Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Odak mekanizması, bir depremin, sismik dalgaları oluşturan kaynak bölgedeki deformasyonu tanımlar. Fay ile ilgili bir olay söz konusu olduğunda, kayan fay düzleminin ve kayma vektörünün yönünü ifade eder ve fay düzlemi çözümü olarak da bilinir. Odak mekanizmaları, gözlemlenen sismik dalga biçimlerinin analiziyle tahmin edilen deprem için moment tensörünün çözümünden türetilmiştir. Odak mekanizması, "ilk hareketlerin" modelini, yani ilk gelen P dalgalarının kırılıp kırılmadığını gözlemleyerek elde edilebilir. Bu yöntem, dalga biçimleri dijital olarak kaydedilip analiz edilmeden önce kullanıldı ve bu yöntem, kolay moment tensör çözümü için çok küçük depremler için hala kullanılmaktadır. Odak mekanizmaları artık ağırlıklı olarak kaydedilen dalga biçimlerinin yarı otomatik analizi kullanılarak türetilmektedir.
Moment tensörü çözümleri
Moment tensörü çözümü tipik olarak "plaj topu" diyagramı kullanılarak grafiksel olarak gösterilir. Tek bir fay düzlemi üzerinde tek bir hareket yönüne sahip bir deprem sırasında yayılan enerji paterni, ikili çift olarak modellenebilir ve bu moment tensörü olarak bilinen matematiksel olarak ikinci mertebeden tensörün (gerilim ve şekil değiştirme için olanlara benzer) özel bir durumudur.
Fay hareketinden kaynaklanmayan depremler, oldukça farklı enerji yayılma modellerine sahiptir. Örneğin, bir yeraltı nükleer patlaması durumunda, sismik moment tensörü izotropiktir ve bu fark, bu tür patlamaların sismik tepkilerinden kolayca ayırt edilmesini sağlar. Bu, Kapsamlı Nükleer Deneme Yasağı Antlaşması çerçevesinde depremler ile patlamalar arasında ayrımı izlemenin önemli bir parçasıdır.
| Sol-yanal doğrultu atımlı | Sağ-yanal doğrultu atımlı | Normal eğim atımlı | İtme/geri gelme eğim atımlı |
|---|---|---|---|
 |  |  |  |
 |  |  |  |
Grafik gösterim ("plaj topu gösterimi")
Bir depremin verileri, bir alt yarımküre stereografik izdüşüm kullanılarak çizilmiştir. Azimut ve kalkış açısı, ayrı bir sismik kaydın konumunu çizmek için kullanılır. Kalkış açısı, deprem odağından çıkarken sismik bir ışının düşeyinden yaptığı açıdır. Bu açılar, kalkış açısı ile odak ve gözlem istasyonu arasındaki mesafe arasındaki ilişkiyi açıklayan standart bir tablo setinden hesaplanır. Geleneksel olarak, dolu semboller, kaydedilen ilk P dalgası hareketinin yukarı (bir sıkıştırıcı dalga), aşağı için içi boş semboller (bir gerilim dalgası) olduğu istasyonlardan gelen verileri çizmek için kullanılır; gelişleri bir anlam elde etmek için çok zayıf olan istasyonlar için noktalar bulunur. hareket Yeterli gözlem varsa, sıkıştırıcıyı çekme gözlemlerinden ayıran iki iyi sınırlandırılmış ortogonal büyük daire çizilebilir ve bunlar düğüm düzlemleridir. Net bir ilk hareketi olmayan istasyonlardan yapılan gözlemler normalde bu düzlemlere yakındır. Geleneksel olarak sıkıştırma kadranları renklidir ve gerilimli sol beyazdır. İki düğüm düzlemi N (nötr) ekseninde kesişir. P ve T eksenleri de sıklıkla çizilir; N ekseni ile bu üç yön, sırasıyla depremle ilişkili maksimum, minimum ve ara ana basınç gerilmelerinin yönleriyle eşleşir. P ekseni beyaz bölümün ortasına, T ekseni ise renkli bölümün ortasına çizilir.
Depremden sorumlu fay düzlemi, düğüm düzlemlerinden birine paralel olacak, diğerine yardımcı düzlem adı verilecek. Düğüm düzlemlerinden hangisinin aslında fay düzlemi olduğunu yalnızca bir odak mekanizmasından belirlemek mümkün değildir. Bunun için belirsizliği ortadan kaldırmak için diğer jeolojik veya jeofizik kanıtlara ihtiyaç vardır. Fayın bir tarafının diğerine göre hareket yönü olan kayma vektörü, N ekseninden 90 derece fay düzlemi içinde yer alır.
