Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mustekfî veya Mustekfî "Billâh" veya Abdullāh Mûstekfî Tam Adı: Ebū Kāsım Mustekfī Billāh Abdullāh bin Alī Muktafī (Arapça: أبو القاسم "المستكفي بالله" عبد الله بن علي المكتفي " Ebū Kāsım Mustekfī Billāh Abdullāh bin Alī Muktafī) (d. 905 – ö. Eylul/Ekim 949) 943-946 döneminde Bağdad merkezli Abbâsî Hâlifelerinin yirmiikincisidir.
| Mûstekfî Ebu'l-Kasım Abdullah Mûstekfî | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Abbâsî Halifesi | |||||
| Hüküm süresi | 944-946 | ||||
| Önce gelen | Mûttakî | ||||
| Sonra gelen | Mutî | ||||
| Doğum | 905 | ||||
| Ölüm | Eylül/Ekim 949 | ||||
| |||||
| Hanedan | Abbâsî Hanedanı | ||||
| Babası | Muktafi | ||||
| Dini | Sünni İslam | ||||
Yaşamı
Babası 902-908 döneminde Abbasi halifesi olan Muktafî idi. 944'te Bağdat'ta devlet iktidarını elinde tutan Türk asıllı "emir-ul-ümera" (askeri komutan) olan Emir Tüzün Abbasi halifesi olan Mûttakî'nin gözlerine mil çektirip kör ettirerek onu halifelik tahtından indirdi. Böylece Abdullāh Müstekfi kuzeni Mûttakî yerine halife olarak Abbasi halifelik tahtına geçirildi.
merkezli olarak hüküm süren yarı-otonom vasal olan Büveyhoğulları Fars kolu emiri olan "İmâd-üd-devle" komutasında olarak Bağdat'ı tehdit etmekte idi. Emir Tüzün emri altında bulunan Abbasi ordusu ile Vasit'e Büveyhoğulları üzerine yürüdü. Halife olan Müstekfi bu ordu ile birlikte idi. Büveyhoğulları mağlup edildi ve ele geçirildi. Diğer taraftan Musul'da yarı-otonom vasal devlet olarak hükûmet etmekte olan Hamdaniler devleti hükümdarı Musul'un Bağdat merkezine ödemesi gerekli yıllık tazminatı ödemekte gecikme yapmıştı. Emir Tüzün Musul üzerine bir sefere çıktı. Ama Hamdaniler hemen tazminat ödemesi yapıp Bağdat ile aralarını düzletip yeniden yakın ilişkiler kurdular.
Fakat bu galibiyetlerden hemen sonra, "emir-ul-ŭmera" Emir Tüzün öldü. Yerine emir-ul-ümera olarak yine Türk asıllı askerler arasında komutan olan Emir "Ebu Cafer" Bağdat emir-ul-ümerası yapıldı.
Emir Ebu Cafer'in görevi sırasında, Bağdat büyük bir felakete sahne oldu. Şehrin etrafında bulunan vasal idareciler Bağdat'a karşı bir blokaj yaptırımı uygulamaya başladılar. Şehrin içine yiyecek, erzak ve malzeme sokulmasını önleyip Bağdat'ı abluka altına aldılar. Gayet büyük bir şehir olan Bağdat'ın pazarlarında en basit yiyecek maddesi bile bulunmamaya başladı. Şehir halkı açlıktan büyük zorluk çekmeye başladı. Halk şehir pazarlarında bulunan dükkânları yağma etti. Birçok şehirli Basra ve diğer Irak şehirlerine kaçmayı başardılar. Şehirde kalan halka yiyecek bulunamadı. Şehir halkı çöp yemeye; köpek, kedi, fare gibi şehirde yaşayan hayvanları öldürüp yemeye başladılar. Şehirde açlıktan çok sayıda ölümler olmaya başladı.
Bağdat'ta emir-ul-ümera olan Emir Ebu Cafer durumu kontrol edememekte olduğunu anladı. Bağdat'taki açlık felaketine bir çare olarak Musul'da hüküm süren Hamdaniler ve hükümdarları Nasır el-Devle'dan yardım istedi. Eğer Nasır el-Devle Bağdat'a yardım için gelirse emir-ul-ümera görevinden ayrılarak bu görevi Nasır el-Devle'ya bırakacağını da bildirdi. Fakat Hamadaniler bu sırada hem Azerbaycan'da Ruslara karşı bir sefere yapmakta hem de Suriye ve Şam'da Abbasilere vasal olarak hüküm süren İhşidîler'e karşı askeri hücumlar ile gayet meşguldüler.
Tam bu sırada halifenin yeni Vasit valisi şehri tekrar Büveyhoğulları'na geri verdi ve Büveyhoğulları ordusu ile bu vali Bağdad üzerine yürüdüler. Halife Mustekfi ile Emir Ebu Cafer saklanmak zorunda kaldılar. Büveyidoğulları hükümdarı "Muizz el-Devle" sekreterini şehrin teslimini gerektiren barış şartlarını görüşmek üzere şehre göndertip Halife ile müzakerelere başladı. Halife Büveyhoğulları'nın tekliflerinin hepsini kabul etmek zorunda kaldı. Böylece Büveyhoğulları hükümdarı Muizz el-Devle yeni emir-ul-ŭmera olarak tayin edildi ve Büveyhoğulları şehrin ve devletin tūm efektif idaresini eline geçirdiler.
Halife Müstekfi tamamen de idare ve iktidar gücünü kaybetti. Bu tarihten sonra darpedilen Abbasi devleti sikkelerinde Halife'nin ismi yanında Büveyhoğulları emiri Muizz el-Devle ismi de bulunmaya başladı. Cuma günü hutbelerinde Halife ile Büveyhoğulları adları birlikte okunmaya başlandı.
Fakat Büveyhoğulları hükümdarı Muizz al-Devle halife Müstekfi'nin Bağdat'ta bulunan Türk asıllı orduya çok yakın olduğundan şüphelenmekteydi. Halifenin bu Türk asıllı askerlerin komutanı ile anlaşıp birlikte Büveyhoğulları hükümdarı aleyhinde bir komplo düzenleyebileceğini düşünmekteydi.
Ocak 947'da bir Cuma günü emir-ul-ŭmera olan Muizz ul-Devle Halife'nin sarayında doğudan gelen bir elçi şerefine bir resepsiyon vermekteydi. Emir-ul-ŭmera ve Halife yan yana oturarak misafirleri ağırlamaktaydılar. İki Daylamlı, halifenin elini öpmek için onun önüne geldiler. Halife bunların kendine yaklaşmalarını bir tuzak veya tehdit olarak görmemişti. Fakat bu iki Daylamlı Halifeyi birden yakaladılar ve kendi sarık bezlerinde yaptıkları bağlarla ellerini ayaklarını bağlayıp onu kargatulumba saray salonundan taşıyıp zorla saraydan dışarı çıkarttılar. Buradan Halife Mustakfi, emir-ul-ŭmera'nin kaldığı saraya götürüldü. Orada gözlerine mil çekilip kör edildi. Böylece Mustekfi halifelik görevinden hal edilmiş oldu. Emir-ul-ŭmera Muizz el-Devle bu komployu yapmak için halifeyi saraydan kaçıran iki Daylamlı'nın da dillerini kestirip onların kendi aleyhinde bir aksi şahitlik yapmalarını da önledi. Açlıktan yeni kurtulmaya başlayan Bağdat şehir halkı bu haber duyulunca ayaklandı ve Halife'nin sarayına hücum edip bu sarayı yağma edip yakıp yıkıp sarayı boş dört duvara döndürdüler.
Müstakfi'nin yerine kuzeni olan Muti Bağdat Abbasi halifeliğine getirildi. Yeni halife bu göreve geçmeyi epeydir beklemekteydi ve kuzeni Mustakfi'yi kendinin bu göreve geçmesini engelleyen kişi olarak gördüğü için ondan nefret etmekte idi. Fakat yeni halife Muti'ye hiçbir iktidar gücü bırakılmamıştı. Emir-ul-ŭmera Büveyhoğulları ordularını getirip Bağdat'ı işgal etti. Halife bir bonkörlük gösterisi olarak bir diğer halifelik sarayını emir-ul-ŭmera'ya idare merkezi yapmak için verdiğini ilan etti. Fakat bu emir-ul-ŭmera olan Muizz ul-Devle'nin iktidar gücünü halife ile paylaşması anlamına gelmedi ve Halife Muti'ye kendi vezir ve danışmanlarını seçmesi için bile imkân sağlanmadı.
Kaynakça
- ^ Abbasi halifelerinin görevlerinden hal edilmelerinin bu dönemde bu şekilde icra edilmesi sanki bir moda olmuştu. 934'te Halife Kahir gözlerine mil çekilip kör edilip hal edilmişti ve ancak 951'de ölmüştü. Halife Muttaki 944'te gözlerine mil çekilip kör edilmekle hal edilmiş ve ta 951'e kadar yaşamıştı. Halife Mustekfi'nin 946'da kör edilip hal edilmesi ile o vakit Bağdat'ya yaşayan halifelikten hal edilmiş kör edilmiş eski halifelerin sayısı üçe çıkmış oldu.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- Hitti, Philip H. (çev. Salih Tuğ), (1968) Siyasi ve Kültürel İslam Tarihi (İV Cilt), İstanbul:Boğaziçi Yayınları.
- Üçok, Bahriye (1979) İslam Tarihi Emeviler-Abbasiler, Devlet Kitapları, Ankara: Milli Eğitim Basımevi (1.Basım:1968)
- Muir, William (1924), The Caliphate, its rise, decline and fall, Edinburgh:John Grant Halifeler: Muttaki ve Mastakfi3 Haziran 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce) (Erişim:05.01.2014)
Müstekfî Doğumu: 905 Ölümü: 949 | ||
| Sünni İslam unvanları | ||
|---|---|---|
| Önce gelen Mûttakî | Abbâsî Halifesi 944 - 946 | Sonra gelen Mutî |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Mustekfi veya Mustekfi Billah veya Abdullah Mustekfi Tam Adi Ebu Kasim Mustekfi Billah Abdullah bin Ali Muktafi Arapca أبو القاسم المستكفي بالله عبد الله بن علي المكتفي Ebu Kasim Mustekfi Billah Abdullah bin Ali Muktafi d 905 o Eylul Ekim 949 943 946 doneminde Bagdad merkezli Abbasi Halifelerinin yirmiikincisidir Mustekfi Ebu l Kasim Abdullah MustekfiAbbasi HalifesiHukum suresi944 946Once gelenMuttakiSonra gelenMutiDogum905OlumEylul Ekim 949Tam adiEbu Kasim Mustakfi Billah Abdullah bin Ali MuktafiHanedanAbbasi HanedaniBabasiMuktafiDiniSunni IslamYasamiBabasi 902 908 doneminde Abbasi halifesi olan Muktafi idi 944 te Bagdat ta devlet iktidarini elinde tutan Turk asilli emir ul umera askeri komutan olan Emir Tuzun Abbasi halifesi olan Muttaki nin gozlerine mil cektirip kor ettirerek onu halifelik tahtindan indirdi Boylece Abdullah Mustekfi kuzeni Muttaki yerine halife olarak Abbasi halifelik tahtina gecirildi merkezli olarak hukum suren yari otonom vasal olan Buveyhogullari Fars kolu emiri olan Imad ud devle komutasinda olarak Bagdat i tehdit etmekte idi Emir Tuzun emri altinda bulunan Abbasi ordusu ile Vasit e Buveyhogullari uzerine yurudu Halife olan Mustekfi bu ordu ile birlikte idi Buveyhogullari maglup edildi ve ele gecirildi Diger taraftan Musul da yari otonom vasal devlet olarak hukumet etmekte olan Hamdaniler devleti hukumdari Musul un Bagdat merkezine odemesi gerekli yillik tazminati odemekte gecikme yapmisti Emir Tuzun Musul uzerine bir sefere cikti Ama Hamdaniler hemen tazminat odemesi yapip Bagdat ile aralarini duzletip yeniden yakin iliskiler kurdular Fakat bu galibiyetlerden hemen sonra emir ul ŭmera Emir Tuzun oldu Yerine emir ul umera olarak yine Turk asilli askerler arasinda komutan olan Emir Ebu Cafer Bagdat emir ul umerasi yapildi Emir Ebu Cafer in gorevi sirasinda Bagdat buyuk bir felakete sahne oldu Sehrin etrafinda bulunan vasal idareciler Bagdat a karsi bir blokaj yaptirimi uygulamaya basladilar Sehrin icine yiyecek erzak ve malzeme sokulmasini onleyip Bagdat i abluka altina aldilar Gayet buyuk bir sehir olan Bagdat in pazarlarinda en basit yiyecek maddesi bile bulunmamaya basladi Sehir halki acliktan buyuk zorluk cekmeye basladi Halk sehir pazarlarinda bulunan dukkanlari yagma etti Bircok sehirli Basra ve diger Irak sehirlerine kacmayi basardilar Sehirde kalan halka yiyecek bulunamadi Sehir halki cop yemeye kopek kedi fare gibi sehirde yasayan hayvanlari oldurup yemeye basladilar Sehirde acliktan cok sayida olumler olmaya basladi Bagdat ta emir ul umera olan Emir Ebu Cafer durumu kontrol edememekte oldugunu anladi Bagdat taki aclik felaketine bir care olarak Musul da hukum suren Hamdaniler ve hukumdarlari Nasir el Devle dan yardim istedi Eger Nasir el Devle Bagdat a yardim icin gelirse emir ul umera gorevinden ayrilarak bu gorevi Nasir el Devle ya birakacagini da bildirdi Fakat Hamadaniler bu sirada hem Azerbaycan da Ruslara karsi bir sefere yapmakta hem de Suriye ve Sam da Abbasilere vasal olarak hukum suren Ihsidiler e karsi askeri hucumlar ile gayet mesgulduler Tam bu sirada halifenin yeni Vasit valisi sehri tekrar Buveyhogullari na geri verdi ve Buveyhogullari ordusu ile bu vali Bagdad uzerine yuruduler Halife Mustekfi ile Emir Ebu Cafer saklanmak zorunda kaldilar Buveyidogullari hukumdari Muizz el Devle sekreterini sehrin teslimini gerektiren baris sartlarini gorusmek uzere sehre gondertip Halife ile muzakerelere basladi Halife Buveyhogullari nin tekliflerinin hepsini kabul etmek zorunda kaldi Boylece Buveyhogullari hukumdari Muizz el Devle yeni emir ul ŭmera olarak tayin edildi ve Buveyhogullari sehrin ve devletin tum efektif idaresini eline gecirdiler Halife Mustekfi tamamen de idare ve iktidar gucunu kaybetti Bu tarihten sonra darpedilen Abbasi devleti sikkelerinde Halife nin ismi yaninda Buveyhogullari emiri Muizz el Devle ismi de bulunmaya basladi Cuma gunu hutbelerinde Halife ile Buveyhogullari adlari birlikte okunmaya baslandi Fakat Buveyhogullari hukumdari Muizz al Devle halife Mustekfi nin Bagdat ta bulunan Turk asilli orduya cok yakin oldugundan suphelenmekteydi Halifenin bu Turk asilli askerlerin komutani ile anlasip birlikte Buveyhogullari hukumdari aleyhinde bir komplo duzenleyebilecegini dusunmekteydi Ocak 947 da bir Cuma gunu emir ul ŭmera olan Muizz ul Devle Halife nin sarayinda dogudan gelen bir elci serefine bir resepsiyon vermekteydi Emir ul ŭmera ve Halife yan yana oturarak misafirleri agirlamaktaydilar Iki Daylamli halifenin elini opmek icin onun onune geldiler Halife bunlarin kendine yaklasmalarini bir tuzak veya tehdit olarak gormemisti Fakat bu iki Daylamli Halifeyi birden yakaladilar ve kendi sarik bezlerinde yaptiklari baglarla ellerini ayaklarini baglayip onu kargatulumba saray salonundan tasiyip zorla saraydan disari cikarttilar Buradan Halife Mustakfi emir ul ŭmera nin kaldigi saraya goturuldu Orada gozlerine mil cekilip kor edildi Boylece Mustekfi halifelik gorevinden hal edilmis oldu Emir ul ŭmera Muizz el Devle bu komployu yapmak icin halifeyi saraydan kaciran iki Daylamli nin da dillerini kestirip onlarin kendi aleyhinde bir aksi sahitlik yapmalarini da onledi Acliktan yeni kurtulmaya baslayan Bagdat sehir halki bu haber duyulunca ayaklandi ve Halife nin sarayina hucum edip bu sarayi yagma edip yakip yikip sarayi bos dort duvara dondurduler Mustakfi nin yerine kuzeni olan Muti Bagdat Abbasi halifeligine getirildi Yeni halife bu goreve gecmeyi epeydir beklemekteydi ve kuzeni Mustakfi yi kendinin bu goreve gecmesini engelleyen kisi olarak gordugu icin ondan nefret etmekte idi Fakat yeni halife Muti ye hicbir iktidar gucu birakilmamisti Emir ul ŭmera Buveyhogullari ordularini getirip Bagdat i isgal etti Halife bir bonkorluk gosterisi olarak bir diger halifelik sarayini emir ul ŭmera ya idare merkezi yapmak icin verdigini ilan etti Fakat bu emir ul ŭmera olan Muizz ul Devle nin iktidar gucunu halife ile paylasmasi anlamina gelmedi ve Halife Muti ye kendi vezir ve danismanlarini secmesi icin bile imkan saglanmadi Kaynakca Abbasi halifelerinin gorevlerinden hal edilmelerinin bu donemde bu sekilde icra edilmesi sanki bir moda olmustu 934 te Halife Kahir gozlerine mil cekilip kor edilip hal edilmisti ve ancak 951 de olmustu Halife Muttaki 944 te gozlerine mil cekilip kor edilmekle hal edilmis ve ta 951 e kadar yasamisti Halife Mustekfi nin 946 da kor edilip hal edilmesi ile o vakit Bagdat ya yasayan halifelikten hal edilmis kor edilmis eski halifelerin sayisi uce cikmis oldu Ayrica bakinizAbbasi Halifeleri soyagaci ve listeleriDis baglantilarHitti Philip H cev Salih Tug 1968 Siyasi ve Kulturel Islam Tarihi IV Cilt Istanbul Bogazici Yayinlari Ucok Bahriye 1979 Islam Tarihi Emeviler Abbasiler Devlet Kitaplari Ankara Milli Egitim Basimevi 1 Basim 1968 Muir William 1924 The Caliphate its rise decline and fall Edinburgh John Grant Halifeler Muttaki ve Mastakfi3 Haziran 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Erisim 05 01 2014 MustekfiAbbasiDogumu 905 Olumu 949Sunni Islam unvanlariOnce gelen Muttaki Abbasi Halifesi 944 946 Sonra gelen Muti