Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Başkent veya başşehir, bir devletin yönetim merkezi olan şehir. Bir ülkedeki hükûmet merkezidir. Bazı monarşilerde, başkent hükümdarın sürekli ikamet ettiği şehri temsil eder. Demokrasilerde genellikle meclis ve diğer hükûmet organları başkentte bulunur. Diplomatik ilişki içerisinde bulunulan ülkelerin büyükelçilikleri de genellikle başkentte yer alır.
Bir ülke, politik nedenlerden dolayı birden fazla başkent tayin edebilir. Örnek olarak, Güney Afrika Cumhuriyeti'nin idari başkenti Pretoria, yasama başkenti Cape Town, yargı başkenti Bloemfontein'dir.
Tarihçe
Başkentlerin ortaya çıkabilmesi için kentlerin ortaya çıkması yeterli değildi. Fırat ve Dicle nehirleri arasındaki Mezopotamya'da ilk kentler MÖ 6000 yıllarına kadar geri gitse de başkentin ortaya çıkması ancak bir devlet örgütlenmesi gerekiyordu. MÖ 2350 dolaylarında Agade kralı Büyük Sargon'un Sümer kent devletlerini zor kullanarak ele geçirip bölgesel bir devlet kurması ile ilk başkent ortaya çıktı. Sargon ve sonraki Akad kralları fethettikleri yerlerden elde ettikleri büyük ganimetleri başkentte topladılar, burayı tapınaklar ve benzeri kamusal binalarla süslediler. Mezopotamya'da daha önce var olan kent devletleri ile karşılaştırıldığında başkent hem kralın oturduğu yer hem de zenginliklerin yığıldığı yer olarak diğer kentlerden ayrışır.
MÖ 1750 dolaylarında Babil kralı Hammurabi Sümer ve Akad kentlerini tek bir yönetim altında birleştirerek bölgesel devletten imparatorluğa geçişi sağladı. Bu sefer tüm kaynaklar başkent Babil'de toplandı. Antik dönem imparatorluklarında başkent değiştirmeler de sık olarak görülüyordu. Örneğin Antik dönem Mısır'da bir düzineden fazla başkent değiştirme oldu. İlke olarak her firavun kendi başkentini seçip anıt mezarını oraya yakın bir yere yaptırıyordu. Dolayısıyla ardından gelen firavun yeni bir yeri başkent olarak seçebilirdi. Aşağı ve Yukarı Mısır'ı birleştiren Menes MÖ 3100'de Memfis'i başkent yapmıştı. Ancak MÖ 2000'lerde Teb kenti gerçek anlamda bir başkent niteliğini kazandı. Başkent değiştirme Mezopotamya'da da sık görülen bir olaydı. Sümer'ler döneminden beri kralların kendi adlarına bir kent kurmaları çok onurlu bir iş sayılmaktaydı. Örneğin Asur kralı I.Tukulti Ninurta başkent Asur'dan 3 kilometre uzakta kendi adını taşıyan yeni bir başkent yaptırmaya girişti. Kralı temel amacı bu kentin Susa kralı Untaş Napirişa'nın eski başkent Susa'dan 60 km. ileride kendi adına kurduğu başkentten daha görkemli olması idi. Görüldüğü gibi bu kentlerin kurulmalarının nedeni ekonomik veya stratejik değildi. Nitekim kralın ölümünden bir süre sonra ihtişamlı görünümü olan kent terkedildi.
Tarihsel olarak Mezopotamya, Mısır ve Anadolu'da kurulmuş olan büyük kentler ve başkentler hükümdarın oturduğu karargahlar görünümündeydi. Burada yaşayan yönetici seçkinler ve çevreleri için zanaatkarlar, köleler ve kentin savunmasını yapan askerler bu merkezlere toplanmıştı. Elde edilen zenginlikler de bu kentteki saraylara, anıt mezarlara ya da büyük kamu binalarına yatırılmaktaydı. Gerçekleştirilen bayındırlık işlerinden dolayı başkent çok görkemli görülse de, bu kentin dışında başka büyük kentin bulunmaması, toplumsal yaşamın kentsel bir dizgeye dayanmadığını gösteriyordu.