Örnek vermek gerekirse, 2004 Hint Okyanusu depreminde, moment tensör çözümü biri 6 derecede kuzeydoğuya, diğeri 84 derecede güneybatıya eğimli iki düğüm düzlemi verir. Bu durumda deprem, düzlemin kuzeydoğuya sığ bir şekilde eğimli olmasıyla güvenle ilişkilendirilebilir, çünkü bu, tarihsel deprem konumları ve levha tektonik modelleri tarafından tanımlandığı gibi Yitim zonu levhasının oryantasyonudur.
Fay düzlemi çözümleri, fay düzleminin hiçbir yüzey ifadesinin bulunmadığı veya fay izinin bir okyanus tarafından kaplandığı derinlikteki sismojenik hacimlerdeki faylanma stilini tanımlamak için kullanışlıdır. Deniz tabanının yayılması hipotezinin başarılı bir testinin en güzel basit örneği, okyanusal dönüşüm fayları boyunca hareket duygusunun, ofset okyanus sırtlarının klasik jeolojik yorumunda beklenenin tersi olduğunun gösterilmesiydi. Bu, okyanus faylarındaki depremlerin fay düzlemi çözümlerinin inşa edilmesiyle yapıldı; bu, faya paralel bir düğüm düzlemi ve deniz tabanında sırtlardan yayılması fikrinin gerektirdiği yönde kayma ile doğrultu atımlı doğaya sahip (şekillere bakın) plaj topu çizimlerini gösterdi.
Fay düzlemi çözümleri, bazı dalan levhalardaki derin deprem bölgelerinin basınç altında, diğerlerinin ise gerilim altında olduğunun keşfedilmesinde kilit rol oynadı.
Plaj topu hesap makinesi
Odak Mekanizma Çözümlerini (FMS) hazırlamak için çeşitli programlar mevcuttur. Plaj topu diyagramlarını hazırlamak için MATLAB tabanlı bir araç kutusu olan BBC mevcuttur. Bu yazılım, farklı istasyonlara ulaştıkça ilk hareket polarite verilerini çizer. Sıkıştırma ve genişletme, fare yardımıyla ayrılır. Son diyagram otomatik olarak hazırlanır.
Kaynakça
- ^ Sipkin, Stuart A. (1994). "Rapid determination of global moment-tensor solutions". Geophysical Research Letters. 21 (16): 1667-1670. doi:10.1029/94GL01429.
- ^ Yongliang Wang, Yang Ju, Yongming Yang (2018), Adaptive Finite Element-Discrete Element Analysis for Microseismic Modelling of Hydraulic Fracture Propagation of Perforation in Horizontal Well considering Pre-Existing Fractures, 2018, ss. 1-14, doi:10.1155/2018/2748408, ISSN 1070-9622, 16 Ocak 2023 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 16 Ocak 2023 Bilinmeyen parametre
|periyodik=görmezden gelindi () - ^ Sibuet, Jean-Claude; Rangin, Claude; Lepichon, Xavier Le; Singh, Satish; Cattaneo, Antonio; Graindorge, David; Klingelhoefer, Frauke; Lin, Jing-Yi; Malod, Jacques; Maury, Tanguy; Schneider, Jean-Luc; Sultan, Nabil; Umber, Marie; Yamaguchi, Haruka; "Sumatra Aftershocks" team (2007). "26th December 2004 great Sumatra–Andaman earthquake: Co-seismic and post-seismic motions in northern Sumatra" (PDF). Earth and Planetary Science Letters. 263 (1–2): 88-103. Bibcode:2007E&PSL.263...88S. doi:10.1016/j.epsl.2007.09.005. 22 Kasım 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 9 Şubat 2023.
- ^ Wilson, J. Tuzo (1965). "A new class of faults and their bearing on continental drift". Nature. 207 (4995): 343-347. doi:10.1038/207343a0.
- ^ Sykes, Lynn R. (1967). "Mechanism of earthquakes and nature of faulting on the mid-oceanic ridges". Journal of Geophysical Research. 72 (8): 2131-2153. doi:10.1029/JZ072i008p02131.
- ^ Isacks, Bryan; Molnar, Peter (1971). "Distribution of stresses in the descending lithosphere from a global survey of focal-mechanism solutions of mantle earthquakes". Reviews of Geophysics and Space Physics. 9 (1): 103-174. doi:10.1029/RG009i001p00103.
- ^ Vassiliou, Marius S. (1984). "The state of stress in subducting slabs as revealed by earthquakes analysed by moment tensor inversion". Earth and Planetary Science Letters. 69 (1): 195-202. doi:10.1016/0012-821X(84)90083-9.
- ^ Shahzad, Faisal (2006). Software development for fault plane solution and isoseismal map (MSc). Islamabad: Quaid-i-Azam University.
Dış bağlantılar
- – United States Geological Survey
- A Primer on Focal Mechanism Solutions for Geologists 23 Eylül 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde . – Baylor University
- Focal Mechanisms – enter fault parameters and a 'beachball' diagram is created 7 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Focal Mechanisms Explained: What are those “beach balls”? 28 Eylül 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde . –
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Odak mekanizmasi bir depremin sismik dalgalari olusturan kaynak bolgedeki deformasyonu tanimlar Fay ile ilgili bir olay soz konusu oldugunda kayan fay duzleminin ve kayma vektorunun yonunu ifade eder ve fay duzlemi cozumu olarak da bilinir Odak mekanizmalari gozlemlenen sismik dalga bicimlerinin analiziyle tahmin edilen deprem icin moment tensorunun cozumunden turetilmistir Odak mekanizmasi ilk hareketlerin modelini yani ilk gelen P dalgalarinin kirilip kirilmadigini gozlemleyerek elde edilebilir Bu yontem dalga bicimleri dijital olarak kaydedilip analiz edilmeden once kullanildi ve bu yontem kolay moment tensor cozumu icin cok kucuk depremler icin hala kullanilmaktadir Odak mekanizmalari artik agirlikli olarak kaydedilen dalga bicimlerinin yari otomatik analizi kullanilarak turetilmektedir Moment tensoru cozumleriMoment tensoru cozumu tipik olarak plaj topu diyagrami kullanilarak grafiksel olarak gosterilir Tek bir fay duzlemi uzerinde tek bir hareket yonune sahip bir deprem sirasinda yayilan enerji paterni ikili cift olarak modellenebilir ve bu moment tensoru olarak bilinen matematiksel olarak ikinci mertebeden tensorun gerilim ve sekil degistirme icin olanlara benzer ozel bir durumudur Fay hareketinden kaynaklanmayan depremler oldukca farkli enerji yayilma modellerine sahiptir Ornegin bir yeralti nukleer patlamasi durumunda sismik moment tensoru izotropiktir ve bu fark bu tur patlamalarin sismik tepkilerinden kolayca ayirt edilmesini saglar Bu Kapsamli Nukleer Deneme Yasagi Antlasmasi cercevesinde depremler ile patlamalar arasinda ayrimi izlemenin onemli bir parcasidir Karsilik gelen plaj topu grafikleriyle birlikte fay turleri Sol yanal dogrultu atimli Sag yanal dogrultu atimli Normal egim atimli Itme geri gelme egim atimliGrafik gosterim plaj topu gosterimi Bir depremin verileri bir alt yarimkure stereografik izdusum kullanilarak cizilmistir Azimut ve kalkis acisi ayri bir sismik kaydin konumunu cizmek icin kullanilir Kalkis acisi deprem odagindan cikarken sismik bir isinin duseyinden yaptigi acidir Bu acilar kalkis acisi ile odak ve gozlem istasyonu arasindaki mesafe arasindaki iliskiyi aciklayan standart bir tablo setinden hesaplanir Geleneksel olarak dolu semboller kaydedilen ilk P dalgasi hareketinin yukari bir sikistirici dalga asagi icin ici bos semboller bir gerilim dalgasi oldugu istasyonlardan gelen verileri cizmek icin kullanilir gelisleri bir anlam elde etmek icin cok zayif olan istasyonlar icin noktalar bulunur hareket Yeterli gozlem varsa sikistiriciyi cekme gozlemlerinden ayiran iki iyi sinirlandirilmis ortogonal buyuk daire cizilebilir ve bunlar dugum duzlemleridir Net bir ilk hareketi olmayan istasyonlardan yapilan gozlemler normalde bu duzlemlere yakindir Geleneksel olarak sikistirma kadranlari renklidir ve gerilimli sol beyazdir Iki dugum duzlemi N notr ekseninde kesisir P ve T eksenleri de siklikla cizilir N ekseni ile bu uc yon sirasiyla depremle iliskili maksimum minimum ve ara ana basinc gerilmelerinin yonleriyle eslesir P ekseni beyaz bolumun ortasina T ekseni ise renkli bolumun ortasina cizilir 2004 Hint Okyanusu depremi icin USGS odak mekanizmasi Depremden sorumlu fay duzlemi dugum duzlemlerinden birine paralel olacak digerine yardimci duzlem adi verilecek Dugum duzlemlerinden hangisinin aslinda fay duzlemi oldugunu yalnizca bir odak mekanizmasindan belirlemek mumkun degildir Bunun icin belirsizligi ortadan kaldirmak icin diger jeolojik veya jeofizik kanitlara ihtiyac vardir Fayin bir tarafinin digerine gore hareket yonu olan kayma vektoru N ekseninden 90 derece fay duzlemi icinde yer alir Ornek vermek gerekirse 2004 Hint Okyanusu depreminde moment tensor cozumu biri 6 derecede kuzeydoguya digeri 84 derecede guneybatiya egimli iki dugum duzlemi verir Bu durumda deprem duzlemin kuzeydoguya sig bir sekilde egimli olmasiyla guvenle iliskilendirilebilir cunku bu tarihsel deprem konumlari ve levha tektonik modelleri tarafindan tanimlandigi gibi Yitim zonu levhasinin oryantasyonudur Fay duzlemi cozumleri fay duzleminin hicbir yuzey ifadesinin bulunmadigi veya fay izinin bir okyanus tarafindan kaplandigi derinlikteki sismojenik hacimlerdeki faylanma stilini tanimlamak icin kullanislidir Deniz tabaninin yayilmasi hipotezinin basarili bir testinin en guzel basit ornegi okyanusal donusum faylari boyunca hareket duygusunun ofset okyanus sirtlarinin klasik jeolojik yorumunda beklenenin tersi oldugunun gosterilmesiydi Bu okyanus faylarindaki depremlerin fay duzlemi cozumlerinin insa edilmesiyle yapildi bu faya paralel bir dugum duzlemi ve deniz tabaninda sirtlardan yayilmasi fikrinin gerektirdigi yonde kayma ile dogrultu atimli dogaya sahip sekillere bakin plaj topu cizimlerini gosterdi Fay duzlemi cozumleri bazi dalan levhalardaki derin deprem bolgelerinin basinc altinda digerlerinin ise gerilim altinda oldugunun kesfedilmesinde kilit rol oynadi Plaj topu hesap makinesi Odak Mekanizma Cozumlerini FMS hazirlamak icin cesitli programlar mevcuttur Plaj topu diyagramlarini hazirlamak icin MATLAB tabanli bir arac kutusu olan BBC mevcuttur Bu yazilim farkli istasyonlara ulastikca ilk hareket polarite verilerini cizer Sikistirma ve genisletme fare yardimiyla ayrilir Son diyagram otomatik olarak hazirlanir Kaynakca Sipkin Stuart A 1994 Rapid determination of global moment tensor solutions Geophysical Research Letters 21 16 1667 1670 doi 10 1029 94GL01429 Yongliang Wang Yang Ju Yongming Yang 2018 Adaptive Finite Element Discrete Element Analysis for Microseismic Modelling of Hydraulic Fracture Propagation of Perforation in Horizontal Well considering Pre Existing Fractures 2018 ss 1 14 doi 10 1155 2018 2748408 ISSN 1070 9622 16 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan erisim tarihi 16 Ocak 2023 Bilinmeyen parametre periyodik gormezden gelindi yardim KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Sibuet Jean Claude Rangin Claude Lepichon Xavier Le Singh Satish Cattaneo Antonio Graindorge David Klingelhoefer Frauke Lin Jing Yi Malod Jacques Maury Tanguy Schneider Jean Luc Sultan Nabil Umber Marie Yamaguchi Haruka Sumatra Aftershocks team 2007 26th December 2004 great Sumatra Andaman earthquake Co seismic and post seismic motions in northern Sumatra PDF Earth and Planetary Science Letters 263 1 2 88 103 Bibcode 2007E amp PSL 263 88S doi 10 1016 j epsl 2007 09 005 22 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 9 Subat 2023 Wilson J Tuzo 1965 A new class of faults and their bearing on continental drift Nature 207 4995 343 347 doi 10 1038 207343a0 Sykes Lynn R 1967 Mechanism of earthquakes and nature of faulting on the mid oceanic ridges Journal of Geophysical Research 72 8 2131 2153 doi 10 1029 JZ072i008p02131 Isacks Bryan Molnar Peter 1971 Distribution of stresses in the descending lithosphere from a global survey of focal mechanism solutions of mantle earthquakes Reviews of Geophysics and Space Physics 9 1 103 174 doi 10 1029 RG009i001p00103 Vassiliou Marius S 1984 The state of stress in subducting slabs as revealed by earthquakes analysed by moment tensor inversion Earth and Planetary Science Letters 69 1 195 202 doi 10 1016 0012 821X 84 90083 9 Shahzad Faisal 2006 Software development for fault plane solution and isoseismal map MSc Islamabad Quaid i Azam University Dis baglantilar United States Geological Survey A Primer on Focal Mechanism Solutions for Geologists 23 Eylul 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Baylor University Focal Mechanisms enter fault parameters and a beachball diagram is created 7 Aralik 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Focal Mechanisms Explained What are those beach balls 28 Eylul 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde