Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Orhan Şaik Gökyay (16 Temmuz 1902, İnebolu - 2 Aralık 1994), Türk edebiyat tarihi ve dil araştırmacısı, şair, öğretmen.
| Orhan Şaik Gökyay | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 16 Temmuz 1902 İnebolu |
| Ölüm | 2 Aralık 1994 (92 yaşında) |
| Meslek | Araştırmacı, şair, öğretmen |
| Önemli eser | (Bu Vatan Kimin?) |
“Bu Vatan Kimin” şiiri ile hafızalarda yer etmiş vatansever bir şairdir. Edebiyat alanında şairliğinden çok eleştirmenliği ve araştırmacılığı ile öne çıktı. Dil konusunda yaptığı en önemli çalışma Dede Korkut hikâyeleri’ni sadeleştirmesidir. Yetmiş yıl boyunca öğretmenlik yaptı, binlerce öğrenci yetiştirdi.
Bestesi Arif Sami Toker’e ait olan ve Türk müziğinin klasikleri arasında sayılan “Çıksam Şu Dağların Yücelerine” şarkısının güftesinin yazarıdır.
Yaşamı
16 Temmuz 1902 tarihinde babasının edebiyat öğretmeni olarak görev yaptığı İnebolu'da dünyaya geldi. 93 Harbi’nden sonra Filibe’den Anadolu’ya göç eden bir ailenin yedi çocuğundan birisidir. Babası Mehmet Cevdet Efendi, annesi Şefika Hanım’dır. Asıl adı Hüseyin Vehbi’dir. Rıza Nur’un millî eğitim bakanlığı döneminde yayımlanan "her öğrencinin bir Türk adı alması"yla ilgili genelge uyarınca adını "Orhan" olarak değiştirmişti.
İlk öğretimine Kastamonu'da başladı. İdâdînin dokuzuncu sınıfında okurken, ailesinin maddi sıkıntıya düşmesi sebebiyle öğrenimine ara verdi. Katip olarak özel idarede çalışmaya başladıktan sonra edebiyatla ilgilendi. İlk şiiri Kastamonu'da yayımlanan Açıksöz gazetesinde 1922 yılında yayımlandı. “Annemin Mezarında” başlığını taşıyan bu şiiri, kardeşi Kenan’a atfetmişti.İzmir’in işgaline duyduğu üzüntü ile yazdığı “İzmir Rüyası” adlı ikinci şiirini edebiyat öğretmeni Vasfi Bey’e ithaf etti.Kurtuluş Savaşı yıllarında İstanbul’dan Ankara’ya geçen pek çok kişinin yol üzerinde uğradığı bir yer olan Kastamonu’dan geçtiği sırada ünlü şair Mehmet Akif ile de görüşme fırsatı bulmuş, ilk şiirlerini göstermiş ve beğenisini kazanmıştı.
Aynı yıl öğrenimini tamamlamak üzere Ankara'ya gitti. Ankara Darülmuallimîni'nin (öğretmen okulu) son sınıfına kaydoldu.
Öğretmenlik ve edebiyat yaşamı
Ankara Darülmuallimîni'ni "çok iyi derece" ile bitirdikten sonra 1923 yılından itibaren Piraziz, Samsun ve Balıkesir'de öğretmenlik yaptı. Balıkesir'de görev yaptığı sırada şair Edremitli Ruhi Naci’nin (Sağdıç) desteğiyle Çağlayan isminde bir edebiyat dergisi çıkardı ve takma isimle yazı ve şiirlerini yayımladı. 1924-1926 yılları arasında çıkan 15 günlük bu dergide Mehmet Akif, Tokadizade Şekip ve Hasan Basri (Çantay) gibi devrin önemli şair ve yazarlarının da eserlerini yayınladı.
1927 tarihinde önce Kastamonu İdadisi’nin son sınıfına kaydolarak bu okuldan kaydoldu, ardından hem İstanbul Darülfünunu Edebiyat Fakültesi’ne, hem Yüksek Öğretmen Okulu’na kaydoldu ve öğrenimini her iki okulda birden sürdürdü. Edebiyat fakültesinde hocası Fuat Köprülü'den etkilendi. Almancasını ilerletti.
Yüksek öğrenimini 1930’da tamamladıktan sonra tekrar öğretmenliğe başladı. Kastamonu, Malatya, Edirne, Ankara, Eskişehir ve Bursa'da edebiyat öğretmenliği yaptı. "Bu Vatan Kimin" şiirini Bursa'da iken yazdı. Edirne'de görev yaptığı sırada kendisi gibi öğretmenlik yapan Ferhunde Sarıoğlu ile evlendi. Çiftin çocukları olmadı.
1938 yılında Dede Korkut hikâyelerini yayınladı. Bu eser ile “Dede Korkut’un torunu” unvanını aldı. Öğretmenlik yaşamına 1939’dan itibaren Ankara’da, yeni kurulan Musiki Muallim Mektebi’nde (Ankara Devlet Konservatuvarı) öğretmen ve müdür olarak devam etti. Bestesini Necil Kazım Akses ile Ulvi Cemal Erkin'in müştereken yaptıkları Konservatuvar Marşı’nın güftesini yazdı. En önemli araştırmalarından birisi olan “Kabusname” ilk defa 1944’te yayımlandı. Bu kitap, Emir Unsurü'I-Meali Keykavus'un 1082 yılında, oğlu Giylanşah için "Nasihat-name" türünde yazılmış bir eserdir.
1944 yılında konservatuvar müdürü iken okul arkadaşı Nihal Atsız’ı evinde misafir etmesi üzerine “Irkçılık-Turancılık davası" nedeniyle görevine son verildi, tutuklanarak İstanbul’a gönderildi, işkence gördü. Onbir ay süren tutukluluk ve yargınlanma sürecinin ardından beraat etti ve öğretmenlik mesleğine geri iade edildi. Galatasaray Lisesi’nde öğretmenlik (1947-1951), Londra kültür ateşeliği ve öğrenci müfettişliği (1951-1954), İstanbul (Çapa) Eğitim Enstitüsü’nde öğretmenlik (1954-1959) görevlerinde bulundu.
1957’de “Katip Çelebi Hayatı, Şahsiyeti, Eserleri” adlı kitabını yayımlayan Gökyay, büyük önem verdiği Katip Çelebi’nin eserleri üzerinde çalışmalarını onun "Tuhfetü'l-Kibar fi Esfari'l-Bihar" ile "Mizanü'l-Hakk fi ihtiyari'l-Ahakk" adlı eserlerini çağdaş Türkçe ile yayınlayarak sürdürdü.
1959-1962 yılları arasında Londra’da bir okulda Türk dili ve edebiyatı okutmanı olarak çalıştı. 1962'de Türkiye'ye döndükten sonra Çapa Eğitim Enstitüsü'ndeki görevine tekrar başladı. 1967 yılında yaş haddinden emekli oldu.
Emekliliği
Gökyay, emekli olduktan sonra da eğitimcilikten kopmadı. 81 yaşında tekrar mesleğine döndü; eski görev yeri olan Çapa Eğitim Enstitüsü’nde, Marmara ve Mimar Sinan Üniversitelerinde ders verdi.
Hayatı boyunca Türk Dili, Nesil, Türk Folklor Araştırmaları, Çağrı, Oluş, Ülkü, Türk Folkloru, Musiki Mecmuası, Türk Dili, Tarih ve Toplum, gibi dergilerde eleştiriler yayınladı, eleştirilerini 1982’de “Destursuz Bağa Girenler” adlı bir kitapta topladı.
ABD’deki Princeton Üniversitesi, 1984’te iki ciltlik bir eser hazırlayarak ona ilk bilim armağanını sundu. 1988’de Türklük Bilgisi Araştırmaları Dergisi’nin 6. ve 7. sayıları ‘Gökyay' a Armağan’ olarak çıktı. 1989’da İstanbul Üniversitesi tarafından kendisine fahri doktorluk diploması verdi. 1991’de Devlet Sanatçısı unvanı ile ödüllendirildi. Değerli kitaplardan oluşan kütüphanesini 1984’te kurulan Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Kütüphanesi’ne bağışladı.
Prof. Dr. Günay Kut, onun eserlerini “şiirleri, makaleleri, telif kitapları ve çevrileri” olarak dört bölümde inceledi. Bu çalışma, 1989’da yayımlandı.
Yetmiş yılık öğretmenlik hayatında binlerce öğrenci yetiştiren Orhan Şaik Gökyay, 2 Aralık 1994 tarihinde öldü ve cenazesi ertesi gün Üsküdar'daki Nakkaştepe Mezarlığı'nda toprağa verildi.
Ölümünden sonra
Yaşamı boyunca yalnızca beş şiirini Türkçe ve İngilizce olarak 1976’da yayımlamış olan şairin şiirleri ölümünden sonra “Bu Vatan Kimin” adı altında kitaplaştırıldı (1994).
2001 yılından bu yana eşi Ferhunde Gökyay ve öğrencisi Kudret Ünal tarafından “Orhan Şaik Gökyay Şiir Ödülü” verilmektedir
2002 yılında Rıdvan Çongur ile Nail Tan’ın hazırladığı "‘Bu Vatan Kimin?’ şairi, yazar Orhan Şaik Gökyay” adlı kitap yayımlandı.
Doğum yeri olan İnebolu’da ismi bir sokağa verilmiş ve büstü yerleştirilmiştir.
Bazı eserleri
- Dede Korkut (İstanbul, 1000)
- Dedem Korkut'un Kitabı (İstanbul, 1973)
- Katip Çelebi'den Seçmeler (İstanbul, 1968)
- Destursuz Bağa Girenler (Dergâh Yayınları, İstanbul 1982)
- Bu Vatan Kimin? Şiirleri
Ödüller
Ayrıca bakınız
Kaynakça
| Vikisöz'de Orhan Şaik Gökyay ile ilgili sözleri bulabilirsiniz. |
- ^ a b . 17 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2010.
- ^ Orhan Şaik Gökyay Vefatının 15. Yılında Anıldı., İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kultursanat.org sitesi[]
- ^ a b . 23 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2010.
- ^ a b c d . 29 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2010.
- ^ Orhan Şaik Gökyay Biyografi Sayfası, İletişim Yayınları Web Sitesi
- ^ "Dili sivri bir münekkit Orhan Şâik Gökyay, Yeni Şafak Gazetesi, 19.01.2002". 25 Aralık 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Aralık 2010.
- ^ a b . 27 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2010.
- ^ . 29 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2010.
- ^ Ustaların büstü dikildi, Ineboluajans.net 14.06.2010[]
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Orhan Saik Gokyay 16 Temmuz 1902 Inebolu 2 Aralik 1994 Turk edebiyat tarihi ve dil arastirmacisi sair ogretmen Orhan Saik GokyayDogum16 Temmuz 1902 1902 07 16 IneboluOlum2 Aralik 1994 92 yasinda MeslekArastirmaci sair ogretmenOnemli eserBu Vatan Kimin Bu Vatan Kimin siiri ile hafizalarda yer etmis vatansever bir sairdir Edebiyat alaninda sairliginden cok elestirmenligi ve arastirmaciligi ile one cikti Dil konusunda yaptigi en onemli calisma Dede Korkut hikayeleri ni sadelestirmesidir Yetmis yil boyunca ogretmenlik yapti binlerce ogrenci yetistirdi Bestesi Arif Sami Toker e ait olan ve Turk muziginin klasikleri arasinda sayilan Ciksam Su Daglarin Yucelerine sarkisinin guftesinin yazaridir Yasami16 Temmuz 1902 tarihinde babasinin edebiyat ogretmeni olarak gorev yaptigi Inebolu da dunyaya geldi 93 Harbi nden sonra Filibe den Anadolu ya goc eden bir ailenin yedi cocugundan birisidir Babasi Mehmet Cevdet Efendi annesi Sefika Hanim dir Asil adi Huseyin Vehbi dir Riza Nur un milli egitim bakanligi doneminde yayimlanan her ogrencinin bir Turk adi almasi yla ilgili genelge uyarinca adini Orhan olarak degistirmisti Ilk ogretimine Kastamonu da basladi Idadinin dokuzuncu sinifinda okurken ailesinin maddi sikintiya dusmesi sebebiyle ogrenimine ara verdi Katip olarak ozel idarede calismaya basladiktan sonra edebiyatla ilgilendi Ilk siiri Kastamonu da yayimlanan Aciksoz gazetesinde 1922 yilinda yayimlandi Annemin Mezarinda basligini tasiyan bu siiri kardesi Kenan a atfetmisti Izmir in isgaline duydugu uzuntu ile yazdigi Izmir Ruyasi adli ikinci siirini edebiyat ogretmeni Vasfi Bey e ithaf etti Kurtulus Savasi yillarinda Istanbul dan Ankara ya gecen pek cok kisinin yol uzerinde ugradigi bir yer olan Kastamonu dan gectigi sirada unlu sair Mehmet Akif ile de gorusme firsati bulmus ilk siirlerini gostermis ve begenisini kazanmisti Ayni yil ogrenimini tamamlamak uzere Ankara ya gitti Ankara Darulmuallimini nin ogretmen okulu son sinifina kaydoldu Ogretmenlik ve edebiyat yasami Ankara Darulmuallimini ni cok iyi derece ile bitirdikten sonra 1923 yilindan itibaren Piraziz Samsun ve Balikesir de ogretmenlik yapti Balikesir de gorev yaptigi sirada sair Edremitli Ruhi Naci nin Sagdic destegiyle Caglayan isminde bir edebiyat dergisi cikardi ve takma isimle yazi ve siirlerini yayimladi 1924 1926 yillari arasinda cikan 15 gunluk bu dergide Mehmet Akif Tokadizade Sekip ve Hasan Basri Cantay gibi devrin onemli sair ve yazarlarinin da eserlerini yayinladi 1927 tarihinde once Kastamonu Idadisi nin son sinifina kaydolarak bu okuldan kaydoldu ardindan hem Istanbul Darulfununu Edebiyat Fakultesi ne hem Yuksek Ogretmen Okulu na kaydoldu ve ogrenimini her iki okulda birden surdurdu Edebiyat fakultesinde hocasi Fuat Koprulu den etkilendi Almancasini ilerletti Yuksek ogrenimini 1930 da tamamladiktan sonra tekrar ogretmenlige basladi Kastamonu Malatya Edirne Ankara Eskisehir ve Bursa da edebiyat ogretmenligi yapti Bu Vatan Kimin siirini Bursa da iken yazdi Edirne de gorev yaptigi sirada kendisi gibi ogretmenlik yapan Ferhunde Sarioglu ile evlendi Ciftin cocuklari olmadi 1938 yilinda Dede Korkut hikayelerini yayinladi Bu eser ile Dede Korkut un torunu unvanini aldi Ogretmenlik yasamina 1939 dan itibaren Ankara da yeni kurulan Musiki Muallim Mektebi nde Ankara Devlet Konservatuvari ogretmen ve mudur olarak devam etti Bestesini Necil Kazim Akses ile Ulvi Cemal Erkin in mustereken yaptiklari Konservatuvar Marsi nin guftesini yazdi En onemli arastirmalarindan birisi olan Kabusname ilk defa 1944 te yayimlandi Bu kitap Emir Unsuru I Meali Keykavus un 1082 yilinda oglu Giylansah icin Nasihat name turunde yazilmis bir eserdir 1944 yilinda konservatuvar muduru iken okul arkadasi Nihal Atsiz i evinde misafir etmesi uzerine Irkcilik Turancilik davasi nedeniyle gorevine son verildi tutuklanarak Istanbul a gonderildi iskence gordu Onbir ay suren tutukluluk ve yarginlanma surecinin ardindan beraat etti ve ogretmenlik meslegine geri iade edildi Galatasaray Lisesi nde ogretmenlik 1947 1951 Londra kultur ateseligi ve ogrenci mufettisligi 1951 1954 Istanbul Capa Egitim Enstitusu nde ogretmenlik 1954 1959 gorevlerinde bulundu 1957 de Katip Celebi Hayati Sahsiyeti Eserleri adli kitabini yayimlayan Gokyay buyuk onem verdigi Katip Celebi nin eserleri uzerinde calismalarini onun Tuhfetu l Kibar fi Esfari l Bihar ile Mizanu l Hakk fi ihtiyari l Ahakk adli eserlerini cagdas Turkce ile yayinlayarak surdurdu 1959 1962 yillari arasinda Londra da bir okulda Turk dili ve edebiyati okutmani olarak calisti 1962 de Turkiye ye dondukten sonra Capa Egitim Enstitusu ndeki gorevine tekrar basladi 1967 yilinda yas haddinden emekli oldu Emekliligi Gokyay emekli olduktan sonra da egitimcilikten kopmadi 81 yasinda tekrar meslegine dondu eski gorev yeri olan Capa Egitim Enstitusu nde Marmara ve Mimar Sinan Universitelerinde ders verdi Hayati boyunca Turk Dili Nesil Turk Folklor Arastirmalari Cagri Olus Ulku Turk Folkloru Musiki Mecmuasi Turk Dili Tarih ve Toplum gibi dergilerde elestiriler yayinladi elestirilerini 1982 de Destursuz Baga Girenler adli bir kitapta topladi ABD deki Princeton Universitesi 1984 te iki ciltlik bir eser hazirlayarak ona ilk bilim armaganini sundu 1988 de Turkluk Bilgisi Arastirmalari Dergisi nin 6 ve 7 sayilari Gokyay a Armagan olarak cikti 1989 da Istanbul Universitesi tarafindan kendisine fahri doktorluk diplomasi verdi 1991 de Devlet Sanatcisi unvani ile odullendirildi Degerli kitaplardan olusan kutuphanesini 1984 te kurulan Turkiye Diyanet Vakfi Islam Arastirmalari Kutuphanesi ne bagisladi Prof Dr Gunay Kut onun eserlerini siirleri makaleleri telif kitaplari ve cevrileri olarak dort bolumde inceledi Bu calisma 1989 da yayimlandi Yetmis yilik ogretmenlik hayatinda binlerce ogrenci yetistiren Orhan Saik Gokyay 2 Aralik 1994 tarihinde oldu ve cenazesi ertesi gun Uskudar daki Nakkastepe Mezarligi nda topraga verildi Olumunden sonraYasami boyunca yalnizca bes siirini Turkce ve Ingilizce olarak 1976 da yayimlamis olan sairin siirleri olumunden sonra Bu Vatan Kimin adi altinda kitaplastirildi 1994 2001 yilindan bu yana esi Ferhunde Gokyay ve ogrencisi Kudret Unal tarafindan Orhan Saik Gokyay Siir Odulu verilmektedir 2002 yilinda Ridvan Congur ile Nail Tan in hazirladigi Bu Vatan Kimin sairi yazar Orhan Saik Gokyay adli kitap yayimlandi Dogum yeri olan Inebolu da ismi bir sokaga verilmis ve bustu yerlestirilmistir Bazi eserleriDede Korkut Istanbul 1000 Dedem Korkut un Kitabi Istanbul 1973 Katip Celebi den Secmeler Istanbul 1968 Destursuz Baga Girenler Dergah Yayinlari Istanbul 1982 Bu Vatan Kimin SiirleriOduller1991 Turkiye Cumhuriyeti Devlet Sanatcisi unvaniAyrica bakinizMEB 100 Turk EdebiyatcisiKaynakcaVikisoz de Orhan Saik Gokyay ile ilgili sozleri bulabilirsiniz a b 17 Eylul 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Temmuz 2010 Orhan Saik Gokyay Vefatinin 15 Yilinda Anildi Istanbul Buyuksehir Belediyesi Kultursanat org sitesi olu kirik baglanti a b 23 Subat 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Temmuz 2010 a b c d 29 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Temmuz 2010 Orhan Saik Gokyay Biyografi Sayfasi Iletisim Yayinlari Web Sitesi Dili sivri bir munekkit Orhan Saik Gokyay Yeni Safak Gazetesi 19 01 2002 25 Aralik 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Aralik 2010 a b 27 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Temmuz 2010 29 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Temmuz 2010 Ustalarin bustu dikildi Ineboluajans net 14 06 2010 olu kirik baglanti