Avrupa tarihinde başkentler
Avrupa tarihinde ilk devletler Yunan kent devletleri idi ve dolayısıyla başkent henüz oluşmamıştı. Yunan kent devletlerinin ardından İskender'in kurduğu imparatorluğun bir başkenti oldu. İskender Mısır'ı ele geçirdikten sonra MÖ 332'de başkent Memfis'in doğusundaki küçük bir balıkçı köyüne bir kent kurdurttu ve burayı başkent ilan etti. Doğu toplumlarındakine benzer şekilde başkent kurmanın burada da devam ettiğini görüyoruz. İskender'in adını taşıyacak pek çok kentten biri olan İskenderiye antik dünyanın en büyük iki kütüphanesinden birine sahip idi. Roma devleti ise önce bölgesel bir devlet, sonra imparatorluk haline geldi ve döneminin benzeri olmayan bir merkezine dönüştü. MÖ 390'da Roma'nın Galya'lılar tarafından yağmalanmasından sonra kısa bir süre kentten ayrı kalan Romalılar, tehlike geçip Galyalılar gittikten sonra yeniden başkenti imara giriştiler. Bu dönemde başkentin Roma'dan Veii'ye taşınması önerisi kabul edilmedi. Bu öneriye karşı çıkanlar kutsal yerlerinin çoğunun kentin içinde olduğunu gerekçe gösteriyorlardı.
Batı Roma imparatorluğunun çöktüğü 5. yüzyıldan 10. yüzyıla kadar olan sürede Avrupa tarihinde kentler de neredeyse tarihten silindi. İtalya ve Güney Fransa'da bazı kentler ayakta kalsalar da kente dayalı ekonomik düzen çöktü. Bir zamanlar bir milyon insanı barındıran Roma'nın nüfusu Karolenjler döneminde 20 bin kişiye kadar düştü, Viyana gibi bazı kentler tamamen tarih kayıtlarından silindi.Charlemagne'nın ne bir başkenti ne de bir oturma yeri vardı. 11. yüzyıldan itibaren kentler oluşmaya başlasa da ulus devletlerin ortaya çıkışına kadar yarı özerk derebeylikler ya da erk alanları şeklindeki kent devletleri varlıklarını sürdürdü. Kent devletleri farklı özellikler gösterse de ortak özelliği iktidarın bir kişide değil senato, konsey, meclis vb. bir kolektif siyasal kurumda toplanmış olması idi. Güçlü bir kişinin iktidarı tek başına ele geçirdiği de görülürdü ama kısa süreli olurdu. Bu kent devletçikleri fetihe dayalı askeri bir siyaset izler, bazen diğer kentleri kendi iktidarları altına alırlardır. Bu şekilde Kuzey ve Orta İtalya'da, İsviçre'de, Flanders'de ve Kuzey Almanya'daki Hansa kentlerinden bahsedilebilir. Bu kent örgütlenmelerin hiçbirinde gerçek anlamda bir başkentten söz edilemez.
15. ve 16. yüzyıllarda Batı ve Kuzey Avrupa'da feodalizmin çöküşüyle birlikte kent devletleri güçlerini kaybetti, merkantilizm düşüncesi ve monarşiler güçlerini artırmaya başladı.1648'de yapılan Westfalya barışı ulus devletlerin ortaya çıkmasına doğru önemli bir adım oldu. Ancek merkezi monarşiler ile kent devletleri arasındaki ekonomik ve siyasi erk savaşı birdenbire son bulmadı, 19. yüzyıla kadar devam etti. Hansa kentlerinin birçoğu Polonya ve Danimarka krallarının egemenliği altına girdi, Flanders'deki kentler Burgund dükünün dolayısıyla Habsburg'ların kontrolüne girdi. Krallar kimi kent devletlerine ayrıcalıklar vermek zorunda kaldılar. Lizbon, Sevilla, Frankfurt, Hamburg gibi kentler merkantilist krallık yönetimleri altında zenginleştiler. 17. yüzyılın sonlarında nüfusu hızla artan en önemli başkent Londra oldu. Ticari kapitalizmden endüstri kapitalizmine geçiş Manchester, Liverpool gibi endüstri kentlerinin nüfus ve üretim güçleriyle Londra seviyesine ulaşmasını sağladı. Zenginliğin toplandığı haraççı ekonomilerdekinden farklı şekilde sermaye ve emek piyasalarının sistemli bir biçimde ilişki içinde olduğu günümüz başkentlerin ortaya çıkmasının ilk örneği Londra olmuştur.
Ulus devletlerde başkent
Endüstri devrimi tek tek kentlere ya da kentsel birliğe dayalı kent devletleri düzenini çökertti. Avrupa'daki son kent devletleri de ya ulus devlet haline geldiler ya da ulus devletlerin egemenliğine girdiler. Ulus devletlerin yönetim merkezi olarak başkentlerin planlanması, mimarisi, klasik mimari ve planlamanın ötesinde simgesel bir işlev ve değer taşımaya başladı. Buralar ulusal kimliğin simgelendiği ve diğer kentlere örnek gösterildiği mekanlar haline geldi. Kısaca çağdaş başkentin ortaya çıkması büyük ölçüde ulusal devletlerin gelişmesine denk düşer. Bu simgesel içeriklerinin yanı sıra mal üretimi ve hizmet sunumunun da merkezidir. Amos Rapoport başkentlerin özelliklerini şöyle sıralar
- güçlü bir merkezcilik
- ulusal kimlik, statü ve iktidarın simgeleşmesi
- diğer kentler üzerinde liderlik ve denetim
- siyasal ve ekonomik karar alma süreçlerinde öncelikli olma
Siyasal toplum ve mekan ilişkisi başkentlerde daha çok önem kazanır. Başkentler iktidarın kendisini meşrulaştırdığı ve sağlamlaştırdığı kentler olmuştur. Avrupa'nın önde gelen başkentlerinde 1850-1880 yılları bu anlamda kökten dönüşümlerin olduğu yıllar oldu. Bu dönemde başkentler yeni değerlere ve ekonomik ilişkilere uygun olarak yeniden imar edildiler.
Başkent türleri
Lawrence J. Vale çağdaş başkentleri yaşadıkları evrime göre üç tipe ayırarak incelemiştir.
Evrimlerini kendi içsel dinamikleriyle gerçekleştiren başkentler: Bu başkentler uzun bir geçmişe sahiptir ve başkentlik niteliklerini kesintisiz sürdürmüşlerdir. Londra, Paris, Viyana gibi başkentler bu gruba girer. Roma İmparatorluğu döneminde Viyana ve Londra küçük bir garnizon, Paris de mütevazı bir kentti. Bato Roma'nın yıkılmasından sonra hepsi kent niteliğini yitirdi. Roma ve Paris sadece piskoposluk kenti olarak varlıklarını sürdürdüler. 10. ve 11. yüzyılda kentler yeniden canlanmaya başladı. Viyana 1200 yıllarında Roma'nun dört katı büyüklüğünde bir kent oldu. 13. yüzyıldan sonra ise Habsburg'ların merkezi oldu.
Evrimlerini kendi içsel dinamikleriyle gerçekleştirmiş ancak başkentlik niteliği kesintili olan başkentler: Bunlar tarihin bir döneminde başkent olmuş ancak bu niteliğini bir dönem kaybedip sonra yeniden kazanmıştır. Roma, Moskova, Atina gibi başkentler bu gruba girer.
Daha önce başkentlik niteliğine sahip olmayan ancak siyasal bir kararla yeni yönetim merkezi yapılan başkentler: Bu tip başkentlere daha çok kıta Avrupa'sı dışındaki bölgelerde rastlanır.
Wolman başkentleri sahip oldukları işlevler ve niteliklere göre sınıflandırmıştır.
Çok işlevli başkentler: Ekonomik, politik, sosyal ve kültürel alanda her yönüyle işlevsel olan Londra, Paris, Tokyo, Moskova, Berlin örnek verilebilir.
Uluslararası başkentler: Diğer işlevlerinin yanı sıra uluslararası alandaki etkin rolleriyle önce çıkan Londra, Tokyo gibi başkentler
Politik başkentler: Diğer fonksiyonları daha zayıf olup politik yönleriyle öne çıkan başkentler: Örneğin Ankara, Canberra, Washington D.C.
Federal sistemdeki başkentler: Washinton D.C., Brasilia, Canberra, Berlin
Üniter devletlerdeki başkentler: Ankara, Atina
Kaynakça
- ^ "Kubbealtı Lûgati". 17 Ocak 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Ocak 2024.
- ^ . 6 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2009.
- ^ AÖF Ders Kitabı, Kent Sosyolojisi 5 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Editör: Doç Dr. Fatime Güneş, Anadolu Üniversitesi, 2013
- ^ a b Tayfun Çınar, Dünya'da ve Türkiye'de Başkentlik Sorunu, Mülkiyeliler Birliği Vakfı Yayınları 7 Kasım 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Ankara, Nisan 2004, sayfa 25
- ^ Tayfun Çınar, Dünya'da ve Türkiye'de Başkentlik Sorunu, Mülkiyeliler Birliği Vakfı Yayınları 7 Kasım 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Ankara, Nisan 2004, sayfa 35
- ^ Tayfun Çınar, Dünya'da ve Türkiye'de Başkentlik Sorunu, Mülkiyeliler Birliği Vakfı Yayınları 7 Kasım 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Ankara, Nisan 2004, sayfa 38
- ^ a b Tayfun Çınar, Dünya'da ve Türkiye'de Başkentlik Sorunu, Mülkiyeliler Birliği Vakfı Yayınları 7 Kasım 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Ankara, Nisan 2004, sayfa 45
- ^ a b Tayfun Çınar, Dünya'da ve Türkiye'de Başkentlik Sorunu, Mülkiyeliler Birliği Vakfı Yayınları 7 Kasım 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Ankara, Nisan 2004, sayfa 51
- ^ a b Tayfun Çınar, Dünya'da ve Türkiye'de Başkentlik Sorunu, Mülkiyeliler Birliği Vakfı Yayınları 7 Kasım 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Ankara, Nisan 2004, sayfa 57
- ^ a b c Tayfun Çınar, Dünya'da ve Türkiye'de Başkentlik Sorunu, Mülkiyeliler Birliği Vakfı Yayınları 7 Kasım 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Ankara, Nisan 2004, sayfa 68
- ^ Ayşegül Kılınç, Seçili Başkentlerin Kent Planlama Öyküsü: Ankara, Brasilla, Canberra, İslamabad, Washington DC, 21 Nisan 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, Aralık 2013
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Baskent veya bassehir bir devletin yonetim merkezi olan sehir Bir ulkedeki hukumet merkezidir Bazi monarsilerde baskent hukumdarin surekli ikamet ettigi sehri temsil eder Demokrasilerde genellikle meclis ve diger hukumet organlari baskentte bulunur Diplomatik iliski icerisinde bulunulan ulkelerin buyukelcilikleri de genellikle baskentte yer alir Japonya nin baskenti Tokyo ve dunyanin en kalabalik metropol bolgesidir Bir ulke politik nedenlerden dolayi birden fazla baskent tayin edebilir Ornek olarak Guney Afrika Cumhuriyeti nin idari baskenti Pretoria yasama baskenti Cape Town yargi baskenti Bloemfontein dir TarihceBaskentlerin ortaya cikabilmesi icin kentlerin ortaya cikmasi yeterli degildi Firat ve Dicle nehirleri arasindaki Mezopotamya da ilk kentler MO 6000 yillarina kadar geri gitse de baskentin ortaya cikmasi ancak bir devlet orgutlenmesi gerekiyordu MO 2350 dolaylarinda Agade krali Buyuk Sargon un Sumer kent devletlerini zor kullanarak ele gecirip bolgesel bir devlet kurmasi ile ilk baskent ortaya cikti Sargon ve sonraki Akad krallari fethettikleri yerlerden elde ettikleri buyuk ganimetleri baskentte topladilar burayi tapinaklar ve benzeri kamusal binalarla suslediler Mezopotamya da daha once var olan kent devletleri ile karsilastirildiginda baskent hem kralin oturdugu yer hem de zenginliklerin yigildigi yer olarak diger kentlerden ayrisir MO 1750 dolaylarinda Babil krali Hammurabi Sumer ve Akad kentlerini tek bir yonetim altinda birlestirerek bolgesel devletten imparatorluga gecisi sagladi Bu sefer tum kaynaklar baskent Babil de toplandi Antik donem imparatorluklarinda baskent degistirmeler de sik olarak goruluyordu Ornegin Antik donem Misir da bir duzineden fazla baskent degistirme oldu Ilke olarak her firavun kendi baskentini secip anit mezarini oraya yakin bir yere yaptiriyordu Dolayisiyla ardindan gelen firavun yeni bir yeri baskent olarak secebilirdi Asagi ve Yukari Misir i birlestiren Menes MO 3100 de Memfis i baskent yapmisti Ancak MO 2000 lerde Teb kenti gercek anlamda bir baskent niteligini kazandi Baskent degistirme Mezopotamya da da sik gorulen bir olaydi Sumer ler doneminden beri krallarin kendi adlarina bir kent kurmalari cok onurlu bir is sayilmaktaydi Ornegin Asur krali I Tukulti Ninurta baskent Asur dan 3 kilometre uzakta kendi adini tasiyan yeni bir baskent yaptirmaya giristi Krali temel amaci bu kentin Susa krali Untas Napirisa nin eski baskent Susa dan 60 km ileride kendi adina kurdugu baskentten daha gorkemli olmasi idi Goruldugu gibi bu kentlerin kurulmalarinin nedeni ekonomik veya stratejik degildi Nitekim kralin olumunden bir sure sonra ihtisamli gorunumu olan kent terkedildi Tarihsel olarak Mezopotamya Misir ve Anadolu da kurulmus olan buyuk kentler ve baskentler hukumdarin oturdugu karargahlar gorunumundeydi Burada yasayan yonetici seckinler ve cevreleri icin zanaatkarlar koleler ve kentin savunmasini yapan askerler bu merkezlere toplanmisti Elde edilen zenginlikler de bu kentteki saraylara anit mezarlara ya da buyuk kamu binalarina yatirilmaktaydi Gerceklestirilen bayindirlik islerinden dolayi baskent cok gorkemli gorulse de bu kentin disinda baska buyuk kentin bulunmamasi toplumsal yasamin kentsel bir dizgeye dayanmadigini gosteriyordu Avrupa tarihinde baskentler Avrupa tarihinde ilk devletler Yunan kent devletleri idi ve dolayisiyla baskent henuz olusmamisti Yunan kent devletlerinin ardindan Iskender in kurdugu imparatorlugun bir baskenti oldu Iskender Misir i ele gecirdikten sonra MO 332 de baskent Memfis in dogusundaki kucuk bir balikci koyune bir kent kurdurttu ve burayi baskent ilan etti Dogu toplumlarindakine benzer sekilde baskent kurmanin burada da devam ettigini goruyoruz Iskender in adini tasiyacak pek cok kentten biri olan Iskenderiye antik dunyanin en buyuk iki kutuphanesinden birine sahip idi Roma devleti ise once bolgesel bir devlet sonra imparatorluk haline geldi ve doneminin benzeri olmayan bir merkezine donustu MO 390 da Roma nin Galya lilar tarafindan yagmalanmasindan sonra kisa bir sure kentten ayri kalan Romalilar tehlike gecip Galyalilar gittikten sonra yeniden baskenti imara giristiler Bu donemde baskentin Roma dan Veii ye tasinmasi onerisi kabul edilmedi Bu oneriye karsi cikanlar kutsal yerlerinin cogunun kentin icinde oldugunu gerekce gosteriyorlardi Bati Roma imparatorlugunun coktugu 5 yuzyildan 10 yuzyila kadar olan surede Avrupa tarihinde kentler de neredeyse tarihten silindi Italya ve Guney Fransa da bazi kentler ayakta kalsalar da kente dayali ekonomik duzen coktu Bir zamanlar bir milyon insani barindiran Roma nin nufusu Karolenjler doneminde 20 bin kisiye kadar dustu Viyana gibi bazi kentler tamamen tarih kayitlarindan silindi Charlemagne nin ne bir baskenti ne de bir oturma yeri vardi 11 yuzyildan itibaren kentler olusmaya baslasa da ulus devletlerin ortaya cikisina kadar yari ozerk derebeylikler ya da erk alanlari seklindeki kent devletleri varliklarini surdurdu Kent devletleri farkli ozellikler gosterse de ortak ozelligi iktidarin bir kiside degil senato konsey meclis vb bir kolektif siyasal kurumda toplanmis olmasi idi Guclu bir kisinin iktidari tek basina ele gecirdigi de gorulurdu ama kisa sureli olurdu Bu kent devletcikleri fetihe dayali askeri bir siyaset izler bazen diger kentleri kendi iktidarlari altina alirlardir Bu sekilde Kuzey ve Orta Italya da Isvicre de Flanders de ve Kuzey Almanya daki Hansa kentlerinden bahsedilebilir Bu kent orgutlenmelerin hicbirinde gercek anlamda bir baskentten soz edilemez 15 ve 16 yuzyillarda Bati ve Kuzey Avrupa da feodalizmin cokusuyle birlikte kent devletleri guclerini kaybetti merkantilizm dusuncesi ve monarsiler guclerini artirmaya basladi 1648 de yapilan Westfalya barisi ulus devletlerin ortaya cikmasina dogru onemli bir adim oldu Ancek merkezi monarsiler ile kent devletleri arasindaki ekonomik ve siyasi erk savasi birdenbire son bulmadi 19 yuzyila kadar devam etti Hansa kentlerinin bircogu Polonya ve Danimarka krallarinin egemenligi altina girdi Flanders deki kentler Burgund dukunun dolayisiyla Habsburg larin kontrolune girdi Krallar kimi kent devletlerine ayricaliklar vermek zorunda kaldilar Lizbon Sevilla Frankfurt Hamburg gibi kentler merkantilist krallik yonetimleri altinda zenginlestiler 17 yuzyilin sonlarinda nufusu hizla artan en onemli baskent Londra oldu Ticari kapitalizmden endustri kapitalizmine gecis Manchester Liverpool gibi endustri kentlerinin nufus ve uretim gucleriyle Londra seviyesine ulasmasini sagladi Zenginligin toplandigi haracci ekonomilerdekinden farkli sekilde sermaye ve emek piyasalarinin sistemli bir bicimde iliski icinde oldugu gunumuz baskentlerin ortaya cikmasinin ilk ornegi Londra olmustur Ulus devletlerde baskent Endustri devrimi tek tek kentlere ya da kentsel birlige dayali kent devletleri duzenini cokertti Avrupa daki son kent devletleri de ya ulus devlet haline geldiler ya da ulus devletlerin egemenligine girdiler Ulus devletlerin yonetim merkezi olarak baskentlerin planlanmasi mimarisi klasik mimari ve planlamanin otesinde simgesel bir islev ve deger tasimaya basladi Buralar ulusal kimligin simgelendigi ve diger kentlere ornek gosterildigi mekanlar haline geldi Kisaca cagdas baskentin ortaya cikmasi buyuk olcude ulusal devletlerin gelismesine denk duser Bu simgesel iceriklerinin yani sira mal uretimi ve hizmet sunumunun da merkezidir Amos Rapoport baskentlerin ozelliklerini soyle siralar guclu bir merkezcilik ulusal kimlik statu ve iktidarin simgelesmesi diger kentler uzerinde liderlik ve denetim siyasal ve ekonomik karar alma sureclerinde oncelikli olma Siyasal toplum ve mekan iliskisi baskentlerde daha cok onem kazanir Baskentler iktidarin kendisini mesrulastirdigi ve saglamlastirdigi kentler olmustur Avrupa nin onde gelen baskentlerinde 1850 1880 yillari bu anlamda kokten donusumlerin oldugu yillar oldu Bu donemde baskentler yeni degerlere ve ekonomik iliskilere uygun olarak yeniden imar edildiler Baskent turleriLawrence J Vale cagdas baskentleri yasadiklari evrime gore uc tipe ayirarak incelemistir Evrimlerini kendi icsel dinamikleriyle gerceklestiren baskentler Bu baskentler uzun bir gecmise sahiptir ve baskentlik niteliklerini kesintisiz surdurmuslerdir Londra Paris Viyana gibi baskentler bu gruba girer Roma Imparatorlugu doneminde Viyana ve Londra kucuk bir garnizon Paris de mutevazi bir kentti Bato Roma nin yikilmasindan sonra hepsi kent niteligini yitirdi Roma ve Paris sadece piskoposluk kenti olarak varliklarini surdurduler 10 ve 11 yuzyilda kentler yeniden canlanmaya basladi Viyana 1200 yillarinda Roma nun dort kati buyuklugunde bir kent oldu 13 yuzyildan sonra ise Habsburg larin merkezi oldu Evrimlerini kendi icsel dinamikleriyle gerceklestirmis ancak baskentlik niteligi kesintili olan baskentler Bunlar tarihin bir doneminde baskent olmus ancak bu niteligini bir donem kaybedip sonra yeniden kazanmistir Roma Moskova Atina gibi baskentler bu gruba girer Daha once baskentlik niteligine sahip olmayan ancak siyasal bir kararla yeni yonetim merkezi yapilan baskentler Bu tip baskentlere daha cok kita Avrupa si disindaki bolgelerde rastlanir Wolman baskentleri sahip olduklari islevler ve niteliklere gore siniflandirmistir Cok islevli baskentler Ekonomik politik sosyal ve kulturel alanda her yonuyle islevsel olan Londra Paris Tokyo Moskova Berlin ornek verilebilir Uluslararasi baskentler Diger islevlerinin yani sira uluslararasi alandaki etkin rolleriyle once cikan Londra Tokyo gibi baskentler Politik baskentler Diger fonksiyonlari daha zayif olup politik yonleriyle one cikan baskentler Ornegin Ankara Canberra Washington D C Federal sistemdeki baskentler Washinton D C Brasilia Canberra Berlin Uniter devletlerdeki baskentler Ankara AtinaKaynakca Kubbealti Lugati 17 Ocak 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Ocak 2024 6 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Temmuz 2009 AOF Ders Kitabi Kent Sosyolojisi 5 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Editor Doc Dr Fatime Gunes Anadolu Universitesi 2013 a b Tayfun Cinar Dunya da ve Turkiye de Baskentlik Sorunu Mulkiyeliler Birligi Vakfi Yayinlari 7 Kasim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ankara Nisan 2004 sayfa 25 Tayfun Cinar Dunya da ve Turkiye de Baskentlik Sorunu Mulkiyeliler Birligi Vakfi Yayinlari 7 Kasim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ankara Nisan 2004 sayfa 35 Tayfun Cinar Dunya da ve Turkiye de Baskentlik Sorunu Mulkiyeliler Birligi Vakfi Yayinlari 7 Kasim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ankara Nisan 2004 sayfa 38 a b Tayfun Cinar Dunya da ve Turkiye de Baskentlik Sorunu Mulkiyeliler Birligi Vakfi Yayinlari 7 Kasim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ankara Nisan 2004 sayfa 45 a b Tayfun Cinar Dunya da ve Turkiye de Baskentlik Sorunu Mulkiyeliler Birligi Vakfi Yayinlari 7 Kasim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ankara Nisan 2004 sayfa 51 a b Tayfun Cinar Dunya da ve Turkiye de Baskentlik Sorunu Mulkiyeliler Birligi Vakfi Yayinlari 7 Kasim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ankara Nisan 2004 sayfa 57 a b c Tayfun Cinar Dunya da ve Turkiye de Baskentlik Sorunu Mulkiyeliler Birligi Vakfi Yayinlari 7 Kasim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ankara Nisan 2004 sayfa 68 Aysegul Kilinc Secili Baskentlerin Kent Planlama Oykusu Ankara Brasilla Canberra Islamabad Washington DC 21 Nisan 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ordu Universitesi Sosyal Bilimler Arastirma Dergisi Aralik 2013