Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yeni Ekonomi Politikası, (Rusça: Новая экономическая политика, Novaya Ekonomiçeskaya Politika, NEP), Rus ekonomisini çöküşten kurtarmak amacıyla Lenin tarafından ortaya konan ekonomik politikadır. Bazı özel işletmelere izin verilerek NEP sayesinde küçük işletmelerin kapitalizmde olduğu gibi kâr mantığıyla devam etmesini içeren politikada sosyalist devlet, bankaları, büyük sanayi kuruluşlarını ve dış ticareti tekel olarak kontrol etmeye devam etmiştir. NEP, Sovyetler Birliği Komünist Partisi 10. Kongresinde kararlaştırılmış ve resmi olarak 21 Mart 1921 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu kararla köylülerden zorla alınan fazla tarımsal ürün alımı durdurulmuş, bunun yerine ürün üzerinden vergi alınmaya başlanmıştır. Sanayi kuruluşlarıyla ilgili ek kararlarla politika netleştirilmiştir.
İlkeleri
NEP politikaları kapsamında öncelikli olarak Savaş Komünizmi uygulamalarından en tepki çekeni olan tarımsal ürün zoralımına son verildi. Köylülerin ürünlerini belirli bir kâr oranında pazarda satmalarına izin verildi. Bunu yaparken ürün satış fiyatından %10 vergi devlete verilecekti. Aslında bu uygulama tekrar piyasa ekonomisine dönüş anlamına gelmekteydi. İsteyenin küçük işletme açmasına imkân tanındı. Para tekrar değer kazandı ve işçi maaşları aynı olarak değil para ile ödenmeye başladı. Rus İç Savaşı koşullarında sıkı işçidisiplini yüzünde askıya alınan bazı işçi hakları ve işçilerin sendikal hakları geri verildi ve çalışma saatleri azaltıldı. Kapitalizmde yaygın olarak görülen piyasa ekonomisini çağrıştıran uygulamalara rağmen sosyalist devlet ağır sanayi kuruluşları, ulaşım, bankacılık ve dış ticaret alanlarındaki tekelini elden bırakmamıştır.
Sonuçları
Zorla alım uygulaması sona erince tarımsal üretim canlanacaktır. Köylüler artık fazla ürünlerini istedikleri gibi pazarda satabiliyor ve fazla ürün üretmek için çaba gösteriyordu. Böylelikle üretim Ekim Devriminden önceki seviyelere yaklaşacak ve geçecektir. Tarım sektörü genellikle orta ve küçük ölçekli üreticilere bağlı olduğundan ve Sovyet yönetimi henüz bir sanayileşme hamlesi yapmadığından dolayı ekonominin gelişimi dengesiz olmaya başlar. Tarımsal sektör, ağır sanayiden çok hızlı büyümektedir. Fabrikalar dengeyi sağlayabilmek için imal edilen ürünleri daha yüksek fiyattan satmakta, köylüler ise bu tüketim ürünlerini satın alabilmek için daha fazla üretim yapmaktaydı. Tarımsal ürünlerin fiyatı ise dolayısıyla düşmekteydi. Bu durumu fark eden köylüler ise fazla ürünlerini hemen pazara getirmeyip en yüksek fiyatı verecek alıcıyı beklemeye başladılar. Bu açmaz ortaya yeni bir vurguncu zümrenin çıkmasına yol açtı. “NEP men” denilen bu insanlar genellikle tüccar ve tefeciydi, yüksek fiyatlardan ürünleri alarak kendi komisyonlarını koyarak bu ürünleri devlete satmaktaydı. Bu durum sosyalist bir düzen için kabul edilemez bir durum olmasına rağmen geçiş aşamasında bunun gibi durumlar Bolşevikler ve işçiler tarafından genel ekonomik kalkınma adına sineye çekilecektir. Bu aracı grupla mücadele etmek için ise enflasyon azaltılmış ve bazı ürün fiyatları sabitlenmiştir. NEP politikaları sayesinde I. Dünya Savaşı ve Rus İç Savaşı yüzünden harabeye dönen ekonomik yapı ayağa kalkmıştır. 1925 yılına gelindiğinde siyasi, ekonomik ve kültürel olarak büyük bir değişim gerçekleştirilmiş; küçük işletmeler ve hafif sanayi tamamen özel girişimci ve kooperatiflerin eline geçmişti. 1928 yılına gelindiğinde tarımsal ve sanayi üretimi 1913 seviyelerine gelmiştir.
NEP’den çıkış
Lenin’in ölümünden 1 yıl sonra 1925 yılında Sovyetler Birliği Komünist Partisinin önde gelen liderlerinden Buharin NEP’in esas savunucusu olmuştur. Partinin yeni sekreteri Stalin ise Troçki’ye karşı Buharin ile beraber desteklediği NEP politikalarından artık çıkılması gerektiğini savunmaktaydı. Stalin’e göre NEP dönemi sosyalist devletin mutlaka gerçekleştirmesi gereken sanayileşme hamlesi için bir sermaye birikim dönemi olmuştu. İzleyen yıllardaki dev sanayi atılımları ve 5 yıllık kalkınma planlarıyla ortaya çıkacak muazzam yapı bu öngörüyü doğrulamaktadır. Sovyetler Birliğinde yapılacak sanayi hamlesiyle beraber kısa sürede gelişmiş kapitalist ülkelerdeki sanayileşme seviyesine çıkılması hedeflenmekteydi. Ayrıca Stalin, uluslararası politika sahnesindeki gelişmeleri takip etmekte, ABD ve İngiltere tarafından kollanan Hitler Almanyasının ileride hedefi haline geleceğini öngörerek, sanayi hamlesiyle ilgili “Ya bunu gerçekleştirceğiz, ya da bizi ezecekler” demiştir. NEP politikası Bolşevikler arasında geçici bir düzenleme olarak görülmüş ve özellikle içinde barındığı kapitalist ekonomiye ait uygulamalar yüzünden parti içinde eleştirilmiştir. Ülke ekonomisinin içinde bulunduğu yıkımı görmek istemeyen parti içi muhalefet, bu uygulamaların komünist ilkelere ihanet olduğunu iddia edecektir. Özellikle NEP döneminde köylü ve işçilerin alınteri üzerinden kar sağlayan NEP men sınıf düşmanı ilan edilecektir. Ayrıca Lenin hayatta olsaydı NEP döneminin daha uzun olacağı ve sanayileşme hamlesinin ve tarımda kolektivizasyonun daha farklı gerçekleştirileceği de iddia edilmektedir. Stalin ve parti yönetimi ise merkezi planlamayı hakim kılacak, tüm ekonomiyi devletleştirerek hızlı bir sanayi hamlesi gerçekleştirecektir. Sanayileşme hamlesiyle beraber köylerde zenginleşen ara katmanlara karşı kolektivizasyon hamlesi de beraber yürütülecek ve bu siyaset yoğun eleştirilere maruz kalacaktır.
Konuyla ilgili yazılan eserler
- Scott, John, Behind the Urals (An American Worker in Russia's City of Steel), Indiana University Press, 1973 (İngilizce)
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yeni Ekonomi Politikasi Rusca Novaya ekonomicheskaya politika Novaya Ekonomiceskaya Politika NEP Rus ekonomisini cokusten kurtarmak amaciyla Lenin tarafindan ortaya konan ekonomik politikadir Bazi ozel isletmelere izin verilerek NEP sayesinde kucuk isletmelerin kapitalizmde oldugu gibi kar mantigiyla devam etmesini iceren politikada sosyalist devlet bankalari buyuk sanayi kuruluslarini ve dis ticareti tekel olarak kontrol etmeye devam etmistir NEP Sovyetler Birligi Komunist Partisi 10 Kongresinde kararlastirilmis ve resmi olarak 21 Mart 1921 tarihinde yururluge girmistir Bu kararla koylulerden zorla alinan fazla tarimsal urun alimi durdurulmus bunun yerine urun uzerinden vergi alinmaya baslanmistir Sanayi kuruluslariyla ilgili ek kararlarla politika netlestirilmistir IlkeleriNEP politikalari kapsaminda oncelikli olarak Savas Komunizmi uygulamalarindan en tepki cekeni olan tarimsal urun zoralimina son verildi Koylulerin urunlerini belirli bir kar oraninda pazarda satmalarina izin verildi Bunu yaparken urun satis fiyatindan 10 vergi devlete verilecekti Aslinda bu uygulama tekrar piyasa ekonomisine donus anlamina gelmekteydi Isteyenin kucuk isletme acmasina imkan tanindi Para tekrar deger kazandi ve isci maaslari ayni olarak degil para ile odenmeye basladi Rus Ic Savasi kosullarinda siki iscidisiplini yuzunde askiya alinan bazi isci haklari ve iscilerin sendikal haklari geri verildi ve calisma saatleri azaltildi Kapitalizmde yaygin olarak gorulen piyasa ekonomisini cagristiran uygulamalara ragmen sosyalist devlet agir sanayi kuruluslari ulasim bankacilik ve dis ticaret alanlarindaki tekelini elden birakmamistir SonuclariSovyet devletinin tekrar para bazli ekonomiye gecebilmesi icin gerekli olan sabit doviz altin karsiligi olarak basildi 1922 Zorla alim uygulamasi sona erince tarimsal uretim canlanacaktir Koyluler artik fazla urunlerini istedikleri gibi pazarda satabiliyor ve fazla urun uretmek icin caba gosteriyordu Boylelikle uretim Ekim Devriminden onceki seviyelere yaklasacak ve gececektir Tarim sektoru genellikle orta ve kucuk olcekli ureticilere bagli oldugundan ve Sovyet yonetimi henuz bir sanayilesme hamlesi yapmadigindan dolayi ekonominin gelisimi dengesiz olmaya baslar Tarimsal sektor agir sanayiden cok hizli buyumektedir Fabrikalar dengeyi saglayabilmek icin imal edilen urunleri daha yuksek fiyattan satmakta koyluler ise bu tuketim urunlerini satin alabilmek icin daha fazla uretim yapmaktaydi Tarimsal urunlerin fiyati ise dolayisiyla dusmekteydi Bu durumu fark eden koyluler ise fazla urunlerini hemen pazara getirmeyip en yuksek fiyati verecek aliciyi beklemeye basladilar Bu acmaz ortaya yeni bir vurguncu zumrenin cikmasina yol acti NEP men denilen bu insanlar genellikle tuccar ve tefeciydi yuksek fiyatlardan urunleri alarak kendi komisyonlarini koyarak bu urunleri devlete satmaktaydi Bu durum sosyalist bir duzen icin kabul edilemez bir durum olmasina ragmen gecis asamasinda bunun gibi durumlar Bolsevikler ve isciler tarafindan genel ekonomik kalkinma adina sineye cekilecektir Bu araci grupla mucadele etmek icin ise enflasyon azaltilmis ve bazi urun fiyatlari sabitlenmistir NEP politikalari sayesinde I Dunya Savasi ve Rus Ic Savasi yuzunden harabeye donen ekonomik yapi ayaga kalkmistir 1925 yilina gelindiginde siyasi ekonomik ve kulturel olarak buyuk bir degisim gerceklestirilmis kucuk isletmeler ve hafif sanayi tamamen ozel girisimci ve kooperatiflerin eline gecmisti 1928 yilina gelindiginde tarimsal ve sanayi uretimi 1913 seviyelerine gelmistir NEP den cikisLenin in olumunden 1 yil sonra 1925 yilinda Sovyetler Birligi Komunist Partisinin onde gelen liderlerinden Buharin NEP in esas savunucusu olmustur Partinin yeni sekreteri Stalin ise Trocki ye karsi Buharin ile beraber destekledigi NEP politikalarindan artik cikilmasi gerektigini savunmaktaydi Stalin e gore NEP donemi sosyalist devletin mutlaka gerceklestirmesi gereken sanayilesme hamlesi icin bir sermaye birikim donemi olmustu Izleyen yillardaki dev sanayi atilimlari ve 5 yillik kalkinma planlariyla ortaya cikacak muazzam yapi bu ongoruyu dogrulamaktadir Sovyetler Birliginde yapilacak sanayi hamlesiyle beraber kisa surede gelismis kapitalist ulkelerdeki sanayilesme seviyesine cikilmasi hedeflenmekteydi Ayrica Stalin uluslararasi politika sahnesindeki gelismeleri takip etmekte ABD ve Ingiltere tarafindan kollanan Hitler Almanyasinin ileride hedefi haline gelecegini ongorerek sanayi hamlesiyle ilgili Ya bunu gerceklestircegiz ya da bizi ezecekler demistir NEP politikasi Bolsevikler arasinda gecici bir duzenleme olarak gorulmus ve ozellikle icinde barindigi kapitalist ekonomiye ait uygulamalar yuzunden parti icinde elestirilmistir Ulke ekonomisinin icinde bulundugu yikimi gormek istemeyen parti ici muhalefet bu uygulamalarin komunist ilkelere ihanet oldugunu iddia edecektir Ozellikle NEP doneminde koylu ve iscilerin alinteri uzerinden kar saglayan NEP men sinif dusmani ilan edilecektir Ayrica Lenin hayatta olsaydi NEP doneminin daha uzun olacagi ve sanayilesme hamlesinin ve tarimda kolektivizasyonun daha farkli gerceklestirilecegi de iddia edilmektedir Stalin ve parti yonetimi ise merkezi planlamayi hakim kilacak tum ekonomiyi devletlestirerek hizli bir sanayi hamlesi gerceklestirecektir Sanayilesme hamlesiyle beraber koylerde zenginlesen ara katmanlara karsi kolektivizasyon hamlesi de beraber yurutulecek ve bu siyaset yogun elestirilere maruz kalacaktir Konuyla ilgili yazilan eserlerScott John Behind the Urals An American Worker in Russia s City of Steel Indiana University Press 1973 Ingilizce Ayrica bakinizSovyetler Birligi Rus Ic Savasi Savas komunizmi