Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Opsiyon Latince bir terim olup tercih, seçim anlamına gelmektedir. Ekonomi dünyasında opsiyon sözleşmeleri herhangi bir varlığı belirli bir vadede ya da vadeye kadar belirli bir miktarda, belirli bir fiyattan alma ya da satma hakkı veren sözleşmelerdir.
Özellikleri
Opsiyon piyasalarında alıcı açısından iki çeşit opsiyon vardır:
- Alım opsiyonu (Call Option)
Alıcısına gelecekte belirli bir miktarda varlığı, belirli bir fiyattan alma hakkı veren opsiyon sözleşmesidir.
- Satım opsiyonu (Put Option)
Alıcısına gelecekte belirli bir miktarda varlığı, belirli bir fiyattan satma ya da satın alma hakkı veren opsiyon sözleşmesidir.
Bu iki opsiyonda da taraflar miktar, işlemin vadesi, vade tarihindeki fiyat ve opsiyon hakkını alan tarafın ödeyeceği prim konusunda bugünden anlaşırlar. Anlaşma tarihinde opsiyon hakkını alan taraf anlaşılan prim miktarını opsiyon hakkını veren tarafa nakden öder. Bunun dışında herhangi bir para değişimi yapılmaz.
Opsiyonların uygulanabilme vadelerine göre ise iki türü vardır:
- Amerikan tipi opsiyon
- Avrupa tipi opsiyon
Amerikan tipi opsiyonlar vadeden önce herhangi bir tarihte opsiyon alıcısı tarafından kullanılabilirler. Avrupa tipi opsiyonlar ise yalnızca vadesinde kullanılabilirler. Bu yüzden Amerikan tipi opsiyonların değeri genelde Avrupa tipi opsiyonların fiyatlarından yüksektir.
1973 yılında Amerikan Ekonomistler Fischer Black, Myron Scholes ve Robert C. Merton aynı zamanda opsiyonların gerçek değerlerini belirleme yöntemi adlı birbirinden ayrı iki makale yayınlamışlardır. Black Scholes Option Pricing Model. Scholes ve Merton’ın çalışmaları 1997 yılında Nobel Ödülünü almıştır.
Terimler
- Opsiyon primi: Opsiyon alıcısının opsiyon satıcısına ödediği bedeldir. Genelde işlem anında ödenir ve opsiyonun kullanılmadığı bir durumda ise alıcıya iade edilmez. Opsiyonun fiyatıdır.
- Kullanma / Uygulama fiyatı: Opsiyon sözleşmesinde önceden belirlenen ve opsiyonun kullanıldığında, söz konusu varlık (ing. underlying) için ödenecek alım ya da satım fiyatıdır. (genel kullanımda strike olarak geçer)
- Opsiyon kârda: Opsiyonun, alıcısı açısından uygulanabilir değerde olması durumudur; yani opsiyon kârdadır.
- alım opsiyonunda: Kullanım fiyatı + prim < spot fiyatı
- satım opsiyonunda: Kullanım fiyatı > spot fiyatı + prim
- Opsiyon zararda: Opsiyonun, alıcısı açısından uygulanabilir değerde olmaması durumudur; yani opsiyon zarardadır.
- alım opsiyonunda; Kullanım fiyatı + prim > spot fiyatı
- satım opsiyonunda ; Kullanım fiyatı< spot fiyatı + prim
- Opsiyon ne kârda ne de zararda)
Opsiyonun, alıcısı açısından ne uygulanabilir değerde olması ne de olmaması durumudur. Yani opsiyon ne kârda ne de zarardadır.
- alım opsiyonunda; Kullanım fiyatı + prim = spot fiyatı
- satım opsiyonunda ; Kullanım fiyatı = spot fiyatı + prim
- Alım-Satım opsiyonu paritesi:
Alım ya da satım opsiyonlarından birinin bulunmadığı piyasalarda bulunan opsiyon, opsiyonun altında yatan varlık ve borçlanma kullanılarak bulunmayan opsiyona eşdeğer bir opsiyon elde edilebilir. Buna "Alım-Satım opsiyon paritesi" (Put-Call parity) adı verilir. Aşağıdaki denklem ile açılanır:
P+S=C+B(x)
Burada P satım (Put) opsiyonu değeri, S opsiyonun altında yatan varlık (örneğin hisse senedi), C alım (Call) opsiyonu değeri ve B(x) opsiyonun vadesi geldiğinde alım-satım için uygulanacak olan ve önceden üzerinde anlaşılmış olan uygulama fiyatının (Exercise Price) bugünkü değeridir (Present Value). Bu eşitliğin geçerli olabilmesi arbitraj fırsatlarının tüketilmiş olması ya da işlem maliyetlerinin arbitraj getirisinden yüksek olması gerekir.
Örneğin, Alım opsiyonunun bulunmayıp Satım opsiyonunun bulunduğu bir piyasada yukarıdaki parite denkleminden yararlanarak getirisi Alım opsiyonuna denk bir portföy oluşturulabilir:
C=P+S-B(x)
Satım opsiyonu ve opsiyon altında yatan varlık satın alınıp uygulama fiyatının bugünkü değeri kadar borç verilirse portföyün getirisi Alım opsiyonunun getirisine denk olacaktır.
Opsiyon fiyatını etkileyen etmenler
- Spot piyasa fiyatı
- Kullanım fiyatı
- Vadeye kalan süre
- Hisse senedinin volatilitesi(değişkenliği)
- Risksiz faiz oranı
- Temettü
Opsiyona bir örnek
Bir çiftçi tarlasındaki ürününü hasat zamanında (diyelim ki 4 ay sonra) kilosunu en az 3 tl den satmak istiyorsa bugün belirli bir prim ödeme karşılığında 4 ay sonra ürününü 3 tl den satım opsiyonu satın alır. 4 ay sonra piyasada o ürün 3 tl den daha düşük bir fiyat seviyesinde ise ürününü 3 tl den satma hakkına ship olur. Ancak eğer piyasada fiyat düzeyi 3 tl den daha yüksek ise ürününü daha yüksek olan piyasa fiyatından piyasaya satar ve bu tercihi (opsiyonu) için primin maliyetine katlanır.
Amaç: 3 tl nin altına ürününü satmamayı garanti altına almak.
Bedel: Prim maliyeti.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Opsiyon Latince bir terim olup tercih secim anlamina gelmektedir Ekonomi dunyasinda opsiyon sozlesmeleri herhangi bir varligi belirli bir vadede ya da vadeye kadar belirli bir miktarda belirli bir fiyattan alma ya da satma hakki veren sozlesmelerdir OzellikleriOpsiyon piyasalarinda alici acisindan iki cesit opsiyon vardir Alim opsiyonu Call Option Alicisina gelecekte belirli bir miktarda varligi belirli bir fiyattan alma hakki veren opsiyon sozlesmesidir Satim opsiyonu Put Option Alicisina gelecekte belirli bir miktarda varligi belirli bir fiyattan satma ya da satin alma hakki veren opsiyon sozlesmesidir Bu iki opsiyonda da taraflar miktar islemin vadesi vade tarihindeki fiyat ve opsiyon hakkini alan tarafin odeyecegi prim konusunda bugunden anlasirlar Anlasma tarihinde opsiyon hakkini alan taraf anlasilan prim miktarini opsiyon hakkini veren tarafa nakden oder Bunun disinda herhangi bir para degisimi yapilmaz Opsiyonlarin uygulanabilme vadelerine gore ise iki turu vardir Amerikan tipi opsiyon Avrupa tipi opsiyon Amerikan tipi opsiyonlar vadeden once herhangi bir tarihte opsiyon alicisi tarafindan kullanilabilirler Avrupa tipi opsiyonlar ise yalnizca vadesinde kullanilabilirler Bu yuzden Amerikan tipi opsiyonlarin degeri genelde Avrupa tipi opsiyonlarin fiyatlarindan yuksektir 1973 yilinda Amerikan Ekonomistler Fischer Black Myron Scholes ve Robert C Merton ayni zamanda opsiyonlarin gercek degerlerini belirleme yontemi adli birbirinden ayri iki makale yayinlamislardir Black Scholes Option Pricing Model Scholes ve Merton in calismalari 1997 yilinda Nobel Odulunu almistir TerimlerOpsiyon primi Opsiyon alicisinin opsiyon saticisina odedigi bedeldir Genelde islem aninda odenir ve opsiyonun kullanilmadigi bir durumda ise aliciya iade edilmez Opsiyonun fiyatidir Kullanma Uygulama fiyati Opsiyon sozlesmesinde onceden belirlenen ve opsiyonun kullanildiginda soz konusu varlik ing underlying icin odenecek alim ya da satim fiyatidir genel kullanimda strike olarak gecer Opsiyon karda Opsiyonun alicisi acisindan uygulanabilir degerde olmasi durumudur yani opsiyon kardadir alim opsiyonunda Kullanim fiyati prim lt spot fiyati satim opsiyonunda Kullanim fiyati gt spot fiyati prim Opsiyon zararda Opsiyonun alicisi acisindan uygulanabilir degerde olmamasi durumudur yani opsiyon zarardadir alim opsiyonunda Kullanim fiyati prim gt spot fiyati satim opsiyonunda Kullanim fiyati lt spot fiyati prim Opsiyon ne karda ne de zararda Opsiyonun alicisi acisindan ne uygulanabilir degerde olmasi ne de olmamasi durumudur Yani opsiyon ne karda ne de zarardadir alim opsiyonunda Kullanim fiyati prim spot fiyati satim opsiyonunda Kullanim fiyati spot fiyati prim Alim Satim opsiyonu paritesi Alim ya da satim opsiyonlarindan birinin bulunmadigi piyasalarda bulunan opsiyon opsiyonun altinda yatan varlik ve borclanma kullanilarak bulunmayan opsiyona esdeger bir opsiyon elde edilebilir Buna Alim Satim opsiyon paritesi Put Call parity adi verilir Asagidaki denklem ile acilanir P S C B x Burada P satim Put opsiyonu degeri S opsiyonun altinda yatan varlik ornegin hisse senedi C alim Call opsiyonu degeri ve B x opsiyonun vadesi geldiginde alim satim icin uygulanacak olan ve onceden uzerinde anlasilmis olan uygulama fiyatinin Exercise Price bugunku degeridir Present Value Bu esitligin gecerli olabilmesi arbitraj firsatlarinin tuketilmis olmasi ya da islem maliyetlerinin arbitraj getirisinden yuksek olmasi gerekir Ornegin Alim opsiyonunun bulunmayip Satim opsiyonunun bulundugu bir piyasada yukaridaki parite denkleminden yararlanarak getirisi Alim opsiyonuna denk bir portfoy olusturulabilir C P S B x Satim opsiyonu ve opsiyon altinda yatan varlik satin alinip uygulama fiyatinin bugunku degeri kadar borc verilirse portfoyun getirisi Alim opsiyonunun getirisine denk olacaktir Opsiyon fiyatini etkileyen etmenlerSpot piyasa fiyati Kullanim fiyati Vadeye kalan sure Hisse senedinin volatilitesi degiskenligi Risksiz faiz orani TemettuOpsiyona bir ornekBir ciftci tarlasindaki urununu hasat zamaninda diyelim ki 4 ay sonra kilosunu en az 3 tl den satmak istiyorsa bugun belirli bir prim odeme karsiliginda 4 ay sonra urununu 3 tl den satim opsiyonu satin alir 4 ay sonra piyasada o urun 3 tl den daha dusuk bir fiyat seviyesinde ise urununu 3 tl den satma hakkina ship olur Ancak eger piyasada fiyat duzeyi 3 tl den daha yuksek ise urununu daha yuksek olan piyasa fiyatindan piyasaya satar ve bu tercihi opsiyonu icin primin maliyetine katlanir Amac 3 tl nin altina urununu satmamayi garanti altina almak Bedel Prim maliyeti Kaynakca Ekonomi Sozlugu 7 Kasim 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Nisan 2015 Turkiye Cumhuriyet Merkez Bankasi Terimler Sozlugu 3 Agustos 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Nisan 2011