Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Antipsikotik ya da nöroleptik ilaçlar başta şizofreni olmak üzere psikozların tedavisinde kullanılan ilaçlardır.
Temelde psikotik belirtilerle giden ruhsal ve organik hastalıkların sağaltımında kullanılan moleküllerdir. Sınıfın ilk temsilcisi klorpromazinin bulunuşu psikiyatride önemli bir kilometre taşı olup, önemli sayıda kronik psikiyatri hastasının hastaneler dışında veya evde bakımlarını olanaklı hale getirmiştir. İlk nöroleptik 1950 yılında tesadüfen etkisi fark edilen klorpromazindir. Daha sonraki 55 yıl boyunca birçok nöroleptik sentezlenmiştir.
Başlıca kullanım alanları; Antipsikotikler şizofreni ve bipolar bozukluklar başta olmak üzere belirtilerin görüldüğü deliryum, psikotik depresyon gibi diğer durumlarda da tercih edilirler.
Sınıflama
Antipsikotikler önce bulunan klasik ve daha yeni geliştirilen atipik antipsikotikler olarak ikiye ayrılabilirler. Klozapinin bulunuşuyla ortaya çıkan atipik moleküller farklı reseptör afiniteleriyle farklı bir kuşağı temsil etmektedir.
Fenotiyazin ve butirofenonlar gibi eski nöroleptikler klasik nöroleptik veya ilk jenerasyon olarak bilinir. Bu grubunun temel etki mekanizması dopaminerjik D2 reseptör blokajıdır.
Atipik (yeni) ve tipik (klasik) olmak üzere iki jenerasyon vardır. Klasik nöroleptikler şizofreninin pozitif semptomlarına (deliryum, halüsinasyon) daha etkilidir. Atipik nöroleptikler ise, klasik nöroleptiklere cevap vermeyen negatif semptomların (hislerin küntleşmesi, sosyal geri çekilme) giderilmesinde etkilidir.
Uzun süre kullanımlarında çeşitli yan etkilere sebep olabilirler. Yan etki profillerinin göreceli daha avantajlı olmasıyla atipiklerin klinik kullanımları gittikçe daha da yaygınlaşmaktadır. Atipik antipsikotikler: klozapin, risperidon, olanzapin, ketiapin, , ziprasidon, aripiprazol.
Kullanım alanları
Şizofreni tedavisinde kullanılırlar. Klasik antipsikotikler maliyetleri ve doktorların tecrübesi açısından günümüzde de tercih edilmeye devam etse de şizofrenin negatif semptomlarına yeni nesil nöroleptikler kadar etkili değildir.
Antipsikotiklerin bir başka kullanımı manik bozukluklarda akut manik dönemlerde, mani dönemlerine karşı profilaktik olarak, hatta bazıları (örneğin ketyapin, olanzapin) bipolar bozuklukta depresif dönem için kullanılmaktadır.
Antipsikotiklerden bazıları da H1 reseptörüne bloke edici özelliği sebebiyle antiemetik olarak da kullanılmaktadır.
Etki mekanizması ve yan etkileri
Antipsikotiklerin temel etki mekanizması dopamin reseptör antagonizmasıdır. Bu yolla azaltırlar. Yine bu yolla istenmeyen ekstrapiramidal semptomlara yol açabilirler.
Bunun yanında özellikle yeni nesil antipsikotiklerin etkisi genellikle serotonerjik 5-HT2a reseptörüne inhibisyon şeklindedir. Bundan dolayı ekstrapiramidal semptomlar daha az görülür.
Özellikle klasik antipsikotiklerde geri döndürülebilir ekstrapiramidal semptomlar görülebilir. Bunun yanında tardif diskinezi, postüral hipotansiyonla ağız kuruluğu gibi otonom sinir sistemi semptomları, hiperprolaktinemi ve amenore gibi endokrin etkiler, sedasyon yapabilir.
, antipsikotik ilaçlara karşı dozdan bağımsız bir reaksiyon olarak kendini gösterebilir. Sendrom klinik olarak hipertermi, kaslarda rijidite, bilinç bozukluğu gibi semptomlara sebep olur. Tedavisinde kullanılır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Banoğlu ZN. Nöroleptik Ilaçlar. Turkiye Klinikleri J Int Med Sci 2005, 1(44):42-49. Turkiye Klinikleri Dergisi 13 Ağustos 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Narasimhan, Meera; Bruce, Travis O.; Masand, Prakash (2007). "Review of olanzapine in the management of bipolar disorders". Neuropsychiatric Disease and Treatment. 3 (5): 579-587. ISSN 1176-6328. (PMC) 2656294 $2. (PMID) 19300587.
- ^ Berman, Brian D. (Ocak 2011). "Neuroleptic malignant syndrome: a review for neurohospitalists". The Neurohospitalist. 1 (1): 41-47. doi:10.1177/1941875210386491. ISSN 1941-8744. (PMC) 3726098 $2. (PMID) 23983836. 26 Aralık 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Kasım 2020.
- Trevor, A. J., Katzung, B. G., & Knuidering-Hall, M. (2018). Katzung & Trevor’s Pharmacology Examination and Board Review,12th Edition (12th ed.). McGraw-Hill Education / Medical. pp 242–244
![image]()
Farmakoloji ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Antipsikotik ya da noroleptik ilaclar basta sizofreni olmak uzere psikozlarin tedavisinde kullanilan ilaclardir Temelde psikotik belirtilerle giden ruhsal ve organik hastaliklarin sagaltiminda kullanilan molekullerdir Sinifin ilk temsilcisi klorpromazinin bulunusu psikiyatride onemli bir kilometre tasi olup onemli sayida kronik psikiyatri hastasinin hastaneler disinda veya evde bakimlarini olanakli hale getirmistir Ilk noroleptik 1950 yilinda tesadufen etkisi fark edilen klorpromazindir Daha sonraki 55 yil boyunca bircok noroleptik sentezlenmistir Baslica kullanim alanlari Antipsikotikler sizofreni ve bipolar bozukluklar basta olmak uzere belirtilerin goruldugu deliryum psikotik depresyon gibi diger durumlarda da tercih edilirler SiniflamaAntipsikotikler once bulunan klasik ve daha yeni gelistirilen atipik antipsikotikler olarak ikiye ayrilabilirler Klozapinin bulunusuyla ortaya cikan atipik molekuller farkli reseptor afiniteleriyle farkli bir kusagi temsil etmektedir Fenotiyazin ve butirofenonlar gibi eski noroleptikler klasik noroleptik veya ilk jenerasyon olarak bilinir Bu grubunun temel etki mekanizmasi dopaminerjik D2 reseptor blokajidir Atipik yeni ve tipik klasik olmak uzere iki jenerasyon vardir Klasik noroleptikler sizofreninin pozitif semptomlarina deliryum halusinasyon daha etkilidir Atipik noroleptikler ise klasik noroleptiklere cevap vermeyen negatif semptomlarin hislerin kuntlesmesi sosyal geri cekilme giderilmesinde etkilidir Uzun sure kullanimlarinda cesitli yan etkilere sebep olabilirler Yan etki profillerinin goreceli daha avantajli olmasiyla atipiklerin klinik kullanimlari gittikce daha da yayginlasmaktadir Atipik antipsikotikler klozapin risperidon olanzapin ketiapin ziprasidon aripiprazol Kullanim alanlariSizofreni tedavisinde kullanilirlar Klasik antipsikotikler maliyetleri ve doktorlarin tecrubesi acisindan gunumuzde de tercih edilmeye devam etse de sizofrenin negatif semptomlarina yeni nesil noroleptikler kadar etkili degildir Antipsikotiklerin bir baska kullanimi manik bozukluklarda akut manik donemlerde mani donemlerine karsi profilaktik olarak hatta bazilari ornegin ketyapin olanzapin bipolar bozuklukta depresif donem icin kullanilmaktadir Antipsikotiklerden bazilari da H1 reseptorune bloke edici ozelligi sebebiyle antiemetik olarak da kullanilmaktadir Etki mekanizmasi ve yan etkileriAntipsikotiklerin temel etki mekanizmasi dopamin reseptor antagonizmasidir Bu yolla azaltirlar Yine bu yolla istenmeyen ekstrapiramidal semptomlara yol acabilirler Bunun yaninda ozellikle yeni nesil antipsikotiklerin etkisi genellikle serotonerjik 5 HT2a reseptorune inhibisyon seklindedir Bundan dolayi ekstrapiramidal semptomlar daha az gorulur Ozellikle klasik antipsikotiklerde geri dondurulebilir ekstrapiramidal semptomlar gorulebilir Bunun yaninda tardif diskinezi postural hipotansiyonla agiz kurulugu gibi otonom sinir sistemi semptomlari hiperprolaktinemi ve amenore gibi endokrin etkiler sedasyon yapabilir antipsikotik ilaclara karsi dozdan bagimsiz bir reaksiyon olarak kendini gosterebilir Sendrom klinik olarak hipertermi kaslarda rijidite bilinc bozuklugu gibi semptomlara sebep olur Tedavisinde kullanilir Ayrica bakinizPsikozKaynakca Banoglu ZN Noroleptik Ilaclar Turkiye Klinikleri J Int Med Sci 2005 1 44 42 49 Turkiye Klinikleri Dergisi 13 Agustos 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Narasimhan Meera Bruce Travis O Masand Prakash 2007 Review of olanzapine in the management of bipolar disorders Neuropsychiatric Disease and Treatment 3 5 579 587 ISSN 1176 6328 PMC 2656294 2 PMID 19300587 Berman Brian D Ocak 2011 Neuroleptic malignant syndrome a review for neurohospitalists The Neurohospitalist 1 1 41 47 doi 10 1177 1941875210386491 ISSN 1941 8744 PMC 3726098 2 PMID 23983836 26 Aralik 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Kasim 2020 Trevor A J Katzung B G amp Knuidering Hall M 2018 Katzung amp Trevor s Pharmacology Examination and Board Review 12th Edition 12th ed McGraw Hill Education Medical pp 242 244 Farmakoloji ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz