Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Permiyen-Triyas yok oluşu (P-Tr), (kimi zaman gayrî resmi olarak "Büyük Ölüm" veya "Büyük Yok Oluş" olarak da adlandırılır) 251,4 milyon yıl önce meydana gelen ve Paleozoyik ile Mezozoyik dönemlerin yanı sıra Permiyen ve Triyas jeolojik dönemleri arasındaki geçişi başlatan bir kitlesel yok oluştur. Bu yok oluş, tüm deniz türlerinin %96'sının ve karadaki omurgalı türlerinin ise %70'inin tükenmesine yol açan, dünyanın en şiddetli yok oluşu olarak bilinir. Bu yok oluş olayı, ayrıca şimdiye kadar böceklerde gözlemlenen tek kitlesel yok oluş olarak da bilinir. Bazı familyaların %57'si yok olurken tüm cinslerin %83'ünün nesli tükenmiştir. Bu yok oluşta biyoçeşitlilik büyük oranda tahrip olduğu için Dünya üzerindeki yaşamın kendini toparlaması diğer soy tükenmesi olaylarından daha uzun sürmüştür. Permiyen-Triyas yok oluşu, "tüm kitlesel yok oluşların anası" olarak tanımlanır.
Milyonlarca yıllık bir zaman dönemine yayılmış olan bu yok oluş süreci, en az iki ayrı aşamada geliştiği için Permiyen-Triyas kitlesel yok oluşunun aslında sanılandan daha karmaşık olduğu da araştırmacılar tarafından ortaya çıkarılmıştır. Bu yok oluşun nedenlerine dair çeşitli fikirler ve mekanizmalar öne sürülmüştür: Örneğin daha erken bir evrede yavaş yavaş gerçekleşen bazı çevresel değişimlerin buna neden olduğu ihtimali üzerinde durulurken ikinci aşamada yıkımsal bir felaket olayının gerçekleşmesi nedeniyle kitlesel yok oluşun ivme kazandığı ileri sürülmektedir. İkinci aşamada gerçekleşen doğal felakete dair öne sürülen mekanizmalar arasında çok sayıda meteor çarpması, patlamaları gibi volkanik faaliyetler, okyanus tabanlarında felakete yol açan , denizlerdeki (anoksiya) veya oksijen düzeyindeki dalgalanmalar, deniz seviyesinde görülen değişiklikler, kuraklık ve iklim değişikliği veya bunların bir birleşimi gibi birçok neden bulunur.
Kaynakça
- ^ . 29 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2011.
- ^ a b Jin YG, Wang Y, Wang W, Shang QH, Cao CQ, Erwin DH (2000). "Pattern of Marine Mass Extinction Near the Permian–Triassic Boundary in South China". Science. 289 (5478). ss. 432-436. Bibcode:2000Sci...289..432J. doi:10.1126/science.289.5478.432. (PMID) 10903200.
- ^ Erwin, D.H (1993). The Great Paleozoic Crisis: Life and Death in the Permian. New York: Columbia University Press. ISBN .
- ^ a b Benton M J (2005). When life nearly died: the greatest mass extinction of all time. Londra: Thames & Hudson. ISBN .
- ^ a b Sahney S and Benton M.J (2008). "Recovery from the most profound mass extinction of all time" (PDF). Proceedings of the Royal Society: Biological. 275 (1636). ss. 759-765. doi:10.1098/rspb.2007.1370. (PMC) 2596898 $2. (PMID) 18198148. 22 Şubat 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2011.
- ^ Labandeira CC, Sepkoski JJ (1993). "Insect diversity in the fossil record". Science. 261 (5119). ss. 310-315. Bibcode:1993Sci...261..310L. doi:10.1126/science.11536548. (PMID) 11536548.
- ^ Sole RV, Newman M (2003). "Extinctions and Biodiversity in the Fossil Record". Encyclopedia of Global Environmental Change, The Earth System - Biological and Ecological Dimensions of Global Environmental Change (Volume 2). New York: Canadell JG, Mooney, HA. s. 297-391. ISBN .
- ^ Erwin DH (1993). The great Paleozoic crisis; Life and death in the Permian. Columbia University Press. ISBN .
- ^ Yin H, Zhang K, Tong J, Yang Z, Wu S. "The Global Stratotype Section and Point (GSSP) of the Permian-Triassic Boundary". Episodes. 24 (2). ss. 102-114.
- ^ Yin HF, Sweets WC, Yang ZY, Dickins JM (1992). Permo-Triassic events in the eastern Tethys–an overview Sweet WC (Ed.). "Permo-Triassic events in the eastern Tethys: stratigraphy, classification, and relations with the western Tethys". Cambridge, UK: Cambridge University Press. ss. 1-7. ISBN .
- ^ Tanner LH, Lucas SG & Chapman MG (2004). (PDF). Earth-Science Reviews. 65 (1-2). ss. 103-139. Bibcode:2004ESRv...65..103T. doi:10.1016/S0012-8252(03)00082-5. 25 Ekim 2007 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2007.
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Permiyen-Triyas yok oluşu ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Permiyen Triyas yok olusu P Tr kimi zaman gayri resmi olarak Buyuk Olum veya Buyuk Yok Olus olarak da adlandirilir 251 4 milyon yil once meydana gelen ve Paleozoyik ile Mezozoyik donemlerin yani sira Permiyen ve Triyas jeolojik donemleri arasindaki gecisi baslatan bir kitlesel yok olustur Bu yok olus tum deniz turlerinin 96 sinin ve karadaki omurgali turlerinin ise 70 inin tukenmesine yol acan dunyanin en siddetli yok olusu olarak bilinir Bu yok olus olayi ayrica simdiye kadar boceklerde gozlemlenen tek kitlesel yok olus olarak da bilinir Bazi familyalarin 57 si yok olurken tum cinslerin 83 unun nesli tukenmistir Bu yok olusta biyocesitlilik buyuk oranda tahrip oldugu icin Dunya uzerindeki yasamin kendini toparlamasi diger soy tukenmesi olaylarindan daha uzun surmustur Permiyen Triyas yok olusu tum kitlesel yok oluslarin anasi olarak tanimlanir Fanerozoyik boyunca deniz canlilarinin nesil tukenme yogunlugu Milyon yil once H K Pj Tr J P Tr Gec D O S Mavi grafik herhangi bir zaman araliginda nesli tukenmekte olan deniz canlisi cinslerinin gorunur yuzdesini gosterir mutlak sayiyi degil Tum deniz canlisi turlerini degil sadece hali hazirda fosillesmis olanlari gostermektedir Geleneksel Bes Buyuk yok olus ve daha yakin tarihte bilimsel acidan taninan tiklanabilir baglantilar seklinde verilmistir Daha fazla ayrinti icin yok olus sayfasina bakiniz kaynak ve resim bilgisi Milyonlarca yillik bir zaman donemine yayilmis olan bu yok olus sureci en az iki ayri asamada gelistigi icin Permiyen Triyas kitlesel yok olusunun aslinda sanilandan daha karmasik oldugu da arastirmacilar tarafindan ortaya cikarilmistir Bu yok olusun nedenlerine dair cesitli fikirler ve mekanizmalar one surulmustur Ornegin daha erken bir evrede yavas yavas gerceklesen bazi cevresel degisimlerin buna neden oldugu ihtimali uzerinde durulurken ikinci asamada yikimsal bir felaket olayinin gerceklesmesi nedeniyle kitlesel yok olusun ivme kazandigi ileri surulmektedir Ikinci asamada gerceklesen dogal felakete dair one surulen mekanizmalar arasinda cok sayida meteor carpmasi patlamalari gibi volkanik faaliyetler okyanus tabanlarinda felakete yol acan denizlerdeki anoksiya veya oksijen duzeyindeki dalgalanmalar deniz seviyesinde gorulen degisiklikler kuraklik ve iklim degisikligi veya bunlarin bir birlesimi gibi bircok neden bulunur Kaynakca 29 Mayis 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Nisan 2011 a b Jin YG Wang Y Wang W Shang QH Cao CQ Erwin DH 2000 Pattern of Marine Mass Extinction Near the Permian Triassic Boundary in South China Science 289 5478 ss 432 436 Bibcode 2000Sci 289 432J doi 10 1126 science 289 5478 432 PMID 10903200 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Erwin D H 1993 The Great Paleozoic Crisis Life and Death in the Permian New York Columbia University Press ISBN 0231074670 a b Benton M J 2005 When life nearly died the greatest mass extinction of all time Londra Thames amp Hudson ISBN 0 500 28573 X a b Sahney S and Benton M J 2008 Recovery from the most profound mass extinction of all time PDF Proceedings of the Royal Society Biological 275 1636 ss 759 765 doi 10 1098 rspb 2007 1370 PMC 2596898 2 PMID 18198148 22 Subat 2011 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 20 Kasim 2011 Labandeira CC Sepkoski JJ 1993 Insect diversity in the fossil record Science 261 5119 ss 310 315 Bibcode 1993Sci 261 310L doi 10 1126 science 11536548 PMID 11536548 Sole RV Newman M 2003 Extinctions and Biodiversity in the Fossil Record Encyclopedia of Global Environmental Change The Earth System Biological and Ecological Dimensions of Global Environmental Change Volume 2 New York Canadell JG Mooney HA s 297 391 ISBN 0 470 85361 1 Erwin DH 1993 The great Paleozoic crisis Life and death in the Permian Columbia University Press ISBN 0231074670 Yin H Zhang K Tong J Yang Z Wu S The Global Stratotype Section and Point GSSP of the Permian Triassic Boundary Episodes 24 2 ss 102 114 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Yin HF Sweets WC Yang ZY Dickins JM 1992 Permo Triassic events in the eastern Tethys an overview Sweet WC Ed Permo Triassic events in the eastern Tethys stratigraphy classification and relations with the western Tethys Cambridge UK Cambridge University Press ss 1 7 ISBN 0 521 54573 0 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Tanner LH Lucas SG amp Chapman MG 2004 PDF Earth Science Reviews 65 1 2 ss 103 139 Bibcode 2004ESRv 65 103T doi 10 1016 S0012 8252 03 00082 5 25 Ekim 2007 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 22 Ekim 2007 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Permiyen Triyas yok olusu ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir