Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Oltisi Kilisesi (Gürcüce: ოლტისის ეკლესია) veya Oltu Kalesi Kilisesi, Erzurum ilinde Oltu kentinin merkezindeki Oltu Kalesi'de Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.
 Kiagmialtı Kilisesi'nin cephesi. Takaişvili'ye göre Oltisi Kilisesi bu kilesinin birebir kopyası olarak inşa edilmiştir. | |
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Oltu, Erzurum |
| Koordinatlar | 40°32′36″K 41°59′36″D / 40.54333°K 41.99333°D |
| İnanç | Doğu Ortodoks Kilisesi |
| Mezhep | Gürcü Ortodoks Kilisesi |
| Durum | Yıkılmış |
| Mimari | |
| Mimari tür | Kilise |
| Mimari biçim | Gürcü mimarisi |
| Tamamlanma | ? Orta Çağ |
Tarihçe
Oltisi Kilisesi'nin veya Oltu Kalesi Kilisesi'nin bulunduğu Oltu kale-şehri, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Tao'da yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve kale-şehri 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Gürcü alfabesini Asomtavruli harfleriyle trapez taşına kazılmış Gürcüce yazıt, bu kilisenin hayli eski bir yapı olduğunu göstermektedir. Nitekim Oltu'nun eski adı Oltisi de Gürcüce bir yer adıdır. Gürcü tarihçi ve arkeolog Ekvtime Takaişvili 1907 yılında Oltisi Kilisesi'ni görmüş ve yıkık haldeki yapı hakkında bilgi vermiştir. Alman botanikçi Karl Heinrich Koch'un 1843 yılındaki seyahati sırasında kilise yıkık olmakla birlikte daha iyi durumda bulunuyordu. Koch, Oltu Kalesi'nde olduğu gibi kentin dış surlarında, iri taşlara oyulmuş ama tahrip olmuş halde Gürcüce eski yazılar ve figürler bulunduğunu yazmıştır. Oltisi Kilisesi'nden bugüne apsislerin temelleri kalmıştır.
Mimari
Oltisi kilisesi, Oltu Kalesi'ndeki meydanın kuzeydoğu kısmında yer alır. Ancak yıkılmış olan bu yapıdan günümüze çok az kalıntı ulaşmıştır. Oltisi Kilisesi, Alman botanikçi Koch'un 1843 yılında ve Gürcü tarihçi ve arkeolog Takaişvili'nin 1907 yılındaki ziyaretleri sırasında da yıkık haldeydi. Bununla birlikte Takaşvili bu yapıyı büyük ölçüde tanımlamıştır.
Takaişvili'nin verdiği bilgiye göre, Oltisi Kilisesi dolgu duvar tekniğiyle inşa edilmişti. Ancak o tarihte kilisenin dış ve iç kesme kaplama taşların çoğu sökülmüştür. Altı apsisli bir yapı olan kilise, Bana yakınlarındaki Kiagmialtı Kilisesi’nin tam bir kopyası olarak inşa edilmişti. Kiagmialtı Kilisesi ise, altı apsisli ve kubbeli bir yapı olup 10. yüzyılda inşa edilmişti. Ne var ki bu kilise 1907 yılında Kiagmi-altı Kilisesi’nden daha kötü durumdaydı. Bununla birlikte iç duvarlarda fresklerin izleri fark edilyor ve sunakta “Yakarış” sahnesinin tasvir edilmiş olduğu anlaşılıyordu. Bu kompozisyonun sağ tarafında Meryem Ana’nın yüzü son derece açık biçimde seçiliyordu. Dimitri Bakradze kilisenin iç duvarlarında birkaç Yunanca harften söz etmiş olmakla birlikte Takaişvili'nin bulunduğu sırada bu harfler mevcut değildi.
Ekvtime Takaişvili 1907 yılındaki Tiflis'ten seyahatine çıkmadan önce, Oltu Kalesi Kilisesi’ne ait ve sütun üzerinde yer alan kırmızımsı bir kesme taş, Datiko Kutateladze tarafından kendisine ulaştırılmıştı. Takaişvili'nin trapez taşı olarak adlandırdığı bu taşın dört yüzeyinde Gürcü alfabesinin Asomtavruli harfleriyle Gürcüce yazıt bulunuyordu. Ancak bir satırı tamamen tahrip olmuştur. Diğer üç satır Ekvtime Takaişvili tarafından şu şekilde okunmuştur:
1. ო~ო ღ~ო ძ~ლო
2. ქ~ე შ~ე გბ~რლ რ~ნ ადიდა წ~ჲ გ~ი და აღ
3. მართა წ~ჲ გ~ის საკურთხეველი.
Kısaltmalar şeklinde taşa oyulmuş olan bu yazıt Takaişvili tarafından şu şekilde deşifre edilmiştir: “უფალო ღმერთო ძლიერო, ქრისტე, შეიწყალე გაბრიელ, რომელმან ადიდა წმიდაჲ გიორგი და აღმართა წმიდაჲ გიორგის საკურთხეველი” (Çeviri: "Her şeye adir Tanrım, İsa, Aziz Giorgi'yi yücelten ve Aziz Giorgi Kilisesi'ni inşa eden Gabriel'i bağışla"). Oltu Kalesi Kilisesi’nin Aziz Giorgi’ye adanmış olduğu bu yazıttan da anlaşılmaktadır.
Kaynakça
- ^ a b c 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 245. 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ a b "Ekvtime Takaişvili, 1907 Yılı Kola-Oltisi ve Çangli'de Arkeolojik Araştırmalar Gezisi (არქეოლოგიური ექსპედიცია კოლა-ოლთისში და ჩანგლში 1907 წელს), Paris, 1938, s. 46-48". 29 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Ağustos 2023.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Oltisi Kilisesi Gurcuce ოლტისის ეკლესია veya Oltu Kalesi Kilisesi Erzurum ilinde Oltu kentinin merkezindeki Oltu Kalesi de Orta Cag dan kalma Gurcu kilisesidir Oltisi KilisesiKiagmialti Kilisesi nin cephesi Takaisvili ye gore Oltisi Kilisesi bu kilesinin birebir kopyasi olarak insa edilmistir Temel bilgilerKonumOltu ErzurumKoordinatlar40 32 36 K 41 59 36 D 40 54333 K 41 99333 D 40 54333 41 99333InancDogu Ortodoks KilisesiMezhepGurcu Ortodoks KilisesiDurumYikilmisMimariMimari turKiliseMimari bicimGurcu mimarisiTamamlanma Orta CagTarihceOltisi Kilisesi nin veya Oltu Kalesi Kilisesi nin bulundugu Oltu kale sehri Orta Cag da Gurcistan i olusturan bolgelerden biri olan Tao da yer alir Nitekim Osmanlilar bu bolgeyi ve kale sehri 16 yuzyilin ortalarinda Gurculerden ele gecirmistir Gurcu alfabesini Asomtavruli harfleriyle trapez tasina kazilmis Gurcuce yazit bu kilisenin hayli eski bir yapi oldugunu gostermektedir Nitekim Oltu nun eski adi Oltisi de Gurcuce bir yer adidir Gurcu tarihci ve arkeolog Ekvtime Takaisvili 1907 yilinda Oltisi Kilisesi ni gormus ve yikik haldeki yapi hakkinda bilgi vermistir Alman botanikci Karl Heinrich Koch un 1843 yilindaki seyahati sirasinda kilise yikik olmakla birlikte daha iyi durumda bulunuyordu Koch Oltu Kalesi nde oldugu gibi kentin dis surlarinda iri taslara oyulmus ama tahrip olmus halde Gurcuce eski yazilar ve figurler bulundugunu yazmistir Oltisi Kilisesi nden bugune apsislerin temelleri kalmistir MimariOltisi kilisesi Oltu Kalesi ndeki meydanin kuzeydogu kisminda yer alir Ancak yikilmis olan bu yapidan gunumuze cok az kalinti ulasmistir Oltisi Kilisesi Alman botanikci Koch un 1843 yilinda ve Gurcu tarihci ve arkeolog Takaisvili nin 1907 yilindaki ziyaretleri sirasinda da yikik haldeydi Bununla birlikte Takasvili bu yapiyi buyuk olcude tanimlamistir Takaisvili nin verdigi bilgiye gore Oltisi Kilisesi dolgu duvar teknigiyle insa edilmisti Ancak o tarihte kilisenin dis ve ic kesme kaplama taslarin cogu sokulmustur Alti apsisli bir yapi olan kilise Bana yakinlarindaki Kiagmialti Kilisesi nin tam bir kopyasi olarak insa edilmisti Kiagmialti Kilisesi ise alti apsisli ve kubbeli bir yapi olup 10 yuzyilda insa edilmisti Ne var ki bu kilise 1907 yilinda Kiagmi alti Kilisesi nden daha kotu durumdaydi Bununla birlikte ic duvarlarda fresklerin izleri fark edilyor ve sunakta Yakaris sahnesinin tasvir edilmis oldugu anlasiliyordu Bu kompozisyonun sag tarafinda Meryem Ana nin yuzu son derece acik bicimde seciliyordu Dimitri Bakradze kilisenin ic duvarlarinda birkac Yunanca harften soz etmis olmakla birlikte Takaisvili nin bulundugu sirada bu harfler mevcut degildi Ekvtime Takaisvili 1907 yilindaki Tiflis ten seyahatine cikmadan once Oltu Kalesi Kilisesi ne ait ve sutun uzerinde yer alan kirmizimsi bir kesme tas Datiko Kutateladze tarafindan kendisine ulastirilmisti Takaisvili nin trapez tasi olarak adlandirdigi bu tasin dort yuzeyinde Gurcu alfabesinin Asomtavruli harfleriyle Gurcuce yazit bulunuyordu Ancak bir satiri tamamen tahrip olmustur Diger uc satir Ekvtime Takaisvili tarafindan su sekilde okunmustur 1 ო ო ღ ო ძ ლო 2 ქ ე შ ე გბ რლ რ ნ ადიდა წ ჲ გ ი და აღ 3 მართა წ ჲ გ ის საკურთხეველი Kisaltmalar seklinde tasa oyulmus olan bu yazit Takaisvili tarafindan su sekilde desifre edilmistir უფალო ღმერთო ძლიერო ქრისტე შეიწყალე გაბრიელ რომელმან ადიდა წმიდაჲ გიორგი და აღმართა წმიდაჲ გიორგის საკურთხეველი Ceviri Her seye adir Tanrim Isa Aziz Giorgi yi yucelten ve Aziz Giorgi Kilisesi ni insa eden Gabriel i bagisla Oltu Kalesi Kilisesi nin Aziz Giorgi ye adanmis oldugu bu yazittan da anlasilmaktadir Kaynakca a b c 2016 Yili Tao Klarceti Tarihi Eserleri Arastirma Gezisi Sonuclari ტაო კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები Tiflis 2017 s 245 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 9470 8 7 a b Ekvtime Takaisvili 1907 Yili Kola Oltisi ve Cangli de Arkeolojik Arastirmalar Gezisi არქეოლოგიური ექსპედიცია კოლა ოლთისში და ჩანგლში 1907 წელს Paris 1938 s 46 48 29 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Agustos 2023