Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Oksijen atom numarası 8 olan ve O harfi ile simgelenen kimyasal elementtir. Oksijen ismi Yunanca ὀξύς (oxis - "asit", tam anlamıyla "keskin", asitlerin acı tadı kastedilir) ve -γενής (-genēs) ("üretici", tam anlamıyla "sebep olan şey") köklerinden gelmektedir, çünkü isimlendirildiği zamanlarda tüm asitlerin oksijen içerikli olduğu sanılırdı. Standart şartlar altında, elementin iki atomu bağlanarak çok soluk mavi renkte, kokusuz, tatsız, diatomik yapıdaki, O2 formülüne sahip dioksijen gazını oluşturur.
 Kaynamakta olan sıvı hâldeki oksijen | |||||||||||||||||||||
| Allotroplar | O2, O3 (ozon) | ||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Görünüş | gaz: renksiz sıvı ve katı: soluk mavi | ||||||||||||||||||||
| Standart atom ağırlığı Ar, std(O) | [15,99903, 15,99977] geleneksel: 15,999 | ||||||||||||||||||||
| Periyodik tablodaki yeri | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| Atom numarası (Z) | 8 | ||||||||||||||||||||
| Grup | 16. grup (kalkojenler) | ||||||||||||||||||||
| Periyot | 2. periyot | ||||||||||||||||||||
| Blok | (p bloku) | ||||||||||||||||||||
| Elektron dizilimi | [He] 2s2 2p4 | ||||||||||||||||||||
| Kabuk başına elektron | 2, 6 | ||||||||||||||||||||
| Fiziksel özellikler | |||||||||||||||||||||
| Faz (SSB'de) | Gaz | ||||||||||||||||||||
| Erime noktası | (O2) 54,36 K (−218.79 °C, −361,82 °F) | ||||||||||||||||||||
| Kaynama noktası | 90,188 K (-182,812 °C; -297,0616 °F) | ||||||||||||||||||||
| Yoğunluk (SSB'de) | 1,429 g/L | ||||||||||||||||||||
| sıvıyken (kn'de) | 1,141 g/cm3 | ||||||||||||||||||||
| Üçlü nokta | 54,361 K, 0,1463 kPa | ||||||||||||||||||||
| Kritik nokta | 154,581 K, 5,0436 MPa | ||||||||||||||||||||
| (O2) 0,444 | |||||||||||||||||||||
| Buharlaşma entalpisi | (O2) 6,82 kJ/mol | ||||||||||||||||||||
| Molar ısı kapasitesi | (O2) 29,378 J/(mol·K) | ||||||||||||||||||||
Buhar basıncı
| |||||||||||||||||||||
| Atom özellikleri | |||||||||||||||||||||
| Yükseltgenme durumları | -2, -1, , +1, | ||||||||||||||||||||
| Elektronegatiflik | Pauling ölçeği: 3,44 | ||||||||||||||||||||
| İyonlaşma enerjileri |
| ||||||||||||||||||||
| Kovalent yarıçapı | 66±2 pm | ||||||||||||||||||||
| Van der Waals yarıçapı | 152 pm | ||||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||||
| Diğer özellikleri | |||||||||||||||||||||
| Kristal yapı | Basit kübik | ||||||||||||||||||||
| Ses hızı | 330 m/s (gaz, at 27 °C) | ||||||||||||||||||||
| Isı iletkenliği | 26.58×10−3 W/(m·K) | ||||||||||||||||||||
| Manyetik düzen | paramanyetik | ||||||||||||||||||||
| Manyetik alınganlık | +3449,0×10-6 cm3/mol (293 K) | ||||||||||||||||||||
| CAS Numarası | 7782-44-7 | ||||||||||||||||||||
| Tarihi | |||||||||||||||||||||
| Carl Wilhelm Scheele (1771) | |||||||||||||||||||||
| Adlandıran | Antoine Lavoisier (1777) | ||||||||||||||||||||
| Ana | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
Oksijen periyodik tablodaki kalkojen grubunun üyesidir ve neredeyse diğer tüm elementlerle kolayca bileşik (başta oksitler olmak üzere) oluşturabilecek, büyük ölçüde reaktif olan bir ametaldir. Oksijen güçlü bir oksidanttır ve tüm elementler içinde ikinci en yüksek elektronegatifliğe sahiptir (sadece florun daha yüksek bir elektro negatifliği vardır). Kütlesel olarak, hidrojen ve helyumdan sonra evrende ve yer kabuğunda en bol bulunan elementtir, bu kısmın kütlesinin neredeyse yarısını oksijen oluşturur []. Serbest oksijen, sudan oksijen elde etmek için Güneş ışığını kullanan bazı fotosentetik organizmalar olmadan Dünya üzerinde bulunamayacak derecede fazla reaktiftir. O2 elementi bu organizmalar evrildiğinde, yaklaşık olarak 2,5 milyar yıl önce, atmosferde birikmeye başladı. Diatomik oksijen gazı hacimsel olarak havanın %20,8'ini oluşturur.
Suyun kütlesinin %88'i oksijendir, bu yüzden canlı organizmaların kütlesinin büyük bir kısmını oksijen oluşturur. Organizmalardaki hem organik (proteinler, yağlar ve karbonhidratlar) hem de inorganik (dış iskelet, dişler ve kemikler) neredeyse tüm ana moleküllerin yapısında oksijen bulunur. Element halindeki oksijeni; siyanobakteriler, Algler, bitkiler üretir ve tüm kompleks yaşam biçimlerindeki canlılar hücresel solunumda kullanır. O2 atmosferde birikmeye başlamadan önce, Dünya üzerinde evrimsel sürecin erken dönemlerinde dominant olan için oksijen toksik etki gösterir. Oksijenin başka bir formu (allotrop) olan Ozon (O3), biyosferin morötesi radyasyondan korunmasında atmosferdeki ozon tabakası (ozonosfer) yardımcı olur, ancak yeryüzüne yakın yerlerde hava kirliliğinin yanı sıra çevreyi kirletici özelliği de bulunmaktadır. Daha yüksekte alçak Dünya yörüngesi irtifasında kayda değer miktarda atomik oksijen bulunur ve neden olur.
Oksijen, sıvılaştırılmış havanın ayrımsal damıtılmasıyla, zeolitlerin ile kullanılarak oksijenin havadan ayrılarak yoğunlaştırılmasıyla, ve diğer yollarla endüstriyel olarak üretilir. Oksijenin kullanım alanları arasında çelik, plastik ve tekstil üretimi, roket yakıtı, ve hava taşıtlarında, denizaltılarda, insanlı uzay uçuş programlarında ve dalgıçlıkta yaşam destek üniteleridir.
Tarihçe
Oksijen Carl Wilhelm Scheele tarafından 1773 yılında veya daha erken yıllarda Uppsala'da ve Joseph Priestley tarafından 1774 yılında Wiltshire'da keşfedilmiştir. Fakat öncelik genellikle Priestley'e verilir çünkü onun çalışması daha önce yayınlanmıştır. Oksijen ismi, bu elementle yaptığı deneylerle o zamanlar popüler olan korozyon ve yanma ile ilgili phlogiston teorisinin gözden düşmesine sebep olan Antoine Lavoisier tarafından 1777 yılında türetilmiştir.
Özellikleri
Yapı
Standart sıcaklık ve basınçta oksijen çok soluk mavi renkte ve kokusuz bir gazdır. O2 molekülünde iki oksijen atomu birbirlerine elektron dizilimiyle oluşmuş kimyasal bağlarla bağlıdır.
Oksijenin doğada kütle numaraları toplamı (15.9999, yaklaşık=) 16'dır. 16 (%99,76), 17 (%0,04) ve 18 (%0,20) olan üç izotopu vardır. Oksijenin atom ağırlığı 16 olarak kabul edilir. Kütle numaraları 14, 15 ve 19 olan izotopları radyoaktiftir. Fakat bu radyoaktiflerin ömrü oldukça kısadır. Oksijenin çekirdeğinde 8 proton bulunmaktadır. Kimyasal tepkimelerin hemen hemen hepsinde iki elektron alarak eksi hale geçer. Oksijen normal sıcaklıkta pasiftir; yüksek sıcaklıkta aktiftir.
Oksijenin sudaki çözünürlüğü 0 °C'de 14,6 mg/L'dir. Oksijenin kritik sıcaklığı –118,8 °C'dır. Oksijen, bu sıcaklığın üzerinde sıvılaşamaz. Yani sadece basınç ile sıvılaştırılmaz. Oksijenin kritik basıncı 49,7 atmosferdir. Bir atmosfer basınçtaki ergime noktası –218,8 °C ve kaynama noktası –183 °C dır. Belirli bir miktardaki oksijen, katı ve sıvı hallerinin her ikisinde de açık mavi ve şeffaftır. Sıvı oksijen, kuvvetli bir magnetiktir. Şayet sıvı oksijenin bir atmosfer basıncındaki bir hacmi, normal şartlar altında (760 mm Hg ve 20 °C) buharlaştırılırsa, buharın hacmi sıvı hacminin 860 misli olur. Katı oksijenin yoğunluğu –252,5 °C de 1,426 g/cm³'tür. Metallerin çok azı, sıvı halde iken oksijen absorblar (emerler). Absorblanan bu oksijen metal katılaşırken tekrar metali terk eder.
Kaynakça
- ^ Weast, Robert (1984). CRC, Handbook of Chemistry and Physics. Boca Raton, Florida: Chemical Rubber Company Publishing. ss. E110. ISBN .
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Kasım 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Ekim 2011.
- ^ Emsley 2001, p.297
- ^ "NASA Research Indicates Oxygen on Earth 2.5 Billion Years Ago". NASA (İngilizce). 6 Kasım 2008. 13 Mart 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Kasım 2007.
- ^ Cook & Lauer 1968, sf.499.
- ^ . 13 Haziran 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2009.
- ^ Parks, G. D. (1939). Mellor's Modern Inorganic Chemistry (6. bas.). Longmans, Green and Co.
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Oksijen ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
| Vikisözlük'te Oksijen ile ilgili tanım bulabilirsiniz. |
- Oxidizing Agents > Oxygen30 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Oxygen (O2) Properties, Uses, Applications27 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- WebElements.com – Oxygen16 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- (MP3) from the Royal Society of Chemistry's Chemistry World: Oxygen17 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Scripps Institute: Atmospheric Oxygen has been dropping for 20 years25 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Oksijen atom numarasi 8 olan ve O harfi ile simgelenen kimyasal elementtir Oksijen ismi Yunanca ὀ3ys oxis asit tam anlamiyla keskin asitlerin aci tadi kastedilir ve genhs genes uretici tam anlamiyla sebep olan sey koklerinden gelmektedir cunku isimlendirildigi zamanlarda tum asitlerin oksijen icerikli oldugu sanilirdi Standart sartlar altinda elementin iki atomu baglanarak cok soluk mavi renkte kokusuz tatsiz diatomik yapidaki O2 formulune sahip dioksijen gazini olusturur Oksijen 8OKaynamakta olan sivi haldeki oksijenAllotroplarO2 O3 ozon Gorunusgaz renksiz sivi ve kati soluk maviStandart atom agirligi Ar std O 15 99903 15 99977 geleneksel 15 999Periyodik tablodaki yeriHidrojen HelyumLityum Berilyum Bor Karbon Azot Oksijen Flor NeonSodyum Magnezyum Aluminyum Silisyum Fosfor Kukurt Klor ArgonPotasyum Kalsiyum Skandiyum Titanyum Vanadyum Krom Manganez Demir Kobalt Nikel Bakir Cinko Galyum Germanyum Arsenik Selenyum Brom KriptonRubidyum Stronsiyum Itriyum Zirkonyum Niyobyum Molibden Teknesyum Rutenyum Rodyum Paladyum Gumus Kadmiyum Indiyum Kalay Antimon Tellur Iyot KsenonSezyum Baryum Lantan Seryum Praseodim Neodimyum Prometyum Samaryum Evropiyum Gadolinyum Terbiyum Disprozyum Holmiyum Erbiyum Tulyum Iterbiyum Lutesyum Hafniyum Tantal Tungsten Renyum Osmiyum Iridyum Platin Altin Civa Talyum Kursun Bizmut Polonyum Astatin RadonFransiyum Radyum Aktinyum Toryum Protaktinyum Uranyum Neptunyum Plutonyum Amerikyum Kuriyum Berkelyum Kaliforniyum Aynstaynyum Fermiyum Mendelevyum Nobelyum Lavrensiyum Rutherfordiyum Dubniyum Seaborgiyum Bohriyum Hassiyum Meitneriyum Darmstadtiyum Rontgenyum Kopernikyum Nihoniyum Flerovyum Moskovyum Livermoryum Tennesin Oganesson O Sazot oksijen florAtom numarasi Z 8Grup16 grup kalkojenler Periyot2 periyotBlok p blokuElektron dizilimi He 2s2 2p4Kabuk basina elektron2 6Fiziksel ozelliklerFaz SSB de GazErime noktasi O2 54 36 K 218 79 C 361 82 F Kaynama noktasi90 188 K 182 812 C 297 0616 F Yogunluk SSB de 1 429 g Lsiviyken kn de 1 141 g cm3Uclu nokta54 361 K 0 1463 kPaKritik nokta154 581 K 5 0436 MPa O2 0 444 Buharlasma entalpisi O2 6 82 kJ molMolar isi kapasitesi O2 29 378 J mol K Buhar basinciP Pa 1 10 100 1 k 10 k 100 kT K 61 73 90Atom ozellikleriYukseltgenme durumlari 2 1 1 ElektronegatiflikPauling olcegi 3 44Iyonlasma enerjileri1 1313 9 kJ mol2 3388 3 kJ mol3 5300 5 kJ mol Kovalent yaricapi66 2 pmVan der Waals yaricapi152 pmBir spektrum araligindaki renk cizgileriElementin spektrum cizgileriDiger ozellikleriKristal yapi Basit kubikSes hizi330 m s gaz at 27 C Isi iletkenligi26 58 10 3 W m K Manyetik duzenparamanyetikManyetik alinganlik 3449 0 10 6 cm3 mol 293 K CAS Numarasi7782 44 7TarihiCarl Wilhelm Scheele 1771 AdlandiranAntoine Lavoisier 1777 AnaIzotop Bolluk Yari omur t1 2 Bozunma turu Urun 99 76 kararli 0 04 kararli 0 20 kararli Oksijen periyodik tablodaki kalkojen grubunun uyesidir ve neredeyse diger tum elementlerle kolayca bilesik basta oksitler olmak uzere olusturabilecek buyuk olcude reaktif olan bir ametaldir Oksijen guclu bir oksidanttir ve tum elementler icinde ikinci en yuksek elektronegatiflige sahiptir sadece florun daha yuksek bir elektro negatifligi vardir Kutlesel olarak hidrojen ve helyumdan sonra evrende ve yer kabugunda en bol bulunan elementtir bu kismin kutlesinin neredeyse yarisini oksijen olusturur kaynak belirtilmeli Serbest oksijen sudan oksijen elde etmek icin Gunes isigini kullanan bazi fotosentetik organizmalar olmadan Dunya uzerinde bulunamayacak derecede fazla reaktiftir O2 elementi bu organizmalar evrildiginde yaklasik olarak 2 5 milyar yil once atmosferde birikmeye basladi Diatomik oksijen gazi hacimsel olarak havanin 20 8 ini olusturur Suyun kutlesinin 88 i oksijendir bu yuzden canli organizmalarin kutlesinin buyuk bir kismini oksijen olusturur Organizmalardaki hem organik proteinler yaglar ve karbonhidratlar hem de inorganik dis iskelet disler ve kemikler neredeyse tum ana molekullerin yapisinda oksijen bulunur Element halindeki oksijeni siyanobakteriler Algler bitkiler uretir ve tum kompleks yasam bicimlerindeki canlilar hucresel solunumda kullanir O2 atmosferde birikmeye baslamadan once Dunya uzerinde evrimsel surecin erken donemlerinde dominant olan icin oksijen toksik etki gosterir Oksijenin baska bir formu allotrop olan Ozon O3 biyosferin morotesi radyasyondan korunmasinda atmosferdeki ozon tabakasi ozonosfer yardimci olur ancak yeryuzune yakin yerlerde hava kirliliginin yani sira cevreyi kirletici ozelligi de bulunmaktadir Daha yuksekte alcak Dunya yorungesi irtifasinda kayda deger miktarda atomik oksijen bulunur ve neden olur Oksijen sivilastirilmis havanin ayrimsal damitilmasiyla zeolitlerin ile kullanilarak oksijenin havadan ayrilarak yogunlastirilmasiyla ve diger yollarla endustriyel olarak uretilir Oksijenin kullanim alanlari arasinda celik plastik ve tekstil uretimi roket yakiti ve hava tasitlarinda denizaltilarda insanli uzay ucus programlarinda ve dalgiclikta yasam destek uniteleridir TarihceOksijen Carl Wilhelm Scheele tarafindan 1773 yilinda veya daha erken yillarda Uppsala da ve Joseph Priestley tarafindan 1774 yilinda Wiltshire da kesfedilmistir Fakat oncelik genellikle Priestley e verilir cunku onun calismasi daha once yayinlanmistir Oksijen ismi bu elementle yaptigi deneylerle o zamanlar populer olan korozyon ve yanma ile ilgili phlogiston teorisinin gozden dusmesine sebep olan Antoine Lavoisier tarafindan 1777 yilinda turetilmistir OzellikleriYapi 1x5 cm lik parlayan ultrapur oksijen viyaliIsik tayfini gosteren oksijen tupuManyetik alan tarafindan saptirilan sivi oksijen damlasi oksijenin paramanyetik ozelligi gosteriliyor Standart sicaklik ve basincta oksijen cok soluk mavi renkte ve kokusuz bir gazdir O2 molekulunde iki oksijen atomu birbirlerine elektron dizilimiyle olusmus kimyasal baglarla baglidir Oksijenin dogada kutle numaralari toplami 15 9999 yaklasik 16 dir 16 99 76 17 0 04 ve 18 0 20 olan uc izotopu vardir Oksijenin atom agirligi 16 olarak kabul edilir Kutle numaralari 14 15 ve 19 olan izotoplari radyoaktiftir Fakat bu radyoaktiflerin omru oldukca kisadir Oksijenin cekirdeginde 8 proton bulunmaktadir Kimyasal tepkimelerin hemen hemen hepsinde iki elektron alarak eksi hale gecer Oksijen normal sicaklikta pasiftir yuksek sicaklikta aktiftir Oksijenin sudaki cozunurlugu 0 C de 14 6 mg L dir Oksijenin kritik sicakligi 118 8 C dir Oksijen bu sicakligin uzerinde sivilasamaz Yani sadece basinc ile sivilastirilmaz Oksijenin kritik basinci 49 7 atmosferdir Bir atmosfer basinctaki ergime noktasi 218 8 C ve kaynama noktasi 183 C dir Belirli bir miktardaki oksijen kati ve sivi hallerinin her ikisinde de acik mavi ve seffaftir Sivi oksijen kuvvetli bir magnetiktir Sayet sivi oksijenin bir atmosfer basincindaki bir hacmi normal sartlar altinda 760 mm Hg ve 20 C buharlastirilirsa buharin hacmi sivi hacminin 860 misli olur Kati oksijenin yogunlugu 252 5 C de 1 426 g cm tur Metallerin cok azi sivi halde iken oksijen absorblar emerler Absorblanan bu oksijen metal katilasirken tekrar metali terk eder Kaynakca Weast Robert 1984 CRC Handbook of Chemistry and Physics Boca Raton Florida Chemical Rubber Company Publishing ss E110 ISBN 0 8493 0464 4 Arsivlenmis kopya 4 Kasim 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Ekim 2011 Emsley 2001 p 297 NASA Research Indicates Oxygen on Earth 2 5 Billion Years Ago NASA Ingilizce 6 Kasim 2008 13 Mart 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Kasim 2007 Cook amp Lauer 1968 sf 499 13 Haziran 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Agustos 2009 Parks G D 1939 Mellor s Modern Inorganic Chemistry 6 bas Longmans Green and Co Dis baglantilarWikimedia Commons ta Oksijen ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Vikisozluk te Oksijen ile ilgili tanim bulabilirsiniz Oxidizing Agents gt Oxygen30 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Oxygen O2 Properties Uses Applications27 Eylul 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde WebElements com Oxygen16 Mayis 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde MP3 from the Royal Society of Chemistry s Chemistry World Oxygen17 Eylul 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Scripps Institute Atmospheric Oxygen has been dropping for 20 years25 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde