Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Glossofaringeal sinir (CN IX) 9. kranial sinirdir. Afferent duyu ve efferent motor nöronlar içeren karma bir sinirdir. üst medulla oblangatadan, vagus sinirinin hemen önünden çıkar. Glossofaringeal sinirin motor dalları embriyonik dönemdeki medulla oblangatanın tabanından, duyu dalları ise kranial nöral katlantıdan köken alır.
| glossofaringeal sinir | |
|---|---|
 | |
 | |
Glossofaringeal, , sinirlerin dağılımını gösteren şematik görünüm | |
| Latince isim | nervus glossopharyngeus |
| Tanımlayıcılar | |
| JSTOR | glossopharyngeal-nerve-diseases |
| Microsoft Academic | 2909395712 2777493842, 2909395712 |
| MeSH | D005930 |
| TA | 6320 |
| FMA | 50870 |
Yapısı
Glossofaringeal sinir beyin sapından, flokkulusun hemen önünden veya altından ayrılır ve kafatasını juguler foramenin merkezinden geçerek terk eder. Juguler foramen içerisinde superior ve inferior ganglionlar kendi dural kılıflarına sahiptir.Inferior ganglion, temporal kemiğin petroz parçasının alt kısmında yer alan, kohleanın aquaduct kısmının bağlantılı olduğu triangular oluk ile ilişki içerisindedir. Alt tarafta glossofaringeal sinir vagus siniri ve aksesuar sinirin ön ve dış kısmında bulunur. Glossofaringeus siniri juguler forameni vagus ve aksesorius siniri ile birlikte terk ettikten sonra ve internal carotid arter arasında karotid kılıf ile birlikte ilerler. Stylopharyngeus kasının alt kısmına doğru sytloid çıkıntı ve ona tutunan kaslar boyunca ilerler. Buradan öne doğru ark şeklinde uzanarak boynun yan tarafında stylopharyngeus ve orta faringeal kaslara uzanır. Hypoglossus kasının altından uzanarak palatin tonsillere, dilin tabanına ve ağızdaki seroz salgı bezlerinde terminal dallarını verir.
Dalları
- Tympanic
- Stylopharyngeal
- Tonsiller
- Karotid sinus siniri
- Dilin 1/3 arka kısmına giden dallar
- Lingual dallar
- Vagus siniri ile bağlantı dalı
Not: Glossofaringeus siniri vagus siniri ile birlikte faringeal pleksusun yapısına katılır.
Glossofaringeal sinirin 5 temel fonksiyonu vardır:
- Brankial motor (özel visseral efferent) - stylopharyngeus kasını uyarır
- Visseral motor (genel visseral efferent) - otik ganglion aracılığı ile parotis bezinin parasempatik innervasyonunu sağlar
- Visseral duyu (genel visseral afferent) - karotid sinüs ve karotis gövdesinden duyusal bilgi alır
- genel duyu (genel somatik afferent) - timpanik zarın yüzeyinden, üst farinksten ve dilin 1/3 arka kısmından duyusal uyarı alır
- Visseral afferent (özel visseral afferent) - Sirkümvallat papillalar dahil dilin 1/3 arka kısmından tat duyusu alır
Glossofaringeal sinir hem motor hem de duyu sinirlerinden oluşan karma bir sinirdir. Duyu sinirleri, farinks, orta kulak, dilin 1/3 arka kısmı (tat tomurcukları dahil), karotis gövde ve sinüslerden gelir. Buradan gelen dallar medulla oblangatada sonlanır. medulla oblangatadan çıkar motor sinirler ise parotis tükürük bezine, dilin arkasındaki salgı bezlerine, stylopharyngeus kasına (farinksi açan ve yutmayı sağlayan) gider.
Brankial motor dallar
Brankial motor dallar, yutma ve konuşma esnasında farinksin yukarı doğru hareket ettirilmesini sağlar.
Brankial motor dallar medulla oblangatanın rostral kısmında bulunan ve retiküler formasyonun bir parçası olan nucleus ambiguus'dan köken alır. Buradan çıkan lifler öne ve yana doğru uzanır ve oliver çekirdek ve inferior cerebellar pedinculus'un arasından çıkar.
Sinirin motor dalları, beyinden sapından aynı sinirin diğer dalları ile birlikte çıkar ve kafatasını juguler foramen içerisinden geçerek terk eder. Yine aynı kanaldan kafatasını terk eden vagus siniri ve aksesuar sinirin önünde seyreder.
Motor dallar kafatasını terk ettikten sonra aşağı doğru temporal kemiğin styloid çıkıntısı yanından stylopharyngeus kasının etrafını sararak sonlanır.
Stylopharyngeus kasının istemli kontrolünü sağlayan uyarı beynin pre-motor ve motor korkeksinden çıkar, kortiko-bulbar yollar aracılığı ile internal kapsülün genu kısmından geçerek her iki taraftaki nucleus ambiguusda sinaps yapar.
Visseral motor bileşenler
Glossofaringeal sinirin parasempatik lifleri aynı taraftaki parotis tükrük bezini uyarır
Beyin sapında (medulla) bulunan inferior salivaturar çekirdekten çıkan parasempatik pre-ganglionik lifler, beyin sapında oliver çekirdekler ve inferior serebellar pedinkül arasından çıkarlar. Bu sinirler beyin sapının kesitsel görüntülemelerinde bir çekirdek görünümü oluşturmazlar. Diagramdaki görünümler şematize edilmiştir.
Visseral motor sinirler beyin sapının yan kısmından çıktıktan sonra sinirin diğer komponentleri ile birlikte juguler foramene girerler. Juguler foramen içerisinde genel, visseral ve özel duyuları algılayan 2 adet ganglion bulunmaktadır. Visseral motor sinirler bu iki ganglion içerisinde sinaps yapmadan geçerler. Juguler kanaldan çıkmadan önce timpanik dal temporal kemiğin petroz parçasından içeri girer ve inferior timpanik kanal içerisinde yukarı doğru seyrederek timpanik boşluğa ulaşır. Timpanik sinir, orta kulak içerisindeki timpanik boşlukta bulunan promontoriumun yüzeyindeki pleksusa katılarak genel duyu sinirlerini oluşturur.
Kafatasından çıktıktan sonra küçük petrozal sinir, foramen ovalenin hemen altında mandibular sinir komşuluğundaki otic ganglionda sinaps yapar. otic gangliondan çıkan post-ganglionik lifler trigeminal sinirin 3. dalı olan (CN V3) mandibular sinirin auriculotemporal dalı içerisinde parotis bezinin içine ulaşır.
Hipotalamus ve olfaktor traktusdan çıkan bazı uyarılar, dorsal longitudinal fasikulus aracılığı ile inferior salivatuar çekirdeğe gelir. Korku esnasında ağzın kuruması veya güzel bir yemek gördüğümüzde ve kokladığımızda ağzımızın sulanması bu sayede olur.
Visseral duyusal bileşen
Glossofaringel sinirin bu komponenti karotid sinüsteki baroreseptörler ve karotik gövdesindeki kemoreseptörlerden duyu alır.
Duyusal lifler, karotid bifurkasyondaki karotid sinüs ve karotis gövdesinden başlar ve yukarı doğru çıkarak sinirin diğer dalları ile birleşerek inferior glossofaringeal gangliona gelir. Buradan çıkan sinirler juguler foramenden kafatasına girerler. Kafatasına girdikten sonra sinirler oliver çekirdek ile inferior serebellar pedinkül arasından beyin sapına girer. burada soliter çekirdeğin alt kısmına gelir. Buradan lifler beynin talamus gibi başka bölgeleri ile bağlantı kurarlar. Bu sayede solunum hızı, kan basıncının dengelenmesi, serum karbondioksit ve oksijen saturasyonlarının düzenlenmesi sağlanır.
CN IX'un visceral duyu dallarını farinksin arka duvarına temas ile ortaya çıkan gag refleksinin (öğürme) tetiklenmesini sağlar. bu refleksin efferent motor uyarısı vagus siniri ile taşınır.
Somatik duyu bileşen
Hipoglossal sinirin bu bileşeni, dış kulağın cildinden, timpanik zarın iç kısmından, üst farinks duvarından, dilin arka 1/3 kısmından, epiglottisin ön yüzünden ve valleculadan genel somatik duyu dalları alır. Bu dallar ağrı, ısı, dokunma hissi gibi bilgileri taşır.
Dış kulak yolu cildinden alınan duyular ilk olarak vagus sinirinin auricular dalı ile alınırken, orta kulaktan geçişi esnasında glossofaringeal sinirin timpanik dalı içerisinde taşınır. Üst farinksin ve dilin 1/3 arka kısmından gelen duyular CN IX'un faringeal dalları ile taşınır. Buradan gelen sinirler superor veya inferor glossofaringeal ganglionlara gelir. Sinirler juguler foramenden kafatasına girerler. Buradan beyin sapına girerler. Beyin sapında trigeminal sinirin spinal çekirdeklerine gelir.
Özel duyusal bileşen
özel duyusal sinirler dilin arka 1/3 kısmından tat duyusunu algılar
Dilin 1/3 arka kısmından çıkan uyarılar, bu sinirlerin gövdelerinin olduğu inferior glossofaringeal gangliona gelir. Inferior glossofaringeal gangliondan çıkan uyarılar juguler foramenden kafatasına girerler. Buradan beyin sapına oliver çekirdek ile inferior serebellar pedinküllerin arasından girerler. Beyin sapına girdikten sonra yukarı doğru çıkarak nucleus solitariusun tat ile ilgili bölgesine gelir. Fasiyal sinir ve vagus sinirinin tat ile ilgili uyarıları da aynı bölgeye gelir. Bu çekirdekten çıkan uyarılar santral tegmental yol boyunca yukarı çıkarak her iki taraftaki talamusun ventral posteriomedial (VPM) çekirdeklerine gelir. Son olarak 4. nöronlar buradan çıkarak internal kapsülün arka bacağından geçerek parietal korkesteki primer duyu alanına gelir.
Fonksiyonları
- Dilin 1/3 arka kısmından tat ile ilgili özel visseral afferent duyu alır
- Dilin 1/3 arka kısmı, tonsiller, farinks, orta kulaktan genel somatik duyu (ventral trigeminotalamik yol) alır
- karotid sinüs ve karotid gövdeden visseral duyu alır.
- Otik ganglion aracılığı ile parotis bezinin parasemptaik uyarımını sağlar.
- Bu kranial sinirin tek motor bileşeni stylofaringeus kasına motor dallar verir.
- Faringeal pleksusun yapısına katılır.
Klinik özellikler
Hasarı
Glossofaringeal sinir hasarı dilin 1/3 arka kısmının tat duyusunun ve yutma fonksiyonlarının kaybına sebep olur.
Muayene
Glossofaringeus sinirinin muayenesinde gag refleksi kontrolu, konuşmanın kontrolu, yutma ve öksürme gibi fonksiyonların kontrolu yapılır. Ayrıca dilin 1/3 arka kısmının tat duyusu için farklı tatlar ile kontrol yapılabilir.
Ek resimler
-
![image]()
Beynin kranial sinirler ile birlikte alttan görünümü -
![image]()
Kafa tasının sağ taraftan kemik ve duranın kaldırılmış şekilde görünümü -
![image]()
Beyin sapı ve orta beynin şematik görünümü -
![image]()
Superior maksiller sinir ve sfenopalatin ganglionların dallarının görünümü -
![image]()
Omuriliğin üst kısmının, beyin sapı ve orta beynin arkadan görünümü -
![image]()
Hipoglossal sinir, servikal pleksus ve dalları
Kaynakça
- Atlas of Human Anatomy, 5th Ed, Netter
- Mancall, Elliott L., David Brock. Gray's Clinical Neuroanatomy E-Book. Saunders.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Glossofaringeal sinir CN IX 9 kranial sinirdir Afferent duyu ve efferent motor noronlar iceren karma bir sinirdir ust medulla oblangatadan vagus sinirinin hemen onunden cikar Glossofaringeal sinirin motor dallari embriyonik donemdeki medulla oblangatanin tabanindan duyu dallari ise kranial noral katlantidan koken alir glossofaringeal sinirGlossofaringeal sinirlerin dagilimini gosteren sematik gorunumLatince isimnervus glossopharyngeusTanimlayicilarJSTORglossopharyngeal nerve diseasesMicrosoft Academic2909395712 2777493842 2909395712MeSHD005930TA6320FMA50870YapisiGlossofaringeal sinir beyin sapindan flokkulusun hemen onunden veya altindan ayrilir ve kafatasini juguler foramenin merkezinden gecerek terk eder Juguler foramen icerisinde superior ve inferior ganglionlar kendi dural kiliflarina sahiptir Inferior ganglion temporal kemigin petroz parcasinin alt kisminda yer alan kohleanin aquaduct kisminin baglantili oldugu triangular oluk ile iliski icerisindedir Alt tarafta glossofaringeal sinir vagus siniri ve aksesuar sinirin on ve dis kisminda bulunur Glossofaringeus siniri juguler forameni vagus ve aksesorius siniri ile birlikte terk ettikten sonra ve internal carotid arter arasinda karotid kilif ile birlikte ilerler Stylopharyngeus kasinin alt kismina dogru sytloid cikinti ve ona tutunan kaslar boyunca ilerler Buradan one dogru ark seklinde uzanarak boynun yan tarafinda stylopharyngeus ve orta faringeal kaslara uzanir Hypoglossus kasinin altindan uzanarak palatin tonsillere dilin tabanina ve agizdaki seroz salgi bezlerinde terminal dallarini verir Dallari Tympanic Stylopharyngeal Tonsiller Karotid sinus siniri Dilin 1 3 arka kismina giden dallar Lingual dallar Vagus siniri ile baglanti dali Not Glossofaringeus siniri vagus siniri ile birlikte faringeal pleksusun yapisina katilir Glossofaringeal sinirin 5 temel fonksiyonu vardir Brankial motor ozel visseral efferent stylopharyngeus kasini uyarir Visseral motor genel visseral efferent otik ganglion araciligi ile parotis bezinin parasempatik innervasyonunu saglar Visseral duyu genel visseral afferent karotid sinus ve karotis govdesinden duyusal bilgi alir genel duyu genel somatik afferent timpanik zarin yuzeyinden ust farinksten ve dilin 1 3 arka kismindan duyusal uyari alir Visseral afferent ozel visseral afferent Sirkumvallat papillalar dahil dilin 1 3 arka kismindan tat duyusu alir Glossofaringeal sinir hem motor hem de duyu sinirlerinden olusan karma bir sinirdir Duyu sinirleri farinks orta kulak dilin 1 3 arka kismi tat tomurcuklari dahil karotis govde ve sinuslerden gelir Buradan gelen dallar medulla oblangatada sonlanir medulla oblangatadan cikar motor sinirler ise parotis tukuruk bezine dilin arkasindaki salgi bezlerine stylopharyngeus kasina farinksi acan ve yutmayi saglayan gider Brankial motor dallar Brankial motor dallar yutma ve konusma esnasinda farinksin yukari dogru hareket ettirilmesini saglar Brankial motor dallar medulla oblangatanin rostral kisminda bulunan ve retikuler formasyonun bir parcasi olan nucleus ambiguus dan koken alir Buradan cikan lifler one ve yana dogru uzanir ve oliver cekirdek ve inferior cerebellar pedinculus un arasindan cikar Sinirin motor dallari beyinden sapindan ayni sinirin diger dallari ile birlikte cikar ve kafatasini juguler foramen icerisinden gecerek terk eder Yine ayni kanaldan kafatasini terk eden vagus siniri ve aksesuar sinirin onunde seyreder Motor dallar kafatasini terk ettikten sonra asagi dogru temporal kemigin styloid cikintisi yanindan stylopharyngeus kasinin etrafini sararak sonlanir Stylopharyngeus kasinin istemli kontrolunu saglayan uyari beynin pre motor ve motor korkeksinden cikar kortiko bulbar yollar araciligi ile internal kapsulun genu kismindan gecerek her iki taraftaki nucleus ambiguusda sinaps yapar Visseral motor bilesenler Glossofaringeal sinirin parasempatik lifleri ayni taraftaki parotis tukruk bezini uyarir Beyin sapinda medulla bulunan inferior salivaturar cekirdekten cikan parasempatik pre ganglionik lifler beyin sapinda oliver cekirdekler ve inferior serebellar pedinkul arasindan cikarlar Bu sinirler beyin sapinin kesitsel goruntulemelerinde bir cekirdek gorunumu olusturmazlar Diagramdaki gorunumler sematize edilmistir Visseral motor sinirler beyin sapinin yan kismindan ciktiktan sonra sinirin diger komponentleri ile birlikte juguler foramene girerler Juguler foramen icerisinde genel visseral ve ozel duyulari algilayan 2 adet ganglion bulunmaktadir Visseral motor sinirler bu iki ganglion icerisinde sinaps yapmadan gecerler Juguler kanaldan cikmadan once timpanik dal temporal kemigin petroz parcasindan iceri girer ve inferior timpanik kanal icerisinde yukari dogru seyrederek timpanik bosluga ulasir Timpanik sinir orta kulak icerisindeki timpanik boslukta bulunan promontoriumun yuzeyindeki pleksusa katilarak genel duyu sinirlerini olusturur Kafatasindan ciktiktan sonra kucuk petrozal sinir foramen ovalenin hemen altinda mandibular sinir komsulugundaki otic ganglionda sinaps yapar otic gangliondan cikan post ganglionik lifler trigeminal sinirin 3 dali olan CN V3 mandibular sinirin auriculotemporal dali icerisinde parotis bezinin icine ulasir Hipotalamus ve olfaktor traktusdan cikan bazi uyarilar dorsal longitudinal fasikulus araciligi ile inferior salivatuar cekirdege gelir Korku esnasinda agzin kurumasi veya guzel bir yemek gordugumuzde ve kokladigimizda agzimizin sulanmasi bu sayede olur Visseral duyusal bilesen Glossofaringel sinirin bu komponenti karotid sinusteki baroreseptorler ve karotik govdesindeki kemoreseptorlerden duyu alir Duyusal lifler karotid bifurkasyondaki karotid sinus ve karotis govdesinden baslar ve yukari dogru cikarak sinirin diger dallari ile birleserek inferior glossofaringeal gangliona gelir Buradan cikan sinirler juguler foramenden kafatasina girerler Kafatasina girdikten sonra sinirler oliver cekirdek ile inferior serebellar pedinkul arasindan beyin sapina girer burada soliter cekirdegin alt kismina gelir Buradan lifler beynin talamus gibi baska bolgeleri ile baglanti kurarlar Bu sayede solunum hizi kan basincinin dengelenmesi serum karbondioksit ve oksijen saturasyonlarinin duzenlenmesi saglanir CN IX un visceral duyu dallarini farinksin arka duvarina temas ile ortaya cikan gag refleksinin ogurme tetiklenmesini saglar bu refleksin efferent motor uyarisi vagus siniri ile tasinir Somatik duyu bilesen Hipoglossal sinirin bu bileseni dis kulagin cildinden timpanik zarin ic kismindan ust farinks duvarindan dilin arka 1 3 kismindan epiglottisin on yuzunden ve valleculadan genel somatik duyu dallari alir Bu dallar agri isi dokunma hissi gibi bilgileri tasir Dis kulak yolu cildinden alinan duyular ilk olarak vagus sinirinin auricular dali ile alinirken orta kulaktan gecisi esnasinda glossofaringeal sinirin timpanik dali icerisinde tasinir Ust farinksin ve dilin 1 3 arka kismindan gelen duyular CN IX un faringeal dallari ile tasinir Buradan gelen sinirler superor veya inferor glossofaringeal ganglionlara gelir Sinirler juguler foramenden kafatasina girerler Buradan beyin sapina girerler Beyin sapinda trigeminal sinirin spinal cekirdeklerine gelir Ozel duyusal bilesen ozel duyusal sinirler dilin arka 1 3 kismindan tat duyusunu algilar Dilin 1 3 arka kismindan cikan uyarilar bu sinirlerin govdelerinin oldugu inferior glossofaringeal gangliona gelir Inferior glossofaringeal gangliondan cikan uyarilar juguler foramenden kafatasina girerler Buradan beyin sapina oliver cekirdek ile inferior serebellar pedinkullerin arasindan girerler Beyin sapina girdikten sonra yukari dogru cikarak nucleus solitariusun tat ile ilgili bolgesine gelir Fasiyal sinir ve vagus sinirinin tat ile ilgili uyarilari da ayni bolgeye gelir Bu cekirdekten cikan uyarilar santral tegmental yol boyunca yukari cikarak her iki taraftaki talamusun ventral posteriomedial VPM cekirdeklerine gelir Son olarak 4 noronlar buradan cikarak internal kapsulun arka bacagindan gecerek parietal korkesteki primer duyu alanina gelir FonksiyonlariDilin 1 3 arka kismindan tat ile ilgili ozel visseral afferent duyu alir Dilin 1 3 arka kismi tonsiller farinks orta kulaktan genel somatik duyu ventral trigeminotalamik yol alir karotid sinus ve karotid govdeden visseral duyu alir Otik ganglion araciligi ile parotis bezinin parasemptaik uyarimini saglar Bu kranial sinirin tek motor bileseni stylofaringeus kasina motor dallar verir Faringeal pleksusun yapisina katilir Klinik ozelliklerHasari Glossofaringeal sinir hasari dilin 1 3 arka kisminin tat duyusunun ve yutma fonksiyonlarinin kaybina sebep olur Muayene Glossofaringeus sinirinin muayenesinde gag refleksi kontrolu konusmanin kontrolu yutma ve oksurme gibi fonksiyonlarin kontrolu yapilir Ayrica dilin 1 3 arka kisminin tat duyusu icin farkli tatlar ile kontrol yapilabilir Ek resimlerBeynin kranial sinirler ile birlikte alttan gorunumu Kafa tasinin sag taraftan kemik ve duranin kaldirilmis sekilde gorunumu Beyin sapi ve orta beynin sematik gorunumu Superior maksiller sinir ve sfenopalatin ganglionlarin dallarinin gorunumu Omuriligin ust kisminin beyin sapi ve orta beynin arkadan gorunumu Hipoglossal sinir servikal pleksus ve dallariKaynakcaAtlas of Human Anatomy 5th Ed Netter Mancall Elliott L David Brock Gray s Clinical Neuroanatomy E Book Saunders