri, İngilizlerden Irak mülkiyetine devredildi. II. Dünya Savaşı sırasında Müttefikler, iş birliği yaptıkları Sovyetlere Basra üzerinden malzeme gönderdiler.
Savaş sonrası yıllarda Irak'ın petrol sanayisindeki büyüme Basra'yı önemli bir petrol arıtma ve ihraç merkezine dönüştürdü. İran-Irak Savaşı'ndan (1980-88) önce Basra'dan Basra Körfezindeki el-Fao kentine pompalanan petrol, burada ihracat için tankerlere yüklenirdi. Ama İran-Irak Savaşı'nın ilk aylarında kentteki rafineri tesisleri büyük zarar gördü; İranlıların kente yaklaşık 10 km kadar yaklaştığı 1987'de birçok bina top atışı sonucu yok oldu. Bu arada savaş sırasında şehir sakinlerinin önemli bir bölümü kenti terk etti; savaş öncesi 1.5 milyona yaklaşan Basra nüfusu 650 bin'e kadar düştü.
1991'deki, Körfez Savaşı'ndan hemen sonra kentte başlayan ayaklanma sert biçimde bastırıldı. 2003'teki Irak Savaşı sırasında özellikle şehrin dış mahallelerinde, koalisyon güçleriyle Irak kuvvetleri arasında yaşanan sert çatışmalardan sonra, koalisyon güçlerinin eline geçen ilk yerleşim oldu.
İklim
 Basra, Irak iklimi  | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aylar | Oca | Şub | Mar | Nis | May | Haz | Tem | Ağu | Eyl | Eki | Kas | Ara | |
| En yüksek sıcaklık (°C) | 34 | 39 | 39 | 42 | 48 | 51 | 53,8 | 51 | 49 | 46 | 37 | 30 | |
| Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) | 17,7 | 20,0 | 24,5 | 30,6 | 36,8 | 39,7 | 41,3 | 41,8 | 39,9 | 34,9 | 27,1 | 20,3 | |
| Ortalama sıcaklık (°C) | 12,2 | 14,2 | 18,3 | 23,9 | 30,2 | 32,9 | 34,3 | 33,9 | 31,2 | 26,4 | 20,4 | 14,5 | |
| Ortalama en düşük sıcaklık (°C) | 6,8 | 8,4 | 12,2 | 17,2 | 23,6 | 26,2 | 27,4 | 26,1 | 22,6 | 18,0 | 13,7 | 8,7 | |
| En düşük sıcaklık (°C) | −4,7 | −4 | 1,9 | 2,8 | 8,2 | 18,2 | 22,2 | 20 | 13,1 | 6,1 | 1 | −2,6 | |
| Ortalama yağış (mm) | 31 | 21 | 19 | 17 | 5 | 0 | 0 | 0 | 0 | 3 | 23 | 33 | |
| Kaynak: Dünya Meteoroloji Örgütü | |||||||||||||
Kent ve Ekonomi
Modern Basra kenti, al-Aşar ve el-Makil adlı iki küçük kasaba ile Nehrü'l-Aşar'ın çevresinde kümelenmiş köylerden oluşur. Bu yerleşimlerin çevresinde yaygın hurma bahçeleri bulunur; bunları, akaçlama kanalları Şattü'l-Arap'tan genişliği yaklaşık 5 km'yi bulan küçük girintiler keser.
Genç bir nüfusa sahip olan Basra şehrinde işsizlik en önemli sorunlardan biridir. İran-Irak Savaşı ardından uzun yıllar yatırım yapılmayan şehir günümüzde yeni yeni yapılanma içine girmiştir.
Basra Spor Şehri 2009-2013 yılları arasında inşa edilmiş önemli bir spor kompleksidir.
-
![image]()
Şehrin Modern yüzüne ait bir kare -
![image]()
Basra aynı zamanda önemli bir petrol ihraç limanıdır. -
![image]()
Uluslararası Basra Stadyumu
Kardeş şehirler
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Basra Arapca البصرة Irak in guneyinde bir kent Irak in ikinci buyuk sehri ve en onemli limani Hamar Golunun guneydogu ucunda Sattul Arap su yolunun bati kiyisinda Basra Korfezi ne 55 Bagdat a ise 545 kilometre uzakliktadir Basra Arapca البصرة Al BaṣrahSehirBasraBasra nin Irak taki konumuUlkeIrakIlBasra iliIdare Belediye baskaniAs ad Al EidaniYuzolcumu Toplam181 km Rakim5 mNufus 2018 Toplam1 326 564Zaman dilimiUTC 03 00Alan kodu 964 40Resmi site basra gov iqTarihceEski caglarda edebiyat bilim ve ticaret merkezi olan Basra 638 de ikinci halife Omer tarafindan askeri bir karargah olarak bugunku ez Zubeyr kentinin 13 km otesinde kuruldu Sert iklimine ve karargah icin icme suyu saglamanin gucluklerine karsin Basra Korfezine yakinligi ayrica Firat ve Dicle nehirlerine kolayca ulasilan bir yerde bulunmasi nedeniyle gercek bir kent olarak gelisti Mimari bakimdan onem tasiyan ilk cami 665 te burada insa edildi Basra da sehrin kurucusu Utbe bin Gazvan in anisina insa edilmis bir heykel 642 de Nihavend de Sasanilerle carpisan Basra birlikleri 650 de Iran in bati eyaletlerini ele gecirdi Kent 656 da Muhammed in dul esi Aise ile damadi ve dorduncu halife olan Ali arasindaki Cemel Deve Vakasi olarak bilinen carpismaya sahne oldu Basra nin cogunlugunun Sunni olmasina karsin kentte yalnizca Ali nin soyundan gelenlerin halife olabilecegini savunan Siiler ile her ahil Muslumanin halife olabilecegini ileri suren Hariciler de etkindi Donemin toplumsal kosullari siyasi cekismelerin daha da artmasina yol acti Arap ordusu Basra da bir soylu sinifi olusturmustu Kente yerlesmis olan gocmenler Hintler Iranlilar Afrikalilar Malaylar ise yalnizca mevali kole ya da Arap kabilelerinin yanasmasi konumundaydi Basra 7 yuzyil sonlarindan baslayarak karisiklik ve ayaklanmalara sahne oldu Kisa bir sure halifeligini ilan etmis olan Abdullah bin Zubeyr e o 692 bagli guclerin yonetimi altina giren kent 701 de Ibnu l Es as 719 720 de de el Muhalleb ayaklanmalarinin merkezi oldu Ayaklanmalar 750 de Abbasilerin halifeligi ele gecirmesinden sonra da surdu 820 835 arasinda Cingeneleri andiran Hint kokenli Zottlar 869 883 arasinda da tarim iscisi olarak Afrika dan Mezopotamya ya getirilmis olan Siyah koleler ayaklandilar Basra 923 te Karmatiler tarafindan isgal edilip yikildiktan sonra onemini yitirdi ve yerini Abbasilerin baskenti Bagdat aldi 14 yuzyila gelindiginde bakimsizlik ve Mogol saldirilari nedeniyle Basra nin buyuk bolumu yikilmis durumdaydi 16 yuzyilda nehrin birkac kilometre otesinde eski bir yerlesim yeri olan el Ubullah in bulundugu yerde yeniden kuruldu 8 ve 9 yuzyilda onemli bir merkez olan Basra Arap dilbilgisi kurallarini belirleyen ilk kisi olan Halil bin Ahmed ile Sibeveyhi nin Bessar bin Burd ve Ebu Nuvas gibi unlu sairlerin Arapca duzyazinin ilk ustalari Ibnu l Mukaffa Sehl ibn Harun ve Cahiz in Ebu Amr Ibnu l Ala Ebu Ubeyde ve Esmai gibi bilim adamlarinin ve edebiyatcilarin yetistigi kentti Ilk mutasavviflardan Hasan Basri Basra da yasadi Mutezile okulu da bu kentte gelisti I Dunya Savasi sirasinda Ingilizlere esir dusen Osmanli askerleri Basra 1538 de Osmanlilarin eline gecti ve kurulan Basra Eyaletinin merkezi oldu XVII ve XVIII yuzyillarda Ingiliz Felemenk ve Portekizli tuccarlar buraya yerlestiler Kent 19 yuzyilda Bagdat a yonelik nehir trafiginde yukleme noktasi olarak onemli bir yer gelisme gosterdi Daha once hic rihtimin bulunmadigi Basra da 1914 te modern bir limanin yapimi basladi Ingilizler I Dunya Savasi nin hemen basinda 23 Kasim 1914 te Basra yi isgal ederek Mezopotamya ile Hindistan arasindaki iletisimin saglanmasinda bir liman olarak kullandilar Irak Cephesi Daha sonra kurulan Ingiliz manda yonetimi doneminde kentte bircok iyilestirmeler gerceklestirildi ve limanin onemi artti 1930 da liman tesisleri Ingilizlerden Irak mulkiyetine devredildi II Dunya Savasi sirasinda Muttefikler is birligi yaptiklari Sovyetlere Basra uzerinden malzeme gonderdiler Savas sonrasi yillarda Irak in petrol sanayisindeki buyume Basra yi onemli bir petrol aritma ve ihrac merkezine donusturdu Iran Irak Savasi ndan 1980 88 once Basra dan Basra Korfezindeki el Fao kentine pompalanan petrol burada ihracat icin tankerlere yuklenirdi Ama Iran Irak Savasi nin ilk aylarinda kentteki rafineri tesisleri buyuk zarar gordu Iranlilarin kente yaklasik 10 km kadar yaklastigi 1987 de bircok bina top atisi sonucu yok oldu Bu arada savas sirasinda sehir sakinlerinin onemli bir bolumu kenti terk etti savas oncesi 1 5 milyona yaklasan Basra nufusu 650 bin e kadar dustu 1991 deki Korfez Savasi ndan hemen sonra kentte baslayan ayaklanma sert bicimde bastirildi 2003 teki Irak Savasi sirasinda ozellikle sehrin dis mahallelerinde koalisyon gucleriyle Irak kuvvetleri arasinda yasanan sert catismalardan sonra koalisyon guclerinin eline gecen ilk yerlesim oldu Iklim Basra Irak iklimi Aylar Oca Sub Mar Nis May Haz Tem Agu Eyl Eki Kas AraEn yuksek sicaklik C 34 39 39 42 48 51 53 8 51 49 46 37 30Ortalama en yuksek sicaklik C 17 7 20 0 24 5 30 6 36 8 39 7 41 3 41 8 39 9 34 9 27 1 20 3Ortalama sicaklik C 12 2 14 2 18 3 23 9 30 2 32 9 34 3 33 9 31 2 26 4 20 4 14 5Ortalama en dusuk sicaklik C 6 8 8 4 12 2 17 2 23 6 26 2 27 4 26 1 22 6 18 0 13 7 8 7En dusuk sicaklik C 4 7 4 1 9 2 8 8 2 18 2 22 2 20 13 1 6 1 1 2 6Ortalama yagis mm 31 21 19 17 5 0 0 0 0 3 23 33Kaynak Dunya Meteoroloji OrgutuKent ve EkonomiBasra dan bir kare Modern Basra kenti al Asar ve el Makil adli iki kucuk kasaba ile Nehru l Asar in cevresinde kumelenmis koylerden olusur Bu yerlesimlerin cevresinde yaygin hurma bahceleri bulunur bunlari akaclama kanallari Sattu l Arap tan genisligi yaklasik 5 km yi bulan kucuk girintiler keser Genc bir nufusa sahip olan Basra sehrinde issizlik en onemli sorunlardan biridir Iran Irak Savasi ardindan uzun yillar yatirim yapilmayan sehir gunumuzde yeni yeni yapilanma icine girmistir Basra Spor Sehri 2009 2013 yillari arasinda insa edilmis onemli bir spor kompleksidir Sehrin Modern yuzune ait bir kare Basra ayni zamanda onemli bir petrol ihrac limanidir Uluslararasi Basra StadyumuKardes sehirlerBagdat Irak Dubai Birlesik Arap Emirlikleri Houston ABD Nisabur Iran Baku Azerbaycan Akabe UrdunKaynakca Central Statistics Organization Iraq PDF 26 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 31 Agustos 2020 World Weather Information Service Baghdad Dunya Meteoroloji Orgutu 25 June 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 June 2013